Nkhani ya Msamariya Yititiwovya Kuziŵa Munyidu Chayiyu

Pa nyengu yo Yesu wenga pafupi ndi Yerusalemu Ayuda anandi azanga kwaku iyu. Anyaki akhumbanga kuti waŵasambizi kweni anyaki akhumbanga ŵaka kumuyesa. Munyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa yo waliziŵanga umampha Dangu wangufumba Yesu kuti: “Msambizi ndikhumbika kuchitanji kuti ndizilonde umoyu wamuyaya?”—Luka 10:25.

Yesu wanguziŵa kuti munthu uyu wakhumbanga ŵaka kuziŵa vo watenere kuchita cha. Iyu watenere kuti wayesanga Yesu kuti wamuki munthowa yo yatingi yichitiskengi kuti Ayuda akwiyi. Yesu wanguziŵa kuti munthu mwenuyu waziŵa kali vo watenere kuchita. Mwaviyo, Yesu wangumufumba fumbu lo linguchitiska kuti munthu uyu wavumbuwi yija vo waŵanaŵananga.

Yesu wangumufumba kuti: “Kumbi mu Dangu mukulembekanji? Kumbi uvwanjimu asani uŵerenga?” Chifukwa chakuti munthu uyu waŵerenganga Dangu laku Chiuta, wangumuka mwakukoliyana ndi vo waŵerenganga. Iyu wangukamba mazu ngo ngasanirika pa Marangu 6:5 kweniso Ŵalevi 19:18, kuti: “‘Uyanjengi Yehova Chiuta waku ndi mtima waku wosi, ndi umoyu waku wosi, ndi nthazi zaku zosi, ndi maŵanaŵanu ngaku ngosi’ ndipuso ‘uyanjengi munyaku nge mo utijiyanjiya wamweni.’” (Luka 10:26, 27) Kumbi vo wangumuka venga vauneneska?

Yesu wangukambiya munthu yo kuti: “Wamuka umampha; kalutirizgi kuchita venivi ndipu wazamulonde umoyu wamuyaya.” Kumbi nkhani yeniyi yingumaliya penapa? Awa. Munthu uyu wakhumbanga kuziŵa ŵaka vo wangachita pe cha kuti wazisaniyi umoyu wamuyaya. Kweni wakhumbanga so “kujiwonesa kuti ndi murunji.” Chifukwa cha venivi, wangufumba Yesu kuti wasimikiziyi asani wenga nadi murunji kweniso asani wachitanga vinthu vamampha ndi ŵanthu anyaki. Mwaviyo, wangufumba Yesu kuti: “Munyangu ndiyani ukongwa?” (Luka 10:28, 29) Fumbu ili, lawonekanga nge kuti ndipusu kweni ndipu venge cha. Ntchifukwa wuli tikamba viyo?

Ayuda agomezganga kuti mazu ngakuti “munyangu” ngakambanga ŵaka ŵanthu wo alondonga marangu kweniso miyambu ya Ayuda pe. Ndipu yiwu atenere kuti aŵanaŵananga kuti lemba la Ŵalevi 19:18 lakoliyananga ndi fundu yeniyi. Kweniso, Ayuda akambanga kuti “ntchakwenere cha” kuti achitengi vinthu limoza ndi ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha. (Machitidu 10:28) Mwaviyo, viwoneka kuti munthu uyu kweniso akusambira anyaki aku Yesu ajiwonanga kuti mbarunji asani achitiya vinthu vamampha Ayuda anyawu. Kweni ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha aŵachitiyanga vinthu viheni chifukwa aŵawonanga kuti ‘mbanyawu’ cha.

