Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti
JANUARY 4-10
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | LEVITIKO 18-19
“Lutirizgani Kuja ndi Nkharu Yamampha”
w14 9/1 7 ¶2
Vo Chiuta Wachitengi Kuti Watuzgepu Vinthu Viheni
Nchinthu wuli cho chichitikiyengi ŵanthu wo akaniya limu kusintha nthowa zawu ndipu alutirizga kuchita vinthu viheni? Ŵanaŵaniyani layizgu lambula kubisa ili: “Akunyoroka akajanga m’charu, ndipu ŵanthu akujisunga umampha akajaliriyanga mwaku cho; kweni aheni akadumulikangaku kucharu cho, ndipu akunyenga akazuwikangamu.” (Nthanthi 2:21, 22) Vinthu vosi vo ŵanthu aheni achitiska kwazamuŵavi. Pa nyengu yachimangu yeniyi, ŵanthu akuvwiya azamufwatukanga kamanakamana ku ubudi wo anguhara.—Ŵaroma 6:17, 18; 8:21.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w06 6/15 22 ¶11
“Ha! Ndikondadi Chilamulo Chanu”
Mbali yachiwiri ya Chilamulo cha Mose imene inasonyeza kuti Mulungu amadera nkhawa anthu ake inali yonena za ufulu wokunkha. Yehova analamula kuti mlimi wa mu Israyeli akakolola mbewu za m’munda mwake, anthu osauka aziloledwa kukunkha zinthu zimene antchito okolola asiya. Alimi sankaloledwa kukolola m’mphepete monse mwa minda yawo, ndipo sankaloledwa kukolola mphesa zotsalira m’munda kapena maolivi otsalira. Mitolo ya zokolola yomwe yaiwalidwa m’munda sinayenera kudzatengedwa. Amenewa anali malamulo achikondi othandiza anthu osauka, alendo, ana amasiye, ndi akazi amasiye. N’zoona kuti anthuwa anafunika kugwira ntchito mwakhama kuti athe kukunkha, koma chifukwa cha malamulo amenewa, akanapewa kupemphapempha.—Levitiko 19:9, 10; Deuteronomo 24:19-22; Salimo 37:25.
JANUARY 11-17
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | LEVITIKO 20-21
“Yehova Wakhumba Kuti Ŵanthu Ŵaki Achitengi Vinthu vo Wakhumba”
w04 10/15 11 ¶12
Kodi Muli ndi Chifukwa Chomveka Choyembekezera Paradaiso?
Komabe pali chinthu china chimene sitiyenera kuchinyalanyaza. Mulungu anauza Aisrayeli kuti: “Muzisunga malamulo onseŵa ndikuuzani lerolino, kuti mukhale amphamvu, ndi kuloŵa ndi kulandira dziko.” (Deuteronomo 11:8) Dziko lomweli linatchulidwanso pa Levitiko 20:22, 24, kuti: “Muzisunga malemba anga onse, ndi maweruzo anga onse, kuwachita; lingakusanzeni inu dziko limene ndipita nanuko, kuti mukhale m’mwemo. Koma ndanena nanu, Mudzalandira dziko lawo inu, ndipo ine ndilipereka kwa inu likhale lanu, ndilo dziko moyenda mkaka ndi uchi ngati madzi.” Inde, kuti alandire Dziko Lolonjezedwa panafunika kuti Aisrayeli akhale paunansi wabwino ndi Yehova Mulungu. Mulungu analola Ababulo kumenyana ndi Aisrayeli ndi kuwachotsa m’dziko lawo chifukwa chakuti sanamumvere.
it-1 1199
Chihara
Chihara ntchinthu chechosi cho munthu yo ngwakwenere kuhara wahara asani mweneku watayika. Chingaŵa so chinthu chechosi cho munthu walonde kutuwa kwa apapi ŵaki pamwenga kusere mumalu mwa munthu munyaki. Mu chiheberi mazu ngaki chayingu na·chalʹ (zina, na·chalahʹ). Mazu yanga ngasazgapu kulonde pamwenga kupereka chihara, pamwenga vinthu vosi ku munthu yo ngwakwenere kulonde. (Nu 26:55; Ezk 46:18) Mazu ngakuti ya·rashʹ nyengu zinyaki ngafwatulika kuti “wakuhara,” kweni kanandi ngagwiriskikiya ntchitu kung’anamuwa, kuto vinthu mumalu mwakuchita kuhara. (Ge 15:3; Lv 20:24) Ngang’anamuwa so “kulonda; kudikiskiya kutali.” Ivi vichitika ukongwa asani kwachitika nkhondu. (Dt 2:12; 31:3) Mu Chigiriki mazu ngo ngakamba vakukwaskana ndi chihara ngayanana ndi mazu ngakuti kleʹros, ngo pakwamba ngang’anamuwanga “mayeri” kweni mukuluta kwa nyengu angwamba kufwatuliya kuti ‘kugaŵa’ ndipu pakumaliya paki ngangwamba kuziŵika kuti “chihara.”—Mt 27:35; Mac 1:17; 26:18.
