LAYIBULARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitonga (Malawi)
  • BAYIBOLU
  • MABUKU
  • MAUNGANU
  • w21 October pp. 29-31
  • 1921—Vyaka 100 vo Vajumpha

Vidiyo yo mwasankha palivi.

Pepani, vidiyo iyi yikana kujula.

  • 1921—Vyaka 100 vo Vajumpha
  • Chigongwi cha Alinda Chakupharazga Ufumu Waku Yehova (Chakusambira)—2021
  • Mitu yimanayimana
  • Nkhani Yakuyanana
  • APHARAZGI ACHIGANGA
  • KUSAMBIRA KWENISO KUSOPA KWA PABANJA
  • BUKU LASONU!
  • NTCHITU YO YAKHUMBIKANGA KUGWIRIKA
  • Asani Uchita Vo Yehova Wakhumba Utumbikika
    Chigongwi cha Alinda Chakupharazga Ufumu Waku Yehova (Chakusambira)—2017
  • 1922—Vyaka 100 Vo Vajumpha
    Chigongwi cha Mlinda Chakupharazga Ufumu Waku Yehova (Chakusambira)—2022
  • 1923—Vyaka 100 Vo Vajumpha
    Chigongwi cha Mlinda Chakupharazga Ufumu Waku Yehova (Chakusambira)—2023
Chigongwi cha Alinda Chakupharazga Ufumu Waku Yehova (Chakusambira)—2021
w21 October pp. 29-31

1921 Vyaka 100 Vo Vajumpha

MU CHIGONGWI cha Alinda cha January 1, 1921 mwenga fumbu lakuti: “Kumbi chaka chinu tigwirengi ntchitu wuli?” Pakumuka fumbu lenili Chigongwi ichi chinguko mazu nga pa Yesaya 61:1, 2, ngo ngangukumbusa Akusambira Bayibolu ntchitu yawu yakupharazga. Lemba ili likamba kuti: “Yehova wakundisankha kuti ndipharazgi uthenga wamampha ku ŵanthu akufwasa. . . , kuti ndipharazgi chaka chaku Yehova chakuchitiya ŵanthu lisungu kweniso zuŵa lakuweze nduzga laku Chiuta widu.”

APHARAZGI ACHIGANGA

Kuti afiski ntchitu yawu yakupharazga, Akusambira Bayibolu akhumbikanga kuja achiganga. Yiwu akhumbikanga kupharazga “uthenga wamampha” ku ŵanthu akufwasa kweniso kupharazga “zuŵa lakuweze nduzga” ku ŵanthu aheni.

Mubali J.  H.  Hoskin yo wajanga ku Canada, wanguchitiya ukaboni mwachiganga chinanga kuti wasuskikanga. Mu 1921, iyu wangukumana ndi mliska wa tchalitchi la Methodist. Mubali Hoskin wangwamba kukambiskana nayu kuti: “Tikhumbika kukambiskana umamphaumampha vakukwaskana ndi Bayibolu. Ndipu chinanga kuti tingaleka kukoliyana pa vinthu vinyaki, tingamaliza kukambiskana kwidu mwachimangu ndipu tingalutirizga kuja mabwezi.” Kweni venivi ndivu vinguchitika cha. Mubali Hoskin wangukamba so kuti: “Tati takambiskanapu kwa maminiti ngamanavi ŵaka, mliska uyu wangupuma chisasa mwanthazi mwakuti ndaŵanaŵananga kuti magilasi ngakulungakulu ngalakatikiyengi pasi.”

Mliska uyu wangudaniriza kuti: “Walekiyanji kuluta ku ŵanthu wo Mbakhristu cha kuti ndiwu ukakambiskani nawu?” Mubali Hoskin wangumuka cha, kweni wati watuwapu, mumtima pe wanguti, ‘Munthu uyu wachita nge ndi Mkhristu cha!’

