Tiŵanaŵaniyanengi Ndipuso Tichiskanengi

“Tipimirani kwachikhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha.”—ŴAH. 10:24.

KUMBI MUNGAMUKA WULI?

Kumbi mazu ngakuti “tipimirani” ngang’anamuwanji?

Kumbi tingachita wuli kuti ‘tikhuŵirizgiyanengi ku chanju ndi ku nchitu zamampha’?

Kumbi tingachita wuli kuti ‘tichiskanengi?’

1, 2. Nchinthu wuli cho chinguwovya Akaboni aku Yehova akukwana 230, kuti aponi ku nyifwa pakumaliya pa Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi?

CHIPANI cha Nazi chati chamala pakumaliya pa Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi, angulangula kuti ŵanthu masawuzandi wo ŵenga mujeri abayiki. Ŵanthu wo, akhumbikanga kutuwamu mujeri kuti aluti ku madowoku, ko atingi akaŵakwezgengi masitima ndi kuchiŵabizga munyanja.

² Ŵanthu akukwana 33,000 wo ŵenga mujeri la Sachsenhausen, atingi ayendengi ulendu wa makilomita 250 kuluta ku dowoku la Lübeck, ku Germany. Pa ŵanthu ŵenaŵa penga Akaboni aku Yehova akukwana 230, wo angutuliya mu vyaru vakukwana 6. Wosi ŵengavi nthazi chifukwa cha nja ndipuso kutama. Kumbi abali ŵidu ŵenaŵa angupona wuli? Yumoza wa abali ŵenaŵa wangukamba kuti: “Tingulutirizga kuchiskana kuti tije akukho.” Yiwu ayanjananga ndipuso Chiuta wanguŵapaska “nthazi yo yijumpha vinthu vosi,” venivi vinguŵawovya kuti aponi suzgu lenili.—2 Ŵakor. 4:7.

3. Nchifukwa wuli tikhumbika kuchiskana?

³ Mazuŵa nganu tiluta kuchibayika cha kweni tikumana ndi masuzgu nganandi. Ufumu waku Chiuta wati wajalikiskika mu 1914, Satana wakuponyeka pacharu chapasi kutuwa kuchanya ndipu we ndi “kandundu kakuru, pakuziŵa kuti nyengu yaki njimanavi.” (Chiv. 12:7-9, 12) Po Aramagedoni ye pafupi, Satana wagwiriskiya nchitu mayeseru kweniso masuzgu kuti ubwezi widu ndi Chiuta uleki kuja wakukho. Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, tikumana ndi vinthu vakufipiska mtima zuŵa ndi zuŵa. (Jobu 14:1; Wak. 2:23) Nyengu zinyaki masuzgu ngo tingakumana nangu ngangatiwezge vuli ndipu ngangachitiska kuti tiŵevi nthazi zakuti tikunthiyepu vinthu vakuguŵiska chinanga kuti tenga akukho. Ŵanaŵaniyani vo vikuchitikiya mubali munyaki, yo kwa vyaka vinandi wawovya ŵanthu anandi kuja pa ubwezi ndi Chiuta. Iyu ndi muwolu waki angwamba kutama chifukwa cha ukoti ndipu wanguguŵa ukongwa. Nge mubali mwenuyu, tosi tikhumbika “nthazi yo yijumpha vinthu vosi” yakutuliya kwaku Yehova kweniso tikhumbika kuchiskika ndi anyidu.

4. Kumbi tikhumbika kukumbuka ulongozgi nuwu waku Paulo asani tikhumba kuchiska anyidu?

⁴ Asani tikhumba kuchiska anyidu tikumbukengi vo wakutumika Paulo wangukamba pakuchiska Akhristu Achiheberi. Iyu wanguti: “Tipimirani kwachikhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha; Kwambura kujowo unganu waku taŵeni, uli nkharusu ka ŵanyaki, kweni ŵakuchiskana; ndipu ukongwa viŵi po muwona kuti zuŵa lo liŵandika.” (Ŵah. 10:24, 25) Kumbi tingachita wuli kuti tigwiriskiyi nchitu ulongozgi wo we m’mazu ngakukhumbika ngenanga?

