Abali Achinyamata, Yezgani Mariko ndi Timote

1-2. Kumbi ndi masuzgu wuli ngo ngatingi ngatondekeskengi Mariko ndi Timote kuteŵete Akhristu anyawu?

ABALI achinyamata kumbi mukhumba kuchita vinandi pakuteŵete Yehova kweniso kuwovya abali ndi azichi mu mpingu? Tikayika cha kuti ndivu mukhumba kuchita. Tikondwa ukongwa kuwona kuti achinyamata anandi akhumba kuteŵete Akhristu anyawu! (Salimo 110:3) Kweni nyengu zinyaki mungakumana ndi masuzgu. Kumbi muchita vidazi kuti muchiti vinandi pakuteŵete Yehova chifukwa cha mantha? Kumbi mukukanapu kuchita uteŵeti unyaki chifukwa chakujikayikiya? Asani ndi viyo, mwe akwamba cha kuchita venivi.

² Mariko ndi Timote nawu angukumana ndi masuzgu ngenanga. Kweni anguzomereza cha kuti mantha kweniso kuleka kuziŵa vinandi viŵatondekesi kuteŵete Akhristu anyawu. Pa nyengu yo wakutumika Paulo ndi Baranaba angukambiya Mariko kuti wayendi nawu limoza pa ulendu wawu wakwamba wa umishonale, Mariko watenere kuti wajanga munyumba yamampha ndi anyina. (Machi. 12:​12, 13, 25) Kweni Mariko wanguleka vinthu vo wanguviziŵiriya kuti wachitengi vinandi pakuteŵete Yehova. Chakwamba, iyu wangusamiya ku Antiyoke. Pavuli paki, wangwamba kwenda ndi Paulo ndi Baranaba ndipu anguluta kumalu ngakutali. (Machi. 13:​1-5) Mwakuyanana ndi Mariko, Timote watenere kuti wajanga ndi apapi ŵaki pa nyengu yo Paulo wangumukambiya kuti wayendengi nayu. Chifukwa chakuti Timote wenga weche munamana kweniso waziŵanga vinandi cha, iyu watingi wazomerezengi kuti vinthu venivi vimutondekeski kwenda ndi Paulo. (Yeruzgiyani ndi 1 Akorinto 16:​10, 11 ndipuso 1 Timote 4:12.) Kweni iyu wanguzomera kwenda ndi Paulo ndipu wangusaniya vitumbiku vinandi.—Machi. 16:​3-5.

3. (a) Kumbi tiziŵa wuli kuti Paulo waŵathembanga Mariko ndi Timote? (2 Timote 4:​6, 9, 11) (Wonaniso vithuzi.) (b) Kumbi tikambiskanengenji munkhani iyi?

³ Mariko ndi Timote angusambira mo angaphwere maudindu mu mpingu ŵeche achinyamata. Paulo waŵathembanga ukongwa achinyamata ŵenaŵa mwakuti we pafupi kufwa wanguŵadana kuti azi ko iyu wenga. (Ŵerengani 2 Timote 4:​6, 9, 11.) Kumbi ndi mijalidu wuli yo Mariko ndi Timote ŵenga nayu yo yinguchitiska kuti Paulo waŵayanjengi kweniso kuŵathemba? Kumbi abali achinyamata angaŵayezga wuli Mariko ndi Timote? Nanga ntchinthu wuli cho chingawovya abali achinyamata kuti ayanduwi ndi ulongozgi wachanju wo Paulo wangupereka?

JANI NDI MTIMA WAKUKHUMBISISKA KUTEŴETE ANYINU NGE MARIKO

4-5. Kumbi Mariko wangulongo wuli kuti wakhumbisiskanga kuteŵete Akhristu anyaki?

⁴ Kuteŵete ŵanthu anyaki kungang’anamuwa kuyesesa kuwovya anyidu kweniso kulutirizga kuŵawovya chinanga mphanyengu yo vititisuzga kuchita viyo. Mariko ntchakuwoniyapu chamampha pa nkhani yeniyi. Paulo wati wakana kuyenda ndi Mariko pa ulendu wachiŵi wa umishonale, Mariko watenere kuti wanguguŵa ukongwa kweniso vingumupweteka. (Machi. 15:​37, 38) Kweni venivi vingumutondekesa cha Mariko kuteŵete abali ndi azichi ŵaki.

