LAYIBULARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitonga (Malawi)
  • BAYIBOLU
  • MABUKU
  • MAUNGANU
  • mwbr22 July pp. 1-8
  • Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti

Vidiyo yo mwasankha palivi.

Pepani, vidiyo iyi yikana kujula.

  • Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti
  • Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti—2022
  • Mitu yimanayimana
  • JULY 11-17
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 SAMUYELI 20-21
  • “Yehova Ndi Chiuta Waurunji”
  • it-1 932 ¶1
  • Gibiyoni
  • JULY 18-24
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 SAMUYELI 22
  • “Muthembengi Yehova Kuti Wakuwovyeni”
  • cl 19 ¶11
  • Kodi ‘Mungayandikiredi kwa Mulungu’?
  • w10-CN 6/1 26 ¶4-6
  • “Mudzakhala Wokhulipirika”
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • w12-CN 11/15 17 ¶7
  • Yesetsani Kukhala Ngati Wamng’ono
  • JULY 25-31
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 SAMUYELI 23-24
  • “Kumbi vo Mupereka ndi Sembi?”
  • it-1 146
  • Arawuna
  • w12-CN 1/15 18 ¶8
  • Phunzirani Kuchokera ku Choonadi cha M’chilamulo
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • w05-CN 5/15 19 ¶6
  • Mfundo Zazikulu za M’buku la Samueli Wachiwiri
  • AUGUST 1-7
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 1-2
  • “Kumbi Musambirapu Kanthu pa vo Mwanangisa?”
  • it-2 987 ¶4
  • Solomoni
  • it-1 49
  • Adoniya
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • w05-CN 7/1 30 ¶2
  • Mfundo Zazikulu za M’buku la Mafumu Woyamba
  • AUGUST 8-14
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 3-4
  • “Zeru Zakuzirwa Ukongwa”
  • w11-CN 12/15 8 ¶4-6
  • Kodi Solomo Ndi Chitsanzo Chabwino Kapena Choipa?
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • w98-CN 2/1 11 ¶15
  • Yehova ndi Mulungu Wamapangano
  • AUGUST 15-21
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 5-6
  • “Angujipereka ndi Mtima Wawu Wosi Pakuzenga Nyumba Yakusopiyamu”
  • w11-CN 2/1 15
  • Kodi Mukudziwa?
  • it-1 424
  • Sidara
  • it-2 1077 ¶1
  • Nyumba yakusopiyamu
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • g 5/12 17, bokosi
  • Baibulo Ndi Buku la Maulosi Olondola Gawo 1
  • BAIBULO LIMANENA NDENDENDE NTHAWI YOMWE ZINTHU ZINACHITIKA
  • AUGUST 22-28
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 7
  • “Vo Tisambira ku Vipilala Viŵi”
  • w13-CN 12/1 13 ¶3
  • “M’mapiri Ake Mudzakumbamo Mkuwa”
  • it-1 348
  • Bowazi, II
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • it-1 263
  • Kusamba
  • AUGUST 29–SEPTEMBER 4
  • CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 8
  • “Pempheru Laku Solomoni Lakutuliya Pasi pa Mtima”
  • w09-CN 11/15 9 ¶9-10
  • Kuphunzira Baibulo Kungathandize Kuti Mapemphero Anu Azikhala Atanthauzo
  • w99 1/15 17 ¶7-8
  • Kwezani Manja Okhulupirika m’Pemphero
  • Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
  • it-1 1060 ¶4
  • Kuchanya
Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti—2022
mwbr22 July pp. 1-8

Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti

JULY 11-17

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 SAMUYELI 20-21

“Yehova Ndi Chiuta Waurunji”

