LAYIBULARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitonga (Malawi)
  • BAYIBOLU
  • MABUKU
  • MAUNGANU
  • lv mutu 13 pp. 144-159
  • Masekeresu ngo Ngaleka Kukondweska Chiuta

Vidiyo yo mwasankha palivi.

Pepani, vidiyo iyi yikana kujula.

  • Masekeresu ngo Ngaleka Kukondweska Chiuta
  • “Mujisungi mu Chanju Chaku Chiuta”
  • Mitu yimanayimana
  • Nkhani Yakuyanana
  • KUSOPA LUMWI AKUKUPASKA ZINA LAKUTI KHRISIMASI
  • VO BAYIBOLO LIKAMBA PA NKHANI YA KUKUMBUKA ZUŴA LAKUWIYA
  • ISITALA
  • MIDAWUKU YAKUKWASKANA NDI MALIRU
  • NTHENGWA YINU YIJE YAMBULA KUFIPISKIKA
  • KUMBI SEKERESU LA CHAKA CHIFYA LIKWAMBA WULI?
  • IMWI AKWANJA YEHOVA, TINKHANI CHO NCHIHENI
  • KANKHUSKANI CHIUTA MU MAZU NDI VAKUCHITA
  • Sankhani Kusopa Chiuta
    Kumbi Tingasambiranji m’Bayibolu?
  • Koreskani Kusopa Kwauneneska
    Kumbi Bayibolo Lisambizanji Weniukongwa?
  • Kumbi Vikondwereru Vosi Vikondwesa Chiuta?
    Kondwani ndi Umoyu Kwamuyaya!—Kusambira Bayibolu Mwakukambiskana
  • Kumbi Akhristu Akhumbika Kukondwere Khrisimasi?
    Chigongwi cha Alinda Chakupharazga Ufumu Waku Yehova (Chakugaŵiya)—2017
“Mujisungi mu Chanju Chaku Chiuta”
lv mutu 13 pp. 144-159
Mwana wajula chawanangwa cho apapi ŵaki amupasa

MUTU 13

Masekeresu ngo Ngaleka Kukondweska Chiuta

‘Lutirizgani kwesa cho nchamarumbika ku Ambuya.’​—ŴAEFESU 5:10.

1. Kumbi mbanthu a mtundu wuli wo Yehova watiŵaguziya kwaki, nanga nchifukwa wuli atenere kulutirizga kuchita vinthu vamampha pa masu paku Chiuta?

YESU wangukamba kuti: “Asopi ŵenechu amsopengi Dada mu mzimu ndi mu uneneska: pakuti nadi Dada wapenja akumsopa aviyo.” (Yohane 4:23) Asani Yehova wasaniya ŵanthu aviyo nge mo wangusaniriya yimwi, watiŵaguziya kwaki ndipuso ku Mwana waki. (Yohane 6:44) Uwu ndi mwaŵi ukulu ukongwa! Chifukwa chakuti Satana ndiyu wakurandizga mura, ŵanthu wo atanja uneneska wa m’Bayibolo atenere ‘kulutirizga kwesa cho nchamarumbika ku Ambuya.’​—Ŵaefesu 5:10; Chivumbuzi 12:9.

2. Konkhoskani mo Yehova wawone ŵanthu wo asazga kusopa kwauneneska ndi kwaboza.

2 Kumbukani vo vinguchitika pafupi ndi Phiri la Sinai Ayisraele ŵati apempha Aroni kuti waŵapangiyi chiuta. Aroni wanguŵazomerezga, wangupanga mwana wa ng’ombi wagolidi ndipu wangukamba kuti wamiya Yehova. Iyu wanguti: “La mawa kukaŵanga dghera la Ambuya [Yehova].” Kumbi kusazga kusopa kwauneneska ndi kwaboza kungumukondweska Yehova? Awa. Yehova wangubaya ŵanthu pafufupi 3,000 wo angusopa mwana wa ng’ombi wagolidi. (Chituwa 32:1-6, 10, 28) Kumbi tisambiranjipu? Asani tikhumba kujisunga m’chanju chaku Chiuta, ‘tingakonga kanthu kaukazuzi cha’ ndipu titenere kuyesesa kuvikiriya uneneska kuti uleki kufipiskika munthowa yeyosi.​—Yesaya 52:11; Ezekiele 44:23; Ŵagalatia 5:9.

3, 4. Nchifukwa wuli titenere kuvwiya fundu za m’Bayibolo pa nkhani ya midawuku ndi masekeresu ngo ngachitika mazuŵa nganu?

3 Akutumika aku Yesu ŵati ŵafwa, ŵanthu wo ajidananga kuti Akhristu wo awuyanjanga cha uneneska wa m’Bayibolo angwamba kutole vakuchita va chisopa chaboza, masekeresu ndi maholidi nganyaki ngo akambanga kuti ngakuzomerezgeka m’mpingu wachikhristu. (2 Ŵatesalonika 2:7, 10) Muchisambira vakukwaskana ndi nganyaki mwa masekeresu ngenanga, muwonengi kuti ngalongo mzimu waku Chiuta cha kweni wa charu. Tingakamba kuti masekeresu ngacharu ngakoliyana pa fundu yimoza: Ngachiska malikhumbira nga liŵavu, vigomezgu va chisopa chaboza ndipuso kugomezga mizimu, vo vituliya ku “Babiloni Mukulu.”a (Chivumbuzi 18:2-4, 23) Kumbukani so kuti Yehova ndiyu wawaziŵa umampha unyakazi wa masekeresu nga chisopa chaboza, ko kukutuliya midawuku yinandi yo yichitika mazuŵa nganu. Mazuŵa nganu napu, Yehova wawona kuti masekeresu ngaviyo nga unyakazi. Isi nasi titenere kungawona nge mo Yehova watingawone.​—2 Yohane 6, 7.