TIYENI “TIPIMIRANI”

5. Kumbi mazu ngakuti “tipimirani” ngang’anamuwanji, nanga tikhumbika kuchitanji kuti tifiski kuchita viyo?

⁵ Mazu ngakuti “tipimirani,” ngang’anamuwa “kuŵanaŵaniya vo anyidu akhumbika.” Tingakamba cha kuti tiŵanaŵaniya vo anyidu akhumbika asani titiŵataŵuzga mwakuthaŵiriya pa Nyumba ya Ufumu pamwenga kukambiskananga nawu vinthu vambula kukhumbika. Mbuneneska kuti tikhumbika ‘kutakatakiya vaku taŵeni’ ndipuso tikhumbika cha kuja ‘amwendanatu.’ (1 Ŵat. 4:11; 1 Tim. 5:13) Chinanga kuti ve viyo, asani tikhumba kuchiska abali ŵidu tikhumbika kuziŵa vo vitiŵachitikiya pa umoyu wawu, mijalidu yawu, mo ubwezi wawu ulili ndi Chiuta, vo afiska ndipuso vo atondeka kufiska. Akhumbika kutiwonanga kuti ndisi mabwezi ngawu ndipuso aziŵengi kuti titiŵayanja. Kuti tichiti viyo, tikhumbika kuchezganga nawu nyengu zosi m’malu mwakuchezganga nawu pa nyengu yo akumana ndi masuzgu pe pamwenga po aguŵa.—Ŵar. 12:13.

6. Nchinthu wuli chingawovya mura mu mpingu kuti waŵanaŵaniyengi ŵanthu wo watiŵaphwere?

⁶ Ŵara achikhristu mu mpingu achiskika kuti ‘aliski muskambu waku Chiuta wo we mwawu’ ndi mtima wosi ndipuso mwaphamphu. (1 Pet. 5:1-3) Yiwu angagwira umampha nchitu ya uliska pijapija asani atiziziŵa umampha mbereri. (Ŵerengani Nthanthi 27:23.) Asani ŵara mbakunozgeka kuwovya abali ndi azichi ŵawu ndipuso akondwa kuchezga nawu, abali ndi azichi ŵenaŵa aja akufwatuka kuŵapempha chovyu. Yiwu angakonkhoske ŵara masuzgu ngawu kweniso mo avwiya, venivi vingachitiska kuti ŵara aŵanaŵaniyengi ŵanthu wo atiŵaphwere ndi kuŵapaska chovyu cho akhumbikiya.

7. Kumbi titenere kuchitanji asani ŵanthu wo aguŵa atikambiya mazu ‘mwaruŵiruŵi’ pamwenga kuti atikambiya mazu ngakupweteka?

⁷ Pa nyengu yo Paulo wakambanga ndi mpingu wa ku Tesalonika, wanguti: “Chirikizgani anthomboru.” (Ŵerengani 1 Ŵatesalonika 5:14.) “Anthomboru” mbanthu wo asuzgika maŵanaŵanu ndipuso wo aguŵa. Lemba la Nthanthi 24:10 likamba kuti: “Asani ulakatuka mu zuŵa lasuzgu nthazi yaku njimana.” Munthu yo waguŵa ukongwa wangakamba mazu ‘mwaruŵiruŵi’ pamwenga kuti wangakamba mazu ngakupweteka. (Jobu 6:2, 3) Asani tiŵanaŵaniya ŵanthu aviyo, titenere kukumbuka kuti vo angalongoro vingaja vo ve mumtima mwawu cha. Rachelle yo anyina asuzgikanga maŵanaŵanu, wanguziŵa fundu yeniyi kutuliya pa vo wangukumana navu. Iyu wakukamba kuti: “Nyengu zinandi ama akambanga mazu ngakupweteka. Asani ama achita viyo, ndakumbukanga mijalidu yo ŵenga nayu nge chanju, lisungu ndipuso kupaska. Ndingusambira kuti ŵanthu wo asuzgika maŵanaŵanu, akamba vinthu vinandi vo akhumbanga cha kukamba. Chinthu chiheni ukongwa cho anyaki angachita, nkhuŵawezge mazu ngaheni pamwenga vinthu viheni.” Lemba la Nthanthi 19:11 likamba kuti: “Ŵanaŵanu lamampha likanizga munthu kukara ruŵi, ndipu mbunkhankhu waki, kugowoke kunanga.”

