Mo Vinthu Vingusinthiya pa Umoyu wa Munthu Wakukhupuka ndi Lazaro

Yesu wakambiyanga akusambira ŵaki ulongozgi wakovya ukongwa kuti aziŵi mo angagwiriskiya ntchitu chuma. Kweni wachikamba ulongozgi wenuwu, mbakusambira ŵaki pe cha wo avwisiyanga. Penga so Afarisi wo akhumbikanga kuvwisiya ukongwa ulongozgi wo Yesu wakambanga. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa chakuti Afarisi ŵenaŵa “ayanjanga ndalama.” Yiwu ŵati ŵavwa vo Yesu wangukamba, “angwamba kumung’ola.”—Luka 15:2; 16:13, 14.

Kweni Yesu wanguchita mantha cha ndi vo yiwu angukamba. Iyu wangukamba kuti: “Yimwi mutijikamba kuti mwe arunji pa masu pa ŵanthu, kweni Chiuta waziŵa mitima yinu. Chifukwa chinthu cho ŵanthu awona kuti ntchamampha ukongwa, Chiuta watichiwona kuti ntchawukazuzi.”—Luka 16:15.

Kwa nyengu yitali, ŵanthu anandi awonanga kuti Afarisi ŵenga ŵanthu ‘amampha ukongwa.’ Kweni sonu yenga nyengu yakuti vinthu visinthi. Alongozgi andali, alongozgi achisopa kweniso ŵanthu akukhupuka wo ŵanthu aŵawonanga kuti mbapachanya ukongwa, angusisika. Ŵanthu wo aŵawonanga kuti mbambula kuzirwa wo akhumbanga kusambira vinandi vakukwaskana ndi Chiuta, angukwezeka. Vo Yesu wangukamba vingulongole limu kuti vinthu visinthengi ukongwa. Iyu wangukamba kuti:

“Dangu ndi Vakulemba va Achimi vingupharazgika mpaka mu nyengu yaku Yohane. Kweni kutuliya pa nyengu yeniyi, Ufumu waku Chiuta ndiwu upharazgika nge uthenga wamampha, ndipu ŵanthu amitundu yosi atesesa kuwupenja. Nditikuneneskiyani, ntchipusu kuti kuchanya ndi charu chapasi vituwepu, kuluska kuti kachigaŵa ka lemba la mu Dangu katondeki kufiskika.” (Luka 3:18; 16:16, 17) Kumbi vo Yesu wangukamba vingulongo wuli kuti vinthu vingusintha ukongwa?

Alongozgi achisopa Achiyuda akambanga mwakujikuzga kuti yiwu avwiyanga Dangu laku Mozesi. Kumbukani kuti Yesu wati wachizga munthu wachibulumutiya ku Yerusalemu, Afarisi angukamba mwakujikuzga kuti: “Isi te akusambira aku Mozesi. Tiziŵa kuti Chiuta wangulongoro ndi Mozesi.” (Yohane 9:13, 28, 29) Chifukwa chimoza cho Chiuta wangupereke Dangu kuziya mwaku Mozesi chenga chakuti wakhumbanga kuwovya ŵanthu wo ŵenga akujiyuyuwa kuti aziŵi Mesiya yo ndi Yesu. Yohane Mubatizi wangukamba kuti Yesu wenga Mwanawambereri waku Chiuta. (Yohane 1:29-34) Kwambiya pa nyengu yo Yohane wachitanga uteŵeti waki, Ayuda akujiyuyuwa, ukongwa wo ŵenga akavu, anguvwa vakukwaskana ndi “Ufumu waku Chiuta.” Mwaviyo, ŵanthu wosi wo akhumba kuziwusika ndi Ufumu waku Chiuta kweniso kulonde vitumbiku vo Ufumu wenuwu uzisengi, atuvwa “uthenga wamampha” wenuwu.

Dangu laku Mozesi lingugwira nadi ntchitu yaki ndipu linguwovya ŵanthu kuziŵa Mesiya. Mwaviyo, pengavi chifukwa chakuti ŵanthu alutirizgi kuligwiriskiya ntchitu. Mwakuyeruzgiyapu, Dangu lazomerezganga kuti munthu wangamalisa nthengwa pa vifukwa vakupambanapambana. Kweni Yesu wangukamba kuti: “Weyosi yo wapata muwolu waki ndipu wato munthukazi munyaki, wachita chigololu, ndipu weyosi yo wato munthukazi wakupatika yo, nayu wachita chigololu.” (Luka 16:18) Afarisi wo ajalikiskanga marangu ŵati ŵavwa venivi angukwiya ukongwa!

Pavuli paki, Yesu wangukamba ntharika yo yingulongo kusintha kukulu ko kunguchitika. Ntharika yeniyi yakambanga za ŵanthu ŵaŵi wo vinthu vingusintha mwaliŵiliŵi ukongwa pa umoyu wawu. Po muŵanaŵaniya ntharika iyi, kumbukani kuti ŵanthu anyaki wo avwisiyanga, ŵenga Afarisi wo ayanjanga ndalama ndipuso wo ŵanthu aŵawonanga kuti mbapachanya ukongwa.

