Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 5-11
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 12
Titumbikika Asani Tigwira Ntchitu Mwaphamphu
Jalidu Laku Chiuta Lo Ndakuzirwa Ukongwa Kuphara Mwa wa Dayamondi
Ateŵeti anyaki aku Yehova asuzgika kusaniya vinthu vakukhumbika pa umoyu. M’malu mwakuchita chinyengu kuti asaniyi vinthu ivi mwambula kusuzikiya, yiwu akhumbika kulimbikiya kugwira ntchitu. Asani achita viyo, ndikwesa awona kuti kugomezeka ndi mijalidu yinyaki yaku Chiuta njakuzirwa ukongwa kuphara vinthu vakuliŵavu.—Nthanthi 12:24; Aefe. 4:28.
w15 2/1 5 ¶4-6
Vo Mungachita Kuti Mukondwengi ndi Ntchitu
Fumbu lakumaliya ndakukhumbika ukongwa kuliŵanaŵaniya chifukwa tingakondwa ndi ntchitu asani tiwona mo yitovye ŵanthu anyaki. Ndichu chifukwa chaki Yesu wangukamba kuti: “Kupaska kuchitiska kuti munthu wakondwengi ukongwa kuluska kulonde.” (Machi. 20:35) Chinanga kuti abwana ŵinu ndipuso ŵanthu anyaki ayanduwa ndi ntchitu yinu, kweni ŵanthu a m’banja linu ndipuso wo akhumbika chovyu ndiwu ayanduwa ukongwa.
Ŵanthu a m’banja lidu. Asani munthurumi yo ndi mutu wa banja wagwira ntchitu mwaphamphu, watovya banja laki munthowa ziŵi. Yakwamba, iyu watiŵasaniriya vinthu vo akhumbika pa umoyu nge chakurya, vakuvwala ndipuso pakugona. Asani wachita ivi, ndikuti wafiska udindu wakuphwere banja laki wo wakupaskika ndi Chiuta. (1 Timote 5:8) Yachiŵi, vakuchita vaki vingasambiza banja laki kuti liwonengi kuti wosi akhumbika kugwira ntchitu mwaphamphu. Shane yo tamuzumbuwapu kali munkhani yaluta wangukamba kuti: “Ada ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa pa nkhani yakugwira ntchitu mwaphamphu. Yiwu mbakugomezgeka kweniso mbaphamphu pa ntchitu ndipu agwira ntchitu ya ukalipentala kwa vyaka vinandi. Chakuwoniyapu chawu chandiwovya kuwona kuti tikhumbika kugwira ntchitu ndi manja ngidu. Ivi visazgapu kupanga vinthu vamampha vo anyaki angavigwiriskiya ntchitu.”
Wo akhumbika chovyu. Wakutumika Paulo wanguchiska Akhristu kuti agwirengi ntchitu mwaphamphu kuti awovyengeku so “yo ngwakusawuka.” (Aefe. 4:28) Asani tiyesesa kugwira ntchitu mwaphamphu kuti tisaniyi vakukhumbika pa umoyu widu ndipuso banja lidu, ndikuti tingawovya so anyaki wo asoŵeka. (Nthanthi 3:27) Mwaviyo, kugwira ntchitu mwaphamphu kungatiwovya kuti tikondwengi chifukwa cha kupaskaku anyidu vinthu vo tasaniya.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
ijwyp 95 ¶10-11
Kumbi Nde Wakukunthiyapu?
● Muwonengi suzgu yinu mwakwenere. Ziŵani kupambanisa pakati pa masuzgu ngakulu ndi masuzgu ngamana. Bayibolu likamba kuti: “Munthu muzereza walongo ukali waki nyengu yeniyo, Kweni munthu wakuchenje waziŵaniza kunyozeka.” (Nthanthi 12:16) Ndi masuzgu ngosi cha ngo ngatenere kukumalani nthazi.
“Ku sukulu, anyangu adandawulanga ndi vinthu vakuti zii nge kuti vakukhumbika ukongwa. Pavuli paki anyawu pa intaneti aŵakambiyanga kuti achitanga umampha kudandawula ndipu chifukwa cha vo anyawu aŵakambiyanga, yiwu akwiyanga ukongwa. Venivi vachitiskanga kuti atondekengi kusaniya nthowa zakumalisiya masuzgu ngawu.”—Joanne.