8. Kumbi mbayani ukongwa wo ‘tingaŵalongo’ kuti titiŵayanja nanga chifukwa wuli?

⁸ Kumbi tingalongo wuli kuti tiŵanaŵaniya munthu yo wachita soni ndipuso wasuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha ubudi wo wanguchita, chinanga kuti wakusintha? Pakukamba za munthu wa ku Korinte yo wangulapa ubudi waki, Paulo wangulemba kuti: “Mujiwezgi mumugowoke ndi kumusangaruska, vinu kokuli wangakoleka ndi chitima chakuruska. Chifukwa chenichi ndikuŵeyereni rongoni ndi kukhozga chanju chinu paku iyu.” (2 Ŵakor. 2:7, 8) Tikhumbika cha kuŵanaŵana kuti munthu waziŵengi yija kuti titimuyanja kweniso titimuŵanaŵaniya. Tikhumbika kuti tilongongi kuti titimuyanja mwa vakukamba ndipuso vakuchita vidu.

‘TIKHUŴIRIZGIYANENGI KU CHANJU NDI KU NCHITU ZAMAMPHA’

9. Kumbi ‘kukhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha’ kung’anamuwanji?

⁹ Paulo wakulemba kuti: “Tipimirani kwachikhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha.” Titenere kuwovya Akhristu anyidu kuti achitengi vinthu mwachanju kweniso achitengi nchitu zamampha. Nge mo tichitiya ndi motu, asani we pafupi kuzimwa tikhumbika kusonkhaku ndipuso kuphutiliya. Mwakuyana ŵaka, tingakhuŵirizga pamwenga kuti tingawovya abali ŵidu mwachanju kuti ayanjengi Chiuta kweniso ŵanthu anyaki. Nthowa yimoza yakuŵakhuŵirizgiya, nkhuŵawonga mwakutuliya pasi pamtima.

10, 11. (a) Kumbi mbayani wo akhumbika kuwongeka? (b) Konkhoskani mo kuwonga kungawovye munthu yo “wakoreka mu ubudi.”

¹⁰ Kaya tikuguŵa pamwenga cha, tosi tikhumbika kuwongeka. Mura munyaki wangukamba kuti: “Ada ŵangu akukambapu cha kuti ndachita vinthu umampha chinanga nkhamoza. Mwaviyo, ndikukuwa ndi maŵanaŵanu ngakujikayikiya. . . . Chinanga kuti nde ndi vyaka 50, ndiwonga ukongwa kuti anyangu atindisimikizgiya kuti nge mura ndichita nchitu yamampha. . . . Vo ndikukumana navu vandisambiza kuti nkhwakukhumbika ukongwa kuchiska anyidu ndipu nditesesa kuchita viyo.” Kuwonga kungachiska weyosi kusazgapu apayiniya, akoti kweniso ŵeniwo aguŵiskika.—Ŵar. 12:10.

