NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 19
Mo Tingalongore Chanju ndi Urunji Asani mu Mpingu Mwachitika Vinthu Viheni (Chigaŵa Chachitatu Cha Nkhani ya Vigaŵa 4)
“Ndimwi Chiuta yo wakondwa ndi vinthu viheni cha; palivi munthu muheni yo wangaja ndi yimwi.”—SUMU 5:4.
SUMU 142 Tikolesi Mwanthazi Vinthu vo Tilindiza
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYIa
1-3. (a) Mwakukoliyana ndi Sumu 5:4-6, kumbi Yehova watuvwa wuli asani ŵanthu achita vinthu viheni? (b) Ntchifukwa wuli tingakamba kuti kukolere ŵana kususkana ndi “dangu laku Khristu”?
YEHOVA CHIUTA watinkha vinthu vosi viheni. (Ŵerengani Sumu 5:4-6.) Iyu watinkha kukolere ŵana chifukwa mbubudi ukulu ukongwa. Pakuŵa Akaboni ŵaki, nasi titinkha kukolere ŵana ndipu tizomereza cha kuti vinthu venivi vichitikengi mu mpingu Wachikhristu.—Aro. 12:9; Ahe. 12:15, 16.
2 Mtundu wewosi wakuchitiya nkhaza ŵana ususkana ukongwa ndi “dangu laku Khristu”! (Aga. 6:2) Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Nge mo tingusambiriya mu nkhani ya sabata yamala, dangu laku Khristu lagona pa chanju ndipu litovya kuti tichitengi vinthu mwaurunji. Dangu ili ling’anamuwa vosi vo Yesu wasambizanga kuziya mu vakukamba ndi vakuchita vaki. Chifukwa chakuti Akhristu auneneska avwiya dangu ili, yiwu achita vinthu vo vitovya ŵana ŵawu kujivwa kuti atanjika ndipuso mbakuvikilirika. Kweni kukolere ŵana ndi mbunu ziheni ukongwa. Mwana yo amukolere wangajivwa kuti watanjika cha kweniso ngwambula kuvikilirika.
3 Chakuchitiska chitima ntchakuti kukolere ŵana kwawanda ukongwa pacharu chosi chapasi ndipu Akhristu auneneska akwaskika ndi suzgu lenili. Ntchifukwa wuli ve viyo? Chifukwa “ŵanthu aheni kweniso akunyenga” ŵe peposi ndipu anyaki asere mu mpingu. (2 Timo. 3:13) Chifukwa chinyaki ntchakuti abali ndi azichi anyaki mu mpingu achita makhumbiru nga liŵavu ndipu akolere ŵana. Tiyeni tikambiskani chifukwa cho kukolere ŵana mbubudi ukulu. Pavuli paki, tiwonengi vo ŵara achita asani munthu wachita ubudi ukulu, nge kukolere ŵana ndipuso mo apapi angavikiliya ŵana ŵawu.b
KUKOLERE MWANA MBUBUDI UKULU
4-5. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti kukolere mwana nkhumubudiya?
4 Asani mwana amukolere, ŵanthu asuzgika maŵanaŵanu kwa nyengu yitali. Viŵaŵa mwana yo akumukolere ndipuso wo atimuphwere, nge a mubanja laki kweniso abali ndi azichi. Kukolere mwana mbubudi ukulu.
5 Nkhubudiya munthu yo amukolere. Kusuzga ŵanthu nkhunanga. Ivi ndivu wachita munthu yo wakolere mwana. Iyu wachitiska mwana kusuzgika mu nthowa zakupambanapambana. Mwana waleka kugomezga ŵanthu ndipu watijivwa kuti ngwambula kuvikilirika. Ŵana atenere kuvikilirika ku vinthu viheni venivi ndipu wosi wo akuŵakoleriyapu akhumbika kuwovyeka ndipuso kupembuzgika.—1 Ate. 5:14.
6-7. Ntchifukwa wuli kukolere mwana nkhubudiya mpingu ndipuso boma?
