Ndinguzomereza Yehova Kuti Walongozgi Nthowa Yangu

KUTUWA KU ENGLAND KULUTA KU MALAWI

Ndikuwa mu 1935 mutawuni ya Darlaston chigaŵa cha Black Country, ku England. Chigaŵa chenichi chingudanika zina lenili chifukwa cha josi lifipa lo latuwanga mumafakitale nganandi. Pa nyengu yo ndenga ndi vyaka vinayi, apapi ŵangu angwamba kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova. Po ndenga ndi vyaka pafufupi 14, ndingusimikiza kuti wo ndasambiranga wenga uneneska ndipu ndingubatizika mu 1952 nde ndi vyaka 16.

Pa nyengu yeniyi pe, ndingwamba kusambira ntchitu pakampani yinyaki yikulu yo yapanganga vidya vambula kugwiriskiya ntchitu magesi kweniso vipangizu va galimotu. Ndingwamba kusambizika kuti ndije sekilitale, ntchitu yo ndayiyanjanga ukongwa.

Ndakhumbikanga kusankha chinthu chakukhumbika ukongwa, pa nyengu yo wakuwonere dera wangundipempha kuti nkhachitiskengi Sambiru la Buku la Mpingu mumpingu widu wa Willenhall. Kweni venga vakusuzga kuti ndisankhengenji. Pa nyengu yeniyi ndawungananga mu mipingu yiŵi. Mukati mwa sabata, ndawungananga ndi mpingu wo wenga kufupi ndi ko ndagwiranga ntchitu ku Bromsgrove mtunda wa makilomita pafufupi 32 kutuliya kwidu. Kukumaliya kwa sabata asani ndaluta kwa apapi ŵangu, ndawungananga ndi mpingu wa Willenhall.

Chifukwa chakuti ndakhumbanga kovya gulu laku Yehova, ndinguzomera vo wakuwonere dera wangundikambiya chinanga kuti ndakhumbikanga kuleka ntchitu yo ndayiyanjanga ukongwa. Ndidandawulapu cha kuti ndinguzomereza kuti Yehova walongozgi nthowa yangu pa nyengu yeniyi, chifukwa vandiwovya kuti ndikondwengi ukongwa.

Pa nyengu yo ndawungananga ndi mpingu wa Bromsgrove, ndingukumana ndi mzichi wakutowa kweniso wauzimu zina laki Anne. Tingutorana mu 1957, ndipu taja tichichitiya limoza mauteŵeti ngakupambanapambana nge upayiniya wa nyengu zosi, upayiniya wapade, kuwonere dera kweniso kuteŵete pa Beteli. Anne wandiwovya ukongwa kuti ndikondwengi pa umoyu wangu.

Mu 1966, tingukondwa ukongwa kuchisere kilasi nambala 42 ya sukulu ya Giliyadi. Angutitumiza ku Malawi, charu cho chiziŵika kuti warm heart of Africa chifukwa chakuti ŵanthu ŵaki mbalisungu kweniso atiŵalonde umampha alendu. Kweni taziŵanga cha kuti tamujaku kwa nyengu yitali cha.

KUTEŴETE KU MALAWI PA NYENGU YAKUSUZGA UKONGWA

Tingufika ku Malawi pa 1 February, 1967. Mwezi wosi wakwamba tingusambira chineneru cha kwenuku ndipu pavuli paki tingwamba kuwonere chigaŵa. Tayendiyanga galimotu ya Kaiser Jeep yo ŵanthu anyaki aŵanaŵana kuti yingayenda kwekosi chinanga ndi mumisinji. Kweni ndimu ve nge cha chifukwa tafiskanga ŵaka kujumpha mumalu mo mwenga maji ngamanavi. Nyengu zinyaki, tajanga munyumba ya uteka yo takhumbikanga kuŵikaku chipepala kuchanya kuti maji ngaleki kusere munyumba pa nyengu ya vuwa. Uteŵeti widu wa umishonale tinguwuyamba mwakusuzgikiya ukongwa, kweni tawuyanjanga!

Mu April ndinguziŵa kuti tikumanengi ndi masuzgu kutuliya ku boma. Pa wayilesi puresidenti wa ku Malawi Dr Hastings Banda, wangukamba kuti Akaboni aku Yehova apereka cha msonkhu kweniso ayukiya boma. Kweni venivi venga vaboza. Tosi tinguziŵa kuti boma lakondwanga cha kuti tachitangaku cha vandali kweniso chifukwa chikulu chenga chakuti tagulangaku cha makadi ngachipani.

