LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w22 Tīsema p. 16-21
  • Maʻu ʻa e Nongá ʻi he Fekuki mo ha Faingataʻa

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Maʻu ʻa e Nongá ʻi he Fekuki mo ha Faingataʻa
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2022
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • MAʻU ʻA E NONGA LOLOTONGA ʻA E MAFOLA ʻA HA MAHAKI
  • MAʻU ʻA E NONGA ʻI HE FEHANGAHANGAI MO HA FAKATAMAKI
  • MAʻU ʻA E NONGÁ NEONGO ʻA E FAKATANGÁ
  • “KO E ʻOTUA ʻO E MELINÓ TE NE ʻIATE KIMOUTOLU”
  • Tokoniʻi ʻa e Niʻihi Kehé ke Kātekina ʻa e Taimi Faingataʻá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2022
  • ʻAi ʻa e “Melino oe Otua” ke Ne Maluʻi Ho Lotó
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1992
  • Sione 14:27​—“Oku Ou Tuku ae Melino Kiate Kimoutolu”
    Fakamatalaʻi ʻo e Ngaahi Konga Tohi Tapú
  • Melino—ʻE Lava Fēfē Ke Ke Maʻu Ia?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2018
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2022
w22 Tīsema p. 16-21

KUPU AKO 51

Maʻu ʻa e Nongá ʻi he Fekuki mo ha Faingataʻa

“ʻOua ʻe tuku ke hohaʻatuʻu homou lotó pe tuku ke momou koeʻuhi ko e manavaheé.”​—SIONE 14:27.

HIVA 112 Sihova, ko e ʻOtua ʻo e Melino

ʻI HE KUPÚ NIa

1. Ko e hā ʻa e “nonga ʻa e ʻOtuá,” pea ʻoku anga-fēfē ʻetau maʻu ʻaonga mei hono maʻu iá? (Filipai 4:6, 7)

ʻOKU ʻi ai ʻa e faʻahinga nonga ʻoku halaʻatā ha ʻilo ki ai ʻa e māmani ko ení. Ko e “nonga ʻa e ʻOtuá,” ko ha ongoʻi ʻoku haʻu mei hono maʻu ha vahaʻangatae mahuʻinga mo ʻetau Tamai fakahēvaní. ʻI heʻetau maʻu ʻa e nonga ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau ongoʻi malu. (Lau ʻa e Filipai 4:6, 7.) ʻOku tau fiefia ʻi he kaumeʻa vāofi mo e niʻihi ʻoku nau ʻofa kiate iá. Pea ʻoku tau maʻu ha vahaʻangatae fakafoʻituitui māfana mo e “ʻOtua ʻo e melinó.” (1 Tes. 5:23) ʻI he taimi ʻoku tau ʻiloʻi ai, falala pea talangofua ki heʻetau Tamaí, ko e nonga ʻa e ʻOtuá ʻe lava ke ne fakanonga hotau loto hohaʻá ʻi heʻetau fehangahangai mo ha tuʻunga faingataʻa.

2. Ko e hā ʻe lava ai ke tau fakapapauʻi ʻoku malava ke maʻu ʻa e nonga ʻa e ʻOtuá?

2 ʻOku malava moʻoni ke maʻu ʻa e nonga ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau fehangahangai mo ha faingataʻa, hangē ko e mafola ʻa ha mahaki, ko ha fakatamaki, moveuveu fakapolitikale, pe ko e fakatangá? ʻI he hoko ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko ení ʻe lava ke ne ʻai ke tau manavahē. Neongo ia, naʻe faleʻi ʻe Sīsū hono kau muimuí: “ʻOua ʻe tuku ke hohaʻatuʻu homou lotó pe tuku ke momou koeʻuhi ko e manavaheé.” (Sione 14:27) Ko e meʻa fakafiefiá, ko e fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné kuo nau muimui ki he faleʻi ʻa Sīsuú. ʻI he tokoni ʻa Sihová, kuo malava ke nau maʻu ʻa e nonga lolotonga ʻa e fekuki mo e ngaahi ʻahiʻahi kakahá.

