Buku la Yobu Lingakuwovyani Asani Mukumana ndi Masuzgu

1-2. Ntchifukwa wuli titenere kuŵerenga buku la Yobu?

KUMBI mwaŵerengapu buku la Yobu pambula kuswera yapa? Chinanga kuti buku ili likulembeka vyaka pafufupi 3,500 vo vajumpha, kweni le mugulu la mabuku ngo ngakulembeka mwalusu ukongwa pacharu chosi. Ŵanthu atimulumba ukongwa yo wakulemba buku lenili chifukwa wakugwiriskiya ntchitu mazu ngapusu, ngamampha kweniso nganthazi. Mozesi ndiyu wakulemba buku ili, kweni mweneku chayiyu ndi Yehova Chiuta.—2 Timo. 3:16.

² Buku la Yobu ndi buku lakukhumbika ukongwa mu Bayibolu. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti buku lenili ndilu livumbuwa nkhani yakukhumbika ukongwa yakuti angelu kweniso ŵanthu akhumbika kusankha ŵija kuteŵete Yehova chifukwa chakuti atimuyanja kweniso atanja zina laki. Lititisambiza so vakukwaskana ndi mijalidu yaku Yehova nge chanju, zeru, urunji ndipuso nthazi. Mwakuyeruzgiyapu, mubuku ili pe, mazu ngakuti “Wanthazizosi” ngasanirika maulendu 31. Ndipu palivi buku linyaki so mu Bayibolu lo mazu yanga ngasanirikamu nganandi viyo. Buku la Yobu limuka so mafumbu nganandi ngakukhumbika ukongwa, kusazgapu so fumbu lo lisuzga ŵanthu anandi lakuti: Ntchifukwa wuli Chiuta wazomereza kuti tisuzgikengi?

3. Kumbi kusambira buku la Yobu kungatiwovya wuli?

³ Asani munthu wama paphiri, wawona umamphaumampha malu ngosi. Mwakuyanana ŵaka, buku la Yobu lititiwovya kuti tiwonengi masuzgu ngo tikumana nangu nge mo Yehova watingawone. Tiyeni tiwoni mo buku la Yobu lingatiwovye asani tikumana ndi masuzgu. Tiwonengi mo nkhani yaku Yobu yinguwovye Ayisirayeli kweniso mo yingatiwovye isi mazuŵa nganu. Tiwonengi so mo tingagwiriskiya ntchitu nkhani iyi kuti tiwovyi anyidu.

CHIUTA WANGUZOMEREZA KUTI YOBU WAKUMANI NDI MASUZGU

4. Kumbi penga kupambana wuli pakati paku Yobu ndi Ayisirayeli anyaki wo ŵenga ku Ijipiti?

⁴ Pa nyengu yo Ayisirayeli asuzgikanga ku ukapolu ku Ijipiti, penga munthu munyaki zina laki Yobu yo wajanga mucharu cha Uzi. Charu ichi chitenere kuti chenga kuvuma kwa Charu Chakulayizgika kweniso kumpotu kwa charu cha Arebiya. Mwakupambana ndi Ayisirayeli wo angwamba kusopa angoza ku Ijipiti, Yobu wateŵetiyanga Yehova mwakugomezgeka. (Yoswa 24:14; Ezeki. 20:8) Pakukamba vakukwaskana ndi Yobu, Yehova wanguti: “Pacharu chapasi, palivi munthu munyaki wakuyanana ndi iyu.”a (Yobu 1:8) Yobu wenga wakukhupuka ukongwa kweniso wakutchuka pa ŵanthu wosi a Kuvuma. (Yobu 1:3) Satana wangukwiya ukongwa kuwona kuti munthu wakuzirwa kweniso wakutchuka mwenuyu wateŵete Yehova mwakugomezgeka.