4 Nge Akhristu auneneska, tiziŵa masekeresu ngo ngaleka kukondweska Yehova. Mwaviyo, titenere kusimikizga m’mtima mwidu kuti tileki kuchitaku masekeresu ngaviyo. Kuziŵa chifukwa cho Yehova watinkhiya masekeresu ngaviyo, kutiwovyengi kuleka kuchita chechosi cho chingatitondekeska kulutirizga kuja m’chanju chaku Chiuta.

KUSOPA LUMWI AKUKUPASKA ZINA LAKUTI KHRISIMASI

5. Nchifukwa wuli tisimikizga kuti Yesu wanguwa pa 25 December cha?

5 Ŵanthu anyaki agomezga kuti Khrisimasi ndi zuŵa lakukumbukiya kuwa kwaku Yesu. Kweni Bayibolo likambapu cha vakukwaskana ndi sekeresu lakuwa kwaki. Zuŵa lo Yesu wakuwiya liziŵika cha. Kweni tisimikizga kuti iyu wakuwa pa 25 December cha, chifukwa ku Betelehemu ko Yesu wanguwiya kuzizira ukongwa pa nyengu iyi.b Luka wakulemba kuti nyengu yo Yesu wanguwiya, ‘aliska . . . atandaranga mudondu, ndipu achitanga ulinda ndi usiku pa mskambu wawu.’ (Luka 2:8-11) Kukumaliya kwa mwezi wa December, ku Betelehemu kuzizira ukongwa ndipuso kutuwa vuwa ya mya, mwaviyo mbereri azijaliyanga m’makhola ndipu aliska atingi afiskengi cha ‘kutandara kudondu . . . ndi usiku’ pa nyengu iyi. Kweniso Yosefe ndi Mariya anguluta ku Betelehemu chifukwa Kaisare Augusto wangulangula kuti ŵanthu akalembeski mazina ngawu. (Luka 2:1-7) Kwatingi kuŵengi kwakusuzga kuti Kaisare walanguli ŵanthu wo atinkhanga muwusu wachiroma kuti aluti ku muzi kwawu ko akutuliya apapi ŵawu m’nyengu ya kuzizira ukongwa yeniyi.

6, 7. (a) Kumbi midawuku yinandi ya Khrisimasi yikwamba wuli? (b) Kumbi kupaskana vinthu pa Khrisimasi ndi kupaskana vinthu ko Akhristu achita kupambana wuli?

6 Khrisimasi yikutuliya m’Malemba cha kweni ku masekeresu nga chisopa chaboza cha m’nyengu yakali nge sekeresu la Chiroma la Saturnalia, lo achitiyanga Saturn, yo wenga chiuta wa ulimi. Mwakuyana ŵaka, buku linyaki likamba kuti, ŵanthu wo asopanga Mithra yo wenga chiuta wa lumwi, ŵati aŵerengese angusankha kuti achitengi “sekeresu lakukumbukiya kuwa kwaki” pa 25 December. Buku lo likamba so kuti: “Khrisimasi yingwambika pa nyengu yo ŵanthu anandi asopanga lumwi m’charu cha Roma,” pati pajumpha vyaka pafufupi 300, kutuliya po Khristu wangufwiya.​—New Catholic Encyclopedia.

Akhristu auneneska apaskana vawanangwa chifukwa chakuti atanjana

7 Pa nyengu ya masekeresu ngawu apaskananga vinthu ndipuso achitanga phwandu, ndipu venivi ndivu vichitika so mazuŵa nganu pa Khrisimasi. Chinanga kuti ve viyo, kupaskana vinthu pa Khrisimasi ko kwachitikanga ndi ŵanthu a ku Roma kwakoliyananga cha ndi lemba la 2 Ŵakorinte 9:7, lo likamba kuti: “Munthu yosi wapaski uli ndimo wajiteme mumtima waki; kwachigwinini cha, pamwenga kwakukakamizgika cha; chifukwa Chiuta watanja mpaski wamasangu.” Akhristu auneneska apaskana vinthu chifukwa chakuti atanjana, ndipu achita kulindizga deti lapade cha ndipuso asani apaska chinthu munthu alindizga kuti waŵawezge cha. (Luka 14:12-14; ŵerengani Machitidu 20:35.) Kweniso akondwa ukongwa chifukwa akwaskika cha ndi masuzgu ngo ngatuza chifukwa cha Khrisimasi ndipuso aŵavi mphingu yo ŵanthu anandi atuŵa nayu chifukwa chakukongola ndalama pa nyengu iyi.​—Mateyu 11:28-30; Yohane 8:32.