it-1 317 ¶2
Viyuni
Chigumula chati chajumphapu, Nowa wangupereka sembi “vamoyu vosi vakuphululuka vambula kufipiskika” kweniso vinyama. (Ge 8:18-20) Kutuliya pa nyengu iyi Chiuta wanguzomereza kuti ŵanthu aryengi viyuni chikulu achinja. (Ge 9:1-4; yeruzgiyani ndi Lv 7:26; 17:13.) Pa nyengu iyi viyuni vinyaki venga vambula kufipiskika ndipu Chiuta wanguzomereza kuti aviperekengi sembi. Bayibolu lilongo kuti ŵanthu anguzomerezeka kurya viyuni vosi, vo vilongo kuti pengavi chiyuni “chakufipiskika” mpaka po Dangu laku Mozesi lingujalikiskikiya. (Lv 11:13-19, 46, 47; 20:25; Dt 14:11-20) Kweni Bayibolu likamba cha vifukwa vo vinguchitiska kuti viyuni vinyaki vije “vakufipiskika.” Mwaviyo, ndi viyuni vosi cha vo venga vakufipiskika kweni vija vo viturya viyuni vinyaki pamwenga vinyama. (Wonani mutu wakuti HOOPOE.) Kweni dangu lakukaniza kurya viyuni vakufipiskika linguleka kugwira ntchitu phanganu lifya lati lajalikiskika, nge mo Chiuta wangulongore Peturo mu chiwona.—Mac 10:9-15.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 563
Kujicheka Muliŵavu
Dangu laku Chiuta lakanizganga kuti ŵanthu ajichekengi chifukwa cha munthu wakufwa. (Lv 19:28; 21:5; Dt 14:1) Venga viyo chifukwa Ayisirayeli ŵenga akupaturika kwaku Yehova ndipuso ŵenga chuma chaki chapade. (Dt 14:2) Chifukwa cha venivi, Ayisirayeli akhumbikanga cha kusopa angoza. Yiwu akhumbikanga so cha kuliya mwakujumphisa mpaka kufika pa kujipweteka pamwenga kujichekacheka. Ve viyo chifukwa yiwu aziŵanga vo vichitika asani munthu wafwa kweniso ŵenga ndi chilindizga chakuti akufwa azamuyuka. (Da 12:13; Ah 11:19) Kweniso kuvwiya dangu lakukanizga kujicheka kwalongonga kuti atumbika liŵavu lo Chiuta wakuŵapasa.
JANUARY 18-24
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | LEVITIKO 22-23
“Vo Tisambira ku Maphwandu ngo Ngachitikanga Kali”
it-1 826-827
Phwandu la Viŵandi Vambula Chakutupisa
Pa zuŵa lakwamba la Phwandu la Viŵandi Vambula Chakutupisa lo laŵanga so zuŵa la sabata, Ayisirayeli achitanga unganu wakupaturika. Pa zuŵa lachiŵi la Nisani 16, alutanga kwa wasembi ndi ntchinda ya vipasu vakwamba va balire, mbewu zakwamba kucha ku Palesitina. Ayisirayeli azomerezekanga cha kurya chiŵandi chechosi, tirigu wakukazinga pamwenga mbewu zasonu mpaka po apereke sembi yaku Chiuta. Wasembi waperekanga vipasu vakwamba kucha nge sembi kwaku Yehova mwakuyendesa ntchinda uku ndi uku pa masu paku Yehova. Kweniso aperekanga mwana wa mbereri munthulumi wambula kalema wambula kujumpha chaka chimoza, nge sembi yakupiriza limoza ndi sembi ya mbewu yakudaku mafuta ndipuso sembi ya chakumwa. (Lv 23:6-14) Ayisirayeli azomerezekanga cha kotcha mbewu yeyosi pamwenga ufwa pa guŵa la sembi nge mo asembi angwamba kuchitiya pati pajumpha kanyengu. Munthu weyosi pamwenga banja lelosi la Ayisirayeli lo lenga ndi katundu lingupaskika so mwaŵi wakuti lingapereka sembi pa nyengu ya phwandu kulongo kuwonga kwaku Yehova.—Ek 23:19; Dt 26:1, 2; wonani mutu wakuti FIRSTFRUITS.