5. Ntchifukwa wuli Yehova wanguzomereza kuti Yobu wakumani ndi masuzgu? (Yobu 1:​20-22; 2:​9, 10)

⁵ Satana wangukamba kuti Yobu wangaleka kusopa Yehova asani wangakumana ndi masuzgu. (Yobu 1:​7-11; 2:​2-5) Vo Satana wangukamba vinguyuska nkhani zakukhumbika ukongwa. Mwaviyo, chinanga kuti Yehova wamuyanjanga ukongwa Yobu, kweni wanguzomereza kuti Satana wachiti vo wakhumbanga ndi chilatu chakuti boza laki liwoneki. (Yobu 1:​12-19; 2:​6-8) Satana wangubaya viŵetu vaku Yobu, wangubaya ŵana 10 aku Yobu kweniso wangumuchitiska kuti watuwi vilonda vakuŵaŵa kutuwa kumutu mpaka ku phazi. Kweni vosi vo Satana wanguchita kuti wamutondekesi Yobu kuja wakugomezgeka, vingubira waka mumaji. (Ŵerengani Yobu 1:​20-22; 2:​9, 10.) Pati pajumpha nyengu, Yehova wangumuchizga Yobu, wangumuweze chuma chaki, ŵanthu angwamba so kumutumbika kweniso wangubala ŵana anyaki 10. Yehova wangusazgiyaku so umoyu waku Yobu ndipu wanguja ndi umoyu kwa vyaka 140 mwakuti wanguwona azuku ŵaki mpaka mugonezi wachinayi. (Yobu 42:​10-13, 16) Kumbi nkhani yaku Yobu yatingi yiŵawovyengi wuli ŵanthu wo ŵengaku munyengu yakali, nanga isi yingatiwovya wuli mazuŵa nganu?

6. Kumbi nkhani yaku Yobu yatingi yiŵawovyengi wuli Ayisirayeli? (Wonaniso chithuzi.)

⁶ Mo Ayisirayeli atingi ayanduliyengi. Ayisirayeli asuzgikanga ukongwa ku Ijipiti. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yosi yo Yoswa ndi Kalebe ŵenga achinyamata, ŵenga akapolu ku Ijipiti. Pavuli paki, yiwu anguja muchipululu kwa vyaka 40 chinanga kuti Ayisirayeli anyawu ndiwu angunangisa. Asani Ayisirayeli anguvwa nkhani yakukwaskana ndi masuzgu ngo Yobu wangukumana nangu kweniso mo vinthu vingusinthiya pa umoyu waki, tikayika cha kuti nkhani iyi yinguŵawovya ukongwa ndipuso yinguziwovya ŵana ŵawu kweniso azuku ŵawu kuziŵa yo wachitiska masuzgu. Yiwu atenere so kuti anguvwisa chifukwa cho Chiuta wazomereze kuti taŵanthu tisuzgikengi kweniso mo wavwiya asani wawona kuti titesesa kuja akugomezgeka.

7-8. Kumbi buku la Yobu lingaŵawovya wuli ŵanthu wo asuzgika? Kambani chakuyeruzgiyapu.

⁷ Mo isi tiyanduliya. Vachitima kuti ŵanthu anandi mazuŵa nganu akuleka kugomezga Chiuta. Ve viyo chifukwa avwisa cha kuti ntchifukwa wuli ŵanthu amampha nawu akumana ndi masuzgu. Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Hazelb wa ku Rwanda. Weche munamana, iyu wagomezganga Chiuta. Kweni pavuli paki wangukumana ndi masuzgu nganandi pa umoyu. Apapi ŵaki nthengwa yingumala ndipu wangwamba kulereka ndi awisi amusaniyapu wo amuchitiyanga nkhaza. Weche wachinyamata munthu munyaki wangumukolere. Hazel wati waluta kutchalitchi kwawu kuti wakachiskiki, iyu wanguchiskikapu cha. Mwaviyo, wangukambiya Chiuta kuti: “A Chiuta, ndingupemphera kwaku yimwi. Ndayesesanga kuchita vinthu vamampha kweni yimwi mwandiweze masuzgu. Sonu ini ndakulekani ndipu ndichitengi vo ndamweni ndikhumba.” Mwakuyanana ndi Hazel, vachitima kuti ŵanthu anandi agomezga boza lakuti Chiuta ndiyu wachitiska masuzgu. Titiŵalenge lisungu ukongwa ŵanthu ŵenaŵa ndipu tikhumbisiska kuŵawovya!