MAʻU ʻA E NONGA LOLOTONGA ʻA E MAFOLA ʻA HA MAHAKI

3. ʻE anga-fēfē nai hano uesia ʻe ha mahaki ʻoku mafolalahia pe ko ha mahaki fakaʻauha ʻetau nongá?

3 Ko ha mahaki ʻoku mafolalahia pe ko ha mahaki fakaʻauha ʻe lava ke ne liliu fakaʻaufuli ʻa e meimei tafaʻaki kotoa ʻo e moʻuí. Fakakaukau ki he uesia ʻe he COVID-19 ʻa e tokolahi. ʻI ha ako ʻe taha, laka hake ʻi he vaeua ʻo e kakaí naʻa nau pehē naʻe faingataʻa ke nau mohe lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauhá. Naʻe kaunga ʻa e mahaki fakaʻauhá ki ha tupulaki fakaʻulia ʻi he loto-moʻuá, loto-mafasiá, ngāuekoviʻaki ʻa e ʻolokaholó mo e faitoʻo kona tapú, fakamamahi ʻi ʻapí, pea mo e feinga taonakitá. Kapau ʻoku mafola ha mahaki ʻi he feituʻu ʻokú ke nofo aí, ʻe lava fēfē ke ke mapuleʻi hoʻo loto-moʻuá pea maʻu ʻa e nonga ʻa e ʻOtuá?

4. Ko e hā ʻoku tau maʻu ai ʻa e nonga ʻi hono ʻiloʻi ʻa e kikite ʻa Sīsū fekauʻaki mo e ngaahi ʻaho fakaʻosí?

4 Naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū ʻi he lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí, ʻe ʻi ai ʻa e ngaahi mahaki fakaʻauha pe ngaahi mahaki ʻe mafolalahia, “ʻi he feituʻu ki he feituʻu.” (Luke 21:11) ʻOku anga-fēfē ʻetau maʻu ʻa e nongá ʻi hono ʻiloʻi iá? ʻOku ʻikai ke tau ofo ʻi he mafola ʻa e ngaahi mahakí. ʻOku tau ʻiloʻi ʻoku hoko ʻa e ngaahi meʻa ko ení ʻo hangē pē ko e meʻa naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsuú. Ko ia ʻoku tau maʻu ai ha ʻuhinga ke muimui ki he faleʻi naʻe ʻoange ʻe Sīsū ki he faʻahinga ʻoku moʻui ʻi he lolotonga ʻo e taimi ʻo e ngataʻangá: “Tokanga ke ʻoua te mou ilifia ai.”​—Māt. 24:6.

Ko ha tuofefine ʻokú ne tui ha meʻa fanongo he telingá pea fanongo ki ha hiki-leʻo ʻi heʻene tepiletí.

Ko e fanongo ki he hiki-leʻo ʻo e Tohi Tapú ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke maʻu ʻa e nonga ʻo e ʻatamaí ʻi he mafola ʻa ha mahaki (Sio ki he palakalafi 5)

5. (a) ʻI he fehoanaki mo e Filipai 4:8, 9, ko e hā ʻoku totonu ke tau lotu fekauʻaki mo ia ʻi he fehangahangai mo e mafola ʻa ha mahaki? (e) ʻE lava fēfē ke ke maʻu ʻaonga mei he fanongo ki he ngaahi hiki-leʻo ʻo e Tohi Tapú?

