“Kulivi ko Kakaŵaguŵiskanga” wo Atanja Yehova

1. Kumbi vo wanguchita munthu munyaki wakutchimbiya vingatiwovya wuli kuti tileki kufwa mphwayi?

MARY DECKER wangwamba kutchuka weche munamana chifukwa watchimbiyanga ukongwa. Iyu wangulonde mphotu ya golidi pa maphara ngakutchimbiya mtunda wa makilomita ngatatu m’chaka cha 1984. Kweni nyengu yinyaki po iyu wachitanga maphara, wangujumpha cha pa mzeri wakumaliya chifukwa wanguguŵa mu lundi la munyaki yo watchimbiyanga nayu ndipu wanguwa pasi. Wangupwetekeka ukongwa ndipu waliyanga, ŵanthu anguza kuzimutuzgamu mu msewu wakuchitiyamu maphara. Mary wangufwa mphwayi cha. Pechendajumphi chaka wangwamba so maphara ngakutchimbiya ndipu wangulonde so mphotu mu 1985 chifukwa wanguluska anthukazi wosi kutchimbiya.

2. Kumbi Akhristu auneneska tichita maphara wuli, ndipu titenere kuŵika maŵanaŵanu ngidu pa chinthu wuli?

² Nge Akhristu te pa maphara ngakutchimbiya ngakuyeruzgiya. Chilatu chidu nchakuti titchimbiyi mpaka tikalonde mphotu. Maphara ngidu, ngayanana cha ndi maphara ngakutchimbiya mtunda ufupi ngo munthu wapunda asani watchimbiya ukongwa. Ndipuso maphara yanga ngakutchimbiya kamanakamana ŵaka cha pamwenga kuma nyengu zinyaki. M’malu mwaki ngayanana ndi maphara ngakutchimbiya mtunda utali ngo ngakhumbika kuti munthu wakunthiyepu kuti wakalonde mphotu. Wakutumika Paulo wanguyeruzgiya munthu yo wachita maphara ngakutchimbiya po walembanga kalata yakuluta kwa Akhristu a ku Korinte, msumba wo ungutchuka ndi maphara ngakutchimbiya. Iyu wangulemba kuti: “Asi muziŵa kuti ŵakutchimbiya mu maphara ŵatchimbiya wosi, kweni yumoza ndiyu waronde mphotu? Tchimbiyani viyo kuti muronde.”—1 Ŵakor. 9:24.

3. Kumbi vingachitika wuli kuti wosi wo achita maphara ngakutchimbiya azilonde umoyu wamuyaya?

³ Bayibolo lititikambiya kuti titchimbiyi nawu maphara ngakuyeruzgiya ngenanga. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 9:25-27.) Akhristu akusankhika alonde mphotu ya umoyu wambula kumala kuchanya ndipu anyaki wosi azamulonde mphotu ya umoyu wamuyaya pacharu chapasi. Mwakupambana ndi maphara nganyaki, wosi wo achita maphara yanga angazilonde mphotu asani angakunthiyapu mpaka pakumaliya. (Mat. 24:13) Wo achita maphara, alonde mphotu cha asani atondeka kutchimbiya mwakukoliyana ndi marangu ngo apaskika pamwenga asani afika cha pa mzeri wakumaliya. Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, maphara yanga ndingu pe ngo ŵanthu azamulonde mphotu ya umoyu wambula kumala.

4. Nchinthu wuli cho chichitiska kuti kuje kwakusuzga kuzilonde umoyu wamuyaya?

⁴ Kujumpha muzeri wakumaliya nkhwakuphweka cha. Munthu wakhumbika kulondo marangu ndipuso kusimikizga mtima kuti wafiki pa mzeri wakumaliya. Ndi Yesu Khristu pe yo wangumaliza maphara kufika pa muzeri wakumaliya kwambula kuguŵa chinanga nkhamoza. Wakusambira waki Yakobe wakulemba kuti, wosi wo alondo Khristu ‘aguŵa kanandi.’ (Yak. 3:2) Ivi vauneneska nadi! Chifukwa chakuti ndisi ambula kufikapu ndipuso kuleka kufikapu kwa ŵanthu anyaki kungatichitiska kuti tifwi mphwayi pamwenga tileki kuchita nawu maphara kwa kanyengu. Nyengu zinyaki tingaguŵa ndipu tingapenthyapenthya mpaka kuwa pasi kweni tiyuka ndi kulutirizga kutchimbiya. Anyaki ŵawa mwakuti akhumbika kuwovyeka kuti ayuki ndi kulutirizga so maphara mpaka akafiki pa muzeri wakumaliya. Venivi vilongo kuti, nyengu zinyaki tingaguŵa pamwenga kuwa kwakanyengu pamwenga mwakuwerezgawerezga.—1 Ŵakar. 8:46.