Mliska uyu wachipharazga mutchalitchi laki zuŵa lakulondopu, wangulutirizga kumunena Hoskin. Mubali Hoskin wangukamba kuti: “Mliska uyu wangukambiya ŵanthu aku tchalitchi kwaki kuti ini ndenga munthu waboza ukongwa mutawuni yosi yamphumphu ndipu ndakhumbikanga kubayika.” Kweni venivi vingumugongowesa cha mwakuti wangulutirizga kupharazga ndipu wangukambiskana ndi ŵanthu anandi. Iyu wanguti: “Ndakondwanga ukongwa kupharazga kwenuku. Mwakuti ŵanthu anyaki akambanga kuti, ‘Tiziŵa kuti ndiwi munthu waku Chiuta!’ ndipu angujipereka kuti andipaskengi vinthu vakukhumbika pa umoyu.”

KUSAMBIRA KWENISO KUSOPA KWA PABANJA

Kuti akusambira Bayibolu awovyi ŵanthu wo akhumbanga kuziŵa vinandi kuti aluti panthazi, mu magazini ya The Golden Agea aŵikangamu mafumbu ngakutuliya mu Bayibolu kweniso kwamuka. Mu nkhani yakuti Sambiru la Bayibolu la Ŵana, mwajanga mafumbu ngo apapi akhumbikanga kukambiskana ndi ŵana ŵawu. Apapi akhumbikanga “kufumba mafumbu ŵana ŵawu kweniso kuŵawovya kusaniya kwamuka kutuliya mu Bayibolu.” Mafumbu nganyaki nge lakuti “Kumbi mu Bayibolu mwe mabuku ngalinga?,” lasambizanga fundu zikuluzikulu zakukwaskana ndi Bayibolu. Ndipuso nganyaki nge lakuti: “Kumbi Mkhristu weyosi wauneneska wakhazengi kuti watombozgekengi?,” lanozgekelesanga achinyamata kuti aje apharazgi achiganga.

Mu buku lakuti The Divine Plan of the Ages mwenga so mafumbu nga mu Bayibolu kweniso kwamuka kwakovya ŵanthu wo aziŵanga kali vinandi vakukwaskana ndi Bayibolu. Ndipu kwamuka kwaki kwasanirikanga mu buku lakwamba la Studies in the Scriptures. Ŵanthu masawuzandi wo aŵerenganga mafumbu ngenanga angusambira vinandi, kweni mu magazini ya The Golden Age ya December 21, 1921, mwenga chipharazgu chakuti aŵikengemu so cha mafumbu ngenanga. Chifukwa wuli?

BUKU LASONU!

Buku lakuti Zeze wa Mulungu

Kakadi po palembeka mapeji ngakuti munthu waŵerengi

Makadi ngamafumbu

Abali wo alongozganga anguziŵa kuti akusambira Bayibolu asonu, akhumbikanga kusambira fundu zikuluzikulu zauneneska mwandondomeku. Mwaviyo, mu November 1921, angutuzga buku lakuti Zeze wa Mulungu. Ŵanthu wo akhumbanga kuziŵa vinandi wo angulonde buku lenili, nawu ayambanga kulisambira pakuŵija. Kusambira kwenuku kunguwovya ŵanthu kuti aziŵi “khumbu laku Chiuta lakuti wazamupaska ŵanthu umoyu wambula kumala.” Kumbi asambiranga wuli?

Asani munthu walonde buku ili, walondiyanga so kakadi kamana ko palembekanga mapeji ngo wakhumbikanga kuŵerenga. Sabata yakulondopu walondiyanga so kadi linyaki la mafumbu nga vo waŵerenga. Kukumaliya kwa kadi lenili kwalembekanga so mapeji ngakuti waŵerengi sabata yakulondopu.