¹¹ Asani ‘imwi mwaŵamzimu [akwenere] munyoroska munthu yo wakoreka mu ubudi,’ mutimulongozga mwachanju ndipuso mutimuwonga kutuliya pasi pamtima vingawovya munthu yo wabuda kuti wayambi so kuchita nchitu zamampha. (Ŵag. 6:1) Ivi ndivu vinguwovya mzichi munyaki zina laki Miriam. Iyu wangulemba kuti: “Ndingukumana ndi suzgu yikulu pa umoyu wangu pa nyengu yo anyangu wo ndayanjananga nawu anguleka uneneska ndipuso pa nyengu yeniyi, ada atamanga nthenda yakutuwa ndopa muwongu. Ndingusuzgika maŵanaŵanu ukongwa. Kuti ndimalani ndi kusuzgika maŵanaŵanu, ndingwamba chibwezi ndi munyamata munyaki yo wenga Kaboni cha.” Ivi vingumuchitiska kuŵanaŵana kuti Yehova wangamuyanja so cha ndipu wakhumbanga kuti waleki uneneska. Mura munyaki wati wamukumbuska phamphu lo wenga nalu kali pakuteŵete Chiuta, muzichi yo wanguchiskika ukongwa. Ŵara angumuchiska so kuti Yehova weche kumuyanja. Mwaviyo, wangwamba so kwanja Chiuta. Iyu wangumaliska chibwezi ndipu wangulutirizga kuteŵete Yehova.

12. Nchinthu wuli chingachitika asani tiyeruzgiya Akhristu anyidu ndi ŵanthu anyaki, kuŵanena pamwenga kuŵachitiska kuti ajimbengi mulandu?

¹² Titenere kuphwere asani ‘tikhuŵirizga’ Akhristu anyidu kuti alutirizgi kuteŵete Chiuta mwaphamphu. Tikhumbika cha kuŵayeruzgiya ndi ŵanthu anyaki, kuŵanena chifukwa chakutondeka kulondo maŵanaŵanu ngidu pamwenga kuŵachitiska kuti ajimbengi mulandu kuti atondeka kuchita vinandi. Chinanga kuti venivi vingaŵawovya kuti aje ndi phamphu kweni lija la nyengu yimanavi. Kuwonga ndipuso kuwovya Akhristu anyidu kuziŵa kuti titesesa kuchita chechosi cho tingafiska pakuteŵete Chiuta chifukwa cha kumuyanja, ndi nthowa yamampha ‘yakuŵakhuŵirizgiya.’—Ŵerengani Ŵafilipi 2:1-4.

‘TICHISKANENGI’

13. Kumbi kuchiska anyidu kungaŵawovya wuli? (Wonani chithuzi po payambiya nkhani iyi.)

¹³ Titenere ‘kuchiskana; ndipu ukongwa viŵi po tiwona kuti zuŵa lo liŵandika.’ Kuchiska anyidu kungaŵawovya kuti alutirizgi kuteŵete Chiuta. Nge mo kukhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha kuyananiyana ndi kuphutiliya motu wo we pafupi kuzimwa, kuchiska anyidu kuyanana ndi kusonkhaku nkhuni ku motu kuti ulutirizgi kukole pamwenga uje unandi. Kuchiska anyidu, kung’anamuwa kuŵawovya kuti aje akukho ndipuso kuŵapembuzga. Asani tapaskika mwaŵi wakuti tichiski munyidu, titenere kulongoro nayu mwachanju ndipuso mwakufwasa. (Nthanthi 12:18) Titenere so ‘kuja apusu pakuvwa’ ndipuso ‘achizita pakulongoro.’ (Yak. 1:19) Asani tivwisiya vo Mkhristu munyidu wakamba, tiziŵengi vo vamuguŵiska ndipu tingamukambiya fundu zakumuwovya kumalana ndi masuzgu ngo we nangu.

14. Kumbi mubali munyaki yo wangulopwa wanguwovyeka wuli?

¹⁴ Ŵanaŵaniyani mo mura munyaki walisungu wanguwovye mubali yo wangulopwa kwa vyaka vinandi. Po mura wavwisiyanga vo mubali yo wakambanga, vingulongo kuti mubali yo wenga weche kwanja ukongwa Yehova. Iyu wasambiranga Chigongwi cha Alinda chechosi ndipu wakhumbisiskanga kusanirika pa maunganu nyengu zosi. Kweni vakuchita va ŵanthu anyaki a mu mpingu vingumuguŵiska kweniso kumukwiyiska. Mura yo, wavwisiyanga vo mubali yo wakonkhoskanga ndipu wangumuyeruzga cha, iyu wangumukambiya kuti watimuyanja mubali yo pamoza ndi banja laki. Kamana ndi kamana, mubali yo wangwamba kuwamu kuti wanguzomerezga vinthu viheni vo wangukumana navu kuti vimutondekeski kuteŵete Chiuta yo iyu wamuyanjanga. Mura yo, wangumupempha kuti akapharazgiyi limoza. Chifukwa chakuti mura wangumuwovya, mubali yo wangwamba so kupharazga ndipu pakumaliya wangwamba so kuteŵete nge mura.

