LAYIBULARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitonga (Malawi)
  • BAYIBOLU
  • MABUKU
  • MAUNGANU
  • fy mutu 5 pp. 51-63
  • Sambizani Mwana Winu Weche Litema

Vidiyo yo mwasankha palivi.

Pepani, vidiyo iyi yikana kujula.

  • Sambizani Mwana Winu Weche Litema
  • Chisisi cha Banja Lalikondwa
  • Mitu yimanayimana
  • Nkhani Yakuyanana
  • MUGWIRISKIYENGI NCHITU ULONGOZGI WA M’BAYIBOLO
  • MUSAMBIZENGI MWANA WINU
  • MUSAMBIZENGI MWANA WINU UNENESKA, KWARWANA
  • MUCHENYENGI ŴANA ŴINU
  • MUVIKILIYENGI MWANA WINU KU MIJALIDU YAKOFYA
  • MUROMBENGI KWAKU YEHOVA KUTI WAKULONGOZGENINGI
  • Vo Mungachita Kuti Musambizi Mwana Winu
    Banja Linu Likhoza Kuja Lalikondwa
Chisisi cha Banja Lalikondwa
fy mutu 5 pp. 51-63

MUTU 5

Sambizani Mwana Winu Weche Litema

1, 2. Kumbi apapi atenere kugwiriskiya nchitu ulongozgi wakutuliya kwaku yani pakulera ŵana?

MPAPI munyaki yo wengaku vyaka 3,000 vajumpha, wangukamba mazu ngakuwonga kuti: “Ŵana nchihara cha Ambuya.” (Sumu 127:3) Kukamba uneneska, likondwa lo ŵanthu akutolana anandi atuŵa nalu chifukwa chakubala ŵana, nchawanangwa chakuzirwa chakutuliya kwaku Chiuta. Chinanga kuti apapi akondwa kuti ŵe ndi ŵana, kweni aziŵa so kuti ŵe ndi udindu ukulu wakuŵaphwere.

2 Mazuŵa nganu, kulera ŵana nkhwakusuzga ukongwa kuruska kali. Kweni apapi anandi alera umampha ŵana ŵawu chifukwa cha vo wakulemba sumu munyaki wakukamba. Iyu wanguti: “Kwambura kuti Ambuya ndiwu azenga nyumba, atakataka kwaŵaka ŵakuyizenga.” (Sumu 127:1) Asani mugwiriskiya nchitu ulongozgi wakutuliya kwaku Yehova mwakuphwere, mujengi mpapi wamampha. Bayibolo likamba kuti: “Gomezga mu Ambuya [Yehova] ndi mtima waku wosi, ndipu leka kugomezga pa chinjeru chaku wamweni.” (Nthanthi 3:5) Kumbi mwe akunozgeka kugwiriskiya nchitu ulongozgi waku Yehova pa nyengu yo mugwiriyengi nchitu yakulera mwana kwa vyaka 20?

MUGWIRISKIYENGI NCHITU ULONGOZGI WA M’BAYIBOLO

3. Kumbi munthurumi we ndi udindu wuli pakulera ŵana?

3 M’mabanja nganandi pacharu chosi, anthurumi awona kuti nchitu yikulu yakulera ŵana nja anthukazi. Mbuneneska kuti Mazu Ngaku Chiuta ngalongo kuti munthurumi ndiyu we ndi udindu wakupenje chakurya banja laki, kweni likamba so kuti watenere kufiska maudindu nganyaki m’banja. Bayibolo likamba kuti: “Longosole kubwalu nchitu yaku [“Nozga nchitu yaku yakubwalu,” NW] ujilongosole vosi va ku munda, ndipu pavuli paki uzengi nyumba yaku.” (Nthanthi 24:27) Chiuta wakhumba kuti munthurumi ndi munthukazi awovyanengi pakusambiza ŵana.​—Nthanthi 1:8, 9.