5 Ko e mafola ʻa ha mahaki ʻe lavangofua ke taki atu ki he puputuʻu pea naʻa mo e ongoʻi tailiili. Naʻe hoko ia ki ha tuofefine ko Desi.b Hili ʻa e mate ʻene faʻētangata, kāsini mo ʻene toketaá ʻi he COVID-19, naʻá ne ilifia naʻá ne maʻu ʻa e vailasí pea fakapipihi atu ia ki heʻene faʻē taʻumotuʻá. Koeʻuhi ko e mahaki fakaʻauhá naʻá ne hohaʻa naʻa mole ʻene ngāué, ko ia naʻá ne fifili pe te ne feau fēfē ʻa e fakamole ki he meʻakaí mo e nofoʻangá. Ko e ngaahi hohaʻa ko ení naʻe kamata ke ne fakakaukau maʻu pē ki ai pea ʻikai lava ke ne mohe ʻi he poʻulí. Ka naʻe toe maʻu ʻe Desi ʻene nongá. Anga-fēfē? Naʻá ne lotu ʻo kole kia Sihova ke ne tokoniʻi ia ke ne hoko ʻo nonga pea fakakaukau pau. (Lau ʻa e Filipai 4:8, 9.) Naʻá ne fanongo ki he “lea” ange ʻa Sihova kiate ia fakafou ʻi he ngaahi hiki-leʻo ʻo e Tohi Tapú. ʻOkú ne pehē, “Ko e leʻo fakanonga ʻo e kau lautohí naʻá ne fakalolou ʻeku loto-moʻuá pea fakamanatu mai kiate au ʻa e meesi ʻa Sihová.”​—Saame 94:19.

6. ʻE anga-fēfē hono tokoniʻi koe ʻe he ako fakafoʻituituí mo e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá?

6 Ko e mafola ʻa ha mahaki ʻoku ʻikai ha veiveiua te ne uesia ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻe niʻihi hoʻo taimi-tēpile tuʻumaʻú, kae ʻoua ʻe tuku ia ke ne fakaleluʻi hoʻo ako fakafoʻituituí pe maʻu ʻa e fakatahá. Ko e ngaahi hokosia moʻoni ʻi heʻetau ʻū tohí mo e vitioó ʻe fakamanatu atu ai kiate koe ko ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ʻoku nau tauhi maʻu ʻenau anga-tonú neongo ʻa e ngaahi pole meimei tatau. (1 Pita 5:9) Ko e ngaahi fakatahá te ne tokoniʻi koe ke fakafonu ho ʻatamaí ʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau pau Fakatohitapu. ʻE toe ʻoatu foki ai kiate koe ʻa e faingamālie ke fakalototoʻaʻi ʻa e niʻihi kehé peá ke hoko foki ai ʻo loto-toʻa. (Loma 1:11, 12) ʻI hoʻo fakakaukauloto ki he anga hono poupouʻi ʻe Sihova ʻene kau lotú ʻi he taimi naʻa nau puke ai, manavahē, pe tuēnoá, ʻe fakaivimālohiʻi ai hoʻo tuí pea te ke falala pau ai te ne poupouʻi foki mo koe.

7. Ko e hā ʻa e lēsoni ʻe lava ke ke ako mei he ʻapositolo ko Sioné?

7 Feinga ke fetuʻutaki mo ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. Ko e mafola ʻa ha mahaki ʻe fiemaʻu nai ke tau tauhi ʻa e vā mamaʻó naʻa mo e ʻi he taimi ʻoku tau fakataha ai mo hotau kaungālotú. ʻI ha taimi pehē, te ke ongoʻi nai ʻo hangē ko e ʻapositolo ko Sioné. Naʻá ne loto ke sio ki hono kaumeʻa ko Keió mata ki he mata. (3 Sio. 13, 14) Neongo ia, naʻe ʻiloʻi ʻe Sione ʻi ha vahaʻa taimi heʻikai lava ke ne sio kia Keio. Ko ia naʻe fai ʻe Sione ʻa e meʻa naʻá ne malavá; naʻá ne fai ha tohi kia Keio. Kapau ʻoku ʻikai ke malava maʻu pē ke ke ʻaʻahi ki ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné, feinga ke fetuʻutaki kiate kinautolu fakafou ʻi he telefoní, tā vitioó pe ʻave ha pōpoaki fakaʻilekitulōnika. ʻI he taimi ʻokú ke fetuʻutaki maʻu pē ai mo ho kaungā-Kalisitiané, te ke ongoʻi malu ange ai mo nonga. Fetuʻutaki ki he kau mātuʻá kapau ʻokú ke ongoʻi mātuʻaki loto-moʻua, pea tali ʻenau fakalototoʻa anga-ʻofá.​—ʻAi. 32:1, 2.

