Mutumbikengi Mphasu ya Umoyu

1. Ndiyani yo wakutipasa umoyu?

YEHOVA ndi “Chiuta wamoyu.” (Yeremiya 10:10) Iyu ndi Mulengi widu ndipu ndiyu wakutipasa umoyu. Bayibolu likamba kuti: “Mukulenga vinthu vosi, ndipu chifukwa cha khumbu linu vikuŵaku ndipu vikulengeka.” (Chivumbuzi 4:11) Yehova wakhumba kuti tije ndi umoyu. Mwaviyo, umoyu ndi mphasu yapade yo iyu wakutipasa.​—Ŵerengani Sumu 36:9.

2. Kumbi tingachita wuli kuti tije ndi umoyu wamampha?

² Yehova watitipasa vinthu vo tikhumbika kuti tilutirizi kuja ndi umoyu nge chakurya ndi maji. (Machitidu 17:28) Kweni iyu wakhumba so kuti tikondwengi ndi umoyu. (Machitidu 14:15-17) Kuti tije ndi umoyu wamampha, tikhumbika kuvwiya marangu ngaku Chiuta.​—Yesaya 48:17, 18.

MO CHIUTA WAWONE UMOYU

3. Ntchinthu wuli cho Yehova wanguchita Kaini wati wabaya Abelu?

³ Bayibolu lititisambiza kuti Yehova wawona kuti umoyu widu ndipuso umoyu wa ŵanthu anyaki ngwakuzirwa. Mwakuyeruziyapu, Kaini yo wenga mwana waku Adamu ndi Eva, wati wakwiyiya ukongwa mvurwa waki Abelu, Yehova wangumukambiya kuti waleki kufya mtima. Kweni Kaini wanguvwiya cha ndipu wangukwiya ukongwa vo vinguchitisa kuti ‘wayukiyi mvurwa waki Abelu ndi kumubaya.’ (Chiyambo 4:3-8) Yehova wangulanga Kaini chifukwa chakubaya Abelu. (Chiyambo 4:9-11) Mwaviyo, kukwiya ndipuso kutinkha anyidu nkhwakofya ukongwa chifukwa kungachitisa kuti tije ŵanthu andewu kweniso ankhaza. Munthu yo wachita venivi wazamulonde cha umoyu wamuyaya. (Ŵerengani 1 Yohane 3:15.) Kuti tikondwesi Yehova tikhumbika kuyesesa kwanja ŵanthu wosi.​—1 Yohane 3:11, 12.

4. Kumbi dangu lo Chiuta wangupasa Ayisraele lititisambizanji pa nkhani ya umoyu?

⁴ Pati pajumpha vyaka masauzandi nganandi, Yehova wangulongo kuti wawonanga umoyu kuŵa wakuzirwa. Iyu wangupereka Marangu 10 kwaku Mosese. Limoza mwa marangu ngenanga ndakuti: “Ungabayanga munthu cha.” (Marangu 5:17) Asani munthu wabaya munyaki mwadala nayuso wabayikanga.

5. Kumbi Chiuta watikuwona wuli kutuza nthumbu?

⁵ Kumbi Chiuta watikuwona wuli kutuza nthumbu? Chinanga mbumoyu wa mwana yo wechendawi, Yehova watiwuwona kuti ngwakuzirwa. Mu Marangu ngo Ayisraele angupasika, Yehova wangukamba kuti asani munthu wapweteka munthukazi wa nthumbu ndipu mwana yo wenga wechendawi wafwa, munthu yo wakhumbikanga kubayika. (Ŵerengani Chituwa 21:22, 23; Sumu 127:3.) Venivi vilongo kuti kutuza nthumbu nkhunanga.​—Wonani Fundu Yakukumaliya ya nambala 28.

6, 7. Kumbi tingamulongo wuli Yehova kuti tiwona kuti umoyu ngwakukhumbika ukongwa?