LUTITIRIZGANI KUTCHIMBIYA CHINANGA MUNGAGUŴA

5, 6. (a) Nchifukwa wuli tingakamba kuti palivi ‘cho chingaguŵiska’ Mkhristu, nanga nchinthu wuli cho chingamuwovya kuti ‘wayuki’? (b) Nchifukwa wuli anyaki atondeka kuyuka asani aguŵa?

⁵ Panyaki mukugwiriskiyapu nchitu mazu ngakuti “kuguŵa” ndipuso “kuwa” pakukhumba kukonkhoska mo ubwezi wa munthu ulili ndi Chiuta. Ndi nyengu zosi cha po mazu nga m’Bayibolo ngenanga ngangang’anamuwa vinthu vakuyanana. Mwakuyeruzgiyapu wonani mazu nga pa Nthanthi 24:16: ‘Munthu murunji wangawa nkhondi ndi kaŵi ndipu wayuka so; kweni ŵamphulupulu ŵathereskeka ndi suzgu.’

⁶ Yehova wazomerezgengepu cha kuti ŵanthu wo atimugomezga aguŵi pamwenga ŵawi chifukwa chakukumana ndi masuzgu ngo ngangaŵatondekeska kuyuka panyengu yo atimuteŵete. Yehova watitisimikizgiya kuti watiwovyengi kuti ‘tiyuki’ ndi kulutirizga kumuteŵete ndi mtima wosi. Fundu iyi, njakuchiska ukongwa kwaku wosi wo atanja Yehova kutuliya pasi pa mtima! Ŵanthu aheni akhumba cha kuyuka asani ŵawa. Yiwu atimupempha cha Chiuta kuti waŵawovyi ndi mzimu waki wakupaturika ndipu akana kuwovyeka ndi ŵanthu ŵaki. Mwakupambana ndi ŵanthu ŵenaŵa, ‘wo atanja dangu laku Yehova’ palivi cho chingaŵaguŵiska kuti aleke limu maphara ngakuzilonde umoyu.—Ŵerengani Sumu 119:165.

7, 8. Kumbi munthu wangachita wuli kuti Chiuta wamuyanji chinanga kuti ‘wangawa’?

⁷ Chifukwa chakuleka kujiko, anyaki achita maubudi ngamanangamana ndipu angachita mwakuwerezgawerezga. Kweni Yehova watiŵawona kuti mbarunji mbwenu asani ayesesa ‘kuyuka,’ kung’anamuwa kulapa kutuliya pasi pa mtima ndipuso kuyesesa kulutirizga kuteŵete mwakugomezgeka. Tingasimikizgiya venivi asani tingawona mo Chiuta wanguchitiya ndi Ayisraele. (Yes. 41:9, 10) Lemba la Nthanthi 24:16 lo takambiskana kali, likamba ukongwa za mo Chiuta widu walisungu wangatiwovye kuti ‘tiyuki’ m’malu mwakukamba ukongwa za ‘kuwa.’ (Ŵerengani Yesaya 55:7.) Yehova Chiuta ndi Yesu Khristu alongo kuti atitigomezga chifukwa atitichiska mwachanju kuti ‘tiyuki.’—Sumu 86:5; Yoh. 5:19.

⁸ Chinanga kuti munthu yo wachita maphara ngakutchimbiya wangaguŵa pamwenga kuwa, wakhumbika kuyesesa kuti wayuki mwaliŵiliŵi ndi kumaliza nawu maphara. Tiziŵa cha ‘zuŵa ndi ora’ lo ngamaliyengi maphara ngidu ngakuchilonde umoyu wambula kumala. (Mat. 24:36) Asani tiyesesa kuti tileki kuguŵa, tilutirizgengi maphara ngidu mpaka pakumaliya. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuguŵa?