4. Nchifukwa wuli tikhumbika cha kuwona ŵana anthurumi nge akuzirwa ukongwa kuruska anthukazi?

4 Kumbi ŵana ŵinu wosi mutiŵawona kuti mbakukhumbika? Malipoti nganyaki ngakamba kuti ku Asia “kanandi apapi akondwa cha asani abala mwana munthukazi.” M’vyaru vinyaki va ku America, apapi anandi atanja ukongwa ŵana anthurumi kuruska anthukazi, chinanga ndi “m’mabanja ngo mwe apapi akusambira ukongwa.” Kweni uneneska ngwakuti, ŵana anthukazi ayanana ŵaka ndi ŵana anthurumi. Mpapi wamwaka Yakobe, wangukamba kuti ŵana ŵaki wosi kusazgapu ŵana ŵaki anthukazi, ‘mbana ŵeniwo Chiuta wangumupaska ndi wezi.’ (Chiyambo 33:1-5; 37:35) Mwakuyana ŵaka, Yesu wangutumbika “twana” (tinthurumi ndi tinthukazi) to anguza natu kwaku iyu. (Mateyu 19:13-15) Tingakamba mwakusimikizga mtima kuti, Yesu wangulongo mo Yehova wawone ŵana.​—Marangu 16:14.

5. Kumbi ŵanthu akutolana atenere kuŵanaŵaniya fundu nizi pakusankha unandi wa ŵana wo akhumba kubala?

5 Kumbi ko muja, munthukazi wakhumbika kubala ŵana anandi? Kukamba uneneska, ŵanthu akutolana atenere kusankha ŵija unandi wa ŵana wo akhumba kubala. Nanga apapi angachita wuli asani awona kuti angazitondeka kuryisa, kuvwalika ndi kusambiza ŵana? Yiwu akhumbika kuŵanaŵaniya venivi asani asankha unandi wa ŵana wo akhumba kubala. Apapi anyaki wo awona kuti angafiska cha kuphwere ŵana ŵawu, apaska abali ŵawu kuti aŵaleriyeku ŵana anyaki. Kumbi kuchita ivi nkhwakwenere? Awa. Chifukwa vichitiska kuti aleki kufiska udindu wawu wakuphwere ŵana. Bayibolo likamba kuti: “Asani munthu waleka kuŵarongosole limu ŵaku yija, ndi viŵiviŵi ŵapaki panyumba, wakana chivwanu, ndipu ndi muheniku kwakuruska mzira chivwanu.” (1 Timote 5:8) Ŵanthu azeru akambiskiyana limu unandi wa ŵana wo angabala kuti azifiski “kuŵarongosole limu,” pamwenga kuti kuŵaphwere. Kumbi akhumbika kugwiriskiya nchitu nthowa zakulera kuti afiski kuchita venivi? Pa nkhani iyi so, akhumbika kusankha ŵija, ndipu asani asankha kuchita venivi, atenere so kusankha ŵija nthowa yakulera yo angayanja. Bayibolo likamba kuti: “Munthu yosi wanyamuwengi mphingu yapa mtima waki.” (Ŵagalatia 6:5) Kweni Bayibolo likanizga nthowa zakulere zo zituzga nthumbu. Tingaluwanga cha kuti Yehova Chiuta ndiyu “chisimi cha umoyu.” (Sumu 36:9) Mwaviyo, kutuzga nthumbu chinanga nja zuŵa limoza, kulongo kuti titumbika Yehova cha ndipuso nkhubaya munthu.​—Chituwa 21:22, 23; Sumu 139:16; Yeremiya 1:5.

MUSAMBIZENGI MWANA WINU

6. Kumbi apapi angayamba nyengu niyi kusambiza mwana?

6 Lemba la Nthanthi 22:6 likamba kuti: “Sambiza mwana mu nthowa yeniyo watenere kwendamu.” Kusambiza ŵana ndi nchitu yinyaki yo apapi atenere kugwira. Sonu kumbi atenere kwamba zuŵanji kusambiza mwana? Atenere kwamba liŵi. Wakutumika Paulo wakukamba kuti Timote wangwamba kusambizika “kutuwa ku ulitema.” (2 Timote 3:15) Mazu nga Chigiriki ngo Paulo wangugwiriskiya nchitu pa lemba ili, ngangang’anamuwa bonda pamwenga mwana yo wechendaweku. (Luka 1:41, 44; Machitidu 7:18-20) Mwaviyo, Timote wangwamba kusambizika weche litema. Nyengu yamampha yakwamba kusambiziya mwana, mpha nyengu yo weche litema. Ndipu chinanga ndi bonda, wakhumbisiska kuziŵa vinthu.