MAʻU ʻA E NONGA ʻI HE FEHANGAHANGAI MO HA FAKATAMAKI

8. ʻE anga-fēfē nai hono uesia ʻe ha fakatamaki hoʻo nongá?

8 Kapau kuo faifai ange peá ke tofanga ʻi ha tāfea, mofuike pe ko ha vela, ʻe malava nai ke ke kei ongoʻi loto-moʻua lahi ʻi ha vahaʻa taimi fuoloa hili ʻa e fakatamakí. Kapau kuo mole hao ʻofaʻanga pe naʻe maumau hoʻo koloá, te ke ongoʻi mamahi nai, siva ʻa e ʻamanakí pe naʻa mo e ʻita. ʻOku ʻikai ʻuhinga ení ʻokú ke tuli ki he meʻa fakamatelié pe ʻoku vaivai hoʻo tuí. Naʻá ke foua ha ʻahiʻahi faingataʻa, pea ʻe ʻamanekina nai ʻe he niʻihi ke ke fakafeangai ʻikai lelei. (Siope 1:11) Ka neongo ʻa e ngaahi tuʻunga fakalotomamahí ʻe lava ke ke maʻu ʻa e nonga. Anga-fēfē?

9. Naʻe anga-fēfē hono teuʻi kitautolu ʻe Sīsū ki he ngaahi fakatamakí?

9 Manatuʻi ʻa e meʻa naʻe kikiteʻi ʻe Sīsuú. ʻI he ʻikai hangē ko e niʻihi ʻi he māmaní ʻa ia ʻoku ʻikai ke nau fakakaukau atu ʻe faifai ange pea uesia kinautolu ʻe ha fakatamaki, ʻoku tau ʻamanekina ʻe toe tupulaki ange ʻa e ngaahi fakatamakí, ʻa ia ʻe lava ke ne uesia kitautolu. Naʻe tala ange ʻe Sīsū ki hono kau muimuí ʻe ʻi ai “ʻa e ngaahi mofuike lalahi” mo e ngaahi fakatamaki kehe ʻe hoko ki muʻa ke hoko mai ʻa e ngataʻangá. (Luke 21:11) Naʻá ne toe kikiteʻi ʻe “fakautuutu ʻa e maumau-laó,” ʻa ia ʻoku fakamoʻoniʻi ʻe he faihiá, fakamālohí mo e ngaahi ʻoho ʻa e kau tautoitoí. (Māt. 24:12) Naʻe ʻikai ʻaupito pehē ʻe Sīsū ko e ngaahi fakatamaki ko ení te ne uesia pē ʻa e faʻahinga kuo siʻaki ʻe Sihová. Ko hono moʻoní, ko e tokolahi ʻo e kau sevāniti faitōnunga ʻa Sihová kuo maʻukovia ʻe he ngaahi fakatamakí. (ʻAi. 57:1; 2 Kol. 11:25) Heʻikai nai ke maluʻi fakaemana kitautolu ʻe Sihova mei he kotoa ʻo e ngaahi fakatamakí, ka te ne ʻomai kiate kitautolu ha meʻa pē ʻoku tau fiemaʻu ke hanganaki nonga ai mo fiemālie.