Mu September, tinguŵerenga munyuzipepala kuti puresidenti wanguŵamba mulandu abali wakuti achitiskanga masuzgu peposi. Iyu wangupharazga pa unganu wa ndali kuti boma laki lichitengepu kanthu mwaliŵi kuti chisopa cha Akaboni aku Yehova chijaliki. Yiwu anguchita nadi venivi pa 20 October, 1967. Pati pajumpha ŵaka nyengu yimanavi, apolisi kweniso ŵanthu anyaki wo agwiranga ntchitu ku imigireshoni anguza ku ofesi ya nthambi kuziyijala ndipu amishonale anguŵadikisa mucharu chenichi.

Tati taja mujeri kwa mazuŵa ngatatu, angutidikisiya ku Mauritius charu cho chalamulikanga ndi charu cha Britain. Kweni ŵaraŵara aboma ku Mauritius angutizomereza cha kuti tije kwenuku nge amishonale. Mwaviyo, abali angutikambiya kuti tikateŵetiyengi ku Rhodesia (sonu kuziŵika kuti ku Zimbabwe). Tati tafika kwenuku tingukumana ndi yo wagwiranga ntchitu ku imigireshoni yo wenga mukali ndipu wangukana kuti tisere mucharu chenichi. Iyu wanguti: “Anganya yimwi mwadikiskika ku Malawi. Akuzomerezani cha kuja ku Mauritius, ndipu sonu mwaza kunu chifukwa chakuti mwawona kuti nkhwakuphweka!” Anne wangwamba kuliya. Vinguwoneka kuti pengavi yo watikhumbanga! Nyengu yeniyo ndakhumbanga kutuwaku kwenuku ndikuwere kwidu ku England. Pakumaliya, ŵaraŵara aku imigireshoni anguzomereza kuti tikagoni ku ofesi ya nthambi kweni angutikambiya kuti mawa laki tiziluti ku likulu lawu. Tinguvuka kweni tingulutirizga kulindizga kuti tiwoni mo Yehova watiwovyiyengi. Kufika mawa laki ndi mazulu, mwamabuchibuchi tingulonde chikalata chakutizomereza kuti tije ku Zimbabwe nge alendu. Ndiluwa cha mo ndinguvwiya pazuŵa lenili. Ndingusimikiza kuti Yehova walongozga nthowa yidu.

UTEŴETI WASONU—KUTEŴETE KU MALAWI NDE KU ZIMBABWE

Nde ku ofesi ya nthambi ku Zimbabwe ndateŵetiyanga ku Dipatimenti ya Uteŵeti, kuphwere ntchitu ya ku Malawi kweniso ku Mozambique. Abali ku Malawi atombozgekanga ukongwa. Ntchitu yangu yinyaki yenga yakufwatuliya malipoti ngo akuwonere madera aku Malawi atumizanga. Zuŵa linyaki ndichigwira ntchitu ndi usiku, ndinguliya ndati ndaŵerenga vakukwaskana ndi vinthu vankhaza vo abali ndi azichi aŵachitiyanga.a Kweni ndinguchiskika so ukongwa chifukwa chakugomezgeka kwawu, chivwanu kweniso kukunthiyapu.—2 Akori. 6:4, 5.

Tayesesanga kuchita chechosi kuti tiŵapaski chakurya chauzimu abali wo ŵenga ŵeche ku Malawi kweniso wo anguthaŵiya ku Mozambique. Timu yo yafwatuliyanga Chichewa, chineneru cho ŵanthu anandi alongoro ku Malawi, yingusamiya ku famu yikulu ya mubali munyaki ku Zimbabwe. Iyu wanguŵazenge nyumba kweniso ofesi. Ŵe kwenuku, yiwu angulutirizga kugwira ntchitu yawu yakukhumbika ukongwa yakufwatuliya mabuku ngakukonkhoska Bayibolu.

Tingunozga vakuti akuwonere madera a ku Malawi, azengi ku Zimbabwe kuzichita unganu wachigaŵa wa Chichewa chaka chechosi. Ŵe kwenuku, yiwu apaskikanga maautilayini nga unganu wachigaŵa. Asani awere ku Malawi, ayesesanga kukambiyaku abali nkhani zenizi. Chaka chinyaki ŵati ŵaza ku Zimbabwe, tingunozga vakuti akuwonere dera achiganga ŵenaŵa asere Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu kuti achiskiki.