it-1 932 ¶1

Gibiyoni

Agibiyoni angulutirizga kuja ndi umoyu kwa vyaka vinandi chinanga kuti Fumu Sauli yingunozga chiŵembu kuti yiŵabayi wosi. Kweni Agibiyoni angulindiza Yehova kuti wavumbuwi vinthu vambula urunji vo vinguchitika. Iyu wanguchita venivi mwakugwiriskiya ntchitu nja yo yinguchitika kwa vyaka vitatu mu ulamuliro waku Davidi. Davidi wati wafumba Yehova kweniso wati waziŵa kuti pe mulandu wa ndopa, wangufumba Agibiyoni kuti akambi cho akhumbanga kuti waŵachitiyi kuti ubudi ubenekereki. Agibiyoni angumuka kuti “mungatipepese ndi siliva pamwenga golidi cha,” chifukwa dangu likamba kuti mungalondiyanga cha chakuwombole umoyu wa munthu yo wabaya munyaki. (Nu 35:30, 31) Yiwu anguziŵa kuti angabaya cha munthu kwambula kuzomerezeka ndi dangu. Mwaviyo, Davidi wati waŵafumba so, yiwu angupempha kuti apaskiki ŵana 7 aku Sauli. Fundu yakuti mulandu wa ndopa wenga paku Sauli ndi amunyumba yaki yilongo kuti ŵana aku Sauli nawu angutoku rwandi pakubaya Agibiyoni chinanga kuti Sauli ndiyu walongozganga pakubaya Agibiyoni. (2Sa 21:1-9) Pa chakuchitika ichi, ŵana akhumbikanga cha kufwa chifukwa cha ubudi wa awusewu (Dt 24:16) kweni pakhumbikanga kuti urunji uwoneki mwakukoliyana ndi dangu lakuti “umoyu kulipa umoyu.”​—Dt 19:21.

JULY 18-24

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 SAMUYELI 22

“Muthembengi Yehova Kuti Wakuwovyeni”

cl 19 ¶11

Kodi ‘Mungayandikiredi kwa Mulungu’?

Munthu angaŵerenge kuti Mulungu ali “wolimba mphamvu.” (Yesaya 40:26) Komatu akhoza kumva mfundoyi mosiyana pamene aŵerenga za mmene Mulungu analanditsira Israyeli pa Nyanja Yofiira ndiyeno n’kukhala akusamalira mtunduwo m’chipululu kwa zaka 40. Mungathe kuona m’maganizo mwanu madzi oyenda mwamphamvu akugaŵikana. Mungauone mtunduwo, mwinamwake anthu 3,000,000 onse pamodzi, akuyenda pansi pa nyanjayo pouma, madzi oundanawo ataima ngati makoma akuluakulu kumbali zonse ziŵiri. (Eksodo 14:21; 15:8) Mukhoza kuona umboni wakuti Mulungu anali kuwasamalira bwino m’chipululu. Madzi anatuluka m’thanthwe. Chakudya, chokhala ngati zipatso zoyera, chinali kupezeka pansi. (Eksodo 16:31; Numeri 20:11) Pano Yehova akuulula kuti si kuti ali ndi mphamvu zokha, komanso kuti amazigwiritsa ntchito pothandiza anthu ake. Kodi si zokhazika mtima pansi kudziŵa kuti mapemphero athu amapita kwa Mulungu wamphamvu amene “ndiye pothaŵirapo pathu ndi mphamvu yathu, thandizo lopezekeratu m’masautso”?​—Salmo 46:1.

w10-CN 6/1 26 ¶4-6

“Mudzakhala Wokhulipirika”

Tiyeni tiganizire mofatsa mawu a Davide amenewa. Mawu achiheberi omasuliridwa kuti “mudzakhala wokhulupirika” angatanthauzenso “kuchita zinthu mokoma mtima.” Choncho, munthu wokhulupirikadi amachita zinthu chifukwa cha chikondi ndipo Yehova amakonda anthu amene ali okhulupirika kwa iye.

Chinanso n’chakuti munthu wokhulupirika samangomva mumtima mwake kuti ndi wokhulupirika koma amachita zinthu zosonyeza kuti ndi wokhulupirika. Yehova amachita zinthu mokhulupirika ndipo Davide anaona yekha kuti mfundo imeneyi ndi yoona. Panthawi imene iye anakumana ndi mavuto aakulu, Yehova anamuthandiza pomuteteza mokhulupirika ndi kumutsogolera. Davide anazindikira kuti Yehova ndi amene anamuteteza ‘pomupulumutsa m’dzanja la adani ake onse.’​—2 Samueli 22:1.