7. (a) Nchifukwa wuli apapi wosi ŵaŵi akhumbika kwanja ukongwa mwana wawu? (b) Kumbi pe ubwezi wuli pakati paku Yehova ndi Mwana waki Yesu?

7 Munthukazi munyaki wangukamba kuti: “Mwana wangu wati wawaku ŵaka, ndingwamba kumwanja ukongwa.” Ivi ndivu anthukazi anandi achita. Chanju chenichi chikuwa ukongwa asani munthukazi wacheza kweniso watonkhesa mwana waki. (Yeruzgiyani ndi 1 Ŵatesalonika 2:7.) Munthukazi yo watanja kuseŵeresa mwana waki kweniso kukambiskana nayu, watovya kuti mwana wakondwengi. (Yeruzgiyani ndi Yesaya 66:12.) Kumbi munthurumi watenere kuchitanji? Nayu wakhumbika kucheza ndi mwana ŵaki. Yehova nchakuwoniyapu chamampha ukongwa pa nkhani yeniyi. M’buku la Nthanthi, tisambira mo ubwezi waku Yehova ndi Mwana waki uliri. Yesu wangukamba kuti: “Ambuya angundilenga pa mtendeku wa mlimu wawu . . . ndipu zuŵa ndi zuŵa ndenga likondwa lawu.” (Nthanthi 8:22, 30; Yohane 1:14) Mwakuyana ŵaka, ada amampha atanja ukongwa mwana wawu kutuliya pa ulitema. Munthurumi munyaki wangukamba kuti: “Mumuyanjengi ukongwa mwana winu. Palivi mwana yo wakufwapu chifukwa chakumuvumbatiya ndi kuchita vinthu vakumulongo chanju.”

8. Kumbi apapi angawovya wuli mwana kuti wayambi kusambira vinthu weche litema?

8 Kweni ŵana akhumbika so vinthu vinandi. Wongu wa ŵana utamba kulonde ndi kusunga vinthu asani awaku ŵaka ndipu apapi ndiwu angamuwovya mwana kufiska venivi. Ŵanaŵaniyani ŵaka mo mwana wasambiriya kulongoro. Akufufuza akamba kuti mwana wasambira kulongoro ndipuso kuŵerenga “chifukwa chakuti apapi ŵaki atanja kukambiskana nayu kutuliya pa ulitema.” Mwaviyo, mukambiskanengi ndi kuŵerenge mwana winu kwamba weche bonda. Asani mungachita viyo, wangaswera cha kutole vo muchita ndipu pavuli paki mungayamba kumusambiza kuŵerenga. Ivi vingamuwovya kuti waziŵi kuŵerenga wechendayambi kusambira sukulu. Ndipu ivi vingakuwovyani ukongwa asani muja m’charu cho mwe masukulu ngamana.

9. Kumbi nchinthu chakukhumbika nichi cho apapi atenere kuchitiya ŵana ŵawu?

9 Chinthu chakukhumbika ukongwa cho apapi achikhristu achitiya mwana wawu, nkhumusambiza kuchita khumbu laku Chiuta. (Wonani Marangu 8:3.) Yiwu achita venivi ndi chilatu chakuti awovyi mwana kuja ndi mijalidu yo Khristu wenga nayu pamwenga kuti wavwali “munthu mufya.” (Ŵaefesu 4:24) Ndichu chifukwa chaki apapi atenere kusankha vidya ndipuso nthowa zamampha zakusambiziya mwana.