MAY 12-18
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 13
Mungapusisikanga Cha ndi “Nyali ya Munthu Muheni”
it-2 196 ¶2-3
Nyali
Yikambika Mwakuyeruzgiya. Vo munthu wachita paumoyu viyeruzgikiya ndi nyali. Chifukwa cha mazu ngenanga nthanthi yinyaki yipambanisa pakati pa munthu murunji ndi muheni, ndipu yikamba kuti: “Ukweru wa munthu murunji uŵalengi ukongwa, kweni nyali ya munthu muheni yizimwisikengi.” (Nth 13:9) Ukweru wa munthu murunji usazgikiyaku. Chinanga kuti ukweru wa munthu muheni ungawoneka nge uŵaliyaŵaliya kweniso vinthu vitimuyende umampha, kweni pakumaliya wazamukumana ndi masuzgu. Chiuta waziŵa kuti umoyu wa munthu muheni wazamumaliya mumdima penipo malundi ngaki ngazamuguŵa. Venivi ndivu vazamuchitikiya munthu yo watemba awisi ndi anyina.—Nth 20:20.
‘Kuzimwisika kwa nyali ya munthu muheni’ kung’anamuwa so kuti vinthu vazakumuyende umampha cha kunthazi. Nthanthi yinyaki yikamba kuti: “Pakuti ŵanthu aheni kulivi kawu kunthazi; ndipu nyali ya munthu muheni yizimwisikengi.”—Nth 24:20.
w12 7/15 12 ¶3
Kuteŵete Chiuta Wachimangu
Asani Satana wangufiska kunyenga ŵanthu ŵaŵi akufikapu kweniso vakulengeka vauzimu kuti agarukiyi ulamuliru waku Chiuta, nasi so wangatinyenga. Chilatu cho wanyenge ŵanthu chikusintha cha. Iyu watitilandizga kuti tiŵanaŵanengi kuti fundu zaku Chiuta zakufyo ndipuso zititichitiska kuti tileki kukondwa. (1 Yohane 5:3) Maŵanaŵanu yanga ngangakuwa ukongwa asani ticheza ndi ŵanthu wo ŵe ndi maŵanaŵanu ngaheni. Mzichi munyaki wa vyaka 24 yo wanguchita ureŵi wangukamba kuti, “kucheza ndi ŵanthu wo achita vinthu viheni kungundinanga ukongwa chifukwa ndawopanga kuchita vinthu vakupambana ndi vo anyangu achitanga.” Panyaki namwi vikukuchitikiyanipu.
w04 7/15 31 ¶6
“Munthu Wakuchenje Wachita Vinthu Mwakulongo Kuti Wativiziŵa”
Munthu yo wachita vinthu mwazeru kweniso mwaurunji wazamutumbikika. Solomoni wangukamba kuti: “Munthu murunji waturya ndipu waguta, kweni lufu la munthu muheni lija ndi nja.” (Nthanthi 13:25) Yehova waziŵa vo vingatiwovya pa umoyu widu, kwali ndi mu banja, ubwezi widu ndi anyidu, uteŵeti widu pamwenga ulongozgi wo tingapaskika. Asani tivwiya ulongozgi wo usanirika mu Mazu ngaki tazamuja umoyu wakukondweska.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 276 ¶2
Chanju
Kulongo chanju munthowa yambula kwenere. Pa chifukwa chenichi viwoneka kuti munthu wangaja ndi chanju chayichu kweniso wangachilongo munthowa yakwenere pijapija asani walongozgeka ndi mzimu waku Chiuta ndipuso wasambira Mazu Ngaki. Mwakuyeruzgiyapu, mupapi wangayanja mwana waki. Kweni chanju chaki wangachilongo munthowa yambula kwenere chifukwa cha kwanja waka mwana waki. Iyu wangamuzomereza ŵaka kuchita chechosi kwambula kumukaniza. Wangatondeka kufiska udindu waki nge mupapi, wakuchenya mwana waki ndipuso nyengu zinyaki kumupasa chilangu. (Nth 22:15) Asani apapi achita viyo ndi ŵana ŵawu angalongo umoyu wakujikuzga. Bayibolu likamba kuti munthu waviyo watimuyanja cha mwana waki kweni watimutinkha, chifukwa vo wachita vingamuwovya cha kuti waje ndi umoyu wamampha.—Nth 13:24; 23:13, 14.