VAKUGUŴISKA VO VINGATITONDEKESKA KULUTA PANTHAZI

9. Kumbi tikambiskanengi vinthu nivi vo vingatiguŵiska?

⁹ Tiyeni tikambiskani vinthu vinkhondi vo vingatiguŵiska: Kuleka kufikapu, vakukhumba va liŵavu, vinthu vambula urunji vo Mkhristu munyidu wangatichitiya, kutombozgeka, masuzgu ndipuso kuleka kufikapu kwa ŵanthu anyaki. Ziŵani kuti asani taguŵa, Yehova ngwakuzizipizga ukongwa. Iyu wathaŵiriya cha kutiwona nge ŵanthu ambula kugomezgeka.

10, 11. Kumbi kuleka kufikapu kunguchitiska kuti Davidi waje ndi jalidu wuli?

¹⁰ Kuleka kufikapu kungayanana ndi mya yo ye munthowa yo titchimbiyamu. Asani tingawona vo vinguchitikiya Fumu Davidi kweniso wakutumika Petro, tikhoza kuwona kuti kuleka kufikapu kunguchitiska Davidi kuti waleki kujiko ndipuso Petro kuti wawopi ŵanthu.

¹¹ Fumu Davidi yingutondeka kujiko, ivi vinguwoneke pa vo wanguchita ndi Betesheba. Ndipuso panyengu yo Nabala wangumunyoza, Davidi watingi wachitengi vinthu mwakuthaŵiriya. Iyu wangutondeka kujiko kweni wanguleka cha kuyesesa kumukondwesa Yehova. Ŵanthu anyaki ŵati amuwovya wangwamba so kuja paubwezi wakukho ndi Yehova.—1 Sam. 25:5-13, 32, 33; 2 Sam. 12:1-13.

12. Kumbi Petro wangulutirizga wuli maphara chinanga kuti wanguguŵa?

¹² Petro wanguwopa ŵanthu ndipu vingumuchitiska kuti nyengu zinyaki wanangisi vinthu kweni wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yesu ndi Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, wangukana Yesu pakweru katatu. (Luka 22:54-62) Pavuli paki, Petro wangutondeka kuchita vinthu nge Mkhristu, chifukwa wawonanga kuti Akhristu wo ŵenga Ayuda ŵenga akukhumbika ukongwa kuluska wo ŵenga Ayuda cha, chifukwa chakuti ŵenga ambula kudumulika. Kweni wakutumika Paulo wenga ndi maŵanaŵanu ngamampha pa nkhani iyi, iyu wawonanga kuti mpingu wenga malu ngakuchitiyamu sankhu cha. Maŵanaŵanu ngo Petro wenga nangu ngenga ngaheni. Jalidu laku Petro lechendatimbanyizgi abali ndi azichi, Paulo wangumuchenya mwaliŵi masu ndi masu. (Ŵag. 2:11-14) Kumbi kunyada kungumuchitiska Petro kuti waleki maphara ngakuchilonde umoyu? Awa. Iyu wanguŵanaŵaniyapu ukongwa pa vo Paulo wangumuchenya ndipu wanguvigwiriskiya nchitu kweniso wanguleka cha kuchita nawu maphara.

13. Kumbi matenda ngangatiguŵiska wuli?

¹³ Nyengu zinyaki matenda ngangachitiska kuti umoyu uje wakusuzga. Venivi vingatiguŵiska ndipuso vingatimbanyizga ubwezi widu ndi Chiuta kweniso vingachitiska kuti tivuki. Mwakuyeruzgiyapu, muzichi munyaki wa ku Japan wangutama ukongwa pati pajumpha vyaka 17, kutuliya panyengu yo wangubatizikiya. Iyu waŵanaŵaniyanga ukongwa za matenda ngaki mpaka ubwezi waki ndi Yehova ungutimbanyizgika. Pati pajumpha nyengu, wangulopwe limu. Ŵara ŵaŵi ŵati akambiskana nayu, wangwamba so kuwungana chifukwa angumuchiska mwachanju. Panyengu yo wanguluta ku maunganu, iyu wangukamba kuti, “Ndinguliya chifukwa ŵara angunditawuzga mwachanju.” Muzichi widu sonu wachita nawu so maphara.

14, 15. Kumbi titenere kuchitanji asani tayamba kuŵanaŵana vinthu viheni? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁴ Vakukhumba va liŵavu vaguŵiska ŵanthu anandi. Asani liŵavu lidu lititituma kuti tichiti vinthu vinyaki viheni, tikhumbika kuchitapu kanthu mwanthazi kuti tije ndi maŵanaŵanu ndipuso mijalidu yamampha. Tikhumbika kukumbuka ulongozgi waku Yesu wakuti ‘titayi’ mwakuyeruzgiya chechosi cho chingatiguŵiska chinanga lingaja jisu pamwenga janja lidu. Venivi, visazgapu kuŵanaŵana vinthu va ureŵi ndipuso mijalidu yo yachitiska anyaki kuti aleki kuchita nawu maphara.—Ŵerengani Mateyu 5:29, 30.