MUSAMBIZENGI MWANA WINU UNENESKA, KWARWANA

10. Kumbi ŵana akhumbika kuja ndi mijalidu niyi?

10 Kuti nyumba yije yakukho ukongwa, yikhumbika kuzengeka ndi vidya vamampha. Wakutumika Paulo wakukamba kuti vidya vamampha ukongwa vo vingawovya Mkhristu kuti waje wamijalidu yamampha ndi, “golidi, siliva, mya yamtengu.” (1 Ŵakorinte 3:10-12) Vinthu ivi vimiya mijalidu nge, chivwanu, zeru, kuwamu, kugomezgeka, ulemu ndipuso kwanja Yehova ndi marangu ngaki. (Sumu 19:7-11; Nthanthi 2:1-6; 3:13, 14) Kumbi apapi angawovya wuli ŵana ŵawu kuti aje ndi mijalidu yeniyi kutuliya ku ulitema? Angachita ivi asani alondo ulongozgi wo ukulembeka kali ukongwa.

11. Kumbi apapi achiyisraele angovya wuli ŵana ŵawu kuti aje ndi mijalidu yamampha?

11 Ayisraele ŵati aja kamanavi kusere m’Charu Chakulayizgika, Yehova wangukambiya apapi achiyisraele kuti: “Mazu yanga ndikulanguliyani zuŵa ili ngaje m’mitima yinu. Mungasambizengi ku ŵana ŵinu kwarwana; ndipu mungakambengi muchija m’nyumba zinu, ndi penipo mutenda m’nthowa, ndi penipo mugona pasi, ndi penipo muyuka.” (Marangu 6:6, 7) Kukamba uneneska, apapi akhumbika kuchitiya limoza vinthu ndi ŵana ŵawu, kufwatukirana nawu, kuŵasambiza kweniso kuja chakuwoniyapu chamampha.

12. Nchifukwa wuli apapi akhumbika kuja chakuwoniyapu chamampha?

12 Jani chakuwoniyapu chamampha. Chakwamba, Yehova wangukamba kuti: “Mazu yanga . . . ngaje m’mitima yinu.” Pavuli paki, wangukamba kuti: “Mungasambizengi ku ŵana ŵinu kwarwana.” Ivi vilongo kuti apapi ndiwu atenere kwamba kuja ndi mijalidu yamampha. Apapi atenere kwanja uneneska ndi kuchita vo asambira. Venivi ndivu vingaŵawovya kuti asambizengi umampha mwana wawu. (Nthanthi 20:7) Nchifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa chakuti ŵana atanja kuchita vo awona kuluska vo atuvwa.—Luka 6:40; 1 Ŵakorinte 11:1.

13. Kumbi apapi achikhristu angayezga wuli Yesu pa nkhani yakucheza ndi ŵana?

13 Muchitiyengi nawu limoza vinthu. Yehova wangukambiya apapi achiyisraele kuti akambiskanengi ndi ŵana ŵawu ‘achija m’nyumba zawu, ndi penipo atenda m’nthowa.’ Ivi vilongo kuti apapi akhumbika kusaniya nyengu yikulu yakucheze ndi ŵana ŵawu, chinanga kuti atangwamika ndi vinthu vinyaki. Yesu nayu wawonanga kuti ŵana mbakukhumbika kuti wachezengi nawu. Kukumaliya kwa uteŵeti waki, ŵanthu “angumutole twana, kuti watikwaski.” Kumbi Yesu wanguchita wuli? Iyu “wangutipakata, ndi wangutitumbika.” (Marko 10:13, 16) Kumbukani kuti pa nyengu iyi, ndipu Yesu we pafupi kubayika. Kweni wangwesesa kusaniya nyengu yakucheze ndi ŵana. Iyu nchakuwoniyapu chamampha ukongwa!

14. Nchifukwa wuli apapi akhumbika kusaniya nyengu yakucheze ndi mwana wawu?

14 Mufwatukiranengi nawu. Kucheza ndi mwana winu kutovya kuti mufwatukiranengi. Asani mufwatukirana ukongwa ndi mwana winu ndipu mungaziŵa kuti wakuwa ndi mijalidu yamampha pamwenga cha. Mutenere kukumbuka kuti kufwatukirana kung’anamuwa kukambiskana ŵaka cha. Munthukazi munyaki wa ku Brazil yo we ndi mwana munthurumi wangukamba kuti: “Ndakhumbikanga kusambira kuja wakuvwisiya ndi mtima wosi kweniso wakuvwisisa.” Ivi vinguwovya kuti mwana waki wayambi kumukonkhoske mo wavwiya.

