VO ACHINYAMATA AFUMBA

Kumbi Ndingachita Wuli Asani Apapi Asankha Kumalisa Nthengwa?

Limoza mwa masuzgu ngakutimbanyizga maŵanaŵanu ngo achinyamata akumana nangu pa umoyu, nkhumala kwa nthengwa ya apapi waŵu. Kumbi mungamalana wuli ndi suzgu lenili?

Mu nkhani iyi tikambiskanengi

Vinthu vitatu vo mukhumbika kuvikhwecha

1. Kujimba mulandu

Diana wangukamba kuti: “Ama angundikambiya kuti masuzgu ngamunthengwa yawu ngangwamba ini ndati ndawaku ŵaka, mwaviyo ndingwamba kujivwa kuti ini ndini ndikutimbanyizga nthengwa yawu.”

Ziŵani kuti: Ndimwi cha yo wapangisa kuti nthengwa ya apapi ŵinu yimali. Ntchifukwa cha masuzgu ngo ngabuka munthengwa yawu. Ndimwi cha yo wapangisa masuzgu kweniso imwi mungangamalisa cha. Apapi winu ndiwu wendi udindu wakumalisa masuzgu ngo ngangabuka munthengwa yawu.

“Weyosi wazamunyamuwa katundu waki.”—Agalatiya 6:5.

2. Kusunga vifukwa

Rianna wangukamba kuti“ Ndinguŵakwiyiya ukongwa ada chifukwa chakuleka kuja akugomezgeka kwa ama. Ndipu vinditoliyengi nyengu yitali ukongwa kuti ndiziyambi so kuŵagomezga.”

Ziŵani kuti: Mphakuvwika kuti mukwiya kweniso kuguŵa ndi vo vichitika pakati pa apapi ŵinu. Kweni kusunga vifukwa nkhwamampha cha. Kusunga vifukwa kungakupwetekani mwakuliŵavu kweniso mwa maŵanaŵanu. Ndichu chifukwa chaki kusunga vifukwa kwenge kumwa poyizoni mbwenu ulindizga kuti munthu munyaki ndiyu watamengi nayu.a

“Leka kukwiya ndipu jowo ukali.”—Salimo 37:8.

3. Mungakayikanga cha kuti mungaja ndi banja lalikondwa

Jessica wangukamba kuti “Ndifipa mtima kuti vo vinguchitikiya ada vingazichitikiya so ini asani ndingayirwa ndi kubala ŵana. Panyaki ndingazichita vo apapi wangu anguchita, vo vinguchitiska kuti nthengwa yawu yimali.”

Ziŵani kuti: Chifukwa chakuti nthengwa ya apapi yamala, ving‵anamuwa cha kuti nthengwa yinu nayu yazamumala. Mwaviyo uneneska ngwakuti, mungasambira vinandi pa vo vachitikiya apapi ŵinu. Mwakuyeruzgiyapu, mungasambira kukhumbika kwa kuja masu ndi mijalidu yo munthu yo mukhumba kutorana nayu wenayu. Kumala kwa nthengwa ya apapi ŵinu kungakuwovyani kuja ndi mijalidu yamampha yo yingazikuwovyani kuja munthulumi pamwenga munthukazi wamampha.

“Weyosi wasandi vakuchita vaki.”—Agalatiya 6:4.

Wachinyamata yo wendi chikhakha waja pa sofa po wagwiriskiya ntchitu laptop. — Kuti umalani ndi masuzgu ngo ngatuza chifukwa cha kumala kwa nthengwa ya apapi,’ kwenge mo munthu wachiliya kamanakamana asani chiwanga chafyoka. Urwirwi wo mutuvwa sonu ungamala mukuluta kwa nyengu

Vinthu vitatu vo mungachita

1. Mukambiskanengi. Ŵanthu wo aleka kukambiyaku ŵanthu anyaki mo avwiya mumtima angayamba mijalidu yiheni yo yingaŵapwetekesa nge, kuroŵe ndi kumwa munkhwala wakutimbanyizga wongu. Mumalu mwakuchita viyo,yesani nthowa izi:

Kambiskanani ndi apapi ŵinu. Asani mpapi yumoza pamwenga wosi ŵaŵi akhumba kukuserezanimu mu nkhani zawu, mwakuzika kweniso mwakufwasa akonkhoskiyeni mo venivi vitikukwaskiyani. Asani muwona kuti mphakusuzga kukambiskana nawu pamasu ndi pamasu, mungaŵalembe waka kalata wosi ŵaŵi pamwenga yumoza waku yiwu.