¹⁵ Mubali munyaki wangukamba kuti, nyengu zosi waŵanaŵananga za kugonana ndi munthurumi munyaki. Chinanga kuti wakulereke m’banja lachikhristu, iyu wangukamba kuti: “Nyengu zosi ndawonanga kuti ndenga wakupambana ndi ŵanthu anyaki ndipu ndafwatukanga cha.” Panyengu yo wenga ndi vyaka 20 wangwamba upayiniya wa nyengu zosi ndipuso wanguzija muteŵeti wakovya mumpingu. Pavuli paki wanguchita ubudi ukulu kweni ŵara angumuchenya ndi kumuwovya mwakugwiriskiya nchitu Malemba. Iyu wangwamba so kuja paubwezi ndi Yehova chifukwa cha kuromba, kusambira Mazu ngaku Chiuta ndipuso wayesesanga kuwovya ŵanthu anyaki. Pati pajumpha vyaka, wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki nditachikumbuka vo ndachitanga kweni ndizomerezga cha kuti vinditimbanyizgi. Ndiziŵa kuti Yehova wangazomerezga cha kuti uyeseki kujumpha cho ungakunthiyapu. Mwaviyo, ndigomezga kuti Chiuta waziŵa kuti ndikhoza kukunthiyapu.” Mubali uyu, wangumaliza ndi mazu ngakuti: “Maŵanaŵanu ngaheni nga vo ndachitanga ngazamumaliya limu m’charu chifya. Ndivu ndilindizga! Ndipu ndilutirizgengi mbwenu kulimbana nangu.” Iyu wasimikizga mtima kuti walutirizgengi kuchita maphara.

16, 17. (a) Nchinthu wuli cho chinguwovya mubali munyaki yo waŵanaŵananga kuti abali amuchitiyanga vinthu vambula urunji? (b) Kumbi titenere kuŵika mtima widu wosi pakuyani kuti tileki kuguŵa?

¹⁶ Vinthu vambula urunji vo Mkhristu munyidu wangatichitiya vingatiguŵiska. Mubali munyaki yo wenga mura mumpingu m’charu cha France, wangukwiya ukongwa chifukwa wawonanga kuti abali amuchitiyanga vinthu vambula urunji. Chifukwa cha venivi, wanguleka kuwungana ndipu wangulopwa. Ŵara ŵaŵi angukambiskana nayu ndipu angumuvwisiya mwachanju kwambula kumudumuliza mazu po wakonkhoskanga mo iyu wawoniyanga vinthu. Yiwu angumuchiska kuti wapereki nkhani yo kwaku Yehova ndipu angumukambiya so kuti, kukondwesa Chiuta ndichu chinthu chakukhumbika ukongwa. Iyu wanguvwiya ulongozgi wenuwu ndipu wangwamba so kuchita nawu maphara, kung’anamuwa kuti, wangwamba so kuchita vinthu mwaphamphu mu mpingu.

¹⁷ Mkhristu weyosi watenere kuŵika mtima waki wosi pa Mutu wa mpingu, Yesu Khristu m’malu mwakuŵika mtima waki pa ŵanthu ambula kufikapu. Yesu yo masu ngaki nge “nge ndi mlipu wa motu,” wawona umampha chechosi cho chichitika ndipu wawona vinandi kuluska vo isi tingawona. (Chiv. 1:13-16) Mwakuyeruzgiyapu, iyu waziŵa kuti vo isi tingawona nge kuti vambula urunji panyaki tawona ŵaka vinthu umampha cha pamwenga tavwisa cha. Nkhani zosi zo zichitika mumpingu, Yesu watiziphwere pa nyengu yakwenere. Mwaviyo, tingazomerezganga cha kuti vakuchita pamwenga vakusankha va Mkhristu munyidu weyosi, vititimbanyizgi.