Kuzirwa. Kurya viŵandi vambula chakutupisa pa nyengu iyi kwakoliyananga ndi vo Yehova wangukambiya Mozesi pa lemba la Ekisodo 12:14-20 vo visazgapu ulongozgi wo we pa vesi 19 wakuti: “Kwa mazuŵa 7, munyumba zinu mungazisanirikanga fulawu wakukasa wakusazgaku chakutupisa cha.” Pa Dotoronome 16:3 viŵandi vambula chakutupisa vidanika kuti “viŵandi va suzgu,” ndipu chaka chechosi vaŵakumbusanga zuŵa lo angutuliya mwaliŵiliŵi mucharu cha Ijipiti (pa nyengu iyi ŵengavi nyengu yakuti apangiyi viŵandi va chakutupisa [Ek 12:34]). Achitanga venivi kuti akumbukengi masuzgu kweniso ukapolu wo ŵenga nawu mu Ijipiti, ndipu Yehova nayu wangukamba kuti, “kuti mukumbukengi zuŵa lo mungutuliya mucharu cha Ijipiti nyengu yosi yo mujaliyengi ndi umoyu.” Ayisirayeli anguchita phwandu lakwamba pa maphwandu ngatatu ngo ngakhumbikanga kuchitika pachaka chifukwa anguziŵa kuti ŵe pa wanangwa ndipuso kuti Yehova wanguŵataska ku ukapolu.—Dt 16:16.
it-2 598 ¶2
Pentekosti
Tirigu wakwamba kucha amugwiriskiyanga ntchitu mwakupambana ndi balire wakwamba kucha. Apanganga viŵandi viŵi mwakugwiriksiya ntchitu ufwa wakusilirika wakukwana vigaŵa viŵi mwa vigaŵa 10 va mwesu wa efa limoza ndi chakutupisa. Yiwu alutanga ndi viŵandi venivi ‘kutuliya kunyumba zawu,’ vo vilongo kuti viŵandi ivi avibikanga nge vakupaturika cha kweni nge mo abikiyanga vo aryanga kunyumba zawu. (Lv 23:17) Sembi zakupiriza ndipuso sembi ya ubudi zaperekekanga pamoza ndi ŵana a mbereri ŵaŵi anthulumi nge sembi ya chimangu. Wasembi wayendesanga viŵandi ndipuso ŵana a mbereri pa masu paku Yehova mwakuŵika manja ngaki pasi pa viŵandi kweniso vigaŵa va ŵana a mbereri ndipu waviyendesanga uku ndi uku kulongo kuti vaperekeka pa masu paku Yehova. Asani viŵandi ndi ŵana ambereri vaperekeka nge sembi, vaŵanga va wasembi kuti waryi nge sembi yachimangu.—Lv 23:18-20.
w14 5/15 29 ¶11
Kumbi Mutende Limoza ndi Gulu Laku Yehova?
Gulu laku Yehova lititikhumbiya vamampha asani lititichiska kuti tilondongi ulongozgi waku Paulo wakuti: “Tipimirani kwachikhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha; kwambura kujowo unganu waku taŵeni, uli nkharusu ka ŵanyaki, kweni ŵakuchiskana; ndipu ukongwa viŵi po muwona kuti zuŵa lo liŵandika.” (Ŵah. 10:24, 25) Ayisraele akumananga chaka chechosi kuti asopi Yehova. Yiwu achitanga so Dyera la Misasa mu nyengu yaku Nehemiya kuti akondwi. (Chit. 23:15, 16; Neh. 8:9-18) Nasi tiyanduwa ukongwa ndi maunganu nga mpingu, ngadera, ngapade ndipuso ngachigaŵa. Mwaviyo, tiyeni tiyesesengi kugwiriskiya nchitu mwaŵi wenuwu kuti tije ndi likondwa kweniso tilutirizgi kuja pa ubwezi ndi Chiuta.—Tito 2:2.
JANUARY 25-31
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | LEVITIKO 24-25
“Chaka cha Wanangwa Kweniso Wanangwa Wakunthazi”
it-1 871
Wanangwa
Chiuta yo Wapereka Wanangwa. Yehova ndi Chiuta yo wapereka wanangwa. Iyu wangutuzga Ayisirayeli mu ukapolu ku Ijipiti. Wanguŵakambiya kuti asani alutirizgengi kuvwiya marangu ngaki iyu waŵapaskengi chechosi. (Dt 15:4, 5) Davidi wangukamba va wanangwa wa mutinyumba takuthopoka ta mu Yerusalemu. (Sl 122:6, 7) Chinanga kuti venga viyo, dangu lazomerezanga kuti asani munthu ndi mukavu, wajigulisengi nge kapolu kuti wafiski kuphwere banja laki kweniso iyu mweneku. Kweni dangu lakambanga so kuti munthu yo wafwatulikengi ku ukapolu mu chaka cha 7. (Ek 21:2) Wanangwa wapharazgikanga ku ŵanthu wosi wo aja mucharu cha Isirayeli mu Chaka cha Wanangwa (cho chakwananga mu Chaka cha 50 chechosi). Kapolu weyosi wachiheberi wafwatulikanga ndipu waweriyanga pamalu ngaki.—Lv 25:10-19.