Mu February 1975, ndinguluta kuchiwona Akaboni aku Malawi wo anguthaŵiya ku misasa ku Mozambique. Abali ŵenaŵa, avwiyanga ulongozgi wasonu wo gulu laku Yehova laperekanga, kusazgapu ndondomeku yasonu yakuja ndi wupu wa ŵara mumpingu. Ŵara wo anguŵikika sonu, angunozga kuti pachitikengi vinthu vinandi vauzimu nge kukamba nkhani zachisanisani, kukambiskana lemba la zuŵa, Chigongwi cha Mlinda kweniso kuchita maunganu ngadera. Yiwu angunozga misasa yawu nge mo viŵiya pa unganu wachigaŵa ndipu ŵenga ndi dipatimenti ya kutowesa, ya vakurya kweniso ya alonda. Abali akugomezgeka ŵenaŵa anguchita vinthu vinandi chifukwa cha kuwovyeka ndi Yehova ndipu ndinguchiskika ukongwa.

Kukumaliya kwa chaka cha 1970, ofesi ya nthambi ya ku Zambia yingwamba kuwonere ntchitu ya Ufumu ku Malawi. Kweni ndaŵanaŵaniyanga mbwenu mo vinthu ve nge ndi abali a kwenuku kweniso ndaŵapempheriyanga ndipu abali anandi achitanga so viyo. Chifukwa chakuti pa nyengu iyi ndenga mu Komiti ya Nthambi ku Zimbabwe kanandi ndakumananga ndi akumiya likulu lidu limoza ndi abali audindu a ku Malawi, South Africa kweniso ku Zambia. Nyengu zosi takambiskananga fumbu lakuti, “Kumbi ndi vinthu wuli vinyaki vo tingaŵachitiya abali a ku Malawi?”

Pati pajumpha nyengu, boma la Malawi, linguleka kuŵatombozga ukongwa abali. Abali wo anguthaŵa ku Malawi angwamba kuweliyaku ndipu wo angujaliya ku Malawi anguleka kuŵatombozga ukongwa. Vyaru va pafupi, vingwamba kuzomerezga Akaboni aku Yehova kuti apharazgengi kweniso kuwungana ndipu anguŵazomereza kuchita vinthu vo anguŵakaniza. Charu cha Mozambique nachu chinguchita so venivi mu 1991. Kweni tajifumbanga kuti, ‘Kumbi ndi zukwanji po Akaboni aku Yehova a ku Malawi ayambengi kuchita vinthu mwawanangwa?’

KUWERE KU MALAWI

Pavuli paki, ndali zingusintha ku Malawi ndipu mu 1993, boma linguzomereza Akaboni aku Yehova kuti asopengi mwakufwatuka. Venivi vati vachitika ndingukambiskana ndi mumishonale munyaki ndipu wangundifumba kuti, “Kumbi uweliyengi ku Malawi?” Pa nyengu iyi ndenga ndi vyaka 59, so ndingumumuka kuti, “Awa, ndakota ukongwa!” Kweni pa zuŵa lenili, tingulonde kalata kutuliya ku Wupu Wakulongozga yakutipempha kuti tiŵere ku Malawi.

Tawuyanjanga uteŵeti wo tachitanga ku Zimbabwe, mwaviyo, venga vakusuzga kuti tisankhenji. Tingujalikiskika kwenuku ndipu tenga ndi mabwezi ngamampha. Wupu Wakulongozga ungutikambiya kuti tingalutirizga kuteŵete kwenuku asani tingakhumba. Mwaviyo, tatingi tijisankhiyengi nthowa ndi kulutirizga kuja ku Zimbabwe. Kweni tingukumbuka mo Abrahamu ndi Sara angusiliya nyumba yawu yamampha pa nyengu yo ŵenga akukota kuti avwiyi vo Yehova wanguŵakambiya.—Gene. 12:1-5.

Tingusankha kulondo ulongozgi wo gulu laku Yehova lingutikambiya ndipu tinguwere ku Malawi pa 1 February, 1995, zuŵa lo tingukwaniskiya vyaka 28 kutuliya po tingutuliya kwidu ku England kuza ku Malawi. Komiti ya Nthambi yingupangika ndipu tengamu ini ndi abali anyaki ŵaŵi ndipu tinguswera cha kwamba kunozga ntchitu za Akaboni aku Yehova kwenuku.

YEHOVA WAKUZGA

Venga vakukondwesa kuwona kuti Yehova watumbika ntchitu yaki ndipu yiluta panthazi mwaliŵi! Chiŵerengeru cha apharazgi chingukwera liŵi ukongwa kutuwa pa apharazgi 30,000 mu 1993, kufika pa apharazgi akujumpha 42,000 mu 1998.b Wupu Wakulongozga unguzomerezga kuti tizengi ofesi ya nthambi yasonu kuti yiphweriyengi ntchitu yikulu yo yakhumbikanga kuchitika. Tingugula malu ngakukwana mayekala 30 ku Lilongwe, ndipu ndingusankhika kuti nditeŵetiyengi mu komiti ya vakuzengazenga.