Kodi tikuphunzirapo chiyani pa mawu a Davide amenewa? Tikuphunzira kuti Yehova sasintha. (Yakobe 1:17) Iye amachita zinthu motsatira mfundo zake ndipo amakwaniritsa malonjezo ake mokhulupirika. Mu Salmo lina limene Davide analemba, iye anati: “Yehova . . . sataya okondedwa [okhulupirika ake].”​—Salmo 37:28.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w12-CN 11/15 17 ¶7

Yesetsani Kukhala Ngati Wamng’ono

Davide anakhudzidwa kwambiri ataona kudzichepetsa kwa Mulungu. Iye anaimbira Yehova kuti: “Inu mudzandipatsa chishango chanu cha chipulumutso, ndipo kudzichepetsa kwanu n’kumene kumandikweza.” (2 Sam. 22:36) Davide ankaona kuti udindo uliwonse umene anali nawo mu Isiraeli anaupeza chifukwa cha kudzichepetsa kwa Yehova. Zili ngati Mulungu anadzichepetsa n’kutsika m’munsi kuti amuone Davideyo. (Sal. 113:5-7) Izitu n’zimene Yehova amachitanso ndi ifeyo. Kaya tili ndi khalidwe linalake labwino, kaya luso kapena udindo winawake, tizikumbukira kuti ‘tinangochita kulandira’ kuchokera kwa Yehova. (1 Akor. 4:7) Munthu amene amakhala ngati wamng’ono amakhala “wamkulu” chifukwa Yehova akhoza kumugwiritsa ntchito kwambiri. (Luka 9:48) N’chifukwa chiyani tikutero?

JULY 25-31

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 SAMUYELI 23-24

“Kumbi vo Mupereka ndi Sembi?”

it-1 146

Arawuna

Arawuna wangupereka malu ngawezi, ng’ombi ndi vinthu vamathabwa kuti avigwiriskiyi ntchitu pakupereka sembi, kweni Davidi wangukhumbisiska kuti wapereki ndalama. Mwakukoliyana ndi vo lemba la 2 Samuyeli 24:24 likamba, vilongo kuti Davidi wangugula malu ngakukhwemiyapu mbewu kweniso ng’ombi pa mtengu wa masekeli 50 ngasiliva ($110). Kweni lemba la 1 Mbiri 21:25 likamba kuti Davidi wangupereka masekeli 600 ngagolidi (c. $77,000) kuti waguli malu yanga. Yo wakulemba buku la Samuyeli wachiŵi wangukonkhoska waka vakukwasana ndi malu ngo penga guŵa lasembi kweniso vinthu vo angugwiriskiya ntchitu pakupereka sembi. Ndipu vilongo kuti mtengu wo wanguzumbuwa wanguguliya vinthu venivi. Penipo yo wangulemba buku la 1 Mbiri wangukonkhoska vakukwaskana ndi vinthu vo angugula vo angugwiriskiya ntchitu pakuzenga nyumba yakusopiyamu yo yinguzizengeka pa malu yanga pavuli paki. (1Mb 22:1-6; 2Mb 3:1) Chifukwa chakuti malu ngosi ngo anguzengapu nyumba yakusopiyamu ngenga ngakulu ukongwa, mwaviyo penga pakwenere kugula malu yanga ndi masekeli 600 ngagolidi mumalu mwa malu ngamana ngo Davidi wanguzengapu guŵa lasembi pakwamba.

w12-CN 1/15 18 ¶8

Phunzirani Kuchokera ku Choonadi cha M’chilamulo

Nthawi zina munthu wachiisiraeli ankasankha kupereka nsembe yaufulu posonyeza kuyamikira Yehova. Kapena ankasankha kupereka nsembe yopsereza imene inali yaufulu pofuna kuti asangalatse Yehova. Pa zochitika zimenezi iye sakanavutika kusankha nyama yabwino kwambiri. Masiku ano, Akhristu sapereka nsembe za nyama zimene zinatchulidwa m’Chilamulo cha Mose. Komabe iwo amapereka nsembe pogwiritsa ntchito nthawi, mphamvu ndiponso chuma chawo kuti atumikire Yehova. Mtumwi Paulo ananena kuti pamene ‘tikulengeza’ chikhulupiriro chathu ndiponso “kuchita zabwino ndi kugawana zinthu ndi ena” timakhala tikupereka nsembe zimene Mulungu amakondwera nazo. (Aheb. 13:15, 16) Mtima umene anthu a Yehova amakhala nawo pochita zinthu zimenezi umasonyeza ngati amayamikira kwambiri zinthu zonse zimene Mulungu wawapatsa. Choncho mofanana ndi Aisiraeli, tiyenera kuonanso mtima umene tili nawo potumikira Mulungu ndiponso zolinga zimene timakhala nazo.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w05-CN 5/15 19 ¶6