it-1 1200 ¶2
Chihara
Pakuti banja lelosi lenga ndi malu ngaki, munthu wazomerezekanga cha kugulisiya limu malu. Malu ngagulisikanga mwakukoliyana ndi unandi wa vakurya vo munthu wavunengi pa malu po ndipu atchajanga mtengu mwakukoliyana ndi unandi wa vyaka vo vajaku kuti afiki pa chaka chinyaki cha Wanangwa. Mu Chaka cha Wanangwa yo wangugula malu wangaweziyanga ku mweneku asani mweneku yo waleka kungawombo chaka cha Wanangwa chechendakwani. (Lv 25:13, 15, 23, 24) Dangu lenili lagwiranga so ntchitu ku nyumba za mumizi yambula mpanda zo aziwonanga nge mo awoninyanga minda ya mucharu. Asani munthu wagulisa nyumba yo ye mutawuni ya mpanda, wangawombo nyumba yo pechendajumphi chaka chimoza kutuliya po wanguyigulisiya. Iyu wajanga ndi wanangwa wakuwombo so malu ngo kwa chaka chimoza. Kweni nyumba za Alevi zo zenga mumatawuni ngawu, Alevi ajanga ndi wanangwa wambula kumala wakuwombo nyumba zawu chifukwa ngenga malu ngawu mpaka muyaya.—Lv 25:29-34.
it-2 122-123
Chaka cha Wanangwa
Asani Ayisirayeli avwiya dangu lakukwaskana ndi Chaka cha Wanangwa, Yehova waŵatumbikanga chifukwa paŵangavi munthu mukavu ukongwa pamwenga wakukhupuka ukongwa ndipu venivi vipambana ukongwa ndi vo vichitika mu vyaru vinandi mazuŵa nganu. Venivi vawovyanga kuti munthu weyosi wawovyengeku ku ntchitu zo zachitikanga mu charu mwakukoliyana ndi malusu ngo wenga nangu. Yehova waŵapasanga vakurya vinandi kweniso waŵasambizanga Ayisirayeli, kweni kuti venivi vichitiki akhumbikanga kumuvwiya ndipu atingi akondwengi ndi boma laku Chiuta kweniso vinthu vamampha vo ndi ufumu waku Chiuta pe ungapereka.—Yes 33:22.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w09 9/1 22 ¶4
Kodi Muyenera Kuchita Chiyani Mukakhumudwitsidwa
Ngati munthu wachiisiraeli wapweteka mnzake ndi kum’chotsa diso, m’Chilamulo munali chilango choyenera. Komabe, munthu amene wapwetekedwayo si amene ankapereka chilango kwa munthuyo kapena achibale ake. Chilamulo chinkanena kuti munthuyo akatule nkhaniyo kwa anthu oyenerera omwe anali oweruza kuti akaweruze nkhaniyo. Kudziwa lamulo lakuti munthu wachiwawa kapena wolimbikitsa zachiwawa anayenera kulangidwa mofanana ndi mmene wapwetekera mnzakeyo, kunkathandiza kwambiri kuti anthu asamabwezerane. Komanso pali zifukwa zina.
FEBRUARY 1-7
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | LEVITIKO 26-27
“Kumbi Munthu Wakhumbika Kuchitanji Kuti Yehova Wamutumbiki?”
w08 4/15 4 ¶8
Kanani Zinthu “Zopanda Pake”
Kodi zingatheke bwanji “Chuma” kukhala mulungu? Kuti tiyankhe funsoli, tiyeni tiganizire za mwala umene uli m’munda, m’nthawi ya Aisiraeli. Mwala umenewo akanatha kumangira nyumba kapena mpanda. Koma mwala womwewo akanati aupange “choimiritsa” kapena “mwala wozokota,” ukanakhala chopunthwitsa anthu a Yehova. (Lev. 26:1) Mofanana ndi zimenezi, ndalama zili ndi ntchito yake. Timafunikira ndalama kuti tipeze zofunika pamoyo, ndipo tingazigwiritse ntchito bwino potumikira Yehova. (Mlal. 7:12; Luka 16:9) Koma mtima wathu ukakhala pa kufunafuna ndalama m’malo motsogoza utumiki wathu wachikhristu, pamenepo ndalamazo zimakhala mulungu wathu. (Werengani 1 Timoteyo 6:9, 10.) Popeza kuti anthu m’dzikoli amafuna kwambiri kulemera, ifeyo tionetsetse kuti nkhani ya ndalamayi tikuiona bwino.—1 Tim. 6:17-19.