Mubali Guy Pierce wa mu Wupu Wakulongozga ndiyu wangukamba nkhani yakujuliya nthambi yifya yeniyi mu May 2001. Pa mwambu wenuwu penga Akaboni a mucharu chenichi akujumpha 2000 ndipu anandi aku yiwu ŵenga akuti akubatizika vyaka vakujumpha 40. Abali ndi azichi akugomezgeka ŵenaŵa, angukunthiyapu kutombozgeka kwa vyaka vinandi pa nyengu yo boma lingukanizga ntchitu yidu ku Malawi. Yiwu ŵenga akavu kweni ŵenga ndi chivwanu chakukho ukongwa kweniso ŵenga pa ubwezi wakukho ukongwa ndi Yehova. Ndipu sonu ŵenga akukondwa kuwona Beteli yawu yasonu. Peposi po ayendanga ku Beteli, yiwu ambanga sumu za Ufumu mwakukoliyana ndi mo ŵanthu a ku Africa ambiya ndipu venivi vinguchitiska kuti mwambu wenuwu uje wakunozga ukongwa pa umoyu wangu. Venivi vingulongo kuti Yehova watiŵatumbika ukongwa ŵanthu wo akunthiyapu mayeseru mwakugomezgeka.

Ofesi ya nthambi yati yamalizika kuzengeka, ndapaskikanga mwaŵi wakukamba nkhani za kupaturiya Nyumba za Ufumu kwaku Yehova. Mipingu ku Malawi yayanduwanga ndi pulogilamu yakuzenga Nyumba za Ufumu mu vyaru vikavu. Kuvuli, mipingu yinyaki yaungananga mu vigongwi vakupangika ndi vimiti va bulugamu kuchanya ayeŵangaku uteka ndipu apanganga mabenchi nga dongu ngakujapu. Pa nyengu iyi abali afwiyangapu kotcha vidina mu uvunu kuti azengi malu ngakutowa ngakuwunganapu. Abali angusankha kugwiriskiya ntchitu mabenchi mu Nyumba ya Ufumu chifukwa chakuti pabetchi paja ŵanthu anandi.

Ndakondwanga so ukongwa kuwona Yehova wachiwovya ŵanthu kuja Akhristu akukhwima. Ndakondwanga so kuwona abali achinyamata ku Africa, achijipereka pa uteŵeti wawu ndipuso asweranga cha kusambira vinthu vo asambizikanga ndi gulu laku Yehova kweniso pa ntchitu yo agwiranga. Venivi vinguchitiska kuti yiwu afiskengi kuphwere maudindu nganyaki pa Beteli kweniso ku mipingu. Mipingu yachiskikanga ndi akuwonere madera wo aŵikikanga ŵaka ndipu anandi aku yiwu ŵenga akuto. Mabanja ngenanga ngasankha kuleka kuja ndi ŵana kuti ngachiti vinandi pakuteŵete Yehova kwambula kutoliyaku kanthu midawuku ya kwenuku kweniso kuchichizgika ndi ŵanthu a mu banja mwawu.

KUKHORWA NDI VO NDIKUSANKHA

Pavuli pakuja vyaka 52 ku Africa, ndingwamba kutama. Wupu Wakulongozga unguzomereza vo Komiti ya Nthambi yingupempha kuti nkhateŵetiyengi ku Britain. Tinguguŵa ukongwa kuleka uteŵeti widu wo tawuyanjanga. Kweni banja la Beteli la ku Britain lititiphwere umampha ukongwa mu ukoti widu.

Ndasimikiza kuti ndinguchita umampha ukongwa kusankha kuti Yehova walongozgi nthowa ya umoyu wangu. Asani ndinguthemba lusu langu lakuvwisa vinthu, ndiyani waziŵa ko ntchitu yakulembeka yatingi yikandifikiskengi. Yehova waziŵanga vo ndakhumbikanga kuchita kuti ‘ndinyolo nthowa zangu.’ (Nthanthi 3:5, 6) Nde wachinyamata ndakondwanga kusambira ntchitu pakampani yikulu. Kweni gulu laku Yehova la pacharu chosi, lingundipaska ntchitu yauzimu yakukhorwesa ukongwa. Kuteŵete Yehova kungundiwovya kuja ndi umoyu wakukhorwesa ukongwa ndipu venivi vechekuchitika mpaka sonu!