8. Kumbi akuwukwa angumupaska vinthu Yesu pakuwonga zuŵa laki lakuwiya? Konkhoskani.

8 Ŵanthu anyaki angafumba kuti, kumbi akuwukwa angumupaska vinthu cha Yesu pakuwonga zuŵa laki lakuwiya? Awa. Vinthu vo Yesu wangupaskika valongonga kuti wenga munthu wakukhumbika ukongwa ndipuso wakwenere kupaskika ulemu. Ivi ndivu vachitikanga m’nyengu yakali. (1 Ŵakaronga 10:1, 2, 10, 13; Mateyu 2:2, 11) Kweniso Yesu wati wawaku ndi usiku, yiwu anguchimuwona usiku weniwo cha. Pa nyengu yo anguluta kuchimuwona, Yesu wenga mwakuryiya viŵetu cha kweni wajanga munyumba ndipuso pa nyengu iyi ndipu we ndi myezi yinandi.

KUMBI NDITENERE KUCHITAKU MASEKERESU?

Mzichi wakana kutowesaku malu nga nchitu ngo akhumba kuchitiyaku masekeresu ngo ngaleka kukondweska Chiuta

Fundu: ‘Tuwanimu mukati mwawu, ndi mupatukemu, watiti Mbuya [Yehova], ndipu chambula kutowa mungachikwaskanga cha; ndipu ini ndikulondiyeningi imwi.’​—2 Ŵakorinte 6:17.

Mafumbu ngo mungajifumba pa nkhani ya masekeresu kweniso midawuku ya mazuŵa nganu

  • Kumbi sekeresu lenili liwoneke limu kuti lituriya ku chisambizu pamwenga mudawuku wa chisopa chaboza ndipuso lisazgapu vamizimu?​—Yesaya 52:11; 1 Ŵakorinte 4:6; 2 Ŵakorinte 6:14-18; Chivumbuzi 18:4.

  • Kumbi sekeresu lenili litumbika munthu, gulu pamwenga mbendera ya charu mwakujumphiska?​—Yeremiya 17:5-7; Machitidu 10:25, 26; 1 Yohane 5:21.

  • Kumbi lichitiska kuti ŵanthu a m’charu chinyaki pamwenga a mtundu unyaki awonekengi kuti mbapachanya kuruska anyawu?​—Machitidu 10:34, 35; 17:26.

  • Kumbi lilongo “mzimu wacharu” wo ususkana ndi mzimu wakupaturika waku Chiuta?​—1 Ŵakorinte 2:12; Ŵaefesu 2:2.

  • Kumbi ŵanthu aguŵengi asani ndachitaku sekeresu lenili?​—Ŵaroma 14:21.

  • Asani ndasankha kuti ndichitengeku cha sekeresu, kumbi ndingaŵakonkhoske wuli ŵanthu mwaulemu vifukwa vo ndikaniya kuchitaku?​—Ŵaroma 12:1, 2; Ŵakolose 4:6.

Malemba yanga ngangakuwovyani kumuka mafumbu ngakukwaskana ndi masekeresu ngo ngachitika mazuŵa nganu:

  • “[Ayisraele ambula kugomezgeka] angwendezgana ndi amitundu ndi kusambira nthowa zawu ziheni.”​—Sumu 106:35.

  • “Yo ngwamagomekezgeka mu chimana, ngwamagomekezgeka mu chikulu so: ndipu yo ngwambula urunji mu chimana, mu chikulu nachu ngwambula urunji.”​—Luka 16:10.

  • “Mwe acharu cha.”​—Yohane 15:19.

  • “Kuti muziŵa cha kusanganapu gomi la Mbuya ndi gomi la ŵademoni.”​—1 Ŵakorinte 10:21.

  • “Nyengu yo yakapu njikulu kutataliya khumbiru la Amitundu, ndi kujende mu mauyaya, maulakalaka, mauloŵevu, vindimba, maunkhamwi, masopedu ngamwikhu nga ŵangoza.”​—1 Petro 4:3.

VO BAYIBOLO LIKAMBA PA NKHANI YA KUKUMBUKA ZUŴA LAKUWIYA

9. Kumbi nchinthu wuli cho chinguchitika pa masekeresu nga zuŵa lakuwiya ngo ngazumbulika m’Bayibolo?

9 Chinanga kuti kuwa kwa mwana kukondweska nyengu zosi, kweni Bayibolo likambapu cha kuti muteŵeti waku Chiuta wanguchitapu sekeresu pa zuŵa lakuwiya. (Sumu 127:3) Kumbi ŵanthu wo alembanga Bayibolo anguluwa ŵaka kulembamu venivi? Awa, chifukwa pe masekeresu ngaŵi ngo Bayibolo likamba, nge sekeresu lo linguchitika pakukumbuka zuŵa lakuwiya Farao wa ku Egipiti kweniso laku Herode Antipasi. (Ŵerengani Chiyambo 40:20-22; Marko 6:21-29.) Kweni pa masekeresu ngosi ngaŵi yanga panguchitika vinthu viheni, ukongwa laku Herode chifukwa pa sekeresu lenili, Yohane M’batizi wangudumulika mutu.

10, 11. Kumbi Akhristu a m’nyengu ya akutumika angawonanga wuli masekeresu nga zuŵa lakuwiya, nanga nchifukwa wuli?