⁶ Kumbi tingamulongo wuli Yehova kuti tiwona umoyu widu kweniso wa ŵanthu anyaki kuti ngwakukhumbika ukongwa? Tingachita viyo asani tileka kuchita vinthu vo vingaŵika umoyu widu kweniso wa anyidu pangozi. Tikhumbika cha kukweŵa foja, chamba pamwenga kugwirisiya ntchitu munkhwala wakutimbanyiza wongu chifukwa vingatipweteka kweniso kutibaya.

⁷ Chiuta ndiyu wakutipasa umoyu kweniso liŵavu lo te nalu ndipu tikhumbika kuvigwirisiya ntchitu mu nthowa yo iyu wakhumba. Titenere kuphwere liŵavu lidu. Asani titondeka kuchita viyo, Chiuta watiwonengi kuti ndisi ambula kutowa. (Ŵaroma 6:19; 12:1; 2 Ŵakorinte 7:1) Tingamuteŵete cha Yehova yo wakutipasa umoyu asani tileka kuwona kuti umoyu ngwakukhumbika ukongwa. Chinanga kuti kungaŵa kwakusuza kuleka mijalidu yiheni yo tikuziŵiriya, Yehova watiwovyengi asani tiyesesa kusintha chifukwa chakuti tiwona kuti umoyu ngwakukhumbika.

8. Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti tileki kuŵika umoyu widu kweniso wa ŵanthu anyaki pangozi?

⁸ Tasambira kuti umoyu ndi mphasu yakuzirwa ukongwa. Yehova wakhumba kuti tingachitanga cha vinthu vo vingaŵika umoyu widu pamwenga wa ŵanthu anyaki pangozi. Mwaviyo, tikhumbika kwendesa umampha galimotu pamwenga njinga ndipu titenere cha kuchita masaza ngakofya kweniso ngachiwawa. (Sumu 11:5) Tikhumbika so kwesesa kuphwere panyumba pidu kuti paleki kuchitika ngozi. Yehova wangulamula Ayisraele kuti: “Asani muzenga nyumba yasonu, muzengengi so kampanda pachanya panyumba yinu kuti muleki kuja ndi mulandu wa ndopa panyumba yinu asani munthu wawa kutuliya pachanya.”​—Marangu 22:8.

9. Kumbi tikhumbika kuchita nazu wuli nyama?

⁹ Yehova wakwasika ndi mo tichitiya ndi nyama. Iyu wazomereza kubaya nyama kuti tisaniyi chakurya, vakuvwara kweniso asani nyama yo yingatipweteka. (Chiyambo 3:21; 9:3; Chituwa 21:28) Mwaviyo, tikhumbika cha kuchitiya nkhaza nyama pamwenga kuchita masaza ngakubaya nyama.​—Nthanthi 12:10.

MUWONENGI KUTI UMOYU NGWAKUPATURIKA

10. Kumbi tiziŵa wuli kuti ndopa zimiya umoyu?

¹⁰ Ndopa zakupaturika kwaku Yehova chifukwa zimiya umoyu. Kaini wati wabaya Abelu, Yehova wangumukambiya kuti: “Ndopa za mvurwa waku zitindiliriya kutuliya kudongu.” (Chiyambo 4:10) Ndopa zaku Abelu zamiyanga umoyu waki, ndipu Yehova wangulanga Kaini chifukwa chakubaya Abelu. Pavuli pa Chigumula cha mu nyengu yaku Nowa, Yehova wangulongo so kuti ndopa zimiya umoyu. Iyu wanguzomereza Nowa ndi banja laki kurya nyama. Wanguŵakambiya kuti: “Nyama yeyosi yamoyu mungarya. Nge mo ndakupasiyani vamani vosi kuti vije chakurya chinu.” Kweni penga chinthu chinyaki cho Yehova wanguŵakaniza kurya. Iyu wanguti: “Mungaryanga nyama limoza ndi ndopa zaki cha, chifukwa ndizu umoyu waki.”​—Chiyambo 1:29; 9:3, 4.