10. Ko e hā ko ha fakahāhā ai ʻo e tuí ʻa e mateuteu he taimí ni ki ha fakatamakí? (Palōveepi 22:3)

10 Te tau fakatokangaʻi ʻe faingofua ange ke hanganaki nonga ʻi he hoko ha meʻa fakafokifā kapau naʻa tau palani tokamuʻa ki he founga ke fakafeangai aí. Ka ko e tokateú ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku vaivai ʻetau tui kia Sihová? ʻIkai ʻaupito. Ko hono moʻoní, ko e teuteu ki ha fakatamaki ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku tau tui papau ki heʻene malava ke tokangaʻi kitautolú. Anga-fēfē? ʻOku faleʻi mai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ke tau mateuteu ki ha ngaahi fakatamaki ʻe ala hoko. (Lau ʻa e Palōveepi 22:3.) Pea fakafou ʻi he ngaahi kupu ʻi he makasiní, fakataha ʻa e fakatahaʻangá mo e ngaahi fanongonongo taimi totonú, kuo toutou ekinaki mai ai ʻe he kautaha ʻa e ʻOtuá ke tau mateuteu ki ha meʻa ʻe hoko fakafokifā.c ʻOku tau falala kia Sihova? Kapau ko ia, te tau muimui ʻi he faleʻi ko iá he taimí ni​—ki muʻa ke tō mai ha fakatamaki.

Ko ha tuofefine ʻokú ne puke ha mape ʻi heʻene tangutu ʻi heʻene kaá. ʻOku ʻi ai ʻene ngaahi hina vai mo e ngaahi naunau kehe.

Ko e mateuteu tokamuʻá ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke hao ʻi ha fakatamaki (Sio ki he palakalafi 11)d

11. Ko e hā ʻokú ke ako mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Margaret?

11 Fakakaukau ki he hokosia ʻa ha tuofefine ko Margaret. Naʻe fekau ke ne mavahe mei hono ʻapí hili ha vela vao ʻi hono feituʻú. Koeʻuhi naʻe tokolahi fau ʻa e kakai naʻa nau feinga ke hola ʻi he taimi tatau, naʻe kiu ʻa e halá pea ʻikai toe lava ʻa e ngaahi meʻalelé ʻo ngaʻunu. Naʻe kamata ke kohu ʻuliʻuli matolu ʻa e ʻeá, pea naʻe ʻikai toe lava ʻa Margaret ke mavahe mei heʻene meʻalelé ʻi ha vahaʻa taimi. Kae kehe, naʻá ne hao koeʻuhí naʻá ne mateuteu. ʻI heʻene kató naʻá ne faʻo ai ha mape naʻe lava ke ne kumi ai ki ha hala ʻe taha ke hola ai. Naʻe aʻu ʻo ne tomuʻa fakaʻuli ʻi he hala ko iá koeʻuhí ke faingofua ʻene fononga aí ʻi he hoko ha meʻa fakafokifā. Mālō ki he mateuteu ʻa Margaret, naʻá ne hao ai ʻi he fakatamaki ko ení.