6 Nkhubudiya mpingu. Munthu yo wakolere mwana wananga mbiri ya mpingu. (Mate. 5:16; 1 Petu. 2:12) Uwu mburunji cha kwa Akhristu anandi akugomezgeka wo ‘afwiyapu kuti avikiliyi chivwanu’ chawu. (Yuda 3) Tizomereza cha kuti ŵanthu wo achita vinthu viheni kwambula kulapa alutirizgi kuja mu mpingu.
7 Nkhubudiya boma. Akhristu akhumbika ‘kujithereska ku ŵaraŵara’ aboma. (Aro. 13:1) Tilongo kuti titijithereska asani tivwiya marangu nga boma. Asani munthu mu mpingu waswa dangu, nge kukolere mwana ndikuti wabudiya boma. (Yeruzgiyani ndi Machitidu 25:8.) Chinanga kuti ŵara alivi mazaza ngakulanga ŵanthu asani aswa marangu nga boma, kweni atimuvikiliya cha munthu yo wakolere mwana kuti waleki kulangika. (Aro. 13:4) Munthu yo wakolere mwana wavuna vo wangumija.—Aga. 6:7.
8. Kumbi Yehova watingawona wuli maubudi ngo ŵanthu achitiya anyawu?
8 Kuluska vosi, nkhubudiya Chiuta. (Sumu 51:4) Asani munthu wabudiya munyaki, wabudiya so Yehova. Ŵanaŵaniyani vo Dangu lo Chiuta wangupaska Ayisirayeli lakambanga. Ilu lakambanga kuti asani munthu wabiya mubali waki pamwenga kumuryiya masuku pamutu, wachita vinthu “mwambula kugomezgeka kwaku Yehova.” (Ŵale. 6:2-4) Mwaviyo, Mkhristu yo wakolere mwana, wachita vinthu mwambula kugomezgeka kwaku Chiuta ndipuso wachitiska mwana yo kujivwa kuti ngwambula kuvikilirika. Mkhristu yo wakolere mwana wanyozesa zina laku Yehova. Mwaviyo, tikhumbika kuziŵa kuti kukolere mwana mbubudi ukulu ukongwa pamasu paku Chiuta ndipu titenere kuchitapu kanthu asani ivi vachitika mu mpingu.
9. Kumbi mbulongozgi wuli wa mu Malemba wo gulu laku Yehova lititipaska, ndipu ntchifukwa wuli lichita viyo?
9 Kwa vyaka vinandi, gulu laku Yehova lapereka ulongozgi wa mu Malemba wakukwaskana ndi kukolere ŵana. Mwakuyeruzgiyapu, nkhani zinyaki mu Chigongwi cha Alinda ndi Jani Masu! zitovya wo akuŵakoleriyapu kuti aleki kusuzgika maŵanaŵanu, mo abali ndi azichi angaŵawovye ndipuso mo apapi angavikiliya ŵana ŵawu. Ŵara asambizika mo angachitiya asani munthu mu mpingu wakolere mwana. Gulu laku Yehova leche kupereka ulongozgi wa mo mpingu ungachitiya ndi ubudi wakukolere ŵana. Chifukwa wuli? Lichita viyo kuti tichitengi vinthu mwakukoliyana ndi dangu laku Khristu.
VO ŴARA ACHITA ASANI MUNTHU WACHITA UBUDI UKULU
10-12. (a) Kumbi ntchinthu wuli cho ŵara akumbuka asani aphwere nkhani ya munthu yo wachita ubudi ukulu, nanga ndi vinthu wuli vo aŵanaŵaniya? (b) Mwakukoliyana ndi Yakobe 5:14, 15, kumbi ŵara ayesesa kuchitanji?
10 Asani ŵara aphwere nkhani ya munthu yo wachita ubudi ukulu, akumbuka kuti dangu laku Khristu likamba kuti achitengi vinthu mwachanju ndi mbereri kweniso kuti achitengi vinthu mwaurunji pamasu paku Chiuta. Ndichu chifukwa chaki aŵanaŵaniya vinthu vinandi asani avwa kuti munthu munyaki wachita ubudi ukulu. Ŵara afipiya ukongwa mtima zina laku Chiuta kuti lilutirizgi kuja lakupaturika. (Ŵale. 22:31, 32; Mate. 6:9) Yiwu aŵanaŵaniya so ukongwa umoyu wauzimu wa abali ndi azichi mu mpingu ndipu akhumba kuwovya weyosi yo amubudiya.