Sabata yeyosi kwa masabata 12, wakusambira walondiyanga kadi lasonu kutuliya ku mpingu wapafupi. Kanandi akukota pamwenga wo ŵengavi nthazi, ndiwu atumizanga makadi nganandi. Mwakuyeruzgiyapu, Anna K. Gardner wa ku Millvale, Pennsylvania, U.S.A., wangukamba kuti: “Buku lakuti Zeze wa Mulungu lati latuwa, vinguwovya mku wangu Thayle, yo wasuzgikanga kwenda kuti watumizengi makadi nganandi nga mafumbu sabata yeyosi.” Asani munthu wamaliza kusambira buku lenili, munthu munyaki mumpingu wamuyendiyanga kuti wakamuwovyi kuziŵa vinandi vo Bayibolu likamba.

Thayle Gardner we pa njinga ya ŵanthu akupunduka

NTCHITU YO YAKHUMBIKANGA KUGWIRIKA

Kukumaliya kwa chaka cha 1921, Mubali J.F. Rutherford, wangutumiza kalata ku mipingu yosi. Iyu wangukamba kuti “ntchitu yakuchitiya ukaboni va Ufumu chaka chinu yagwirika muvigaŵa vinandi ukongwa ndipu yawovya ŵanthu anandi kuluska vyaka vakuvuli.” Iyu wangukamba so kuti: “Kweni peche ntchitu yikulu yakuti yigwiriki. Chiskani ŵanthu anyaki kuti nawu agwireku ntchitu yakuzirwa yeniyi.” Viwoneke limu kuti Akusambira Bayibolu, anguvwiya ulongozgi wenuwu. Mu chaka cha 1922, yiwu angupharazga mwachiganga vakukwaskana ndi Ufumu kuluska vyaka vakuvuli.

Mabwezi Ngachiganga

Akusambira Bayibolu angulongo kuti ayanjananga chifukwa chakuti awovyananga. Yiwu ŵenga mabwezi ngachiganga ngo ‘ngangubalika kuti ngawovyi pa nyengu ya suzgu,’ nge mo nkhani iyi yilongore.—Nthanthi 17:17.

Pa Chiŵi May 31, 1921, munthu munyaki mufipa wa mutawuni ya Tulsa, (Oklahoma, USA) wanguŵikika mujeri chifukwa wangupuma munthukazi munyaki mzungu. Ivi vati vachitika, azungu akujumpha 1,000 angupumana ndi kagulu kamanavi ka ŵanthu afipa. Ndewu yeniyi yingufika mwaliŵi kuchigaŵa cha Greenwood cho kwajanga afipa anandi. Ankhungu angusere munyumba zakujumpha 1,400 kweniso mumashopu ndipu pavuli paki vinguwotcheka. Malipoti ngalongo kuti ŵanthu 36 angufwa kweni viwoneka kuti ŵanthu mahandiredi ndiwu angufwa. Pavuli paki, chivulupi chenichi chingwamba kudanika kuti Tulsa Race Massacre.

Wakusambira Bayibolu munyaki zina laki Richard J. Hill, yo wenga mufipa ndipu wajanga ku Greenwood, wangukonkhoska vo vinguchitika kuti: “Usiku wo vivulupi venivi vingwambiya, tinguchita maunganu nga mpingu nge mo tachitiyanga nyengu zosi. Maunganu ngati ngamala tavwanga kuliya kwa futi mutawuni. Futi izi zingulutilizga kuliya mpaka usiku pakati.” Pa Chitatu ndi mlenji pa June 1, vinthu vingufika paheni ukongwa. “Ŵanthu anyaki anguza ndipu angukamba kuti asani tikhumba kuvikilirika, tingachita umampha kuluta ku Convention Hall ya boma.” Mwaviyo, Mubali Hill limoza ndi muwolu waki kweniso ŵana ankhondi anguthaŵiya ku Convention Hall yo yenga ku Tulsa. Kwenuku kwenga afipa pafufupi 3,000 wo avikilirikanga ndi asilikali wo angutumika ndi boma kuti akajalikiski chimangu.

Pa nyengu iyi Mubali Arthur Claus yo wenga mzungu, wanguchita vinthu mwachiganga. Iyu wanguti: “Ndati ndavwa kuti chivulupi ichi chilutiliya kuchigaŵa chosi cha Greenwood, ankhungu atuba vinthu va ŵanthu ndipuso abuska nyumba za ŵanthu, ndingusankha kuti ndiluti nkhamuwoneku mubwezi wangu wakwanjiwa Mubali Hill.”