10 Buku linyaki likamba kuti: “Akhristu a m’nyengu ya akutumika, awonanga kuti kuchita sekeresu lakukumbuka zuŵa lakuwiya ndi mudawuku wa chisopa chaboza.” (The World Book Encyclopedia) Mwakuyeruzgiyapu, Agiriki agomezganga kuti munthu weyosi wenga ndi mzimu wo wamuvikiriyanga, wo walerezgiyanga kuwa kwaki ndipu pavuli paki wajanga nayu nyengu zosi. Buku linyaki so likamba kuti, mzimu wo “wakoliyananga mwapade ndi chiuta yo zuŵa laki lakuwiya layanananga ndi lo munthu wawiya.” (The Lore of Birthdays) Kukumbuka zuŵa lakuwiya kukwamba kali ndipuso kukoliyana ndi kuloska vinthu vakunthazi, ndipu ŵanthu wo achita vinthu venivi, asanda nyenyezi ndi kuwona malu ngo nyenyezi yama pa nyengu yo munthu wawaku.

KUMBI MAHOLIDI NGAKOLIYANA WULI NDI KUSOPA SATANA?

M’chisopa chaku Satana zuŵa lakukhumbika ukongwa ndi zuŵa lo munthu wakuwiya. Nchifukwa wuli ve viyo? Chifukwa ŵanthu wo asopa Satana agomezga kuti munthu weyosi pakuyija wangaja chiuta asani wakhumba. Ndichu chifukwa chaki kuchita sekeresu la zuŵa lo munthu wakuwiya, nkhuchita sekeresu la zuŵa lakuwiya chiuta. Mbuneneska kuti ŵanthu anandi achichita sekeresu ili, awona viyo cha pamwenga atijiwona kuti mbakukhumbika kuruska anyawu cha. Chinanga kuti ve viyo, buku linyaki likonkhoska kuti, “Maholidi nganyaki ngakondweska mtima kweni kukumbuka zuŵa lakuwiya kuchitiska kuti munthu wajiwonengi kuti ngwakukhumbika ukongwa kuruska anyaki.”​—The Lore of Birthdays.

11 Ateŵeti aku Chiuta akali achitangaku cha midawuku yakukumbuka zuŵa lakuwiya chifukwa chakuti yikutuliya ku chisopa chaboza pamwenga yikoliyana ndi vamizimu pe cha, kweni chifukwa cha fundu zo asambiranga. Nchifukwa wuli tikamba viyo? Yiwu ŵenga anthurumi ndi anthukazi akujiyuyuwa wo awonanga kuti kuwaku kwawu kwenga kwambula kukhumbika kuti akuchitiyengi sekeresu.c (Mika 6:8; Luka 9:48) M’malu mwaki, akankhuskanga Yehova ndi kumuwonga chifukwa chakuŵapaska umoyu wo nchaŵanangwa chakuzirwa.d​—Sumu 8:3, 4; 36:9; Chivumbuzi 4:11.

12. Kumbi zuŵa lakufwiya liruska wuli zuŵa lakuwiya?

12 Chiuta watiŵakumbuka ŵanthu wosi wo atufwa ŵeche akugomezgeka ndipu azamuja so ndi umoyu wa muyaya. (Jobu 14:14, 15) Lemba la Wakutaula 7:1, likamba kuti: “Mbiri yamampha njamampha kwakuruska mafuta ngakuzirwa; ndipu zuŵa lakufwiya, liruska zuŵa la kuwiya.” Kuja ndi “mbiri yamampha” kung’anamuwa kuja ndi zina lamampha ndi Chiuta, lo titilisaniya chifukwa chakumuteŵete mwakugomezgeka. Titenere kuziŵa kuti, zuŵa lija lo Akhristu akulangulika kuti akumbukengi ndi zuŵa lo Yesu wangufwiya, mweniyo “zina” laki ndakukhumbika ukongwa kuti tizitaskiki.​—Ŵahebere 1:3, 4; Luka 22:17-20.

ISITALA

13, 14. Nchifukwa wuli kuchita sekeresu la Isitala nkhwakuzomerezgeka cha kwa Akhristu?

13 Isitala ndi holidi yo yikutuliya ku visopa vaboza vachikhristu ndipu yichitika pakukumbuka kuyuka kwaku Khristu. Kweni kumbi Khristu wangulangula kuti ŵanthu akumbukengi kuyuka kwaki? Awa. Mabuku ngakukonkhoska mbiri ngakamba kuti, Akhristu a m’nyengu ya akutumika achitanga sekeresu la Isitala cha chifukwa likutuliya ku chisopa chaboza. Buku linyaki likamba kuti: “Palivi ukaboni wewosi wakulongo kuti mu Phanganu Lale, ŵanthu akumbukanga Isitala. . . . Akhristu a m’nyengu ya akutumika awonanga kuti pengavi zuŵa lo lenga lakupaturika ukongwa kuruska linyaki.”​—Encyclopædia Britannica.

14 Kumbi Yehova wangazomerezga kuti sekeresu lakutuliya ku chisopa chaboza lichitikengi pakukumbuka kuyuka kwa Mwana waki? Awa. (2 Ŵakorinte 6:17, 18) Malemba ngakambapu cha kuti tikumbukengi zuŵa lo Yesu wanguyukiya. Mwaviyo, tingalongo kuti tivwiya cha asani tikumbuka kuyuka kwaku Yesu mwakuchita Isitala.