15. Kumbi nchinthu wuli cho titenere kukumbuka pa nkhani ya masaza?

15 Ŵana akhumbika “nyengu yakuseke . . . ndi nyengu yakuviniya,” pamwenga kuti nyengu yakuchitiya masaza. (Wakutawula 3:1, 4; Zekariya 8:5) Masaza ngaja ngakukondweska ukongwa asani apapi achitiya limoza ndi ŵana ŵawu. Kweni vakupaska chitima kuti m’mabanja nganandi, awona nge kuti kuwonere TV ndiku kuchita masaza. Chinanga kuti mapulogilamu nganyaki nga pa TV ngangaŵa ngakukondweska, kweni nganandi ngasambiza nkharu ziheni ndipu kungawonere kuchitiska kuti ŵanthu alekengi kukambiskana mwakufwatuka m’banja. Mwaviyo, mungachita umampha ukongwa kuchitaku masaza nganyaki ndi ŵana ŵinu. Mungamba sumu, kuseŵe, kucheza ndi anyinu ndipuso kuchiwona malu ngakukondweska. Ivi vingawovya kuti mufwatukiranengi ukongwa.

16. Nchinthu wuli cho apapi angasambiza ŵana ŵawu, nanga angaŵasambiza wuli?

16 Muŵasambizengi. Yehova wakukamba kuti mazu yanga “mungasambizengi ku ŵana ŵinu kwarwana.” Lemba ili, lilongo vo mungasambiza kweniso mo mungasambiziya. Chakwamba, “mwanjengi Ambuya [Yehova] Chiuta winu, ndi mtima winu wosi ndi umoyu winu wosi ndi nthazi zinu zosi.” (Marangu 6:5) Pavuli paki, “mazu yanga . . . mungasambizengi . . . kwarwana.” Musambizengi ŵana ŵinu vinthu vo vingaŵawovya kwanja Yehova kweniso marangu ngaki, ndi umoyu wawu wosi. (Yeruzgiyani ndi Ŵahebere 8:10.) Palemba ili, mazu ngakuti “kwarwana,” ngang’anamuwa kusambiza mwakuwerezgawerezga. Yapa, Yehova watikukambiyani kuti nthowa yakwamba yo mungawovye ŵana ŵinu kuja ndi mijalidu yachikhristu, nkhuŵasambiza mwaphamphu zuŵa lelosi. Ivi ving’anamuwa kuti musambirengi nawu Bayibolo nyengu zosi.

Vithuzi papeji 57

Apapi, mujengi chakuwoniyapu chamampha cha ŵana, muchitiyengi nawu limoza vinthu, mufwatukiranengi nawu, kweniso muŵasambizengi

17. Kumbi apapi atenere kovya mwana wawu kuchitanji, nanga nchifukwa wuli?

17 Apapi anandi aziŵa kuti kusambiza umampha mwana, ndi nkhani yipusu cha. Wakutumika Petulo wanguchiska akutumika anyaki kuti nge mbana “akuwa sonu, fwenkhiyani mkaka wo wa mzimu wambura jufyu” wa m’Mazu Ngaku Chiuta. (1 Petro 2:2) Mazu ngakuti “fwenkhiyani,” ngalongo kuti ŵana anandi aŵavi linweka lakusambira Mazu Ngaku Chiuta. Apapi atenere kusaniya nthowa zakovye mwana kuja ndi linweka lenili.