Kambiyani mubwezi winu yo mutimugomezga. Kusaniya ŵaka munthu wakuti wakuvwisiyi kusisipuwa ukongwa. Bayibolu likamba kuti “bwezi chayilu litanja nyengu zosi ndipu ilu ndi mubali yo wakubalika kuti wakuwovyi pa nyengu ya suzgu.”—Nthanthi 17:17.

Kambiskanani ndi mlengi winu. Nyengu zosi mwendi “Wakuvwa pempheru,” Yehova Chiuta. (Masalimo 65:2) Bayibolu likamba kuti ‘mungamuponye vosi vo vitikufipiskani mtima, chifukwa iyu watikuŵanaŵaniyani.’—1 Peturo 5:7.

Kumbi ndi mupapi nuyu yo mungakambiskana nayu mwakuzika?
Kumbi ndi mubwezi nuyu (Mura pamwenga wachinyamata) yo wangaja mugulu la ŵanthu wo angakuwovyani?
Kumbi ndi suzgu wuli lo mungalipemphere?

2. Muzomerezengi asani vinthu vasintha

Asani nthengwa ya apapi yamala vingachitiska kusintha malu ngakuja, sukulu, nthowa zakusaniliya ndalama kweniso mabwezi. Mwaviyo mungaguŵa kweniso kusuzgika maŵanaŵanu ndipu mungayamba kuwona kuti umoyu wasinthiya limu. Kumbi mungachita wuli kuti kusintha kwenuku kuleki kukutimbanyizgani ukongwa? Yesesani kuŵika maŵanaŵanu pa vo mungachita kuti muziŵiriyi kusintha kwenuku.

Kumbi nkhusintha kukulu wuli ko mukhumbika chifukwa cha kumala kwa nthengwa ya apapi ŵinu?
Kumbi ndi nthowa nizi zo mungalondo kuti muziŵiriyi kusintha kwenuku?

“Ndasambira kukhorwa mwemosi mo vinthu viliri pa umoyu wangu.”—Afilipi 4:11.

3. Muziŵengi vinthu vo muchita umampha

Kumala kwa nthengwa ya apapi ŵinu kungachitiska kuti musuzgikengi maŵanaŵanu ukongwa, kweni vingakuwovyani kuziŵa vinthu vo muchita umampha ukongwa. Venivi vingakuwovyaniso kusambira vinthu vinyaki vasonu. Jeremy yo nthengwa ya apapi ŵaki yingumala pa nyengu yo wenga ndi vyaka 13, wangukamba kuti “Kumala kwa nthengwa ya apapi wangu kunguchitiska kuti ndije ndi maudindu nganandi. Nde mwana wakwamba, mwaviyo ndakhumbikanga kuphwere ukongwa ama wangu kweniso kovya avurwa ŵangu.”

Musungwana watovya muvurwa waki kulemba homuweki po anyinawu abika chakurya. — Kumala kwa nthengwa ya apapi’ kungakuwovyani kuti mufiskengi maudindu ngakupambanapambana panyumba

Kumbi ndi vinthu wuli vo muwona kuti muchita umampha chifukwa cha mo vinthu vilili pa umoyu wa apapi ŵinu?
Kumbi ndi nkharu nizi zo mukhumbika kugwiriyapu ntchitu?

“Malemba ngosi ngakukambirika ndi Chiuta ndipu ngatovya pakunyoloska vinthu.”—2 Timote 3:16.

a Kuti musambiri vinandi, wonani nkhani yamutu wakuti “Kodi Ndingatani Kuti Ndisamapse Mtima?”

Vo achinyamata anyinu akamba

Elena wangukamba kuti; “pambula kuswera yapa ndasambira kuti ndikhumbika kuzomereza ŵaka asani apapi wangu asankha kumalisa nthengwa. Pakwamba ndaziŵanga cha kuti ntchinthu wuli cho chichitika. Po ndenga mwana ndenga wamtafu ukongwa. Po sonu ndendi vyaka 18, ndifiska kuzomereza vo vachitika kweniso kuvitaya ŵaka.”

Katelyn wangukamba kuti “nthengwa ya apapi ŵangu yingumala po ndenga ndi vyaka 7. Ndati ndafika vyaka 21, tinguja pasi ndi ada ndipu ndinguŵakambiya kuti ndikhumba kuti tikambiskani chechosi cho chinguchitika. Kwa maola ngaŵi tingukambiskana vo vinguchitika ndipuso vo vinguchitiska kuti nthengwa yimali kweniso mo vandikwaskiyanga. Nditinkha kuti nthengwa zimalengi, kweni nditiŵayanja ukongwa ada ndipu nde wakunozgeka kuŵavwisa. Mwaviyo ndinguzomereza vo vinguchitika ndipu ndenga ndi chimangu cha mumtima.”