Mfundo Zazikulu za M’buku la Samueli Wachiwiri

23:15-17. Davide ankalemekeza kwambiri lamulo la Mulungu lokhudza moyo . Tiyenera kuphunzira kuwaona chimodzimodzi malamulo onse a Mulungu.

AUGUST 1-7

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 1-2

“Kumbi Musambirapu Kanthu pa vo Mwanangisa?”

it-2 987 ¶4

Solomoni

Ŵati ŵavwa chiwawa cha sumu cho chenga ku Gihoni, kweniso chiwawa cha ŵanthu adanirizanga kuti: “Fumu Solomoni yije ndi umoyu utali,” Adoniya ndi ŵanthu wo wachitiyanga nawu limoza chiŵembu anguchita mantha ndipu anguthaŵa. Solomoni wangulongo kuti ufumu waki wazamuja wachimangu ndipu wakhumbanga cha kutimbanyiza ufumu waki mwakuweze chiheni. Asani vinthu vingusintha, Solomoni watingi wafwengi. Adoniya wanguthaŵiya ku malu ngakupaturika kuti aleki kumubaya ndipu Solomoni wangutuma ŵanthu kuti akamudani. Solomoni wangukambiya Adoniya kuti wajengi ndi umoyu pijapija asani wachitengi vinthu vamampha, pavuli paki wangumukambiya kuti wakengi kunyumba yaki.​—1Mf 1:41-53.

it-1 49

Adoniya

Davidi wati wafwa, Adoniya wanguluta kwaku Betiseba kuchimunyengere kuti waluti kwaku Solomoni kuti wakamupemphe mwali zina laki Abishagi yo waphweriyanga Davidi kuti waje muwolu waki. Mazu ngo Adoniya wangukamba ngakuti, “ini ndini ndakhumbikanga kuja fumu, ndipu Ayisirayeli wosi akhazanga kuti ini ndini ndijengi fumu,” ngalongo kuti iyu wawonanga nge kuti amuphanga ufumu chinanga kuti wanguziŵa kuti Chiuta ndiyu wangusankha Solomoni kuja fumu. (1Mf 2:13-21) Vo Adoniya wangupempha yenga nge nthowa yakuti amupepesi chifukwa chakuti amulonda ufumu. Venivi valongonga kuti wenga weche kuwukhumba ufumu chifukwa mwakukoliyana ndi dangu lo lenga Kuvuma kali, munthu yo wasere mumalu mwa fumu ndiyu wapaskikanga anthukazi kweniso mbilika za fumu. (Yeruzgiyani ndi 2Sa 3:7; 16:21.) Solomoni wati wavwa kutuliya kwa anyina kuti Adoniya wapempha Abishagi, nyengu yeniyo Solomoni wangulamula Benaya kuti wakamubayi.​—1Mf 2:22-25.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w05-CN 7/1 30 ¶2

Mfundo Zazikulu za M’buku la Mafumu Woyamba

2:37, 41-46. N’zoopsa kwabasi kuganiza kuti munthu angaswe malamulo a Mulungu koma osalandira chilango. Amene amapatuka mwadala pa njira ‘yochepetsa yakumuka nayo kumoyo’ adzakumana ndi zotsatira za chosankha chawo chopanda nzerucho.​—Mateyu 7:14.

AUGUST 8-14

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 3-4

“Zeru Zakuzirwa Ukongwa”

w11-CN 12/15 8 ¶4-6

Kodi Solomo Ndi Chitsanzo Chabwino Kapena Choipa?