⁸ Kweni isi tikusambira mu buku la Yobu kuti ndi Chiuta cha yo wachitiska masuzgu kweni ndi Satana. Tikusambira so kuti asani munthu wakumana ndi masuzgu tingathaŵiriyanga cha kuŵanaŵana kuti wavuna vo wangupanda. Ve viyo chifukwa Malemba ngatitikambiya kuti “nyengu ndipuso vinthu vamabuchibuchi viwiya” weyosi. (Waku. 9:11; Yobu 4:​1, 8) Kweniso tikusambira kuti asani tilutirizga kuja akugomezgeka pa nyengu yo tikumana ndi mayeseru, titovya Yehova kumuka Satana yo watimunyoza. Venivi vitovya kuti tivikiliyi zina laku Yehova. (Yobu 2:3; Nthanthi 27:11) Tiwonga ukongwa kuti tikusambira fundu za mu Bayibolu zenizi chifukwa zititiwovya kuziŵa chifukwa cho tisuzgikiya. Pati pajumpha nyengu Hazel wangwamba kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova ndipu wangusambira kuti ndi Chiuta cha yo wachitiskanga masuzgu ngaki. Iyu wangukamba kuti: “Ndingupemphera so kwaku Chiuta kutuliya pasi pa mtima. Ndipu ndingukambiya Yehova kuti pa nyengu yo ndingumukambiya kuti ndamuleka, ndingumuleka cha, kweni suzgu lenga lakuti ndamuziŵanga umampha cha. Sonu ndiziŵa kuti Yehova watindiyanja, ndipu ndikondwa kweniso ndikhorwa ndi umoyu.” Te ndi mwaŵi wapade ukongwa chifukwa isi tiziŵa chifukwa cho Chiuta wazomereze kuti tisuzgikengi. Sonu tiyeni tiwoni mo nkhani yaku Yobu yingatiwovye asani tikumana ndi masuzgu.

NKHANI YAKU YOBU YITITIWOVYA KUTI TIKUNTHIYENGEPU

9. Kumbi Yobu wanguchitanji pa nyengu yo wakumananga ndi masuzgu? (Yakobe 5:11)

⁹ Yobu wangusuzgika ukongwa. Iyu wajanga pa vyotu kweniso wavwanga urwirwi ukulu chifukwa wenga ndi vilonda vikuluvikulu liŵavu losi. Liŵavu laki lingunangika ukongwa ndi vilonda kweniso wangonda ukongwa. Yobu wengavi nthazi zakugwiriya ntchitu. Iyu wajanga waka pasi ndipu wagwiriskiyanga ntchitu dinga pakukwantha vilonda vaki. Kanandi, iyu wadandawulanga chifukwa cha urwirwi wo wavwanga. Chinanga kuti Yobu wasuzgikanga ukongwa, iyu wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yehova ndipuso kumuthemba. (Ŵerengani Yakobe 5:11.) Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Yobu kukunthiyapu?

10. Kumbi ntchinthu wuli cho chilongo kuti Yobu wafwatukanga kukambiya Yehova mo wavwiyanga? Konkhoskani.

¹⁰ Yobu wangukambiya Yehova mo wavwiyanga mumtima. (Yobu 10:​1, 2; 16:20) Mwakuyeruzgiyapu, chaputala 3 chikamba kuti Yobu wangukonkhoska mo iyu wanguguŵiya chifukwa cha masuzgu ngo wakumananga nangu. Ndipu mwambula kuziŵa Yobu waŵanaŵananga kuti Yehova ndiyu wachitiskanga masuzgu ngenanga. Pavuli paki, mabwezi ngaki ngatatu ngakambanga kuti Yobu wakumana ndi masuzgu chifukwa chakuti Yehova watimulanga chifukwa cha maubudi ngaki. Kweni Yobu wangujiŵikiya kuvuli ndipu vo wakambanga valongonga kuti kwa kanyengu iyu wajiwonanga kuti ndi murunji ukongwa kuluska Chiuta. (Yobu 10:​1-3; 32:​1, 2; 35:​1, 2) Kweni pavuli paki Yobu wanguzomereza kuti ‘wangulongoro bweka’ chifukwa chakuti wakhumbanga ŵaka kulongo kuti ngwakugomezgeka kwaku Chiuta. (Yobu 6:​3, 26) Muchaputala 31, Yobu wakhumbanga kuti Chiuta wamumuki kweniso kuti wakambi kuti iyu wenga wakwenere cha kulangika. (Yobu 31:35) Kweni Yobu wangunanga kumupanisa Chiuta kuti wakambi pe chifukwa cho wasuzgikiyanga.