Kumbi Yesu wangumuka wuli kuti munthu uyu kweniso Ayuda wo ŵengapu aleki kuguŵa? Pakumuka, Yesu wangugwiriskiya ntchitu ntharika yakuti: “Munthu munyaki wasikiyanga ku Yeriko kutuwa ku Yerusalemu ndipu wangukumana ndi ankhungu wo angumuzuwa vakuvwala, kumupuma ndipu anguthaŵa ndi angumuleka we pafupi kufwa.” Yesu wangulutirizga kukamba kuti: “Sonu vinguchitika kuti wasembi nayu wasikanga mumsewu wenuwu, kweni wati wamuwona, wangujumpha kumphepeti. Mlevi nayu so wati wafika pamalu ngo, wangumuwona ndipu wangujumpha kumphepeti. Mumsewu wenuwu mwayendanga so Msamariya, ndipu wangufika po penga munthu yo, wati wamuwona chitima chingumuko.”—Luka 10:30-33.

Munthu mwenuyu yo Yesu wamukonkhoskiyanga ntharika yeniyi, waziŵanga kuti asembi kweniso Alevi wo agwiranga ntchitu za panyumba yakusopiyamu ajanga ku Yeriko. Kutuwa kunyumba yakusopiyamu kuchifika ku Yeriko wenga mtunda wa makilomita pafufupi 23. Msewu wenuwu, wenga wakofya chifukwa kwasanirikanga ankhungu. Asani wasembi pamwenga Mlevi wasaniya Myuda munyawu yo wakumana ndi masuzgu mumsewu wenuwu wakhumbikanga kumuwovya. Kweni mu ntharika yo Yesu wangukamba, wasembi kweniso Mlevi angumuwovya cha Myuda munyawu. Kweni munthu yo wangumuwovya wenga Msamariya ndipu Ayuda atinkhananga ukongwa ndi Asamariya.—Yohane 8:48.

Kumbi Msamariya mwenuyu wangumuwovya wuli Myuda yo wangupwetekeka? Yesu wangulutiriza kukamba kuti: “Wanguza pafupi, wangumanga vilonda va munthu yo, ndi kudamu mafuta kweniso vinyu. Pavuli paki, wangumukweza pa chiŵetu chaki ndi kuluta nayu kunyumba ya alendu ndipu wangumuphwere. Mawa laki, wanguto madinari ngaŵi ndi kupaska wakuwonere nyumba ya alendu ndipu wangumukambiya kuti: ‘Mumuphwere ndipu asani papenjekengi ndalama zinyaki, ndazamupereka po ndiziyengi.’”—Luka 10:34, 35.

Wati wamaliza kukamba ntharika yeniyi, Yesu yo ndi Msambizi Walusu, wangufumba munthu yo wakhumbanga kuziŵa vo wangachita kuti wazilonde umoyu wamuyaya kuti: “Pa ŵanthu atatu yaŵa, kumbi ndi nuyu yo uwona kuti wanguja munyaki wa munthu yo wangukumana ndi ankhungu?” Munthu mwenuyu watenere kuti wakhumbanga cha kumuka kuti “Msamariya.” Mwaviyo, wangumuka kuti: “Ndi munthu yo wangumuchitiya lisungu.” Pavuli paki, Yesu wangukamba mwakuvwika umampha vo munthu mwenuyu wakhumbikanga kusambira pa ntharika yeniyi. Ndipu wangumuchiska kuti: “Luta ndipu nawi ukachitengi venivi.”—Luka 10:36, 37.

Iyi yenga nthowa yamampha ukongwa yakusambiziya. Asani Yesu wangukambiya ŵaka munthu mwenuyu kuti ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha nawuso ŵenga anyaki, iyu pamoza ndi Ayuda anyaki atingi azomerezengi cha venivi. Kweni, chifukwa chakuti Yesu wangugwiriskiya ntchitu ntharika yakuvwika umampha kweniso vinthu vo ŵanthu ŵenaŵa aviziŵanga umampha, vinguŵawovya kuziŵa kuti munyawu chayiyu ndiyani. Mwaviyo, munthu yo ndi munyidu chayiyu, ndi yo watitilongo mijalidu yo Malemba ngatitikambiya kuti tijengi nayu, nge chanju kweniso lisungu.