Kumayambiriro kwa ulamuliro wake, Mulungu anaonekera kwa Solomo m’maloto n’kumuuza kuti apemphe zimene akufuna. Chifukwa chakuti Solomo ankazindikira zoti sadziwa zambiri iye anapempha nzeru. (Werengani 1 Mafumu 3:5-9.) Ndiyeno Mulungu anasangalala kuti Solomo wapempha nzeru osati chuma kapena ulemerero choncho anamupatsa “mtima wanzeru ndi womvetsa zinthu” komanso chuma. (1 Maf. 3:10-14) Malinga ndi zimene Yesu ananena, nzeru za Solomo zinamveka patali kwambiri moti mfumukazi ya ku Sheba inamva n’kuyenda mtunda wautali kwambiri kuti ikadzionere yokha.​—1 Maf. 10:1, 4-9.

Ife sitiyembekezera kulandira nzeru m’njira yozizwitsa. Solomo ananena kuti “Yehova amapereka nzeru” koma analemba kuti tiyenera kuchita khama kuti tipeze nzeruzo. Iye anati tiyenera ‘kumvetsera nzeru ndi khutu lathu ndi kuika mtima wathu pa kuzindikira.’ Pa nkhani yopeza nzeruyi, iye anagwiritsanso ntchito mawu ngati ‘kuitana,’ ‘kufunafuna’ ndiponso ‘kufufuza.’ (Miy. 2:1-6) Izi zikusonyezeratu kuti tikhoza kupeza nzeru.

Ndi bwino kudzifunsa kuti, ‘Kodi ndikutsatira chitsanzo cha Solomo pa nkhani yoona kuti nzeru yochokera kwa Mulungu ndi yamtengo wapatali?’ Mavuto a zachuma achititsa anthu ambiri kuganizira kwambiri za ntchito komanso ndalama zawo. Ena amalola kuti zimenezi ziwachititse kusankha maphunziro apamwamba. Nanga bwanji za inu ndi banja lanu? Kodi zosankha zanu zimasonyeza kuti mumaona kuti nzeru yochokera kwa Mulungu ndi yamtengo wapatali ndipo mukufuna kuipeza? Kodi kusintha zolinga zanu kungakuthandizeni kuti mupeze nzeru zambiri? Dziwani kuti kupeza nzeru ndiponso kuitsatira kudzakuthandizani kwa moyo wanu wonse. Solomo analemba kuti: “Ukachita zimenezi udzamvetsa zinthu zolondola, zolungama, zowongoka, ndiponso njira yonse ya zinthu zabwino.”​—Miy. 2:9.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w98-CN 2/1 11 ¶15

Yehova ndi Mulungu Wamapangano

Mbadwa za Abrahamu zitalinganizidwa kukhala mtundu wotsogozedwa ndi Chilamulo, Yehova anawadalitsa mogwirizana ndi lonjezo lake kwa kholo lawo lija. Mu 1473 B.C.E., woloŵa m’malo mwa Mose, Yoswa, anatsogolera Israyeli kukaloŵa m’Kanani. Lonjezo la Yehova la kupereka dzikolo kwa mbewu za Abrahamu linakwaniritsidwa pamene mafuko anagaŵana dzikolo. Pamene Israyeli anali wokhulupirika, Yehova anakwaniritsa lonjezo lake lakuti adzawapatsa chilakiko pa adani awo. Zimenezi zinachitikadi makamaka m’nthaŵi ya ulamuliro wa Mfumu Davide. Podzafika nthaŵi ya mwana wa Davide Solomo, mbali yachitatu ya pangano la Abrahamu inakwaniritsidwa. “Ayuda ndi Aisrayeli anachuluka ngati mchenga wa kunyanja, namadya namamwa namakondwera.”​—1 Mafumu 4:20.

AUGUST 15-21

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 5-6

“Angujipereka ndi Mtima Wawu Wosi Pakuzenga Nyumba Yakusopiyamu”

w11-CN 2/1 15

Kodi Mukudziwa?