11. Kumbi Yehova wangumumuka wuli Yobu?

¹¹ Mazuŵa nganu isi tivwisa kuti Yobu wangukambiskana nayu viyo Chiuta chifukwa chakuti wenga nayu pa ubwezi wakukho kweniso wagomezganga kuti wamuyeruzgengi mwaurunji. Pa nyengu yo Yehova wamukanga Yobu kuziya mu chimphepu, wangumukonkhoske cha vifukwa vo iyu wasuzgikiyanga. Kweniso wangumuchenya cha Yobu pakukamba kuti iyu wenga murunji. Mumalu mwaki, Yehova wangukambiskana ndi Yobu nge mo da wangakambiskiyana ndi mwana waki. Ndipu venivi vingumuwovya ukongwa Yobu. Iyu wanguzomereza mwakujiyuyuwa kuti palivi cho waziŵanga kweniso wanguzomereza kuti wangulongoro umampha cha. (Yobu 31:6; 40:​4, 5; 42:​1-6) Kumbi nkhani yeniyi yatingi yiŵawovyengi wuli ŵanthu a mu nyengu yakali, nanga isi yingatiwovya wuli mazuŵa nganu?

12. Kumbi Ayisirayeli atingi ayanduwengi wuli ndi nkhani yaku Yobu?

¹² Mo Ayisirayeli atingi ayanduliyengi. Ayisirayeli atingi asambirengepu kanthu pa vo vinguchitikiya Yobu. Tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya Mozesi. Iyu wangukunthiyapu masuzgu nganandi kweniso vakuguŵiska pa nyengu yo walongozganga mtundu wa Isirayeli. Mwakupambana ndi Ayisirayeli akugaruka wo asuskananga ndi Yehova, Mozesi wakambiyanga Yehova masuzgu ngaki nge mo Yobu wanguchitiya. (Eki. 16:​6-8; Nume. 11:​10-14; 14:​1-4, 11; 16:​41, 49; 17:5) Mozesi wakhumbikanga so kukunthiyapu wati wachenyeka ndi Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu yinyaki Ayisirayeli angumanga msasa ku Kadeshi ndipu yeniyi yitenere kuti yenga nyengu yo ŵenga muchipululu kwa vyaka 40. Pa nyengu iyi, Mozesi “wangulongoro vinthu vambula kwenere” ndipu wangutondeka kukankhuska zina laku Yehova. (Salimo 106:​32, 33) Chifukwa cha venivi, Yehova wangumuzomereza cha kusere mu Charu Chakulayizgika. (Doto. 32:​50-52) Venivi vingumuŵaŵa ukongwa Mozesi kweni wanguzomereza mwakujiyuyuwa. Ndipu nkhani yaku Yobu yeniyi yatingi yiwovyengi so Ayisirayeli kuzikunthiyapu masuzgu ngo atingi azikumanengi nangu asani azisere mu Charu Chakulayizgika. Kuŵanaŵaniya nkhani yeniyi, kwatingi kuziwovyengi Ayisirayeli akugomezgeka kuti nawu azikonkhoskiyengi Yehova mo avwiya mumtima. Kweniso yatingi yiziŵawovyengi kukumbuka kuti Yehova ndi murunji ukongwa kuluska yiwu. Ndipuso Ayisirayeli atingi asambirengi kuzomereza mwakujiyuyuwa asani Yehova watiŵachenya.