MIDAWUKU YAKUKWASKANA NDI MALIRU

15. Nchifukwa wuli Akhristu aleka kuchitaku midawuku yo yikwaskana ndi maliru?

15 Akhristu auneneska achitaku cha midawuku yinandi yo yichitika pa maliru. Midawuku yeniyi yisazgapu, kusamba munkhwala wakuŵingiya azimu asani munthu wako chiŵanda, kuŵawuwa vinthu vo anguruta navu kumasanu ndipuso kuŵika m’bokosi vinthu vo chipondi waviyanjanga. Kweniso ŵanthu anyaki achita chimeta, anyaki apemba motu pa maliru mwakuzunguliya nyumba ndi chilatu chakudikiska mizimu, anyaki atenguliya asani mwezi waŵalika, anyaki achita mwambu wakubenuwa nkhwichi ndipuso achita sadaka. Midawuku yosi iyi, yikoliyana ndi fundu yo ŵanthu agomezga yakuti akufwa apweteka pamwenga kuwovya ŵanthu amoyu. Kweni ivi visuskana ndi Bayibolo chifukwa akufwa “aziŵa kanthu cha.” Mwaviyo, ŵanthu wo akhumba kuja m’chanju chaku Chiuta, achitaku cha midawuku yo yichitiska kuti ŵanthu awopengi ndi kutumbika akufwa.​—Wakutaula 9:5, 10.

NTHENGWA YINU YIJE YAMBULA KUFIPISKIKA

16, 17. Nchifukwa wuli ŵanthu wo akhumba kutorana atenere kusanda midawuku ya nthengwa yo yichitika m’chigaŵa chawu mwakukoliyana ndi fundu za m’Bayibolo?

16 Nthengwa zo zifipiskika chifukwa cha midawuku ya Babiloni Mukulu zambula kutowa pa masu paku Chiuta. (Marko 10:6-9) Ndichu chifukwa chaki lemba la Chivumbuzi 18:23 likamba kuti, “mazu nga mweninthengwa chinanga nga mwali-nthengwa kuti ngakavwikanga mwaku [Babiloni Mukulu] naku cha pe.”

17 M’vyaru vakupambanapambana mwe so midawuku yakupambanapambana ya nthengwa. Midawuku yinyaki yo chilatu chaki nkhukhumbiya vamampha ŵanthu wo atorana kweniso wo ŵaza pa zowala, yingawoneka nge njamampha kweni yija yakutuliya ku Babiloni Mukulu. (Yesaya 65:11) Pe so midawuku yinyaki yo yituliya ku Chisopa Chaboza yo ŵanthu achita pavuli pakuti akwatisa nthengwa. Yinyaki mwa midawuku yeniyi, yisazgapu kulanga ŵanthu wo atorana ŵaka sonu ndi chilatu chakuti aziŵi asani ŵanthu wo, ŵe ndi mphapu. Ŵanthu wo alanga ŵanthu wo atolana ŵaka sonu, atiŵakonkhoske mo angachitiya asani agonana. Kukamba uneneska, wosi wo akhumba kuja m’chanju chaku Chiuta, akhwecha midawuku yikazuzi ndi yakufipiska yaviyo.​—Ŵerengani 2 Ŵakorinte 6:14-18.

18. Kumbi ndi fundu nizi za m’Bayibolo zo zingawovya ŵanthu wo anozgeke zowala ndipuso ŵanthu wo adanika ku zowala?

18 Ateŵeti aku Yehova akhwecha so vakuchitika vacharu vo vingayuyuwa nthengwa yachikhristu pa zuŵa lo akwatisiya ndipuso malu ngo achitiyaku phwandu la nthengwa pamwenga vo vingaguŵiska ŵanthu anyaki. Mwakuyeruzgiyapu, Akhristu atenere cha kukamba mazu nga vipongu, ngakutuka ndipuso ngo ngangachitiska soni ŵanthu wo atorana sonu kweniso ŵanthu anyaki wo ŵaza pa zowala zo. (Nthanthi 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Akhristu atenere cha kupanga maphwandu nga zowala ngakujumpha mwesu ngo ngangalongo “chitumbwa . . . cha umoyu” pamwenga kuti kujiwonesa chifukwa cha vinthu vo munthu wenavu. (1 Yohane 2:16) Asani munozgeke zowala, mungaluwanga cha kuti Yehova wakhumba kuti zuŵa linu la nthengwa muzilikumbukengi ndi likondwa.e

KUMBI SEKERESU LA CHAKA CHIFYA LIKWAMBA WULI?

19, 20. Nchifukwa wuli Akhristu atenere cha kuchita masekeresu nga Chaka Chifya?

19 Masekeresu nga Chaka Chifya ngakutuliya ku midawuku ya chisopa chaboza. Buku linyaki likamba kuti: “M’chaka cha 46 B.C. Julius Kaisare yo wawusanga Roma ndiyu wangwambisa kuti 1 January, lije zuŵa lakwamba kwa chaka. Ŵanthu a ku Roma angujalikiska deti lenili kuti atumbikengi Janus yo wenga chiuta wa mageti, visasa ndipuso kwamba kwa vinthu. Zina la mwezi wa January, likutuliya ku zina laku chiuta Janus, yo wenga ndi visku viŵi, chimoza chalereskanga kunthazi chinyaki kuvuli.”​—The World Book Encyclopedia.