11 Kusazgiyapu yapa, asani munthu yo wachita ubudi ndi Mkhristu, ŵara aŵanaŵaniya mo angamuwovye kuti waje so pa ubwezi ndi Yehova. (Ŵerengani Yakobe 5:14, 15.) Mkhristu yo wachita ubudi ukulu ngwakutama mwauzimu. Ivi ving’anamuwa kuti waja pa ubwezi wamampha cha ndi Yehova.c Pa fundu iyi, ŵara ŵe nge madokotala ngauzimu. Yiwu ayesesa ‘kuchizga munthu yo watama,’ kung’anamuwa yo wachita ubudi. Ulongozgi wa mu Malemba wo atimupaska ungamuwovya kuti waje so pa ubwezi ndi Chiuta. Kweni ivi vingachitika pijapija asani munthu yo walapa nadi kutuliya pasi pa mtima.—Machi. 3:19; 2 Akori. 2:5-10.
12 Fundu izi zilongo kuti ŵara ŵe ndi udindu ukulu. Yiwu atiziyanja ukongwa mbereri zo Chiuta wakuŵapaska kuti aziphweriyengi. (1 Petu. 5:1-3) Ŵara akhumba kuti abali ndi azichi mu mpingu ajivwengi kuti mbakuvikilirika. Lekani achitapu kanthu mwaluŵi asani avwa kuti munthu munyaki wachita ubudi ukulu, nge kukolere mwana. Kumbi yiwu achitanji? Wonani mafumbu ngo nge kukwamba kwa ndimi 13, 15 ndi 17.
13-14. Kumbi ŵara akoliyana ndi marangu nga boma pakuziŵisa apolisi za munthu yo wavwika kuti wakolere mwana? Konkhoskani.
13 Kumbi ŵara akoliyana ndi marangu nga boma pakuziŵisa apolisi za munthu yo wavwika kuti wakolere mwana? Hinya. Muvyaru vinyaki mwe dangu lakuti ŵanthu akakambiyengi ŵaraŵara aboma asani munthu munyaki wavwika mbiri yakuti wakolere mwana. Ŵara wo aja muvyaru venivi avwiya dangu lenili. (Aro. 13:1) Dangu ili lisuskana cha ndi marangu ngaku Chiuta. (Machi. 5:28, 29) Mwaviyo, asani ŵara avwa kuti munthu munyaki wakolere mwana, nyengu yeniyo aziŵisa ofesi ya nthambi kuti aŵakambiyi mo angachitiya.
14 Ŵara akumbusa mwana yo amukolere ndi apapi ŵaki pamwenga anyaki wo avwa za nkhani iyi kuti ŵe ndi wanangwa wakuchikambiya apolisi. Kweni wuli asani yo wakolere mwana ndi mubali pamwenga mzichi ndipu nkhani yo yawanda mu chigaŵa chosi? Kumbi Mkhristu yo wachikambiya apolisi watenere kuŵanaŵana kuti wanyozesa zina laku Chiuta? Awa. Munthu yo wakolere mwana ndiyu wanyozesa zina laku Chiuta.
15-16. (a) Mwakukoliyana ndi 1 Timote 5:19, ntchifukwa wuli pakhumbika akaboni ŵaŵi kuti ŵara apangi komiti yo yingayeruzga nkhani? (b) Kumbi ŵara achitanji asani munthu munyaki wavwika mbiri yakuti wakukolere mwana?
15 Ntchifukwa wuli pakhumbika akaboni ŵaŵi kuti ŵara apangi komiti yo yingayeruzga nkhani yo yachitika? Chifukwa ndivu Bayibolu likamba kuti vinthu vichitiki mwaurunji. Asani munthu wasumuwa yija cha ubudi wo wachita, pakhumbika ŵanthu ŵaŵi kuti ajaliyi ukaboni. Ivi vingaŵapaska mazaza ŵara kuti achitepu kanthu. (Mara. 19:15; Mate. 18:16; ŵerengani 1 Timote 5:19.) Kumbi venivi ving’anamuwa kuti pakhumbika akaboni ŵaŵi kuti munthu wakakambiyi apolisi? Awa. Akaboni ŵaŵi akhumbika ku mpingu pe kuti ŵara achitepu kanthu. Kweni pakhumbika akaboni ŵaŵi cha kuti tikakambiyi apolisi asani munthu waswa marangu nga boma.