⁵ Pa nyengu yeniyi, Mariko wanguzomera kwenda ndi msiŵani waki Baranaba. Pati pajumpha vyaka 11, Mariko wenga mugulu la ŵanthu wo awovyanga Paulo pa nyengu yo wangumangika kakwamba ku Roma. (Fili. 23, 24) Paulo wanguwonga ukongwa vo Mariko wangumuchitiya, mwakuti wangukamba kuti ‘wamuchiskanga ukongwa.’—Ako. 4:​10, 11.

6. Kumbi Mariko wanguyanduwa wuli chifukwa chakucheza ukongwa ndi Akhristu akukhwima mwauzimu? (Wonaniso mazu ngamumphata.)

⁶ Mariko wanguyanduwa chifukwa chakucheza ukongwa ndi Akhristu akukhwima mwauzimu. Wati waja ndi Paulo kwa kanyengu ku Roma, Mariko wanguluta ku Babiloni ndipu wangwamba kuteŵete ndi wakutumika Peturo. Yiwu ayanjananga ukongwa, mwakuti Peturo wangumudana kuti “mwana wangu Mariko.” (1 Petu. 5:13) Chifukwa chakuti ateŵetiyanga limoza, Peturo wangukambiya Mariko nkhani zakukondwesa zakukwaskana ndi Yesu kweniso uteŵeti waki, zo Mariko wanguzilemba mubuku la Uthenga Wamampha lo liziŵika ndi zina laki.a

7. Kumbi mubali Seung-Woo wangumuyezga wuli Mariko? (Wonaniso chithuzi.)

⁷ Mariko wangulutirizga kuteŵete Yehova mwaphamphu kweniso wayanjananga ndi Akhristu akukhwima mwauzimu. Kumbi mungamuyezga wuli Mariko? Panyaki mukhumba kuchita vinandi pakuteŵete Yehova, kweni pasonu panu muwona kuti mwe akwenere cha kuti muchiti uteŵeti wo. Asani ndi viyo, mungagongowanga cha kweni mukhumbika kuchita vinthu vinyaki vo mungafiska pakuteŵete Yehova kweniso Akhristu anyinu mu mpingu. Venivi ndivu vinguchitikiya Seung-Woo yo pasonu panu wateŵete nge mura. Pa nyengu yo wenga mnyamata, wajiyeruzgiyanga ndi abali achinyamata anyaki. Anyaki mwa abali ŵenaŵa angupaskika maudindu mu mpingu iyu wechendapaskiki. Iyu wanguguŵa ndipu pavuli paki wangukambiya abali akukhwima mwauzimu nkhani yeniyi. Mura munyaki wangumukambiya kuti wachitengi vo wangafiska kuti wateŵetiyengi abali ndi azichi chinanga kuti nyengu zinyaki vingawoneka nge kuti ŵanthu awona cha vo iyu wachita. Ulongozgi wenuwu ungumuwovya ukongwa Seung-Woo. Iyu wangwamba kuwovya Akhristu akukota kweniso wo akhumbikanga chovyu cha thiransipoti kuti akafiki ku maunganu. Asani wakumbuka vo vinguchitika, iyu wangukamba kuti: “Ndinguvwisa vo kuteŵete Akhristu anyidu kung’anamuwa. Ndipu ndakondwanga ukongwa chifukwa chakovya abali ndi azichi wo akhumbikanga chovyu.”

MUYANJENGI ABALI NDI AZICHI NGE MO TIMOTE WACHITIYANGA

8. Ntchifukwa wuli Paulo wangusankha so Timote kuti wayendengi nayu? (Afilipi 2:​19-22)

⁸ Paulo wakhumbikanga kwenda ndi ŵanthu achiganga pa nyengu yo waweriyanga kumatawuni ngo angumususkapu. Pakwamba, iyu wangusankha kwenda ndi Sila yo wenga Mkhristu wakukhwima mwauzimu. (Machi. 15:​22, 40) Pavuli paki, Paulo wangusankha so Timote kuti wayendengi nayu. Ntchifukwa wuli iyu wangusankha Timote? Chifukwa chimoza ntchakuti wenga ndi mbiri yamampha. (Machi. 16:​1, 2) Timote waŵayanjanga nadi abali ndi azichi.—Ŵerengani Afilipi 2:​19-22.