20 Deti ndipuso midawuku yakukwaskana ndi masekeresu nga Chaka Chifya vichitika mwakupambanapambana m’vyaru vinandi. Buku linyaki likamba kuti: “M’vyaru vinandi va ku America, ŵanthu achita vinthu mwakujumpha mwesu nge kuloŵe ndipuso kuchita vinthu vachiwawa kukumaliya kwa chaka ndi kukwamba kwa chaka.” Ivi ndivu so vichitika m’vyaru vinyaki chifukwa ŵanthu “awona kuti kumala kwa chaka ndipuso kwamba kwa chaka ndi nyengu yalikondwa.” (The Standard Dictionary of Folklore, Mythology, and Legend) Kweni lemba la Ŵaroma 13:13, likamba kuti: “Tendengi kwakukongora [mwakwenere] nge ndi mu msana; mu vitimbaheka ndi mauroŵevu cha, mu maureŵi ndi mauyaya cha, mu ndewu ndi mu bina cha.”​—1 Petro 4:3, 4; Ŵagalatia 5:19-21.

IMWI AKWANJA YEHOVA, TINKHANI CHO NCHIHENI

21. Kumbi ndi masekeresu wuli ngo Akhristu atenere kungakhwecha chinanga kuti ngakwambika ndi visopa cha, nanga nchifukwa wuli?

21 Mijalidu yakuchitiska soni yo ye m’charu ichi mazuŵa nganu, yichiskika ndi Babiloni Mukulu pakweru pamwenga mwakubisa. Vyaru vinyaki vipereka ndalama zakwendeske masekeresu ngo ngachitika pachaka, ngo ngalongo ŵanthu avina ŵe nkhuli ndipuso masekeresu nga ŵanthu wo akutolana anthurumi pamwenga anthukazi pe. Kumbi kungaja kwakwenere kuti munthu yo watanja Yehova wasanirikengi pa vakuchitika vaviyo pamwenga kuviwonere? Kumbi kusanirikapu kungalongo kuti watinkha nadi cho nchiheni? (Sumu 1:1, 2; 97:10) Tingachita umampha ukongwa kuyezga wakulemba sumu yo wanguromba kuti: “Wezgani masu ngangu ku kulereska vo vambula chanduwu.”​—Sumu 119:37.

22. Kumbi mphavakuchitika nivi po Mkhristu wangasankha yija chakuchita mwakukoliyana ndi njuŵi yaki?

22 Pa nyengu ya masekeresu nga charu, Mkhristu watenere kuphwere kuti vakuchita vaki vileki kupereka maŵanaŵanu ngakuti nayu wachitaku masekeresu ngo. Paulo wakulemba kuti: “Viyo chinanga muturya, chinanga mutumwa, chinanga muchitanji, chitiyani vosi ku unkhankhu waku Chiuta.” (1 Ŵakorinte 10:31; wonani bokosi lakuti: “Musankhengi Mwazeru.”) Kweni asani midawuku pamwenga masekeresu ngawoneka kuti ngakwaskana cha ndi chisopa chaboza, ndali, sankhu ndipuso ngasuskana cha ndi fundu za m’Bayibolo, Mkhristu weyosi wangasankha yija chakuchita. Iyu watenere so kuŵanaŵaniya mo anyaki angavwiya kuti waleki kuŵaguŵiska.

KANKHUSKANI CHIUTA MU MAZU NDI VAKUCHITA

23, 24. Kumbi tingakonkhoska wuli fundu zakukwaskana ndi mijalidu yamampha yaku Yehova?

23 Ŵanthu anandi awona kuti mazuŵa nga masekeresu ngatiŵapaska mwaŵi wakucheze ndi mabanja ngawu kweniso anyawu. Mwaviyo, asani munthu munyaki waŵanaŵana kuti fundu za m’Malemba zo tilondo zakusuzga, tingamukonkhoske mwaulemu kuti Akaboni aku Yehova atanja kucheza ndi mabanja ngawu ndipuso anyawu. (Nthanthi 11:25; Wakutaula 3:12, 13; 2 Ŵakorinte 9:7) Titanja kucheza ndi abali ŵidu nyengu zosi, kweni chifukwa chakuti titanja Yehova ndi marangu ngaki ngarunji, tikhumba cha kutimbanyizga vakuchitika vamampha venivi ndi midawuku yo yitimukwiyiska.​—Wonani bokosi lakuti: “Kusopa Kwauneneska Kukondweska Ukongwa.”

KUSOPA KWAUNENESKA KUKONDWESKA UKONGWA

Yehova ndi “Chiuta walikondwa” ndipu wakhumba kuti ateŵeti ŵaki akondwengi. (1 Timote 1:11, NW) Malemba ngo nge mumphata umu ngalongo ukaboni wa fundu iyi:

  • “Mtima wakusangaruska we ndi kurya kunandi kwakurutiriya.”​—Nthanthi 15:15.

  • “Ndiziŵa kuti kulivi kamampha kwaku yiwu kwakuruska kukondwa ndi kusekere mwaku yiwu ŵija po ŵeche ndi umoyu; ndipu so nchawezi chaku Chiuta ku munthu kuti yosi waryi ndi kumwa ndi kukondwere mu nchitu zaki zosi.”​—Wakutaula 3:12, 13.

  • “Munthu mwanangwa wakalemeranga, ndipu mweniyo wadiriya maji nayu wakadirikiyanga maji.”​—Nthanthi 11:25.

  • “Zani kwaku ini, mosi mwaŵakudinirwa ndi mwaŵakuzitiskika, ndipu ini [Yesu] ndikupumuzgeningi. Chifukwa goŵa langu ndakoroŵa, ndi chifinga changu nchiyuyu.”​—Mateyu 11:28, 30.