16 Asani ŵara avwa kuti Mkhristu wakolere mwana, ayesesa kukoliyana ndi marangu nga boma ngakukwaskana ndi kuchikambiya apolisi. Pavuli paki, yiwu afufuza kuti awoni asani mphakwenere kupanga komiti yo yingayeruzga nkhani yo. Asani munthu wakana, ŵara adana ŵanthu wo aziŵa nkhani yo kuti azichitiyi ukaboni. Asani pe akaboni ŵaŵi, kung’anamuwa yo wanguzikambiya ŵara ndi munyaki yo wasimikiziya kuti vo wakamba vauneneska, komiti yingapangika kuti yiyeruzgi nkhani.d Kweni asani pe kaboni yimoza pe, ving’anamuwa kuti nkhani yo njaboza cha. Chinanga kuti pangaŵavi akaboni ŵaŵi wo angasimikiziya, ŵara aziŵa kuti munthu yo atimumba mulandu wachita chinthu chinyaki chiheni cho chapweteka ŵanthu anyaki. Yiwu apembuzga ŵanthu wo akwaskika nyengu zosi. Kweniso ŵara atuŵa masu ndi munthu yo wavwika mbiri yakuti wakukolere mwana kuti avikiliyi mpingu.—Machi. 20:28.
17-18. Kumbi komiti yo yasankhika kuti yiyeruzgi nkhani yigwira ntchitu wuli?
17 Kumbi komiti yo yasankhika kuti yiyeruzgi nkhani yigwira ntchitu wuli? Ŵara alivi mazaza ngakulanga munthu yo wakukolere mwana chifukwa cha kuswa marangu nga boma. Yiwu aseleriyapu cha pa nkhani iyi. Kweni atiyisiya mumanja mwa boma. (Aro. 13:2-4; Tito 3:1) Mumalu mwaki, ŵara ayeruzga pamwenga kuwona asani munthu yo wakukolere mwana ngwakwenere kuja mu mpingu pamwenga cha.
18 Asani ŵara ayeruzga nkhani, udindu wawu nkhuwovya munthu kuti waje pa ubwezi ndi Chiuta. Yiwu agwiriskiya ntchitu Malemba kuti aziŵi asani munthu yo wakukolere mwana walapa pamwenga cha. Asani ngwambula kulapa, atimusezga ndi kupharazga ku mpingu. (1 Akori. 5:11-13) Kweni asani walapa, atimusezga cha. Chinanga kuti angaleka kumusezga, angamukambiya kuti wangazija so cha mura pamwenga muteŵeti wakovya mu mpingu. Chifukwa cha kufipiya mtima ŵana, ŵara angatcheweska mwachisisi apapi wo ŵe ndi ŵana kuti aphweriyengi ukongwa kuti ŵana ŵawu angachezganga ukongwa cha ndi munthu yo wakolere mwana. Kweni asani ŵara atcheweska apapi, akhumbika cha kusumuwa zina la mwana yo akumukolere.
VO APAPI MUNGACHITA KUTI MUVIKILIYI ŴANA ŴINU
Apapi avikiliya ŵana ŵawu kuti ŵanthu aleki kuŵakolere mwakukambiskana nawu nkhani zakukwaskana ndi kugonana. Yiwu akambiskana nawu kuziya mu mabuku ngo gulu laku Chiuta lipereka. (Wonani ndimi 19-22)
19-22. Kumbi apapi angachita wuli kuti avikiliyi ŵana ŵawu? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
19 Kumbi mbayani wo ŵe ndi udindu wakuvikiliya ŵana ku vinthu viheni? Apapi.e Ŵana ŵinu “ntchihara chakutuliya kwaku Yehova” ndipu wakukupaskani kuti muŵaphwere. (Sumu 127:3) Mwaviyo, apapi mwe ndi udindu wakuvikiliya ŵana ŵinu. Kumbi mungachita wuli kuti muvikiliyi ŵana ŵinu ku ŵanthu wo akolere ŵana?