Yesu wangukamba kuti: “Kwenga munthu wakukhupuka yo wavwalanga malaya ngamtundu wa pepo ndipuso ngakudula, ndipu wazayanga ndi vinthu vaki vakudula zuŵa ndi zuŵa. Kweni munthu munyaki wakupemphesa yo wadanikanga kuti Lazaro ayanjanga kumuŵika pa geti la munthu wakukhupuka ndipu wenga ndi vilonda liŵavu losi. Lazaro wakhumbiranga kurya vinthu vo vambotokanga kutuliya pathebulu la munthu wakukhupuka. Ndipu chinanga mbagalu nawu azanga ndi kunyanga vilonda vaki.”—Luka 16:19-21.

Afarisi ayanjanga ukongwa ndalama. Mwaviyo, tikayika cha kuti Yesu wachikamba kuti “munthu wakukhupuka” wakambanga yiwu. Alongozgi Achiyuda ŵenaŵa, ayanjanga so kuvwala vakuvwala vapachanya ukongwa kweniso vakudula. Kusazgiyapu pa chuma cho ŵenga nachu, awoneka kuti akondwanga ukongwa ndi maudindu ngo ŵenga nangu kweniso vinthu vo achitanga chifukwa cha udindu wawu. Mwaviyo, pakuŵayeruzgiya ndi munthu yo wavwala vakuvwala va pepo, Yesu wang’anamuwanga kuti Afarisi ŵenga ndi udindu wapachanya. Kweniso pakuŵayeruzgiya ndi munthu yo wavwala malaya ngakudula, wang’anamuwanga kuti Afarisi ajiwonanga kuti mbarunji.—Danyele 5:7.

Kumbi alongozgi akujikuzga kweniso akukhupuka ŵenaŵa aŵawonanga wuli ŵanthu akavu kweniso wo aŵawonanga kuti mbambula kuzirwa? Yiwu aŵanyozanga ndipu aŵadananga kuti ‛am ha·’aʹrets, mazu ngo ngang’anamuwa kuti ŵanthu a charu. Yiwu awonanga kuti ŵanthu ŵenaŵa aziŵanga cha vo Dangu lakambanga kweniso ŵenga akwenere cha kusambizika Dangu lenili. (Yohane 7:49) Umoyu wa ŵanthu wo aŵawonanga kuti mbambula kuzirwa wayanananga ndi umoyu wa munthu “wakupemphesa yo wadanikanga kuti Lazaro.” Munthu mwenuyu “wakhumbiranga kurya vinthu vo vambotokanga kutuliya pathebulu la munthu wakukhupuka.” Mwakuyanana ndi Lazaro yo wenga ndi vilonda liŵavu losi, ŵanthu wo aŵawonanga kuti mbambula kuzirwa awonekanga nge kuti Chiuta wakondwa nawu cha.

Kwa nyengu yitali, Afarisi akandirizganga ŵanthu anyaki ndipu venivi venga vakupaska chitima ukongwa. Kweni Yesu wanguziŵa kuti nyengu yingukwana yakuti vinthu visinthi pa umoyu wa ŵanthu wo ŵenga nge munthu wakukhupuka, kweniso ŵanthu wo aŵawonanga kuti mbambula kuzirwa wo ŵenga nge Lazaro.

MO VINTHU VINGUSINTHIYA PA UMOYU WA MUNTHU WAKUKHUPUKA NDI LAZARO

Yesu wangulutirizga kukonkhoska mo vinthu vingusinthiya mwamabuchibuchi pa umoyu wa ŵanthu ŵenaŵa. Iyu wanguti: “Pati pajumpha nyengu, munthu wakupemphesa yo wangufwa ndipu angelu angumutole pafupi ndi Abrahamu. Munthu wakukhupuka nayu wangufwa ndipu wanguŵikika mumuwunda. We mu Masanu mo, wangulereska kuchanya wachitombozgeka, ndipu wanguwona Abrahamu kutali ndipuso Lazaro pafupi nayu.”—Luka 16:22, 23.

Ŵanthu wo avwisiyanga Yesu wachikonkhoska ntharika yeniyi aziŵanga kuti Abrahamu wakufwa kali ndipu we mu Masanu. Malemba ngakamba mwakuvwika umampha kuti palivi munthu weyosi yo we mu Masanu pamwenga mu Shelo, yo wangawona pamwenga kulongoro. (Wakutaula 9:5, 10) Kumbi alongozgi achisopa ŵenaŵa aŵanaŵananga kuti Yesu wang’anamuwanganji po wangukamba ntharika yeniyi? Kumbi Yesu wangulongo kuti ntchinthu wuli chazamuchitikiya ŵanthu wo awonekanga kuti mbambula kuzirwa kweniso alongozgi achisopa wo ayanjanga ndalama?