15. Kumbi tingasambiranji kwaku Yehova pa nkhani yakuchiska ŵanthu wo aguŵa?

¹⁵ Pato nyengu kuti munthu yo waguŵa vinthu viyambi so kumuyende umampha pamwenga kuti wagwiriskiyi nchitu chovyu cho tamupaska. Tikhumbika kulutirizga kumuwovya. Paulo wangukamba kuti: “Phweriyani akulopwa, jani akuzizipizga ndi weyosi.” (1 Ŵat. 5:14, An American Translation) M’malu mwakuvuka nawu liŵi, tiyeni tiŵaphwere ndipuso tilutirizgi kuŵawovya. Mu nyengu yakali, Yehova wachitanga vinthu mwakuzizipizga ndi ateŵeti ŵaki wo nyengu zinyaki aguŵanga. Mwakuyeruzgiyapu, Chiuta wanguchitiya lisungu Eliya ndipu wangutumbika maŵanaŵanu ngaki. Yehova wangupaska mchimi mwenuyu vo wakhumbikanga kuti walutirizgi uteŵeti waki. (1 Ŵakar. 19:1-18) Yehova wangugowoke Davidi chifukwa chakuti ŵangulapa kutuliya pasi pamtima. (Sumu 51:7, 17) Chiuta wangovya so yo wakulemba Sumu chaputala 73, mweniyo wanguja kamanavi kuleka kumuteŵete. (Sumu 73:13, 16, 17) Yehova watitichitiya lisungu ndipuso watitiŵanaŵaniya, ukongwa asani te ndi chitima ndipuso taguŵa. (Chit. 34:6) Lisungu laki ‘ndifya mulenji wewosi’ ndipu ‘ligota cha.’ (Chitenje 3:22, 23) Yehova wakhumba kuti tichitiyengi lisungu ŵanthu wo aguŵa nge mo iyu wachitiya.

TICHISKANENGI KUTI TILUTIRIZGI KWENDA MUNTHOWA YA KU UMOYU

16, 17. Po mugonezi wunu we pafupi kumala, kumbi titenere kuyesesa kuchitanji, nanga chifukwa wuli?

¹⁶ Pa ŵanthu 33,000 wo angutuwa ku jeri la Sachsenhausen, ŵanthu masawuzandi nganandi angufwa. Akaboni aku Yehova akukwana 230, wo anguturiya nawu limoza ku jeri wosi angupona. Yiwu achiskananga ndipuso awovyananga, venivi vinguŵawovya ukongwa kuti aponi.

¹⁷ Mazuŵa nganu, te ‘munthowa, yakurongozge ku umoyu.’ (Mat. 7:14) Pambula kuswera yapa, ateŵeti wosi aku Yehova azamuserere limoza m’charu chifya cha urunji. (2 Pet. 3:13) Mwaviyo, tiyeni tiyesesi kuwovyana po titenda munthowa yakulongozge ku umoyu wamuyaya.

[Chithuzi papeji 18]

[Chithuzi papeji 20]

Mupharazgengi ndi anyinu

[Chithuzi papeji 20]

Mukhuŵirizgiyanengi ku chanju ndi ku nchitu zamampha

[Chithuzi papeji 21]

Muchezgengi ndi abali amampha

[Chithuzi papeji 22]

Mumuvwisiyengi mwakuzizipizga munthu yo wakhumbika kuchiskika (Wonani ndimi 14, 15)