Kumbi Kuja Munthu Wamampha Kungachitiska Kuti Muzije ndi Umoyu Wamampha Kunthazi?

Kwa vyaka vinandi, ŵanthu anandi awona kuti kuja munthu wamampha kungaŵawovya kuti azije ndi umoyu wamampha kunthazi. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanthu a ku Asia akoliyana ndi vo kaswiri munyaki wakutchuka zina laki Confucius (551-479 B.C.E.) wangukamba. Iyu wanguti: “Vo mukhumba cha kuti anyinu akuchitiyeni, namwi mungaŵachitiyanga cha.”a

VO ANANDI ASANKHA

Anandi agomezga mbwenu kuti asani munthu we ndi nkharu yamampha wazamuja ndi umoyu wamampha kunthazi. Yiwu atesesa kuja aulemu, kuja ndi nkharu yamampha, kuziŵa udindu wawu kweniso kulutirizga kuja ndi njuŵi yamampha. Munthukazi munyaki wa ku Vietnam zina laki Linh wanguti: “Nyengu zosi ndagomezganga kuti asani ndichita vinthu mwauneneska ndazamutumbikika kunthazi.”

Ma mwenuyu wagaŵiya chakurya ŵanthu akavu kweniso wo alivi nyumba.

Anyaki atesesa kuchita vamampha chifukwa chakuti ndivu agomezga ku visopa vawu. Hsu-Yun, yo waja ku Taiwan wanguti: “Ndingusambizika kuti vo munthu wachita pa nyengu yo we ndi umoyu, ndivu vilongo kuti asani wafwa wazamukondwa pamwenga wamutambuzgika.”

KUMBI VENIVI VITIŴAWOVYA?

Ndi mazulu iyu wapakata mwana waki munthulumi ndipu wawoneka wakuguŵa kweniso wakuvuka.

Mbuneneska kuti asani titiŵachitiya vamampha anyidu, titumbikika ukongwa. Kweni ŵanthu anandi wo atesesa kuŵachitiya vamampha anyawu asaniya kuti vo akhazanga ndivu vichitika cha. Munthukazi munyaki yo waja ku Hong Kong zina laki Shiu Ping wanguti: “Kutuliya pa vo vingundichitikiya ndinguziŵa kuti ŵanthu wo achita vamampha, ndi nyengu zosi cha po nawu atumbikika. Ndayesesanga kuphwere banja langu kweniso kuchita vinthu vamampha. Kweni nthengwa yangu yingumala ndipu mulumu wangu wangundijowo ini ndi mwana wangu.”

Anandi awona kuti mbanthu wosi cha wo asopa, wo aja ŵanthu amampha. Munthukazi munyaki yo waja ku Japan zina laki Etsuko wanguti: “Ndingusere muchisopa chinyaki ndipu ndinguja mulongozgi wa achinyamata. Ndinguguŵa kuwona kuti ŵanthu anyaki muchisopa chenichi achitanga ureŵi, alimbiyananga maudindu kweniso aryanga ndalama za tchalitchi.”

“Ndayesesanga kuphwere banja langu kweniso kuchita vinthu vamampha. Kweni nthengwa yangu yingumala ndipu mulumu wangu wangundijowo ini ndi mwana wangu.”—SHIU PING, HONG KONG

Ŵanthu anyaki wo mbakujipereka ukongwa ku visopa vaŵu ndipu atesesa kuchita vinthu vamampha, aguŵa pavuli paki chifukwa chakuti ayanduwa cha. Munthukazi munyaki wa ku Vietnam zina laki Van ndimu nayu wavwiyanga. Iyu wanguti: “Zuŵa lelosi ndagulanga vipasu, maluŵa kweniso vakurya ndipu ndaviŵikanga pamaguŵa nga apapi ŵangu wo akufwa, ndichigomezga kuti ndazamutumbikika ukongwa kunthazi. Chinanga kuti ndachitanga vinthu vamampha kweniso ndalondonga midawuku ya chisopa kwa vyaka vinandi, kweni mulumu wangu wangusanirika ndi matenda ngakulu. Pavuli paki, mwana wangu munthukazi yo wasambiranga sukulu ku charu chinyaki, wangufwa we ndi vyaka 20.”

NTCHIFUKWA WULI KUJA MUNTHU WAMAMPHA NKHWAKUKWANA CHA?

Kuja munthu wamampha nkhwakukhumbika kweni nkhwakukwana cha kuti munthu wazije ndi umoyu wamampha kunthazi. Chifukwa wuli? Wonani vo Malemba Ngakupaturika ngatitikambiya.

NDI WEYOSI CHA YO WASANKHA KUCHITA CHO NTCHAMAMPHA

“Munthu yumoza wakubuda wangananga vinthu vinandi vamampha.”—WAKUTAWULA 9:18.

Chinanga kuti mungayesesa kuti muje munthu wamampha, kweni mungakumana ndi masuzgu chifukwa cha vinthu vakujikuzga vo anyaki achita. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu ya mulili mungavwiya ulongozgi wo ŵanthu audindu apereka ndipuso kukhwecha kuja pafupi ndi ŵanthu anyaki. Kweni ntchinthu wuli cho chingachitika asani anyaki akana kuvwiya? Vo achita vingachitiska kuti ŵanthu wo atesesa kuvwiya ulongozgi atami.

ŴANTHU ANGATIMBANYIZGA PA NKHANI YA CHAMAMPHA PAMWENGA CHIHENI

“Pe nthowa yo munthu watiyiwona nge njakunyoloka, kweni pakumaliya yilongozge ku nyifwa.”—NTHANTHI 14:12.

Ŵanthu anandi achitapu vinthu vo aŵanaŵananga kuti vamampha, kweni pavuli paki anguziŵa kuti anangisanga. Chinanga kuti aŵanaŵananga kuti achitanga vamampha, kweni angusuzgika mbwenu chifukwa cha kusankha uheni.

TIZIŴA CHA MO UMOYU UŴIYENGI

“Muziŵa cha mo umoyu winu uŵiyengi mawa.”—YAKOBE 4:14.

Chinanga munthu wangaja wamampha wuli, wangafwa mwamabuchibuchi. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu ya mulili wa COVID-19, anandi ŵafwa chifukwa chakovya anyawu. Pamwenga wonani vo vinguchitikiya munthukazi munyaki wa ku China zina laki Liting, yo awisi angufwa pa ngozi ya galimotu. Iyu wanguti: “Ndinguvwisa cha kuti ntchifukwa wuli munthu wamampha viyo wafwa! Ada agwiranga ntchitu mwaphamphu, ŵenga akujiyuyuwa kweniso achitanga vinthu mwauneneska. Yiwu ŵija ndiwu angufwa mu galimotu yo angukwera.”

Asani kuja munthu wamampha nkhwakukwana cha kuti munthu wazije ndi umoyu wamampha kunthazi, sonu ntchinthu wuli cho chingawovya? Kuti timuki fumbu lenili tikhumbika ulongozgi wakuthembeka, wo ungamuka mafumbu ngidu kweniso kutiwovya kuti tizije ndi umoyu wamampha kunthazi. Kumbi tingawusaniya pani?

a Kuti muziŵi vo Confucius wangusambiza, wonani mutu 7, ndimi 31-35, mu buku lakuti Mankind’s Search for God, lo likulembeka ndi Akaboni aku Yehova ndipu lisanirika pa www.jw.org.