it-1 223 ¶3
Ulemu
Chifukwa cha mo Yehova wagwiriskiyanga ntchitu Mozesi kweniso mo wachitiyanga nayu vinthu, Mozesi wanguchita vinthu vanthazi (Muchiheberi, moh·raʼʹ) pamasu pa ŵanthu aku Chiuta. (Dt 34:10, 12; Ek 19:9) Ŵanthu wo ŵenga ndi chivwanu amutumbikanga ukongwa Mozesi. Yiwu aziŵanga kuti Chiuta walongoranga nawu kuziya mwaku Mozesi. Ayisirayeli akhumbikanga kutumbika malu ngakupaturika ngaku Yehova. (Lv 19:30; 26:2) Venivi vilongo kuti Ayisirayeli atumbikanga malu ngakupaturika, asopanga munthowa yo Yehova wanguŵakambiya ndipuso achitanga vinthu mwakukoliyana ndi vo Yehova wanguŵalamula.
w91 3/1 17 ¶10
Lolani “Mtendere wa Mulungu” Uchinjirize Mtima Wanu
Yehova anauza mtunduwo nati: ‘Mukamayenda m’malemba anga, ndi kusunga malamulo anga, ndi kuwachita; ndidzakupatsani mvula m’nyengo zake, ndi dziko lidzapereka zipatso zake, ndi mitengo ya m’minda idzabala zipatso zake. Ndipo ndidzapatsa mtendere m’dzikomo, kuti mudzagone pansi, wopanda wina wakukuopsani; ndidzaletsanso zilombo zisakhale m’dzikomo, lupanga lomwe silidzapita m’dziko mwanu. Ndipo ndidzayendayenda pakati pa inu, ndi kukhala Mulungu wanu ndi inu mudzakhala anthu anga.’ (Levitiko 26:3, 4, 6, 12) Israyeli akanakhoza kusangalala ndi mtendere chifukwa chakuti anali wosungika kwa adani ake, anali ndi chuma chakuthupi chamwana alirenji, ndiunansi wathithithi ndi Yehova. Koma izi zikadalira pa kumamatira kwake ku Chilamulo cha Yehova.—Salimo 119:165.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 617
Mulili
Alangikanga Chifukwa Chakuswa Dangu Laku Chiuta. Ayisirayeli angutcheŵeskeka kuti asani alekengi kusunga phanganu laku Chiuta iyu ‘wazamutumiza mulili pakati pawu.’ (Lv 26:14-16, 23-25; Dt 28:15, 21, 22) Mu Malemba, asani munthu we ndi umoyu wamampha, kwali mwakuliŵavu pamwenga mwauzimu ndikuti watumbikika ndi Chiuta (Dt 7:12, 15; Sl 103:1-3; Nth 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Chv 21:1-4), kweni asani munthu watama ndikuti ntchifukwa cha ubudi pamwenga kuleka kufikapu. (Ek 15:26; Dt 28:58-61; Yes 53:4, 5; Mt 9:2-6, 12; Yoh 5:14) Chinanga kuti nyengu zinyaki, Yehova Chiuta walanganga ŵanthu ndi makhati nyengu yeniyo ndi yeniyo nge mo wanguchitiya ndi Miriyamu, Uziya, ndi Gehazi (Nu 12:10; 2Mb 26:16-21; 2Mf 5:25-27), kweni kanandi vilongo kuti ŵanthu atamanga matenda ndipuso mulili chifukwa cha ubudi wo tikuhara pamwenga vakuchita va ŵanthu anyaki. Yiyu avunanga vo apandanga; akumananga ndi masuzgu chifukwa cha vinthu viheni vo achitanga. (Ag 6:7, 8) Pakukamba va ŵanthu wo achita ureŵi, Paulo wangukamba kuti Chiuta “wakuŵaleka kuti achitengi vinthu vaukazuzi, kuti alengesi maliŵavu ngawu . . . alonde cheruzgu chawu chosi chifukwa cha kunanga kwawu.”—Ar 1:24-27.