13. Kumbi nkhani yaku Yobu yingatiwovya wuli kukunthiyapu? (Aheberi 10:36)

¹³ Mo isi tiyanduliya. Nge Akhristu, nasi tikhumbika kukunthiyapu. (Ŵerengani Aheberi 10:36.) Mwakuyeruzgiyapu, tanyaki tikumana ndi masuzgu nge kutama, kusuzgika maŵanaŵanu, kufipa ukongwa mtima, masuzgu nga mubanja, nyifwa ya munthu yo tamuyanjanga pamwenga masuzgu nganyaki. Nyengu zinyaki vo ŵanthu anyaki akamba pamwenga kuchita vingachitiska kuti tisuzgikengi kukunthiyapu. (Nthanthi 12:18) Kweni buku la Yobu lititisambiza kuti tingamukambiya Yehova vosi vo ve mumtima mwidu, ndipu tigomezgengi kuti iyu watitivwa. (1 Yoha. 5:14) Iyu wangatikwiyiya cha asani titimukambiya mo tivwiya mumtima chinanga kuti nyengu zinyaki ‘tingalongoro bweka’ nge Yobu. Mumalu mwaki, Chiuta watitipaska nthazi kweniso zeru kuti tikunthiyengepu. (2 Mbiri 16:9; Yako. 1:5) Ndipuso nge mo wanguchitiya ndi Yobu, iyu wangatichenya asani mphakwenere. Buku la Yobu lititisambiza kuti titenere kuvwiya kweniso kulutirizga kuteŵete Yehova asani tachenyeka pamwenga talonde ulongozgi kutuliya mu Mazu ngaki, gulu laki pamwenga kutuliya kwa Akhristu akukhwima. (Ahe. 12:​5-7) Yobu wanguyanduwa ukongwa wati wazomera mwakujiyuyuwa ulongozgi wo wangupaskika. Nasi tingayanduwa ukongwa asani tizomera ulongozgi wo tingapaskika. (2 Akori. 13:11) Kukamba uneneska, pe vinthu vinandi vo tingasambira kwaku Yobu! Sonu tiyeni tiwoni mo tingagwiriskiya ntchitu nkhani yaku Yobu pakuwovya anyidu.

MUGWIRISKIYENGI NTCHITU BUKU LA YOBU PAKUWOVYA ANYINU

14. Kumbi tingamukonkhoske wuli munthu mu uteŵeti asani watifumba kuti ntchifukwa wuli tisuzgika?

¹⁴ Kumbi mukukumanapu ndi munthu munyaki mu uteŵeti yo wangukufumbani kuti ntchifukwa wuli tisuzgika? Nanga mungumumuka wuli? Mutenere kuti mungumukonkhoske vo Bayibolu likamba vo vinguchitika mu munda wa Edeni. Panyaki mungwamba kumukonkhoske kuti Satana wangukambiya banja lakwamba, boza lo linguchitiska kuti agarukiyi Chiuta. (Gene. 3:​1-6) Pavuli paki, mungumukambiya kuti Adamu ndi Heva ŵati agaruka, vinguchitiska kuti ŵanthu pacharu chosi asuzgikengi kweniso afwengi. (Aro. 5:12) Ndipu pakumaliya, mutenere kuti mungumukonkhoske kuti pasonu panu Chiuta wazomereza kuti pajumphi nyengu kuti viziŵiki kuti vo Satana wangukamba vaboza. Kweniso kuti pambula kuswera yapa, ŵanthu azamuja so akufikapu. (Chivu. 21:​3, 4) Kukonkhoska munthowa yeniyi nkhwakovya ukongwa ndipu kwawovya ŵanthu anandi kuvwisa chifukwa cho ŵanthu amampha nawu asuzgikiya.

15. Kumbi tingaligwiriskiya wuli ntchitu buku la Yobu pakuwovya munthu kuvwisa kuti ntchifukwa wuli ŵanthu amampha nawu asuzgika? (Wonaniso vithuzi.)