12. Ko e hā ʻoku tau muimui ai ki he ngaahi fakahinohino ki he tuʻunga malú?

12 Ke maluʻi kitautolu pea tauhi ʻa e māú, ko e kau maʻu mafaí te nau kole mai nai ke tau talangofua ki he taimi pau ʻoku tapui ai ʻa e fefonongaʻakí, ke mavahe pe ke fou ʻi ha ngaahi sitepu ʻaonga kehe. Ko e kakai ʻe niʻihi ʻoku nau fakatuotuai ke talangofua pe ʻoku nau fakatoupīkoi koeʻuhí ʻoku nau loto ke pīkitai ki heʻenau ngaahi koloá. ʻOku anga-fēfē fakafeangai ʻa e kau Kalisitiané? ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú: “Mou anganofo koeʻuhi ko e ʻEikí ki he tuʻunga kotoa pē kuo fokotuʻu ʻe he tangatá, ʻo tatau ai pē pe ki ha tuʻi ʻa ia ʻoku māʻolunga angé pe ki ha kau kōvana ʻa ia kuó ne fekauʻi mai.” (1 Pita 2:13, 14) ʻOku ʻomai foki ʻe he kautaha ʻa e ʻOtuá ʻa e fakahinohino ke maluʻi kitautolu. ʻOku fakamanatu maʻu mai pē kiate kitautolu ke ʻoange ki he kau mātuʻá ʻetau fakamatala fetuʻutaki lolotongá ke lava ʻo nau fetuʻutaki mai ʻi he hoko ha fakatamaki. Kuó ke fai ia? Te tau toe maʻu nai mo ha fakahinohino ke nofo maʻu pē ʻi ʻapi, mavahe, pea mo hono maʻu ʻa e ngaahi tokoni pe fekauʻaki mo e founga mo e taimi ke tokoni ai ki he niʻihi kehé. Kapau heʻikai ke tau talangofua, ʻe lava ke tau tuku ke ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻetau moʻuí mo e moʻui ʻa e kau mātuʻá. Manatuʻi ko e kau tangata faitōnunga ko ení ʻoku nau hanganaki leʻohi kitautolu. (Hep. 13:17) Naʻe pehē ʻe Margaret, “ʻOku ou tuipau ko e muimui ki he fakahinohino ʻa e kau mātuʻá mo e kautahá naʻe fakahaofi ai ʻeku moʻuí.”

13. Ko e hā kuó ne ʻoange ʻa e fiefia mo e nonga ki he kau Kalisitiane tokolahi kuo nau hiki mei honau ʻapí?

13 Ko e fanga tokoua tokolahi naʻa nau hiki koeʻuhi ko ha fakatamaki pe ko ha tau pe moveuveu fakapolitikale kuo nau fai honau lelei tahá ke feʻunuʻaki ki honau tuʻunga foʻoú pea kau leva ki he ngaahi ngāue fakateokalatí. Hangē ko e muʻaki kau Kalisitiane naʻa nau movete atu koeʻuhi ko e fakatangá, ʻoku nau hokohoko atu ke “fanongonongo ʻa e ongoongo lelei ʻo e folofolá.” (Ngā. 8:4) ʻOku tokoniʻi kinautolu ʻe he malangá ke tokangataha ki he Puleʻangá kae ʻikai ʻi honau tuʻunga faingataʻá. Ko e olá, kuo nau tauhi maʻu ai ʻenau fiefiá mo e nongá.

MAʻU ʻA E NONGÁ NEONGO ʻA E FAKATANGÁ

14. ʻE lava fēfē ke uesia ʻe he fakatangá ʻetau nongá?

14 Ko e fakatangá ʻe lava ke ne kaihaʻasia ʻa e ngaahi meʻa lahi ʻoku anga-maheni ʻene ʻomai ʻa e nongá. ʻOku tau fiefia mo fiemālie ʻi heʻetau fakatahataha tauʻatāina fakatahá, malanga fakahāhā, pea hokohoko atu ʻetau ngāue fakaʻahó ʻo ʻikai manavahē naʻa puke kitautolu. Kapau ʻe toʻo atu ʻa e tauʻatāina ko iá, te tau ongoʻi loto-moʻua nai, ʻo manavahē ki he meʻa ʻe hokó. Ko e ngaahi ongoʻi ko ení ʻoku anga-maheni pē. Neongo ia, kuo pau ke tau tokanga. Naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū ko e fakatangá ʻe lava ke ne fakatūkiaʻi ʻa hono kau muimuí. (Sione 16:1, 2) Ko ia ʻe lava fēfē ke tau tauhi maʻu ʻetau nongá lolotonga hono fakatangaʻí?

15. Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau manavahē ki he fakatangá? (Sione 15:20; 16:33)

15 ʻOku tala mai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá: “Ko e faʻahinga kotoa ʻoku nau loto ke moʻui ʻaki ʻa e anga-līʻoa fakaʻotua ʻi he fekauʻaki mo Kalaisi Sīsuú, ʻe fakatangaʻi foki kinautolu.” (2 Tīm. 3:12) Ko ha tokoua ko Andrei naʻá ne fāinga ke tali ʻa e moʻoniʻi meʻa ko iá hili hono tapui ʻa e ngāué ʻi hono fonuá. Naʻá ne fakaʻuhinga: ‘ʻOku tokolahi ʻaupito ʻa e Kau Fakamoʻoni hení. ʻE lava fēfē ke puke ʻe he kau maʻu mafaí kimautolu kotoa?’ Ka ʻi he ʻikai maʻu ai ʻe Andrei ha nongá, ko e fakakaukau ko ení naʻá ne ʻai ia ke ne loto-moʻua maʻu pē. Ko e fanga tokoua kehé naʻa nau tuku ʻa e meʻá ki he toʻukupu ʻo Sihová, ʻo ʻikai ke nau nōfoʻi he fakakaukau te nau hao mei hono puké. Naʻa nau ʻiloʻi ʻe puke nai kinautolu, ka naʻe siʻisiʻi ange ʻenau loto-moʻuá ʻia Andrei. Ko ia naʻá ne fili ke ohi ʻenau fakakaukaú pea tuku taha ʻene falalá ki he ʻOtuá. Naʻe vave ʻene ongoʻi nongá, pea ʻi he taimí ni ʻokú ne maʻu ʻa e fiefia neongo ʻa e ngaahi polé. ʻE lava ke hoko ʻa e meʻa tatau kiate kitautolu. Neongo naʻe tala mai ʻe Sīsū ke tau ʻamanekina ʻe hoko ʻa e fakatanga, naʻá ne toe fakapapauʻi mai ʻe lava ke tau nofoʻaki faitōnunga.​—Lau ʻa e Sione 15:20; 16:33.

16. Ko e hā ʻa e fakahinohino ʻoku fiemaʻu ke tau talangofua ki ai lolotonga ʻa e fakatangá?

16 ʻI he taimi ʻoku tapui ai pe mātuʻaki fakangatangata ʻetau ngāué, te tau maʻu nai ʻa e ngaahi fakahinohino mei he ʻōfisi vaʻá mo e kau mātuʻá. ʻOku fakataumuʻa eni ke maluʻi kitautolu, ke fakapapauʻi ʻoku tau maʻu maʻu pē ʻa e meʻakai fakalaumālié, pea ke tokoniʻi kitautolu ke hokohoko atu ʻa e malangá ʻi he lahi taha ʻe ala lavá. Fai ho lelei tahá ke talangofua ki he fakahinohino ʻokú ke maʻú, neongo kapau ʻoku ʻikai ke ke mahinoʻi kakato ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻomai ai iá. (Sēm. 3:17) Pehē foki, ʻoua ʻaupito ʻe fakahaaʻi ʻa e fakamatala pelepelengesi fekauʻaki mo hotau fanga tokouá pe fekauʻaki mo e ngāue ʻa e fakatahaʻangá ki he faʻahinga ʻoku ʻikai totonu ke nau ʻilo ki aí.​—Tml. 3:7.

Ko ha tokoua ʻokú ne sio ki he Tohi Tapú ʻi heʻene telefoní lolotonga ʻene talanoa mo ha kaungāngāue ʻi heʻena taimi kai hoʻataá.

Ko e hā te ne tokoniʻi koe ke ke nonga neongo ʻa e taimi faingataʻá? (Sio ki he palakalafi 17)e