  • “Muziŵengi uneneska, ndipu uneneska wo usanduskengi imwi ŵanangwa.”​—Yohane 8:32.

  • “Munthu yosi wapaski uli ndimo wajiteme mu mtima waki; kwachigwinini cha, pamwenga kwakukakamizgika cha; chifukwa Chiuta watanja mpaski wamasangu.”​—2 Ŵakorinte 9:7.

  • “Chipasi cha mzimu nchanju, chimwemwi, chimangu, . . . ulemu, umampha.”​—Ŵagalatia 5:22.

  • “Chipasi cha kungweruka . . . ncha mu umampha wosi ndi urunji ndi uneneska.”​—Ŵaefesu 5:9.

24 Akaboni anyaki akambiskana umampha ndi ŵanthu wo akhumbisiska kuziŵa uneneska, mwakugwiriskiya nchitu mutu 16 wa buku lakuti: Kumbi Bayibolo Lisambizanji Weniukongwa?f Kweni titenere kukumbuka kuti chilatu chidu nkhukhumba kuŵalongo kuti vo agomezga vaboza cha, kweni tikhumba kuŵawovya kuti ayambi kusopa kwauneneska. Mwaviyo, mutenere kukamba nawu mwaulemu, mwakuzikira ndipuso “mazu nginu ngaŵi ngawezi nyengu zosi, ngakunoweskeka ndi mche.”​—Akolose 4:6.

25, 26. Kumbi apapi angawovya wuli ŵana ŵawu kuti aje ndi chigomezgu chakukho ndipuso kuti ayanjengi Yehova?

25 Nge ateŵeti aku Yehova, tisambizika vinthu vinandi. Tiziŵa chifukwa cho tigomezge ndipuso cho tichitiya vinthu vinyaki ndi kukana kuchita vinthu vinyaki. (Ŵahebere 5:14) Mwaviyo, apapi sambizani ŵana ŵinu kuti aziziŵengi umampha fundu za m’Bayibolo. Asani muchita viyo, muwovyengi ŵana ŵinu kuti aje ndi chivwanu chakukho, ndipuso aŵamukengi kutuliya m’Malemba ŵanthu wo atiŵafumba vo agomezga. Ivi viwovyengi kuti muŵasimikizgiyi kuti Yehova watiŵayanja.​—Yesaya 48:17, 18; 1 Petro 3:15.

26 Ŵanthu wo asopa Chiuta “mu mzimu ndi mu uneneska” atinkha ŵaka masekeresu ngo ngaleka kutuliya m’malemba pe cha, kweni atesesa so kuchita vinthu mwauneneska pa chechosi cho achita pa umoyu wawu. (Yohane 4:23) Mazuŵa nganu ŵanthu anandi awona kuti kugomezgeka nkhwakukhumbika cha. Kweni nge mo tiwoniyengi m’Mutu 14, nthowa zaku Chiuta zititiwovya nyengu zosi.

a Wonani bokosi lakuti: “Kumbi Nditenere Kuchitaku Masekeresu?” Mitundu yinyaki ya maholidi ndi masekeresu visanirika mubuku la Watch Tower Publications Index, lakupharazgika ndi Akaboni aku Yehova.

b Mwakukoliyana ndi mwenimo akulembe m’Bayibolo kweniso mabuku ngakukonkhoska mbiri, Yesu watenere kuti wakuwa m’chaka cha 2 B.C.E., m’mwezi wa Etanimu pa kalenda yachiyuda wo uyanana ndi mwezi wa September/October m’kalenda yo tigwiriskiya nchitu mazuŵa nganu.​—Wonani buku la Insight on the Scriptures, Volume 2, peji 56-57, lakupharazgika ndi Akaboni aku Yehova.

c Wonani bokosi lakuti: “Kumbi Maholidi Ngakoliyana Wuli ndi Kusopa Satana?”

d Phanganu la Chilangulu lakambanga kuti asani munthukazi wabala mwana, waperekengi sembi ya ubudi kwaku Chiuta. (Ŵalevi 12:1-8) Ivi vaŵakumbuskanga Ayisraele kuti ŵana atole ubudi kutuliya kwa apapi ŵawu. Dangu lenili, laŵawovyanga Ayisraele kuwona zuŵa lakuwiya mwakwenere ndipuso kuti aleki kutole midawuku ya chisopa chaboza yakukumbuka zuŵa lakuwiya.​—Sumu 51:5.

e Wonani nkhani zitatu zakukonkhoska nkhani ya nthengwa ndipuso maphwandu mu Chigongwi cha Alinda cha Chichewa cha October 15, 2006, peji 18-31.

f Lakupharazgika ndi Akaboni aku Yehova.

MUSANKHENGI MWAZERU

Nyengu zinyaki pangachitika vinthu vo vingayesa kwanja kwidu Yehova ndi kuvwisisa kwidu fundu za m’Bayibolo. Mwakuyeruzgiyapu, Mkhristu wangadanika ndi muwolu waki pamwenga murumu waki yo ndi kaboni cha kuti akaryi chakurya limoza ndi abali ŵaki pa zuŵa la holidi. Akhristu anyaki njuŵi yaŵu yingaŵazomerezga penipo anyaki yingaŵazomerezga cha. Asani Mkhristu waluta ko wadanika, wakhumbika kulongo kuti walutiya sekeresu cha, kweni kuchirya chakurya limoza ndi abali ŵaki.