18. Kumbi tingamalana nangu wuli mayeseru ndi masuzgu?

¹⁸ Kutombozgeka, masuzgu ndipuso kuleka kufikapu kwa ŵanthu anyaki mumpingu kungatiguŵiska. Mu ntharika yaki ya munthu wakumija mbewu, Yesu wangukamba kuti, ŵanthu aku Chiuta azamukumana ndi “suzgu pamwenga fingu [kutombozgeka]” ndipu ivi vazamuchitiska kuti aguŵi. Nyengu zinyaki tingasuzgika pamwenga kutombozgeka ndi a m’banja lidu, ŵanthu wo tikuzengezgana nawu ndipuso boma. Munthu wangaja pa ngozi asani “walivi nkhorozu [misisi] mwaku yija,” kung’anamuwa kuti, asani walivi chivwanu chakukho. (Mat. 13:21) Uthenga wa Ufumu utiwovyengi kuja ndi chivwanu chakukho asani tiyesesa kulutirizga kuja paubwezi ndi Yehova. Panyengu yo tikumana ndi masuzgu tikhumbika kuyesesa kuromba ndipuso kulunguruka pa vinthu vamampha. (Ŵerengani Ŵafilipi 4:6-9.) Ndipu Yehova watipaskengi nthazi kuti timalani ndi masuzgu ndipu wazomerezgengi cha kuti mayeseru ndi masuzgu vitiguŵiski.

19. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuguŵa ndi vo ŵanthu anyaki atichitiya?

¹⁹ Vakupaska chitima ukongwa kuti kwa vyaka vinandi anyaki azomerezga kuti kuleka kufikapu kwa ŵanthu anyaki, kuŵatondekeski kuchita maphara. Anyaki angaguŵa ndi vo anyawu achita chifukwa chakuti njuŵi yawu yingaŵazomerezga cha kuchita venivo. (1 Ŵakor. 8:12, 13) Asani taguŵa ndi vo munyidu wachita, kumbi tiyikuzgengi nkhani yo? Bayibolo, lichiska Akhristu wosi kuti aleki kuyeruzga anyawu, agowokengi ndipuso angamiziriyanga cha pa vo yiwu akhumba. (Luka 6:37) Asani mwaguŵa, jifumbeni kuti: ‘Kumbi ndiyeruzga anyangu mwakukoliyana ndi vo ini nditanja? Ndiziŵa kuti abali ŵangu mbambula kufikapu, kumbi ndizomerezgengi kuti kuleka kufikapu kwawu, kunditondekeski kuchita maphara ngakuzilonde umoyu wamuyaya?’ Kwanja Yehova kungatiwovya kuti tileki kuzomerezga chechosi cho munthu munyaki wangachita kuti chititondekeski kufika pa mzeri wakumaliya.

TCHIMBIYANI MWAKUKUNTHIYAPU NDIPU LEKANI KUGUŴA

20, 21. Kumbi mwasimikizga mtima kuchitanji pa maphara ngakuzilonde umoyu?

²⁰ Kumbi mwasimikizga mtima ‘kumaliza maphara’? (2 Tim. 4:7, 8) Kuti mumalizi nawu maphara, mukhumbika kusambira Bayibolo pakumwija. Gwiriskiyani nchitu Bayibolo ndipuso mabuku ngidu kuti ngakuwovyeni kufufuza, kulunguruka ndipuso kuziŵa vinthu vo vingakuguŵiskani. Pemphani kuti mzimu wakupaturika ukuwovyeni kuti muje paubwezi wakukho ndi Chiuta. Kumbukani kuti munthu yo watchimbiya, wangatondeke limu cha maphara ngakuzilonde umoyu chifukwa chakuti waguŵa pamwenga kuwa pasi nyengu yinyaki. Iyu wangayuka ndi kulutirizga kutchimbiya. Nyengu zinyaki vinthu vo vamuguŵiska vingamuwovya kuti waluti panthazi ndipuso wangasambira vinandi pa masuzgu ngo wakumana nangu chifukwa cha chivwanu chaki.

²¹ Bayibolo likonkhoska kuti titenere kulutirizga kuchita nawu maphara mpaka pakumaliya kuti tizilonde umoyu wambula kumala. Tikhumbika cha kuti anyidu ndiwu atichitiyi maphara, isi ndisi titenere kutchimbiya kuti tikalonde umoyu. Asani tichita viyo, “chivekeru [chimangu, NW] chakufikapu” chakutuliya kwaku Yehova chitiwovyengi kuti tiluti panthazi. (Sumu 119:165) Titenere kuja ndi chigomezgu chakuti Yehova walutirizgengi kupereka vitumbiku vaki sonu panu ndipuso munthazi ku ŵanthu wo amalizengi maphara.—Yak. 1:12.