Matabwa a ku Lebanoni anali odziwika kwambiri chifukwa anali olimba, okongola, akafungo kabwino ndiponso sankafumbwa. Choncho Solomo anagwiritsa ntchito matabwa apamwamba kwambiri pomanga kachisi. Masiku ano dera lamapiri ku Lebanoni kumene kalelo kunali nkhalango yaikulu ya mikungudza, kunangotsala nkhalango zing’onozing’ono za apo ndi apo.

it-1 424

Sidara

Chifukwa chakuti vimiti va sidara avigwiriskiyanga ntchitu ukongwa pakhumbikanga antchitu masauzandi nganandi kuti adumuwengi vimiti, kuvitumiza ku Tulo pamwenga ku Sidoni kuziya mumphepeti mwa nyanja ya Mediterranean. Akhumbikanga kuvimanga pamoza ndi kuvileka kuti viyendi mumpheti mwa nyanja mpaka ku Yopa. Pavuli paki aviguguzanga kuti vikafiki ku Yerusalemu. Venivi vinguchitika chifukwa cha kukoliyana ko kwenga pakati paku Solomoni ndi Hiramu. (1Mf 5:6-18; 2Mb 2:3-10) Pati pajumpha nyengu vimiti kweniso mathabwa vingulutirizga kuza ku Yerusalemu ndipu ŵanthu akambanga kuti Solomoni wanguchitiska kuti ‘vimiti va sidara vije vinandi nge vimiti va mkuyu’ pa nyengu yo walamuliyanga.​—1Mf 10:27; yeruzgiyani ndi Yes 9:9, 10.

it-2 1077 ¶1

Nyumba yakusopiyamu

Kuti ntchitu yichitikengi mwandondomeku, Solomoni wangusankha ŵanthu 30,000 kutuwa mu Isirayeli mosi. Iyu waŵatumanga ku Lebanoni mwakusinthanasinthana. Mwezi wewosi kwalutanga ŵanthu 10,000 ndipu myezi yiŵi apumuwanga pa nyumba. (1Mf 5:13, 14) Kweniso wangusankha ŵanthu 70,000 pakati pa alendu wo ajanga mu Isirayeli kuti aje antchitu bweka kweniso ŵanthu 80,000 kuti acheketengi mya. (1Mf 5:15; 9:20, 21; 2Mb 2:2) Iyu wangusankha so ŵanthu 550 wo awoneriyanga ntchitu yaki, wenga so ndi ŵanthu 3,300 wo ŵenga akuwonere alongozgi. (1Mf 5:16; 9:22, 23) Ndipu viwoneka kuti pa ŵanthu wo angusankhika, 250 ŵenga Ayisirayeli penipo 3,600 ŵenga alendu wo ajanga mu Isirayeli.​—2Mb 2:17, 18.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

g 5/12 17, bokosi

Baibulo Ndi Buku la Maulosi Olondola Gawo 1

BAIBULO LIMANENA NDENDENDE NTHAWI YOMWE ZINTHU ZINACHITIKA

Pa lemba la 1 Mafumu 6:1 pali chitsanzo chosonyeza kuti Baibulo limanena ndendende nthawi yomwe zinthu zinachitika. Lembali limanena za nthawi imene Mfumu Solomo inayamba ntchito yomanga kachisi ku Yerusalemu. Limati: “Solomo anayamba kumanga nyumba ya Yehova. Anayamba kuchita zimenezi m’chaka cha 480 [patatha zaka 479] kuchokera pamene ana a Isiraeli anatuluka m’dziko la Iguputo, m’mwezi wachiwiri wa Zivi. Ichi chinali chaka chachinayi cha ulamuliro wake monga mfumu ya Isiraeli.”

Baibulo limasonyeza kuti chaka chachinayi cha ulamuliro wa Solomo chinali 1034 B.C.E. Tikawerengetsera chobwerera m’mbuyo, zaka 479 zikutifikitsa m’chaka cha 1513 B.C.E., chaka chomwe Aisiraeli anatuluka mu Iguputo.

AUGUST 22-28

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 7

“Vo Tisambira ku Vipilala Viŵi”

w13-CN 12/1 13 ¶3

“M’mapiri Ake Mudzakumbamo Mkuwa”