Chingaŵa chazeru kuti Mkhristu wamukambiyi mwaulemu murumu waki pamwenga muwolu waki ŵechendaluti ku sekeresu, ndi chilatu chakuti akaleki kuchichita soni asani iyu wachikana kuchita vinthu vo anyawu amuchita vakukwaskana ndi holidi yo. Munthurumi pamwenga munthukazi yo ndi Kaboni cha wangasankha kuti aluti zuŵa linyaki.​—1 Petro 3:15.

Nanga munthukazi yo ndi Mkhristu wangachita wuli asani murumu waki watimuchichizga kuti alutiyi limoza chinanga kuti wamukonkhoske? Iyu watenere kuziŵa kuti munthurumi ndiyu mutu wa banja ndipu ndi udindu waki kusaniriya banja laki chakurya. (Ŵakolose 3:18) Iyu wangawona kuti pa zuŵa la holidi lenili munthurumi wafiska udindu waki wakusaniriya banja laki chakurya mwakunozga kuti akaryi ndi abali ŵaki. Munthukazi wachikhristu wangapharazga so mwakulongo jalidu laki lamampha pa nyengu iyi. Ndipu chakurya chifipiskika cha chifukwa chakuti charyika pa zuŵa la holidi. (1 Ŵakorinte 8:8) Mkhristu watenere kuchiwona ŵaka nge nchakurya cho waturya nyengu zosi kweni watenere cha kuchitaku vinthu vakukwaskana ndi holidi nge kupereka moni wakukwaskana ndi holidi, kumba sumu ndi vinyaki vaviyo.

Tikhumbika so kuŵanaŵaniya mo ŵanthu angawone asani tachisanirika pa sekeresu lo. Munthukazi wachikhristu watenere kuziŵa kuti wangaguŵiska ŵanthu anyaki wo angaziŵa kuti waluta ku sekeresu.​—1 Ŵakorinte 8:9; 10:23, 24.

Iyu watenere so kujifumba kuti, kumbi abali ŵangu, angachindichichizga kuti ndiswi fundu za m’Malemba? Kopa kulengeskeka kungachitiska munthu kuti waswi fundu za m’Malemba. Mwaviyo, mukhumbika kuŵanaŵaniya dankha umampha fundu zenizi ndipuso kuŵanaŵaniya njuŵi yinu yakusambizika Bayibolo mwechendaluti ku sekeresu.​—Machitidu 24:16.

Kumbi Nditenere Kulonde Bonasi pa Khrisimasi?

Pa nyengu ya Khrisimasi, bwana wangapereka bonasi pamwenga chawanangwa ku ŵanthu wo atimugwiriya nchitu. Kumbi Mkhristu watenere kukana? Awa. Nyengu zinyaki bwana waŵanaŵanaku so cha kuti asani munthu walonde bonasi ndikuti wachitaku sekeresu la Khrisimasi. Pa nyengu iyi, iyu wangaŵapaska ŵaka ndalama anchitu ŵaki wosi chifukwa cha chanduru cho kampani yasaniya. Mabwana ngangapereka bonasi kuti ngawongi nchitu yo yagwirika pa kampani yawu m’chaka chosi champhumphu kweniso kuchiska ŵanthu kuti alutirizgi kugwira umampha nchitu. Iyu wangapaska vinthu anchitu ŵaki kaya angaŵa Ahindu, Asilamu ndipuso ŵanthu anyaki wo akondwere Khrisimasi pamwenga cha. Mwaviyo, kaya vinthu vo vaperekeka pa nyengu ya Khrisimasi pamwenga chifukwa cha Khrisimasi, palivi chifukwa chakuvikaniya.

Chinanga kuti vinthu vo vaperekeka chifukwa cha holidi ya chisopa, kulonde vinthu vo kung’anamuwa kuchitaku holidi ya chisopa cha. Wachibali pamwenga munthu yo wagwira nchitu limoza ndi Kaboni wangakamba kuti, “Ndiziŵa kuti mukondwere cha holidi iyi, kweni ini ndikhumba kukupaskani chinthu ichi nge chawanangwa.” Asani visuskana cha ndi njuŵi ya Mkhristu, iyu wangasankha kulonde chawanangwa cho ndi kuwonga kwambula kuzumbuwa chechosi chakukwaskana ndi holidi. (Machitidu 23:1) Mkhristu wangakonkhoska mwazeru chigomezgu chaki pa nyengu yinyaki yo iyu wawona kuti wangamuguŵiska cha.

Kumbi Mkhristu wangachita wuli asani munthu yo wapereka chawanangwa wawoneke limu kuti wapereke kwavya, wakhumba kuwona asani ngwakukho cha pa chigomezgu chaki ndipuso wangaleka kulondo fundu zo wagomezga chifukwa cha vinthu vo wapaskika? Paviyo yapa, mbumampha kukana. Kukamba uneneska, tikhumba kuteŵete Yehova Chiuta pe yija.​—Mateyu 4:8-10.

    Mabuku nga Chitonga (1996-2025)
    Tuwanipu
    Sereni
    • Chitonga (Malawi)
    • Tumizani
    • Vo Mukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Fundu zo Mutenere Kulondo
    • Nkhani Yakusunga Chisisi
    • Kusintha Vinthu Vachisisi
    • JW.ORG
    • Sereni
    Tumizani