11. Kumbi Chiuta wanguŵalamulanji Ayisraele pa nkhani ya ndopa?

¹¹ Pati pajumpha vyaka pafupifupi 800, kutuliya po Yehova wangukambiya Nowa kuti wangaryanga cha ndopa, wangulamula so Ayisraele kuti: “Asani Muyisraele pamwenga munthu wa mtundu unyaki yo waja pakati pinu waluta kuchiŵinga ndipu wabaya nyama pamwenga chiyuni chakuzomerezeka kurya, watenere kudila ndopa zaki pasi ndipu waziwundengi ndi dongu.” Pavuli paki wangukamba kuti: “Mungaryanga ndopa cha.” (Ŵalevi 17:13, 14) Yehova wakhumbanga kuti ŵanthu ŵaki awonengi kuti ndopa zakupaturika. Wanguŵazomereza kurya nyama kweni ndopa cha. Pakubaya nyama yakuti ŵaryi, akhumbikanga kuwundiya pasi ndopa zaki.

12. Kumbi Akhristu atiziwona wuli ndopa?

¹² Pati pajumpha vyaka vimanavi kutuliya po Yesu wangufwiya, akutumika ndipuso ŵara a mumpingu wachikhristu ku Yerusalemu angukumana kuti akambisani. Yiwu angukambisana fundu zinyaki za mu Marangu ngo nganguperekeka kwa Ayisraele, zo zagwiranga mbwenu ntchitu kwa Akhristu. (Ŵerengani Machitidu 15:28, 29; 21:25.) Yehova wanguŵawovya kuziŵa kuti iyu wenga weche kuwona kuti ndopa zakupaturika ndipuso kuti yiwu akhumbikanga kuziwona kuti zakupaturika. Akhristu a mu nyengu ya akutumika akhumbikanga cha kurya ndi kumwa ndopa pamwenga kurya nyama yambula kuchinja. Kuchita vinthu venivi, kwayanananga ŵaka ndi kusopa angoza pamwenga kuchita ureŵi. Kutuliya pa nyengu yeniyi, Akhristu aunenesa akananga kurya pamwenga kumwa ndopa. Nanga wuli mazuŵa nganu? Yehova wakhumba kuti nasi tiwonengi kuti ndopa zakupaturika.

13. Ntchifukwa wuli Akhristu akana kuŵikika ndopa?

¹³ Kumbi ivi ving’anamuwa kuti Akhristu akhumbika kukana kuŵikika ndopa? Hinya. Yehova wakutilamula kuti tikhumbika cha kurya pamwenga kumwa ndopa. Tiyeruziyi kuti adokotala akukanizani kumwa moŵa, kumbi imwi mungagwirisiya ntchitu tholola kuti moŵa usere muliŵavu linu? Mungachita viyo cha! Mwakuyanana ŵaka, dangu lakukaniza kurya pamwenga kumwa ndopa ling’anamuwa kuti tikhumbika cha kuzomera kuti atiŵiki ndopa.​—Wonani Fundu Yakukumaliya ya nambala 29.

14, 15. Ntchifukwa wuli kutumbika umoyu ndipuso kuvwiya Yehova nkhwakukhumbika ukongwa kwa Mkhristu?

¹⁴ Wuli asani adokotala atikambiya kuti tifwengi asani taleka kuŵikika ndopa? Weyosi watenere kusankha kuvwiya dangu laku Chiuta pa nkhani ya ndopa. Akhristu atumbika mphasu ya umoyu yo Chiuta wakuŵapasa ndipu azomera kugwirisiya ntchitu nthowa zinyaki zakuchiziya matenda kweni akana kuŵikika ndopa.