FEBRUARY 8-14
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | NUMERI 1-2
“Yehova Wakhumba Kuti Ŵanthu Ŵaki Achitengi Vinthu Mwandondomeku”
w94 12/1 9 ¶4
Malo Oyenera a Kulambira Yehova M’miyoyo Yathu
Mukanakhala m’mwamba ndi kuyang’ana Aisrayeli ogonera m’chipululu, kodi mukanaonanji? Malo aakulu, koma adongosolo a mahema okhalamo pafupifupi anthu mamiliyoni atatu kapena kuposapo, osonkhanitsidwa m’magulu a mafuko atatuatatu kumpoto, kummwera, kummaŵa, ndi kumadzulo. Posuzumira pafupi, mukanaonanso gulu lina pafupi ndi pakati pa chigonocho. M’timagulu ta mahema tinayi timeneti munali kukhala mabanja a fuko la Levi. Pakati penipeni pa chigono, pamalo otchingidwa ndi khoma la nsalu, panali chimango chapadera. Chimenechi chinali “chihema chokomanako,” kapena chihema, chimene Aisrayeli a “mtima waluso” anamanga malinga ndi pulani ya Yehova.—Numeri 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Ekisodo 35:10.
it-1 397 ¶4
Msasa
Msasa wa Ayisirayeli wenga ukulu ukongwa. Penga anthulumi ankhondu akukwana 603,550, anthukazi ndi ŵana, arara ndipuso akupunduka, Alevi akukwana 22,000, kweniso “gulu la ŵanthu amitundu yakupambanapambana”—wosi pamoza atenere kuti ŵengapu 3,000,000 pamwenga kujumpha. (Ek 12:38, 44; Nu 3:21-34, 39) Kweni pa malu ngo Ayisirayeli azenganga mahema ngawu palivi munthu wangaziŵa kuti ngaŵanga ngakulu wuli; veviyo chifukwa ŵanthu akamba vakupambana. Yiwu ŵati ajintha mahema ngawu mwakulereskana ndi Yeriko muvidika va Mowabu, viwoneka kuti msasa uwu wenga ukulu ukongwa chifukwa watuwanga ku “Beti-yeshimoti mpaka ku Abelu-sitimu.”—Nu 33:49.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 764
Kalembera
Kanandi kalembera wachitikanga mwakutole zina la munthu, mtundu, fuku ndipuso banja. Kalembera wasazgangapu vinandi mmalu mwakuŵerenga waka unandi wa ŵanthu. Kalembera yo wazumbulika mu Bayibolu wachitikanga pa vifukwa vakupambanapambana. Mwakuyeruzgiyapu, alembanga ŵanthu kuti aziŵi yo ngwakwenere kupereka msonkhu, kusere usilikali, pamwenga yo ngwakwenere kugwira ntchitu zinyaki pa malu ngakupaturika.
FEBRUARY 15-21
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | NUMERI 3-4
“Uteŵeti wo Alevi Achitanga”
it-2 683 ¶3
Wasembi
Phanganu la Dangu. Pa nyengu yo Ayisirayeli ŵenga ku ukapolu ku Ijipiti, Yehova wangupatuwa mwana wakwamba weyosi wa Ayisirayeli kuti ngwaki pa nyengu yo wangubaya mwana wakwamba weyosi wa Ayijipiti ndi mulili wa nambala 10. (Ek 12:29; Nu 3:13) Ŵana akwamba ŵenaŵa ŵenga aku Yehova kuti waŵagwiriskiyengi ntchitu kuchita mauteŵeti ngapade. Chiuta wakakhumbengi watingi wasankhengi ŵana wosi akwamba ŵa Ayisirayeli kuti aje asembi ndipuso kuti aphweriyengi malu ngakupaturika. Mumalu mwaki wangusankha ŵana anthulumi a fuku la Alevi kuti achitengi uteŵeti wenuwu. Pa chifukwa chenichi wangusankha ŵana anthulumi akwamba ŵa Alevi mumalu mwa ŵana wosi akwamba kuwaku a mafuku 12 (ŵana aku Yosefe Efurayemu ndi Manasi aŵaŵerenganga kuti ndi mafuku ngaŵi). Vilongo kuti ŵati aŵerenga angusaniya kuti penga ŵana anthulumi 273 akwamba kuwaku ŵa Ayisirayeli a mwezi umoza pamwenga kujumpha kuphara chiŵerengeru cha Alevi. Mwaviyo Chiuta wakhumbanga kuti munthulumi weyosi pa anthulumi 273 waperekengi ndalama zakujiwombole zakukwana masekeli ngankhondi, ndipu aziperekanga kwaku Aroni ndi ŵana ŵaki. (Nu 3:11-16, 40-51) Yehova wechendapereki dangu ili ndipu wapatuwa kali ŵana anthulumi amubanja laku Aroni a fuku la Alevi kuti ajengi asembi.—Nu 1:1; 3:6-10.