Mfumu Solomo inagwiritsa ntchito mkuwa wambiri pomanga kachisi ku Yerusalemu. Wambiri mwa mkuwa umene Solomo anagwiritsa ntchitowu, unali wochokera kwa Davide, bambo ake, womwe anaupeza atagonjetsa Asiriya kunkhondo. (1 Mbiri 18:6-8) “Thanki yamkuwa” imene ansembe ankagwiritsa ntchito pa utumiki wawo inali yaikulu malita 66,000 ndipo mwina inkalemera matani 30. (1 Mafumu 7:23-26, 44-46) Ndiye panalinso zipilala ziwiri za mkuwa zomwe zinali pakhomo la kachisi. Zipilalazi zinali ndi zibowo zazikulu kuposa mita imodzi, khoma lake linali lonenepa masentimita 7 ndi hafu ndipo zinali zazitali mamita 8. Pamwamba pa zipilalazi panali mitu yotalika kupitirira pang’ono mamita awiri. (1 Mafumu 7:15, 16; 2 Mbiri 4:17) Ndiye tangoganizani kuchuluka kwa mkuwa umene anagwiritsa ntchito kupanga zinthu zimenezi.

it-1 348

Bowazi, II

Pa vipilala viŵi va mkuŵa vo anguviŵika pakhondi la nyumba yakusopiyamu, chimoza cho chenga kunkhondi anguchipaska zina lakuti Bowazi lo panyaki ling’anamuwa kuti “Mwanthazi.” Chipilala cho chenga kumwera anguchipaska zina lakuti Yakini, Kung’anamuwa kuti, “Iyu [Yehova] Wajalikiski Mwakukho.” Mwaviyo asani tingaŵika pamoza mazu yanga kweniso asani tingayamba kuŵerenga kutuwa kumaryi kuluta kumazge, ngang’anamuwa kuti ‘Iyu [Yehova] wajalikiski mwakukho [Nyumba yakusopiyamu] mwanthazi.’​—1Mf 7:15-21; wonani CAPITAL.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

it-1 263

Kusamba

Ŵanthu wo asopa Yehova mwauneneska akhumbika kuja achanda. Venivi vinguwoneka pa ndondomeku yo angujalikisa pa chihema kweniso vo vachitikanga pa uteŵeti wa panyumba yakusopiyamu. Panyengu yo Wasembi Mura Aroni ndi ŵana ŵaki aŵikikanga kuja asembi, angusamba dankha ŵechendavwali vakuvwala va asembi. (Ek 29:4-9; 40:12-15; Lv 8:6, 7) Yiwu agwiriskiyanga ntchitu maji ngo ngajanga mu beseni la mkuŵa lo lenga pa balaza la chihema kuti asambengi mumanja kweniso mumalundi. Pavuli paki, asambanga mu nyanja yachisulu chakusongono yo yenga mu nyumba yakusopiyamu yo yinguzengeka ndi Solomoni. (Ek 30:18-21; 40:30-32; 2Mb 4:2-6) Pa Zuŵa Lakubenekere maubudi wasembi mura wasambanga kaŵi. (Lv 16:4, 23, 24) Ŵanthu wo alutanga ndi mbuzi ya Azazeli, yo wawotchanga vo vajaku asani nyama ayipereka sembi ndipuso yo waperekanga sembi ya ng’ombi yiyera kubwalu kwa msasa, akhumbikanga kusamba kweniso kuchapa vakuvwala vawu ŵechendasere mumsasa.​—Lv 16:26-28; Nu 19:2-10.

AUGUST 29–SEPTEMBER 4

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 MAFUMU 8

“Pempheru Laku Solomoni Lakutuliya Pasi pa Mtima”

w09-CN 11/15 9 ¶9-10

Kuphunzira Baibulo Kungathandize Kuti Mapemphero Anu Azikhala Atanthauzo

Kuti Mulungu ayankhe pemphero lathu, liyenera kuchokera mumtima. Anthu asanasonkhane ku Yerusalemu pa mwambo wotsegulira kachisi wa Yehova mu 1026 B.C.E., Solomo anapemphera kuchokera mumtima ndipo pemphero limeneli linalembedwa pa 1 Mafumu chaputala 8. Solomo anatamanda Mulungu likasa la chipangano litaikidwa m’Malo Opatulikitsa ndiponso mtambo wa Yehova utadzaza m’kachisi.