¹⁵ Chinanga kuti titesesa kusaniya chovyu asani tatama kweni tikana kuŵikika ndopa chifukwa Chiuta wawona kuti umoyu ngwakuzirwa. Kuvwiya Yehova nkhwakukhumbika ukongwa kuluska kuleka kumuvwiya chifukwa chakukhumba kusaziyaku umoyu widu. Yesu wangukamba kuti: “Weyosi yo wakhumba kutasa umoyu waki wazakuwutaya, kweni weyosi yo wataya umoyu waki chifukwa chaku ini wazakuwusaniya.” (Mateyu 16:25) Tikhumbika kuvwiya Yehova chifukwa chakuti titimuyanja. Iyu watitikhumbiya vamampha ndipu tiwona kuti umoyu ngwakuzirwa kweniso ngwakupaturika nge mo iyu watiwuwone.​—Ŵahebere 11:6.

16. Ntchifukwa wuli ateŵeti aku Chiuta atimuvwiya?

¹⁶ Ateŵeti aku Chiuta akugomezeka avwiya dangu lakukwasana ndi ndopa. Yiwu aturya cha pamwenga kumwa ndopa ndipuso akana kuŵikika ndopa.a Kweni azomera munkhwala ndipuso nthowa zinyaki zo achipatala agwirisiya ntchitu. Yiwu aziŵa kuti Chiuta, yo wakulenga umoyu ndi ndopa waziŵa vo akhumbika. Kumbi imwi mugomeza kuti Chiuta waziŵa vo mukhumbika?

YEHOVA WANGUZOMEREZA NTHOWA YIMOZA PE YAKUGWIRISIYA NTCHITU NDOPA

17. Kumbi Yehova wanguzomereza Ayisraele kugwirisiya ntchitu ndopa mu nthowa niyi?

¹⁷ Mu Marangu ngo Chiuta wangupasa Mosese, Yehova wangukambiya Ayisraele kuti: “Umoyu wa nyama we mu ndopa, ndipu ini ndakuŵikiyani ndopa paguŵa la sembi kuti mugowokereki maubudi nginu, chifukwa ndopa ndizu zingachitisa kuti maubudi nginu ngagowokereki.” (Ŵalevi 17:11) Asani Ayisraele abuda, apemphanga Yehova kuti waŵagowoke mwakupereka nyama nge sembi ndipuso kupempha wasembi kuti wadiri ndopa za nyama yo paguŵa la sembi la munyumba yakusopiyamu. Yehova wanguzomereza Ayisraele kugwirisiya ntchitu ndopa mu nthowa yeniyi pe.

18. Kumbi sembi yaku Yesu yititipasa mwaŵi wuli?

¹⁸ Yesu wati waza pacharu chapasi wangutuzapu dangu lakupereka sembi za nyama mwakupereka umoyu waki pamwenga kuti, ndopa zaki nge sembi kuti maubudi ngidu ngagowokereki. (Mateyu 20:28; Ŵahebere 10:1) Umoyu waku Yesu wenga wakuzirwa ukongwa ndichu chifukwa chaki wati wayusika ndi kuluta kuchanya, Yehova wakupasa mwaŵi ŵanthu wosi kuti azije ndi umoyu wamuyaya.​—Yohane 3:16; Ŵahebere 9:11, 12; 1 Petro 1:18, 19.

19. Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti ‘tileki kuja ndi mulandu wa ndopa za ŵanthu wosi’?

¹⁹ Tiwonga Yehova chifukwa cha mphasu ya umoyu yo wakutipasa. Ndipu tikhumbisisa kukambiya ŵanthu kuti asani avwana mwaku Yesu, angazisaniya umoyu wamuyaya. Titanja ŵanthu ndipu tiyesesengi kuchita vosi vo tingafiska kuti tiŵasambizi vo angachita kuti azisaniyi umoyu wamuyaya. (Ezekiele 3:17-21) Asani tichitengi viyo, tikambengi mazu ngo wakutumika Paulo wangukamba. Iyu wanguti: “Ndilivi mulandu wa ndopa za ŵanthu wosi, chifukwa palivi cho ndakubisani kweni ndakukambiyani vosi vo Chiuta wakhumba.” (Machitidu 20:26, 27) Tilongo kuti titumbika umoyu ndi ndopa asani tikambiyaku ŵanthu zaku Yehova kweniso mo iyu wawone umoyu.