17. Hangē ko e kau ʻapositolo ʻi he ʻuluaki senitulí, ko e hā ʻoku tau fakapapauʻi ke faí?

17 Ko e taha ʻo e ngaahi ʻuhinga tefito ʻoku faitau ai ʻa Sētane mo e kakai ʻa e ʻOtuá koeʻuhí ko ʻenau “maʻu ʻa e ngāue ko e faifakamoʻoni fekauʻaki mo Sīsū.” (Fkh. 12:17) ʻOua ʻe fakaʻatā ʻa Sētane mo ʻene māmaní ke nau fakailifiaʻi koe. Ko e malanga mo e faiako neongo ʻa e fakafepakí te ne ʻomai kiate kitautolu ʻa e fiefia mo e nonga. ʻI he ʻuluaki senitulí ʻi he taimi naʻe fekauʻi ai ʻe he kau maʻu mafai Siú ʻa e kau ʻapositoló ke tuku ʻenau malangá, ko e kau tangata faitōnunga ko iá naʻa nau fili ke talangofua ki he ʻOtuá. Naʻe hokohoko atu ʻenau malangá, pea naʻe ʻai ʻe he ngāue ko iá ke nau fiefia. (Ngā. 5:27-29, 41, 42) Ko e moʻoni, ʻi he taimi ʻoku fakangatangata ai ʻetau ngāué, kuo pau ke tau fakapotopoto lolotonga ʻetau malangá. (Māt. 10:16) Ka ʻo kapau ʻoku tau fai hotau lelei tahá, te tau maʻu ʻa e nonga ʻoku haʻu mei hono fakahōifuaʻi ʻa Sihová pea mei hono vahevahe atu ha pōpoaki fakahaofi moʻui.

“KO E ʻOTUA ʻO E MELINÓ TE NE ʻIATE KIMOUTOLU”

18. Ko e hā ʻoku totonu ke tau manatuʻi fekauʻaki mo e Matavai ʻo e nonga ʻoku tau fiemaʻú?

18 Hoko ʻo tuipau naʻa mo e ʻi he ngaahi taimi faingataʻa tahá, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e nonga. ʻI he taimi peheé, kuo pau ke tau manatuʻi ko e nonga ʻoku tau fiemaʻú ko e nonga ʻa e ʻOtuá, ʻa ia, ko e nonga ia ko Sihova pē ʻe lava ke ne foaki maí. Falala kiate ia ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e mafola ʻa ha mahaki, ko ha fakatamaki pe fakatanga. Pipiki ofi ki heʻene kautahá. Tokangataha ki he kahaʻu fakaofo ʻoku fakatatali mai kiate koé. ʻI hoʻo fai iá, “ko e ʻOtua ʻo e melinó” te ne ʻiate koe. (Fil. 4:9) ʻI he kupu hono hokó, te tau lāulea ai ki he founga ʻe lava ke tau tokoni ai ki hotau kaungā-Kalisitiane ʻoku nau fehangahangai mo e faingataʻá ke nau maʻu ʻa e nonga ʻa e ʻOtuá.

ʻE LAVA FĒFĒ KE KE MAʻU ʻA E NONGÁ NEONGO . . .

  • ʻa e mafola ʻa ha mahaki?

  • ha fakatamaki?

  • ʻa e fakatangá?

HIVA 38 Te Ne ʻAi Koe Ke Ke Mālohi

a ʻOku talaʻofa ʻe Sihova ke foaki ʻa e nonga ki he faʻahinga ʻoku nau ʻofa kiate iá. Ko e hā ʻa e nonga ʻoku foaki mai ʻe he ʻOtuá, pea ʻe lava fēfē ke tau maʻu ia? ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe hono maʻu ʻa e “nonga ʻa e ʻOtuá” ʻi heʻetau fehangahangai mo e mafola ʻa ha mahaki, fakatamaki pe ko e fakatangá? ʻI he kupu ko ení ʻe tali ai ʻa e ongo fehuʻi ko iá.

b Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.

c Sio ki he kupu “ʻI he Tō ha Fakatamaki​—Ngaahi Sitepu ʻe Fakahaofi Ai ʻa e Moʻuí” ʻi he Awake! Fika 5 2017.

d FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ko ha tuofefine naʻá ne mateuteu tokamuʻa ke mavahe mei hono ʻapí.

e FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ko ha tokoua ʻokú ne nofo ʻi ha feituʻu ʻoku fakangatangata ai ʻetau malangá ʻoku hokohoko atu ʻene malanga fakapotopoto.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share