Werengani bwinobwino pemphero la Solomo ndipo onani mmene akutchulira mobwerezabwereza mawu akuti mtima. Solomo ananena kuti Yehova yekha ndi amene amadziwa mtima wa munthu. (1 Maf. 8:38, 39) Pempheroli limasonyezanso kuti pali chiyembekezo chakuti wochimwa amene ‘wabwerera kwa Mulungu ndi mtima wake wonse,’ angakhululukidwe. Ngati anthu a Mulungu atagwidwa kukhala akapolo, mapemphero awo akanamvedwa ngati mtima wawo unali wangwiro ndi Yehova. (1 Maf. 8:48, 58, 61) Motero mapemphero anu ayenera kuchokera mumtima.

w99 1/15 17 ¶7-8

Kwezani Manja Okhulupirika m’Pemphero

Kaya tikupemphera poyera kapena patokha, mfundo yofunika ya m’Malemba imene tiyenera kukumbukira ndi yakuti tiyenera kuonetsa mtima wodzichepetsa m’mapemphero athu. (2 Mbiri 7:13, 14) Mfumu Solomo inaonetsa kudzichepetsa papemphero lake lapoyera popatulira kachisi wa Yehova m’Yerusalemu. Solomo anali atangomaliza imodzi ya nyumba zaulemerero koposa zomangidwa padziko lapansi. Komabe, anapemphera modzichepetsa kuti: “Kodi Mulungu adzakhala ndithu padziko lapansi? Taonani, thambo ndi m’Mwambamwamba zichepa kukulandirani, koposa kotani nanga nyumba iyi ndaimangayi.”​—1 Mafumu 8:27.

Monga Solomo, tiyenera kukhala odzichepetsa poimira ena m’pemphero lapoyera. Ngakhale kuti tiyenera kupewa kumveka ngati wopatulika kwambiri, tingaonetse kudzichepetsa mwa kamvekedwe ka mawu athu. Mapemphero odzichepetsa sakhala okometsera mopambanitsa kapena oyerekeza kukhudzidwa mtima. Amapangitsa anthu kuganiza, osati za amene akupempherayo, koma amene akupempherakoyo. (Mateyu 6:5) Kudzichepetsa kumaonekeranso mwa zimene tinena popemphera. Ngati tipemphera modzichepetsa, sitidzamveka monga ngati tikum’lamulira Mulungu kuchita zimene tikufuna. M’malo mwake, tidzapempha Yehova kuchita zimene zikugwirizana ndi chifuniro chake chopatulika. Wamasalmo anaonetsa mzimu woyenera pamene anachonderera kuti: “Tikupemphani, Yehova, tipulumutseni tsopano; tikupemphani, Yehova, tipindulitseni tsopano.”​—Salmo 118:25; Luka 18:9-14.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

it-1 1060 ¶4

Kuchanya

Solomoni yo wanguzenga nyumba yakusopiyamu ku Yerusalemu, wangukamba kuti “kuchanya, hinya, kuchanya kwa kuchanya” Chiuta wakwanaku cha. (1Mf 8:27) Pakuti iyu ndiyu wakulenga kuchanya, Yehova waja kuchanya kwa vinthu vo wakulenga ndipu “zina laki pe ndilu lapachanya ukongwa. Unkhankhu waki we pachanya pa charu chapasi ndi kuchanya.” (Sl 148:13) Yehova wapima kuchanya mwambula kusuzga nge mo munthu wangapimiya chinthu asani wachiŵika pa chikumbu chikulu ndi kachikumbu kamana. (Yes 40:12) Vo Solomoni wangukamba ving’anamuwa kuti Chiuta walivi pakuja cha. Pamwenga wang’anamuwa kuti iyu wasanilika peposi mu nthowa yakuti wasanilika bweka peposi ndipuso mu chinthu chechosi cha. Venivi veviyo chifukwa cha fundu yo Solomoni wangukamba yakukwaskana ndi Yehova kuti wavwisiya we ‘kuchanya kumalu ngaki ko waja,’ kung’anamuwa kuchanya ko kuja vakulengeka vauzimu.​—1Mf 8:30, 39.

    Mabuku nga Chitonga (1996-2025)
    Tuwanipu
    Sereni
    • Chitonga (Malawi)
    • Tumizani
    • Vo Mukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Fundu zo Mutenere Kulondo
    • Nkhani Yakusunga Chisisi
    • Kusintha Vinthu Vachisisi
    • JW.ORG
    • Sereni
    Tumizani