it-2 241
Alevi
Ntchitu za Alevi. Alevi angutuliya mu mabanja ngatatu nga ŵana anthulumi aku Levi, Gerisoni (Gerisomu), Kohati ndi Merari. (Ge 46:11; 1Mb 6:1, 16) Banja lelosi mwa mabanja ngenanga angupaskika ntchitu yakuti achitengi pafupi ndi chihema pa nyengu yo ŵenga muchipululu. Mabanja nga ŵana anthulumi aku Kohati ngangujintha mahema ngawu kuvuma kwa chihema. Kweni mabanja nganyaki nga Akohati ngangujintha mahema ngawu kumwera kwa chihema, mabanja nga Agerisoni kuzambwi, ndipu Amerari kunkhondi kwa chihema. (Nu 3:23, 29, 35, 38) Alevi ŵenga ndi ntchitu yakujintha, kupasuwa ndipuso kupinga chihema. Asani nyengu yakusamiya yakwana, Aroni ndi ŵana ŵaki anthurumi asiskanga makatani ngo ngagaŵanga Malu Ngakupaturika ndi Malu Ngakupaturika Ukongwa ndipu abenekeriyanga bokosi la ukaboni, guŵa la sembi ndipuso viyaŵi vakupaturika. Pavuli paki Akohati apinganga vinthu venivi. Agerisoni anyamuwanga salu za chihema, chakubenekere chaki, ketani ya pakhomu la chihema chakukumanaku, ketani ya pakhomu la balaza ndipuso vingwi vaki (viwoneka kuti venga vingwi vachihema). Amerari anyamuwanga mafulemu nga chihema, ntchindamilu zaki, visulu vaki vamazenji, vikhomu vaki kweniso vingwi (vingwi ivi viwoneka kuti venga va pabalaza la chihema).—Nu 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 241
Alevi
Mu nyengu yaku Mozesi Alevi wo akwaniska vyaka 30 ndiwu apasikanga uteŵeti wakunyamuwa chihema ndi vinthu vaki asani atichisamisa. (Nu 4:46-49) Mauteŵeti nganyaki ngachitikanga ndi ŵanthu avyaka 25, kweni wenga wambula kufyo nge wakusamisa chihema. (Nu 8:24) Mu nyengu ya Fumu Davidi vyaka vingusika kutuwa pa 30 kufika pa 20. Venga viyo chifukwa Davidi wangukamba kuti angwamba kugwiriskiya ntchitu nyumba yakusopiyamu mmalu mwa chihema, mwaviyo pakhumbikanga kuyisamisa cha. Kweni asani munthu wafika vyaka 50, uteŵeti wapachihema wo wachitanga wamalanga. (Nu 8:25, 26; 1Mb 23:24-26; wonani mutu wakuti AGE.) Alevi akhumbikanga kuti aliziŵengi umampha Dangu chifukwa kanandi yiwu ndiwu aŵerenganga ndi kusambiza ŵanthu.—1Mb 15:27; 2Mb 5:12; 17:7-9; Neh 8:7-9.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w06 8/1 23 ¶13
Khalani Anzeru mwa Kuopa Mulungu!
Chifukwa chothandizidwa ndi Yehova panthawi ya mavuto, Davide anakulitsa khalidwe la kuopa Mulungu ndi kum’dalira. (Salmo 31:22-24) Komabe katatu konse Davide anabwerera m’mbuyo pa kuopa Mulungu ndipo anagwa m’mavuto oopsa. Nthawi yoyamba iye anakonza zoti likasa la chipangano cha Yehova lipite ku Yerusalemu pa galeta m’malo moti Alevi alinyamule pa mapewa pawo, monga mmene Chilamulo cha Mulungu chinanenera. Uza, yemwe ankatsogolera galetalo, atagwira likasa lija kuti alikhazike bwinobwino, anafera pomwepo chifukwa cha ‘kusalingalira kwakeko.’ Inde, Uza anachimwa kwambiri, komatu kwenikweni iye analangidwa chifukwa choti Davide anachita zosalemekeza Chilamulo cha Mulungu. Kuopa Mulungu kumatanthauza kuchita zinthu mogwirizana ndi njira imene Mulungu amachitira zinthu.—2 Samueli 6:2-9; Numeri 4:15; 7:9.
FEBRUARY 22-28
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | NUMERI 5-6
“Kumbi Mungaŵayezga Wuli Anaziri?”
it-2 477
Anaziri
Anaziri akanizikanga vinthu vitatu: (1) Akhumbikanga cha kumwa vinyu kweniso vakumwa vinyaki vakuloŵeresa pamwenga kurya chinthu chechosi chakutuliya ku mphereska, kwali ziŵisi, zakufya pamwenga zakumira, akanizikanga so kumwa chakumwa chakutuliya ku mphereska kwali ziŵisi pamwenga viniga. (2) Akhumbikanga cha kumeta sisi lawu. (3) Akhumbikanga cha kukwaska munthu wakufwa, chinanga angaŵa awisi, anyina, mku waki, mvurwa waki pamwenga mzichi waki.—Nu 6:1-7.