Mwakugwiriskiya ntchitu buku lakuti Zeze wa Mulungu, Arthur Claus wasambizanga Bayibolu ŵana 14

Iyu wati wafika kunyumba ya Mubali Hill, wanguwona mzungu yo wajanga pafupi ndi Hill wakoleze futi. Mzungu mwenuyu wenga so mubwezi waki wa Mubali Hill, ndipu waŵanaŵananga kuti Arthur wenga yumoza mwa ŵanthu wo achitanga vivulupi. Iyu wangufumba kuti, “Ntchifukwa wuli waza kunyumba ya munthu uyu?”

Arthur wangukamba kuti: “Mzungu uyu wakalekengi kukhorwa ndi vo ndingumumuka, watingi wandilasengi. Ndingumusimikiziya kuti ndenga mubwezi waki wa Mubali Hill ndipu ndazanga kunyumba kwaki kananandi ŵaka.” Arthur ndi mzungu mwenuyu anguvikiliya umampha katundu waku Hill kuti waleki kubika ndi ankhungu.

Pati pajumpha nyengu yimanavi, Arthur wanguziŵa kuti Mubali Hill ndi banja laki ŵenga ku Convention Hall. Arthur angumukambiya kuti ŵanthu afipa angatuwaku cha kwenuku kwambura kuti mura wa asilikali Barett, walamula. Arthur wangukamba kuti: “Venga vakusuzga ukongwa kuti nkhakambiskani ndi Barett. Ndati ndamukambiya vo ndakhumbanga kuchita iyu wangundifumba kuti: ‘Kumbi uŵavikiliyengi kweniso kuŵapaska vinthu vo akhumbikiya?’ Ndinguzomera ndi mtima wosi.”

Mura wa asilikali wati wamupaska chikalata Arthur, iyu wanguluta mwaliŵiliŵi ku Convention Hall. Iyu wangulongo chikalata chenichi kwa msilikali yo wangudaniriza kuti: “Ntchifukwa wuli chikalata ichi chasayinika ndi mura wa asilikali pe! Kumbi uziŵa kuti ndiwi wakwamba kutopu ŵanthu panu msanawale?” Pati pajumpha nyengu yimanavi, Arthur wangumusaniya Mubali Hill ndi banja laki. Wosi angukwera mugalimotu yaku Arthur ndi kuluta kunyumba kwa Mubali Hill.

“Pengavi yo wawonanga kuti ngwapachanya kuphara munyaki pakati pa ŵanthu aku Chiuta”

Mubali Claus wanguwonesesa kuti Mubali Hill ndi banja laki mbakuvikilirika. Asani ŵanthu awona chiganga cha Mubali Claus kweniso chanju chaki pa abali, achiskikanga. Arthur wangukamba kuti: “Mzungu yo wajanga pafupi ndi Hill yo wanguvikiliya katundu waki, wangwamba kuŵatumbika ukongwa Akaboni aku Yehova kuphara kali. Ndipu ŵanthu anandi angwamba kusambira uthenga wa Ufumu, chifukwa ŵanthu aku Chiuta ŵenga akugaŵikana cha chifukwa chakupambana mtundu ndipuso pengavi yo wawonanga kuti ngwapachanya kuphara munyaki pakati pa ŵanthu aku Chiuta.”

a Magazini ya The Golden Age yingudanika kuti Consolation mu 1937 ndipu mu 1946, yingwamba kudanika kuti Jani Masu!

    Mabuku nga Chitonga (1996-2025)
    Tuwanipu
    Sereni
    • Chitonga (Malawi)
    • Tumizani
    • Vo Mukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Fundu zo Mutenere Kulondo
    • Nkhani Yakusunga Chisisi
    • Kusintha Vinthu Vachisisi
    • JW.ORG
    • Sereni
    Tumizani