18. Kumbi pakusambiza ŵana, apapi angayezga nthowa nizi zakusambiziya zo Yesu wagwiriskiyanga nchitu?

18 Yesu wasambizanga mwalusu chifukwa chakuti wagwiriskiyanga nchitu ntharika. (Marko 13:34; Luka 10:29-37) Nthowa iyi njamampha ukongwa pakusambiza ŵana. Musambizengi ŵana winu fundu za m’Bayibolo mwakugwiriskiya nchitu nkhani zakukondweska nge zo zisanirika m’buku la, Buku Langu la Nkhani za m’Bayibolo.a Muwovyengi ŵana ŵinu kuti akonkhoskengi vo asambira. Muŵawovyengi kuti agwiriskiyengi nchitu lusu lawu mwa kujambula ndipuso kuchita maseweru nga nkhani za m’Bayibolo. Yesu wagwiriskiyanga so nchitu mafumbu. (Mateyu 17:24-27) Namwi mugwiriskiyengi so nchitu mafumbu pa kusopa kwa pabanja. M’malu mwakuzumbuwa ŵaka dangu laku Chiuta, mungafumba kuti, Nchifukwa wuli Yehova wangupereka dangu ili? Nchinthu wuli chingachitika asani tingavwiya dangu lenili? Nanga nchinthu wuli chingachitika asani tingaleka kulivwiya? Mafumbu nge yanga, ngatovya mwana kuŵanaŵaniya ndi kuwona kuti marangu ngaku Chiuta ngakovya kweniso ngamampha ukongwa.​—Marangu 10:13.

19. Asani apapi alondo fundu za m’Bayibolo pakusambiza ŵana ŵawu, kumbi ŵana angayanduwa wuli?

19 Apapi angawovya mwana wawu kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova Chiuta kwamba weche litema, asani aja chakuwoniyapu chamampha ku mwana wawu, achitiya nayu limoza vinthu, afwatukirana nayu kweniso atimusambiza. Kuja pa ubwezi wakukho ndi Chiuta, kungawovya mwana winu kuti wazije Mkhristu walikondwa. Ivi vingamuwovya kuti wayesesengi kuchita vinthu mwakukoliyana ndi vo wagomezga chinanga wangayeseka pamwenga kuchichizgika ndi anyaki kuti wachiti viheni. Mwaviyo, mumuwovyengi kuti wawonengi ubwezi waki ndi Yehova kuja wakukhumbika ukongwa.​—Nthanthi 27:11.

MUCHENYENGI ŴANA ŴINU

20. Kumbi kuchenya kung’anamuwanji, nanga apapi akhumbika kuchenya ŵana m’nthowa wuli?

20 Kuchenya, kung’anamuwa kusambiza munthu kuti waje ndi maŵanaŵanu kweniso mtima wamampha. Ndipu ŵana akhumbika kuchenyeka nyengu zosi. Paulo wangulunguchizga apapi anthurumi kuti ŵana ŵawu ‘aŵaleri mu kulanga ndi kuchichizga kwa Mbuya [Yehova].’ (Ŵaefesu 6:4) Apapi akhumbika kuchenya ŵana ŵawu mwachanju nge mo Yehova wachitiya. (Ŵahebere 12:4-11) Apapi achanju akhumbika kukonkhoska vifukwa vo achenye ŵana ŵawu. Ndichu chifukwa chaki tichiskika kuti: “Vwani chisambizu,” pamwenga kuti kuchenyeka. (Nthanthi 8:33) Kumbi apapi angachenya wuli ŵana ŵawu?

21. Kumbi ndi fundu nizi zo apapi atenere kuŵanaŵaniya asani achenya ŵana ŵawu?

21 Apapi anyaki aŵanaŵana kuti kuchenya ŵana kung’anamuwa kuŵawofya, kuŵatolome pamwenga kuŵanyoza. Kweni pa nkhani iyi, Paulo wakutcheŵeska apapi kuti: “Mwaŵawiskewu, mungakaralizga ŵana ŵinu cha.” (Ŵaefesu 6:4) Mkhristu weyosi wachiskika “kuŵa mphemberezga kwaku wosi . . . mu upovu [“mwakuzika”, NW] wakuŵalanga wo mbakupindana.” (2 Timote 2:24, 25) Chinanga kuti apapi wosi achikhristu akhumbika kuchita vinthu mwachiganga, kweni akumbuka so mazu ngenanga asani achenya ŵana ŵawu. Kweni nyengu zinyaki, asani ŵana aleka kusintha, apapi akhumbika kuŵalanga.​—Nthanthi 22:15.