20 Chakwamba, ziŵani vakukwaskana ndi ŵanthu wo achitiya nkhaza ŵana. Mutenere kuziŵa ŵanthu wo akolere ŵana kweniso nthowa zo agwiriskiya ntchitu kuti aŵapusisi. Mutenere so kuja masu kuti muziŵi ŵanthu wo mbakofya. (Nthanthi 22:3; 24:3) Kumbukani kuti ŵanthu wo akolere ŵana kanandi atuŵa wo ŵana atiŵaziŵa ndipuso atiŵagomezga.
21 Chachiŵi, mukambiskanengi mwakufwatuka ndi ŵana ŵinu. (Mara. 6:6, 7) Ivi vingasazgapu kuŵavwisiya asani alongoro. (Yako. 1:19) Mutenere kukumbuka kuti kanandi mwana yo amukolere wachita mantha kukambiyapu munthu munyaki. Wangawopa kuti palivi yo wavwanengi asani wangasumuwa pamwenga munthu yo wangumukolere wangamuwofya kuti wazakumuchitiya chinthu chinyaki chiheni asani wachikamba. Asani muwona kuti chinthu chinyaki che umampha cha ndi mwana winu, mufumbeni umamphaumampha ndipu mungamudumulizganga cha asani wamuka.
22 Chachitatu, musambizengi ŵana ŵinu. Mukambiskanengi nawu vakukwaskana ndi kugonana mwakukoliyana ndi msinkhu wawu. Muŵasambizengi vo angakamba ndi kuchita asani munthu munyaki watiŵako malu ngambula kwenere. Mugwiriskiyengi ntchitu ulongozgi wo gulu laku Yehova lititipaska wakukwaskana ndi mo mungavikiliya ŵana ŵinu.—Wonani bokosi lakuti “Mujisambizengi Mwaŵeni Ndipuso Ŵana Ŵinu.”
23. Kumbi nkhani yakukolere ŵana titiyiwona wuli, ndipu tazamukambiskana fumbu nili sabata yamawa?
23 Pakuŵa Akaboni aku Yehova, tiwona kuti kukolere ŵana mbubudi ukulu ndipu munthu yo wachita viyo ndi muheni ukongwa. Mwakulongozgeka ndi dangu laku Khristu, mipingu yidu yitimubisa cha munthu yo wakolere mwana kuti waleki kumangika. Kweni kumbi tingaŵawovya wuli abali ndi azichi wo akuŵakoleriyapu? Nkhani ya sabata yamawa yazamumuka fumbu lenili.
SUMU 103 Aliska Ndi Mphasu
a Nkhani iyi yikonkhoska vo tingachita kuti tivikiliyi ŵana ku ŵanthu wo atiŵakolere. Tisambirengi mo ŵara avikiliya mpingu ndipuso mo apapi angavikiliya ŵana ŵawu.
b VO MAZU NGANYAKI NGANG’ANAMUWA: Kukolere mwana kuchitika asani munthu mura wamugona kuti wamaliski khumbiru laki lakugonana. Kungasazgapu kumugona mumulomu, kumataku, kumukoko nkhuli, maŵe, mataku pamwenga vinthu vinyaki vambula kwenere. Ŵana asungwana ndiwu kanandi atiŵakolere kweni vinthu ivi vichitikiya so anyamata anandi. Chinanga kuti anthulumi ndiwu kanandi akolere ŵana kweni anthukazi anyaki nawu achita so viyo.
c Kulopwa mwauzimu ntchifukwa chakuvwika cha chakuti munthu wachitiyi ubudi ukulu. Yo wachita ubudi wazamuyeruzgika ndi Yehova chifukwa cha vo wachita.—Aro. 14:12.
d Ŵara akhumbika cha kudana mwana yo amukolere kuti wazijaliyi ukaboni. Mpapi pamwenga munthu munyaki yo apapi atimugomezga ndiyu wangakambiya ŵara vo mwana wakamba. Ivi vingawovya kuti mwana waleki kusuzgika ukongwa maŵanaŵanu.
e Ulongozgi uwu uluta kwa apapi kweni ukwaska so wosi wo alera ŵana chinanga kuti mbana ŵawu cha.