¹⁵ Nthowa yinyaki yo tingawovye munthu kuziŵa chifukwa cho tisuzgikiya, nkhumukonkhoske nkhani yaku Yobu. Mungayamba ndi kumuwonga chifukwa chakufumba fumbu lakukhumbika ukongwa. Pavuli paki, mukambiyeni kuti Yobu yo wenga wakugomezgeka, nayu wakhumbanga kuziŵa chifukwa cho wasuzgikiyanga. Mwakuti waŵanaŵananga kuti Chiuta ndiyu wachitiskanga masuzgu ngaki. (Yobu 7:​17-21) Venivi vingawovya munthu yo mukambiskana nayu kuziŵa kuti ŵanthu akwamba kali kukhumba kuziŵa chifukwa cho taŵanthu tisuzgikiya. Pavuli paki, mungamukonkhoske mwakuvwika umampha kuti wenga Chiuta cha yo wachitiskanga masuzgu ngaku Yobu, kweni wenga Satana. Dyaboli wanguchita venivi kuti walongo kuti ŵanthu ateŵete Chiuta chifukwa chakuti watiŵapaska vinthu vamampha. Ndipu mungamukonkhoske so kuti chinanga kuti ndi Chiuta cha yo wachitiskanga masuzgu ngaku Yobu, kweni iyu wangungazomereza ŵaka. Venivi vilongo kuti Chiuta watiŵathemba ateŵeti ŵaki akugomezgeka kuti alongongi kuti Satana ngwaboza. Pakumaliya, mungamukonkhoske kuti pati pajumpha nyengu, Chiuta wangumutumbika Yobu yo wangulutirizga kuja wakugomezgeka. Mwaviyo, tingaŵachiska anyidu mwakuŵasimikiziya kuti ndi Yehova cha yo wachitiska kuti asuzgikengi.

16. Kambani chakuyeruzgiyapu cho chilongo kuti buku la Yobu lingawovya ŵanthu wo akumana ndi masuzgu.

¹⁶ Tiyeni tiwoni mo buku la Yobu linguwovye Mario. Zuŵa linyaki mu 2021, mzichi munyaki wapharazganga kuziya pa foni. Munthu wakwamba yo wangumumbiya wenga Mario. Iyu wangumuŵerenge vesi la mu Bayibolu lo lilongo kuti Chiuta wavwisiya mapempheru ngidu kweniso watitilayizga vinthu vamampha munthazi. Wati wamufumba kuti wakambi maŵanaŵanu ngaki, Mario wangukambiya mzichi uyu kuti pa nyengu yo wamumbiyanga foni iyu walembanga kalata yakulayila abali ŵaki kuti pavuli paki wajibayi. Iyu wangukamba kuti: “Nditimugomezga Chiuta, kweni ndaŵanaŵananga kuti wakundijowo.” Zuŵa linyaki, mzichi uyu wangukambiskana ndi Mario nkhani yaku Yobu kweniso masuzgu ngo wangukumana nangu. Chifukwa cha venivi, Mario wanguŵanaŵana kuti waŵerengi buku la Yobu. Mwaviyo, mzichi uyu wangumutumiziya linki ya Bayibolu la Charu Chifya la Malemba Ngakupaturika. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguchitika pavuli paki? Mario wanguzomera kwamba kusambira Bayibolu ndipu wakhumbisiskanga kusambira vinandi vakukwaskana ndi Chiuta.

17. Ntchifukwa wuli mutimuwonga Yehova chifukwa chakuzomereza kuti buku la Yobu lilembeki mu Bayibolu? (Yobu 34:12)

¹⁷ Viwoneke limu kuti Mazu ngaku Chiuta nge ndi nthazi zakuwovye ŵanthu kusazgapu wo asuzgika. (Ahe. 4:12) Tiwonga ukongwa kuti Yehova wakuzomereza kuti nkhani yaku Yobu yilembeki mu Bayibolu! (Yobu 19:​23, 24) Buku la Yobu lititisimikiziya kuti “Chiuta wachita vinthu viheni cha.” (Ŵerengani Yobu 34:12.) Ndipu lititisambiza so chifukwa cho Chiuta wazomereze kuti tikumanengi ndi masuzgu kweniso vo tingachita kuti tikunthiyengepu. Buku lenili lititiwovya so kuziŵa vo tingachita kuti tipembuzgi wo asuzgika. Ndipu munkhani yakulondopu, tiwonengi mo buku la Yobu lingatiwovye asani tikhumba kupereka ulongozgi wakovya.