22. Kumbi nchinthu wuli cho mwana watenere kuziŵa asani mupenja kumulanga?

22 Ŵana wosi angachenyeka mwakuyanana cha. Ŵana anyaki angachenyeka cha “ndi mazu” pe. Ŵana aviyo yaŵa, akhumbika kuŵalanga kuti aje akuvwiya kweniso kuti aleki kukumana ndi masuzgu ngo ngangananga umoyu wawu. (Nthanthi 17:10; 23:13, 14; 29:19) Kweni mwana watenere kuziŵa chifukwa cho walangikiya. Bayibolo likamba kuti: “Ndodu ndi kuchenya vipaska zeru.” (Nthanthi 29:15; Jobu 6:24) Kweni chilangu chikhumbika cha kujumpha mwesu. Yehova wangukambiya ŵanthu ŵaki kuti: “Ndikakulanganga kwakurunjika.” (Yeremiya 46:28b) Bayibolo lizomerezga cha kukhwapa mwana mwankhaza pamwenga kumupuma ukongwa mpaka kumupweteka.​—Nthanthi 16:32.

23. Kumbi mwana watenere kuziŵanji asani apapi atimulanga?

23 Yehova wechendatcheŵeski ŵanthu ŵaki kuti waŵalangengi, wangukamba dankha kuti: “Leka kopa . . . pakuti nde nawi pamoza.” (Yeremiya 46:28a) Mwakuyana ŵaka, apapi atenere kulanga mwana munthowa yakwenere, ndipu akhumbika cha kuchitiska mwana kujivwa kuti ngwambula kukhumbika. (Ŵakolose 3:21) Mwaviyo, mwana watenere kuziŵa kuti walangika chifukwa chakuti apapi waki ‘ŵe nayu pamoza,’ ndipu atimukhumbiya vamampha.

MUVIKILIYENGI MWANA WINU KU MIJALIDU YAKOFYA

24, 25. Kumbi ŵana akhumbika kuvikilirika ku chinthu chakofya nichi mazuŵa nganu?

24 Ŵaraŵara anandi akumbuka kuti akondwanga ukongwa ŵeche ŵana. Akumbuka kuti ajivwanga kuti mbakuvikilirika ukongwa ndipuso kuti apapi ŵawu aŵaphweriyengi chinanga mphanyengu ya masuzgu. Apapi akhumba kuti ŵana ŵawu ajivwengi viyo, kweni mazuŵa nganu kuvikiliya ŵana m’charu chiheni ichi, nkhwakusuza ukongwa.

25 Chinthu chimoza chakofya ukongwa cho chichitika mazuŵa nganu, nkhugona ŵana. Malipoti ngalongo kuti, ku Malaysia, kwa vyaka 10 chiŵerengeru cha ŵanthu wo agona ŵana chingusazgikiyaku maulendu nganayi. Ku Germany, chaka chechosi ŵanthu agona ŵana pafupifupi 300,000, ndipu m’charu chinyaki cha Kumwera kwa America, ŵanthu agona ŵana pafupifupi 9,000,000 pa chaka! Chakupaska chitima nchakuti anandi mwa ŵana yaŵa agoneka ndi ŵanthu wo aja nawu nyumba yimoza kweniso wo atiŵagomezga. Mwaviyo, apapi atenere kuvikiliya ŵana ŵawu. Kumbi apapi angavikiliya wuli ŵana ŵawu?

26. Kumbi ndi nthowa nizi zo apapi angavikiliya ŵana, nanga zeru zingavikiliya wuli mwana?

26 Viwoneka kuti ŵana wo aleka kuziŵa vinandi pa nkhani yakugonana ndiwu kanandi atiŵakolere. Mwaviyo, kuti ŵanthu wo agona ŵana aleki kuŵakolere, apapi akhumbika kuŵasambiza ŵeche anamana. Zeru yivikiliya, “ku nthowa ya uheni, ku ŵanthu ŵakukamba kwakulandizga.” (Nthanthi 2:10-12) Kumbi ndi zeru nizi zo zivikiliya? Ndi fundu za m’Bayibolo, zo zititovya kusankha chamampha ndi chiheni. Zeru izi zingaŵawovya so kuziŵa kuti ŵaraŵara anyaki achita vinthu viheni ndipu yiwu akhumbika cha kuvwiya asani achichizgika kuti achiti vinthu viheni. (Yeruzgiyani ndi Danyele 1:4, 8; 3:16-18.) Muŵalunguchizgengi mwakuwerezgawerezga. Ŵana anandi akhumbika kusambizika mwakuwerezgawerezga, kuti asungi vo asambira. Asani ŵana akuwa, awiskewu akhumbika kuziŵa kuti ŵana ŵawu anthukazi angayanja cha kuti aŵawonengi achisamba pamwenga achivwala, ndipu anyinawu atenere so kuziŵa venivi pa ŵana ŵawu anthurumi. Ivi vitovya kuti mwana waziŵengi chamampha ndi chiheni. Ndipu kuziŵa vo ŵana achita ndi nthowa yamampha ukongwa yakuŵavikiliya ku ŵanthu wo agona ŵana.