Yesu wangukonkhoska mo vinthu vingusinthiya wati wakamba kuti ‘Dangu ndi Vakulemba va Achimi vingupharazgika mpaka mu nyengu yaku Yohane Mubatizi. Kweni kutuliya pa nyengu yeniyi, Ufumu waku Chiuta ndiwu upharazgika nge uthenga wamampha.’ Mwaviyo, ntchitu yakupharazga yo Yohane ndi Yesu Khristu angugwira, ndiyu yinguchitiska kuti Lazaro kweniso munthu wakukhupuka aje nge kuti ŵafwa ku vinthu vo achitanga kali pamwenga ku umoyu wawu wakali.

Ŵanthu akujiyuyuwa pamwenga kuti wo awonekanga kuti mbambula kuzirwa ŵengavi mwaŵi wakusambira vakukwaskana ndi Chiuta. Kweni pa nyengu iyi, anguvwisiya uthenga wakukwaskana ndi Ufumu kutuliya kwaku Yohane Mubatizi ndipu pavuli paki kutuliya kwaku Yesu. Kali, yiwu aryanga ŵaka ‘vinthu vo vambotokanga kutuliya pathebulu’ la alongozgi achisopa. Kweni sonu aryisikanga fundu zakukhumbika za uneneska wa m’Malemba zo Yesu waŵasambizanga. Pakumaliya, yiwu anguja nge kuti aja pamalu ngapachanya ndipu Yehova Chiuta wakondwa nawu.

Mwakupambana ndi ŵanthu ŵenaŵa, Afarisi wo ajiwonanga kuti mbapachanya ukongwa angukana kuvwisiya uthenga wa Ufumu wo Yohane kweniso Yesu wapharazganga muvigaŵa vosi. (Mateyu 3:1, 2; 4:17) Yiwu angukwiya ukongwa ndi uthenga wo Yesu wapharazganga chifukwa wakambanga za cheruzgu chaku Chiuta cho atingi akumanengi nachu. (Mateyu 3:7-12) Alongozgi achisopa ŵenaŵa wo ayanjanga ukongwa ndalama, atingi akondwengi ukongwa asani Yesu ndi akusambira ŵaki anguleka kupharazga uthenga waku Chiuta. Mu ntharika yo Yesu wangukamba, alongozgi ŵenaŵa ŵenga nge munthu wakukhupuka yo wangukamba kuti: “Ada Abrahamu, ndichitiyeni lisungu. Tumani Lazaro kuti wabizgi kasongu ka chikumbu chaki mumaji kuti wazizirisi lilimi langu, chifukwa ndikomwa ndi kulilima kwa motu.”—Luka 16:24.

Kweni venivi ndivu vinguchitika cha chifukwa alongozgi anandi achisopa angusintha cha. Yiwu angukana “kuvwiya Mozesi ndi Achimi,” chifukwa vo ŵanthu ŵenaŵa angulemba vatingi viŵawovyengi kuzomereza kuti Yesu ndi Fumu ndipuso Mesiya yo Chiuta wangulayizga. (Luka 16:29, 31; Agalatiya 3:24) Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, yiwu angutondeka kujiyuyuwa chifukwa angukwaskika cha ndi uthenga wo ŵanthu akavu apharazganga. Ŵanthu akavu ŵenaŵa anguzomereza kuti Yesu ndi Mesiya ndipu sonu ŵenga pa ubwezi wamampha ndi Chiuta. Akusambira aku Yesu anguleka cha kuwona kuti fundu za uneneska zakukhumbika ukongwa ndi chilatu chakuti akondwesi ŵaka alongozgi achisopa. Mazu ngo “Ada Abrahamu” angukambiya munthu wakukhupuka mu ntharika yo Yesu wangukamba, ngasimikiziya fundu yeniyi. Yiwu anguti:

“Wamwana, kumbuka kuti yiwi wazayanga ndi vinthu vinandi vamampha weche wamoyu, kweni Lazaro wasuzgikanga ukongwa. Lazaro sonu wakondwa kweni yiwi usuzgika. Kweniso pakati paku isi ndi yimwi, pe chinkhwawu chikulu, mwakuti palivi munthu yo wangatuwa kunu kuza kwaku yimwi, pamwenga yo wangatuwa ko kuza kwaku isi.”—Luka 16:25, 26.

Kusintha ko kunguchitika pa umoyu wa ŵanthu ŵaŵi ŵenaŵa kwenga kwa urunji kweniso kwakwenere. Venga nge kuti alongozgi achisopa wo ŵenga akujikuzga asinthana malu ndi ŵanthu akujiyuyuwa wo anguzomera kupinga goli laku Yesu ndipu pakumaliya angusisipulika kweniso kuryiskika mwauzimu. (Mateyu 11:28-30) Ukaboni wakusintha kwenuku unguziwoneka ukongwa pati pajumpha myezi yimanavi pa nyengu yo phanganu lifya lingusere m’malu mwa phanganu la Dangu. (Yeremiya 31:31-33; Akolose 2:14; Aheberi 8:7-13) Chiuta wati wapereka mzimu waki pa Pentekositi mu 33 C.E., vingulongole limu kuti akusambira aku Yesu ndiwu ayanjikanga ndi Chiuta m’malu mwa Afarisi kweniso alongozgi anyaki achisopa.