9. Kumbi Timote wangulongo wuli kuti waŵayanjanga ukongwa abali ndi azichi?

⁹ Kutuliya ŵaka po Timote wangwambiya kwenda ndi Paulo, iyu wangulongo kuti waŵayanjanga ukongwa abali. Mwaviyo, Paulo wangumuleka ndi mtima wosi Timote ku Bereya kuti wachiski abali ndi azichi wo angwamba sonu Chikhristu. (Machi. 17:​13, 14) Pa nyengu yeniyi, tikayika cha kuti Timote wangusambira so vinandi kwaku Sila yo wangujaliya nayu limoza ku Bereya. Pavuli paki, Paulo wangumutuma yija Timote kuti waluti kuchichiska Akhristu ku Tesalonika. (1 Ate. 3:2) Ndipu kwa vyaka 15 pamwenga kujumpha, Timote wangulutirizga kuŵayanja ukongwa abali ndi azichi mwakuti nayu ‘waliyanga ndi wo aliyanga.’ (Aro. 12:15; 2 Timo. 1:4) Kumbi abali achinyamata angamuyezga wuli Timote?

10. Kumbi mubali Woo Jae wangusambira wuli vo wangachita kuti waŵanaŵaniyengi Akhristu anyaki?

¹⁰ Mubali munyaki zina laki Woo Jae, wangusambira vo wangachita kuti walongongi kuti watiŵaŵanaŵaniya ukongwa abali ndi azichi. Pa nyengu yo wenga wachinyamata, vamusuzganga kucheza ndi abali ndi azichi wo ŵenga ara kwaku iyu. Mwakuti asani wafika ku Nyumba ya Ufumu waŵatawuzganga ŵaka mbwenu watuwapu. Mura munyaki wangumukambiya kuti wangayamba kucheza ndi abali ndi azichi ŵenaŵa mwakuŵawonga pa vinthu vamampha vo achita. Mura mwenuyu wangumuchiska so kuti waŵanaŵaniyengi nkhani zo ŵanthu anyaki angayanja kukambiskana nayu. Woo Jae wangugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo mura mwenuyu wangumupaska. Sonu, iyu ndi mura mu mpingu ndipu wangukamba kuti: “Pasonu panu ndisuzgika cha kucheza ndi ŵanthu a misinkhu yakupambanapambana. Ndikondwa ukongwa kuziŵa kuti pasonu panu ndiziŵa umampha vinthu vo anyangu afipa navu mtima. Venivi vitindiwovya kuti ndiŵawovyengi.”

11. Kumbi abali achinyamata angalongo wuli kuti aŵanaŵaniya Akhristu anyawu? (Wonaniso chithuzi.)

¹¹ Abali achinyamata mungasambira kuŵanaŵaniya Akhristu anyinu. Asani mwe pamaunganu, muchezengi ndi weyosi, kwali ndi mura pamwenga mwana. Muŵafumbengi mo vinthu viliri pa umoyu wawu kweniso muŵavwisiyengi. Venivi vikuwovyeningi kuti muŵawovyengi. Mwakuyeruzgiyapu, panyaki mungaziŵa kuti banja linyaki lakukota likhumbika kuwovyeka mo lingagwiriskiya ntchitu JW Library^®. Pamwenga lisoŵa munthu wakuti liyendi nayu mu upharazgi. Mungachita umampha kuŵawovya kuziŵa mo angagwiriskiya ntchitu vipangizu va mazuŵa nganu pamwenga mungayenda nawu mu uteŵeti. Asani mutamba ndimwi kuŵawovya, mujengi chakuwoniyapu chamampha kwaku weyosi.

ULONGOZGI WACHANJU WAKU PAULO UNGAKUWOVYANI

12. Kumbi achinyamata angayanduwa wuli ndi ulongozgi wo Paulo wangulembe Timote?

¹² Paulo wangumupaska ulongozgi wakovya Timote kuti umuwovyi pa uteŵeti waki kweniso kuti vinthu vimuyendiyengi umampha pa umoyu waki. (1 Timo. 1:18; 2 Timo. 4:5) Achinyamata, namwi mungayanduwa ndi ulongozgi wachanju waku Paulo. Kumbi mungachita wuli? Muŵerengengi makalata ngaŵi ngo wangulembe Timote. Ndipu mungaŵerengengi nge kuti Paulo wakulembe yimwi kweniso muwonengemu ulongozgi wo mungawugwiriskiya ntchitu pa umoyu winu. Tiyeni tikambiskani ulongozgi unyaki wo Paulo wangulembe Timote.

13. Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti mumuyanjengi ukongwa Yehova?

¹³ “Ujisambizengi wamweni ndipu uje ndi chilatu chakuti ulongo kuti ndiwi wakujipereka kwaku Chiuta.” (1 Timo. 4:7b) Kumbi kujipereka kwaku Chiuta kung’anamuwanji? Kung’anamuwa kwanja Yehova kweniso kuja ndi mtima wakukhumbisiska kuchita vo vitimukondwesa. Chifukwa chakuti jalidu lenili tichita kuwa nalu cha, tikhumbika kwesesa kuti tije nalu. Kumbi tingachita wuli venivi? Mazu nga Chigiriki ngo akungafwatuliya kuti “ujisambizengi” kanandi angagwiriskiyanga ntchitu pakukamba va ŵanthu wo anozgeke kuchichita maphara ngakutchimbiya. Ŵanthu ŵenaŵa akhumbikanga kujisambiza kuti aje ndi mijalidu yo yingaŵawovya kuti akawini maphara ngo. Nasi tikhumbika kujisambiza kuti tije ndi mijalidu yo yingatiwovya kuti tije pa ubwezi wakukho ndi Yehova.

14. Kumbi tikhumbika kuja ndi chilatu wuli asani tiŵerenga Bayibolu? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁴ Asani muŵerenga Bayibolu zuŵa lelosi, chilatu chinu chijengi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi musambiranji vakukwaskana ndi Yehova munkhani yaku Yesu kweniso wakulamuliya wachinyamata yo wenga wakukhupuka? (Mariko 10:​17-22) Mnyamata mwenuyu wagomezganga kuti Yesu ndi Mesiya kweni wenga ndi chivwanu chimana ndipu wangutondeka kuja wakusambira waki. Chinanga kuti venga viyo, Yesu “wangumuyanja ukongwa.” Vakuchiska ukongwa kuwona kuti Yesu wangukambiskana nayu mwachanju mnyamata yo. Viwoneke limu kuti Yesu wakhumbanga kuti mnyamata yo wasankhi vinthu mwazeru. Mo Yesu wangumuyanjiya mnyamata uyu, vingulongo mo Yehova wamuyanjiyanga. (Yoha. 14:9) Po muŵanaŵaniya nkhani iyi kweniso mo vinthu viliri pa umoyu winu, jifumbeni kuti, ‘Kumbi ndikhumbika kuchitanji kuti ndije pa ubwezi wakukho ndi Yehova kweniso kuti ndichitengi vinandi pakuteŵete Akhristu anyangu?’

15. Ntchifukwa wuli mubali wachinyamata wakhumbika kuja chakuwoniyapu chamampha kwa abali ndi azichi? Kambani chakuyeruzgiyapu. (1 Timote 4:​12, 13)

¹⁵ “Ku ŵanthu akugomezgeka uje chakuwoniyapu.” (Ŵerengani 1 Timote 4:​12, 13.) Paulo wanguchiska Timote kuti waje ndi lusu lakuŵerenga kweniso kusambiza. Kweni wangumuchiska so kuti waje ndi mijalidu yamampha nge chanju, chivwanu kweniso nkharu yamampha. Chifukwa wuli? Chifukwa ŵanthu angasambira vinandi asani awona vo munthu wachita kuphara ŵaka vo walongoro. Tiyeruzgiyi kuti akukambiyani kuti mukakambi nkhani yakuchiska abali kuti alimbikiyengi mu uteŵeti. Mungasuzgika cha kukamba nkhani yeniyi asani yimwi muchita phamphu mu uteŵeti. Ndipu ŵanthu wo atikuvwisiyani angasuzgika cha kugwiriskiya ntchitu vo mwakamba asani ndivu yimwi muchita.—1 Timo. 3:13.

16. (a) Kumbi Paulo wakuzumbuwa vinthu vinkhondi nivi vo abali achinyamata akhumbika kuyesesa kuvichita umampha ukongwa? (b) Kumbi mubali wachinyamata wangachita wuli kuti waje chakuwoniyapu pa nkhani ya “vakukamba”?