Malayizgu Ngapade. Munthu yo walayizga mwapade wajanga “Munaziri [kung’anamuwa kuti kujipereka, kujipatuwa] kwaku Yehova” ndipu wachitanga venivi kuti wajiwonesi ku ŵanthu cha. Mumalu mwaki, “iyu ngwakupaturika kwaku Yehova mu mazuŵa ngosi ngo wajengi Munaziri.”—Nu 6:2, 8; yeruzgiyani ndi Ge 49:26.
Vinthu vo Anaziri angukanizika vamiyanga chinthu chinyaki chapade pakusopa Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, chifukwa cha uteŵeti wakupaturika wo wasembi mura wachitanga, wakanizikanga kukwaska munthu wakufwa chinanga wangaŵa mubali waki, ndimu so venge ndi Anaziri. Wasembi mura ndipuso asembi anyaki wosi akanizikanga kumwa vinyu pamwenga vakumwa vinyaki vakuloŵeresa asani achita uteŵeti wakupaturika pamasu paku Yehova.—Lv 10:8-11; 21:10, 11.
Kweniso Mnaziri (Muchiheberi, na·zirʹ) ‘walutirizganga kuja wakupaturika mwakuleka kumeta sisi laki,’ vo vawovyanga ŵanthu kuziŵa mwaliŵi kuti munthu yo ndi Mnaziri. (Nu 6:5) Mazu nga Chiheberi ngenanga ngakuti na·zirʹ ngagwiriskikiyanga so ntchitu pakukamba za vimiti va mphereska “vambula kuphatiriya.” Venga viyo chifukwa Ayisirayeli angukanizika kugwira ntchitu pa Sabata kweniso mu Chaka cha Wanangwa. (Lv 25:5, 11) Chinthu chinyaki chakukondwesa ntchakuti kachisulu kakung’anima kagolidi ko amangiriyanga pamphumphu yo wasembi mura wavwalanga, angulembapu mazu mwakuchita kujoba ngakuti: “Utuŵa ngwaku Yehova,” ndipu kaziŵikanga kuti “chisimikizu chakupaturika cha kujipereka [Muchiheberi, neʹzer, ngo ngakutuliya ku mazu ngakuti na·zirʹ].” (Ek 39:30, 31) Kweniso chisoti cha ufumu cho mafumu ngaku Isirayeli ngavwalanga chadanikanga so kuti neʹzer. (2Sa 1:10; 2Mf 11:12; wonani mutu wakuti CROWN; DEDICATION.) Wakutumika Paulo wangukamba kuti mu mpingu Wachikhristu munthukazi wakupaskika sisi mumalu mwa chinthu chakuvwala kumutu. Sisi litimukumbusa kuti udindu waki upambana ndi wo munthulumi wenawu ndipu watenere kukumbuka kuti wakhumbika kujithereska ku ndondomeku yaku Chiuta. Mwaviyo, kuleka kumeta sisi (vija umampha cha kuti munthulumi wasungengi sisi litali), kuleka kumwa moŵa kweniso kuja akutowa ndipuso ambula kufipiskika ko Anaziri achitanga valongonga kuti ŵenga akujinola ndipuso avwiyanga Yehova.—1Ak 11:2-16; wonani mutu wakuti HAIR; HEAD COVERING; NATURE.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w05 1/15 30 ¶2
Mafunso Ochokera kwa Owerenga
Koma Samsoni anali Mnaziri wamtundu wina. Iye asanabadwe, mngelo wa Yehova anauza amayi ake kuti: “Taona, udzaima, nudzabala mwana wamwamuna; pamutu pake sipadzafika lumo; pakuti mwanayo adzakhalira kwa Mulungu Mnaziri chibadwire; nadzayamba iye kupulumutsa Israyeli m’dzanja la Afilisti.” (Oweruza 13:5) Samsoni sanalumbire kukhala Mnaziri. Mulungu ndiye anam’sankha kuti akhale Mnaziri, ndipo anayenera kukhala Mnaziri moyo wake wonse. Lamulo loletsa kukhudza mtembo silikanagwira ntchito kwa iyeyo. Likanakhala logwira ntchito kwa iyeyo ndiye kuti ngati akanakhudza mtembo mwangozi, kodi zikanatheka bwanji kuti ayambirenso moyo wake wokhala Mnaziri womwe unayambira pa kubadwa kwake? Motero, zikuoneka kuti malamulo a anthu okhala Anaziri kwa moyo wawo wonse ankasiyanako ndi malamulo a Anaziri ochita kungodzipereka kwa kanthawi.