MUROMBENGI KWAKU YEHOVA KUTI WAKULONGOZGENINGI

27, 28. Kumbi apapi atenere kuthemba yani kuti aleri umampha mwana?

27 Mbuneneska kuti kusambiza mwana kwamba weche litema, ndi nchitu yikulu kweni apapi achikhristu athemba zeru zawu pe cha. Manowa yo wengaku mu nyengu ya Ŵeruzgi, wati waziŵa kuti waŵengi ndi mwana wanguromba kwaku Yehova kuti wamupaski ulongozgi wa mo wangalere mwana waki. Ndipu Yehova wangumuka rombu laki.​—Ŵeruzgi 13:8, 12, 24.

28 Mwakuyana ŵaka, mazuŵa nganu apapi achikhristu nawu atenere kuromba kwaku Yehova kuti waŵawovyi kulera ŵana ŵawu. Mbuneneska kuti kulera ŵana ndi nchitu yikulu, kweni pe vinthu vinandi vo apapi ayanduwa. Akhristu anyaki akutolana a ku Hawaii angukamba kuti: “Mukhumbika kusambiza mwana winu kwa vyaka 12 wechendafiki vyaka vakusuzga va umpupuka. Kweni asani mungayesesa kugwiriskiya nchitu fundu za m’Bayibolo pakusambiza mwana winu wechendajumphi vyaka 12, mwazamuja ndi likondwa likulu kweniso chimangu asani wazisankha kuteŵete Yehova kutuliya pasi pa mtima.” (Nthanthi 23:15, 16) Asani mwana winu wazisankha kuteŵete Yehova, namwi so mwazamukamba kuti: “Ŵana nchihara cha Ambuya.”

a Lakupharazgika ndi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

KUMBI FUNDU ZA M’BAYIBOLO IZI ZINGAWOVYA WULI APAPI . . . PAKUSAMBIZA ŴANA ŴAWU?

Mugomezgengi Yehova.​—Nthanthi 3:5.

Mufiskengi udindu winu.​—1 Timote 5:8.

Yehova ndi Wuskefwi wachanju.​—Nthanthi 8:22, 30.

Apapi ŵe ndi udindu wakulunguchizga ŵana ŵawu.​—Marangu 6:6, 7.

Ŵana akhumbika kuchenyeka.​—Ŵaefesu 6:4.

NTHOWA ZO MUNGACHENYE MWANA

Nthowa yimoza yo yingakuwovyani pakuchenya ŵana, nkhuŵaleka kuti akumani ndi masuzgu asani achita vinthu viheni. (Ŵagalatia 6:7; yeruzgiyani ndi Chituwa 34:6, 7.) Mwakuyeruzgiyapu, asani mwana winu wafipiska m’nyumba, kumukambiya kuti wanozgengi yija po wafipiska kungamuwovya kuti wasambirepu kanthu. Asani wanangiya munthu munyaki, kumukambiya kuti wapepeski kungamuwovya kuti wasinthi jalidu laki. Nthowa yinyaki so yo mungachenye mwana nkhumunola vinthu vinyaki kwa kanyengu kuti wasambirepu kanthu. Kuchita ivi, kungawovya mwana winu kuti walondongi fundu zakwenere pa umoyu waki.

    Mabuku nga Chitonga (1996-2025)
    Tuwanipu
    Sereni
    • Chitonga (Malawi)
    • Tumizani
    • Vo Mukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Fundu zo Mutenere Kulondo
    • Nkhani Yakusunga Chisisi
    • Kusintha Vinthu Vachisisi
    • JW.ORG
    • Sereni
    Tumizani