¹⁶ Pa 1 Timote 4:​12, Paulo wakuzumbuwa vinthu vinkhondi vo wachinyamata wakhumbika kuvichita umampha ukongwa mpaka kuja chakuwoniyapu chamampha. Mungachita umampha kusambira vakukwaskana ndi vinthu venivi ndikuwona vigaŵa vo mukhumbika kusintha. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi mungachita wuli kuti muje chakuwoniyapu pa nkhani ya “vakukamba”? Ŵanaŵaniyani vo mungachita kuti mulongorongi mazu ngakuchiska. Asani mweche kuja ndi apapi ŵinu, kumbi mungayesesa kuŵawonganga pafupipafupi pa vo atikuchitiyani? Asani maunganu ngamala, kumbi mungamukonkhoske munthu munyaki mo mwachiskikiya ndi vo iyu wangumuka pamwenga nkhani yo wangukamba? Kweniso muyesesengi kupereka ndemanga mumazu nginu ndi nginu mumalu mwakuchita ŵaka kuŵerenga pa ndimi. Asani muyesesengi kuja chakuwoniyapu pa nkhani ya vo mukamba, ŵanthu wosi awonengi kuti muluta panthazi.—1 Timo. 4:15.

17. Kumbi ntchinthu wuli cho chingawovya abali achinyamata kuchita vinandi pakuteŵete Yehova? (2 Timote 2:22)

¹⁷ “Thaŵa makhumbiru nga unyamata, kweni penja urunji.” (Ŵerengani 2 Timote 2:22.) Paulo wanguchiska Timote kuti waleki kuŵanaŵaniya vinthu vo wakhumbiranga vo vatingi vimutondekeskengi kulutirizga kwanja Yehova kweniso kuchita vinandi mu uteŵeti waki. Panyaki namwi mungawona kuti vinthu vinyaki vo muchita, chinanga kuti viheni cha kweni vitikutondekeskani kuchita vinthu vo vingakuwovyani kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi mumaliya nyengu yitali wuli kutchaya bola, pa intaneti pamwenga kutchaya magemu? Kumbi mungagwiriskiya ntchitu yinyaki mwa nyengu yeniyi kuti muchiti vinthu vauzimu? Mwakuyeruzgiyapu, mungajipereka kuti mukatowesi Nyumba ya Ufumu pamwenga kuchipharazga mwakugwiriskiya ntchitu kashelufu. Asani mutijipereka kugwiraku ntchitu zenizi, mungasaniya mabwezi ngasonu ngo ngangakuwovyani kuti muchiti vinandi pakuteŵete Yehova.

MUTUMBIKIKENGI ASANI MUTEŴETE ANYINU

18. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti Mariko ndi Timote akondwanga ukongwa pa umoyu wawu?

¹⁸ Mariko ndi Timote angujinola vinthu vinandi kuti ateŵete Akhristu anyawu mwakukwana. Ndipu venivi vinguŵawovya kuti akondwengi pa umoyu. (Machi. 20:35) Mariko wangwenda muvigaŵa vakupambanapambana kuti wateŵete Akhristu anyaki. Kweniso iyu wangulemba nkhani yakukwaskana ndi umoyu waku Yesu kweniso uteŵeti waki. Timote nayu wanguwovya Paulo kujalikiska mipingu kweniso kuchiska abali ndi azichi. Yehova wangukondwa ukongwa chifukwa cha mtima wakujipereka wo Mariko ndi Timote ŵenga nawu.

19. Ntchifukwa wuli abali achinyamata akhumbika kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo Paulo wangupaska Timote, nanga chingachitika ntchinthu wuli asani achita viyo?

¹⁹ Vo Paulo wangulembe mubwezi waki wachinyamata Timote vingulongo kuti wamuyanjanga ukongwa. Makalata ngenanga ngalongo kuti Yehova watikuyanjani ukongwa abali achinyamata. Iyu wakhumba kuti vinthu vikuyendiyeningi umampha pa uteŵeti winu. Mwaviyo, mugwiriskiyengi ntchitu ulongozgi wachanju wo Paulo wangupaska Timote ndipu muyesesengi kuteŵete Akhristu anyinu. Asani muchitengi viyo, vinthu vikuyendiyeningi umampha sonu kweniso mukolesengi “umoyu weneku” wo utuza.—1 Timo. 6:​18, 19.