MAY 19-25
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 14
Muŵanaŵaniyengi vo Mutenere Kuchita Asani Kwachitika Masoka Ngachilengedu
Tiwonengi Kuti Mphasu ya Umoyu yo Chiuta Wakutipaska Njakuzirwa
Nyengu zinyaki tingavitondekesa cha vinthu vo vingaŵika umoyu widu pangozi. Venivi vichitika ukongwa asani kwachitika masoka ngachilengedu, kwabuka mulili kweniso nkhondu. Kweni asani venivi vachitika, tingajivikiliya kweniso tingapona asani tivwiya marangu ngakuti tisami kweniso marangu nganyaki nga boma. (Aro. 13:1, 5-7) Vingachitika kunozgeke limu vinthu vinyaki va mabuchibuchi, mwaviyo titenere kuvwiya ulongozgi wakutuliya ku boma kuti utiwovyi kunozgeke limu. Mwakuyeruzgiyapu, tingachita umampha kusunga maji, vakurya vambula kunangika liŵi ndipuso vinthu vinyaki vakukhumbika nge mabandeji ndi munkhwala.
Kumbi titenere kuchitanji asani ko tija kwabuka matenda ngakuyambuzgiyana? Tikhumbika kuvwiya ulongozgi wakutuliya ku boma nge wakuti tisambengi mumanja, tijengi patalipatali, tivwalengi masiki kweniso tijengi kwakutija asani te ndi matenda ngenanga. Asani tichita venivi, tilongo kuti tiwonga ukongwa mphasu ya umoyu yo Chiuta wakutipaska.
Asani kwachitika vinthu vamabuchibuchi, nyengu zinyaki tituvwa fundu zaboza kwa anyidu, ŵanthu wo tija nawu pafupi, pa TV, pa wayilesi, mu nyuzipepala pamwenga pa intaneti. Mumalu mwa kugomezga “mazu ngengosi” ngo tavwa, titenere kugomezga fundu za kulondo kutuliya ku boma kweniso kwa madokotala. (Ŵerengani Nthanthi 14:15.) Wupu Wakulongozga ndipuso ma ofesi nga nthambi, atesesa kusaniya fundu zauneneska ŵechendatipaski ulongozgi wa mo tingachitiya maunganu kweniso upharazgi. (Ahe. 13:17) Asani tilondo ulongozgi wenuwu titijivikiliya taŵeni kweniso anyidu. Ndipuso venivi vingawovya kuti ŵanthu anyaki aŵawonengi mwakwenere Akaboni aku Yehova.—1 Petu. 2:12.
Jani Achiganga Nge Zadoki
Asani tapempheka kuti tikawovyi abali ndi azichi ŵidu pa nyengu yo umoyu wawu we pa ngozi, kumbi tingalongo wuli chiganga nge Zadoki? (1) Muvwiyengi ulongozgi. Pa nyengu yeniyi, tikhumbika kulutirizga kuja akukoliyana. Muvwiyengi ulongozgi wo mupaskika kutuliya ku ofesi yinu ya nthambi. (Ahe. 13:17) Nyengu zosi ŵara ajengi masu ndi ulongozgi wa boma wo ungaŵawovya kunozgeke limu masoka nga chilengedu kweniso alondongi ulongozgi wo gulu lidu lipereka wa vo atenere kuchita asani kwachitika masoka ngenanga. (1 Akori. 14:33, 40) (2) Muchitengi vinthu mwachiganga kweni mwakuphwere. (Nthanthi 22:3) Mungachitiyangamu bweka cha vinthu. Mungaŵikiyanga dala umoyu winu pa ngozi cha. (3) Muthembengi Yehova. Kumbukani kuti Yehova wakhumbisiska kuti yimwi ndi Akhristu anyinu muje akuvikilirika. Mwaviyo, iyu wangakuvikiliyani pa nyengu yo mutovya Akhristu anyinu.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 1094
Kuŵanaŵana Umampha
Chinanga kuti veviyo, munthu yo waŵanaŵana umampha nayu so wangayamba kutinkhika. Fundu yeniyi ndiyu yikonkhoskeka pa Nthanthi 14:17, po pakamba kuti: “Munthu yo waŵanaŵaniyapu dankha watinkhika.” Kanandi ŵanthu wo aleka kuŵanaŵana umampha akondwa cha ndi ŵanthu wo aŵanaŵana umampha. Kweniso ŵanthu wo achita vo Chiuta wakhumba atinkhika. Yesu Khristu wangukamba kuti: “Pakuti mwe a charu cha kweni ndakusankhani kutuliya mucharu, pa chifukwa chenichi, charu chitikutinkhani.” (Yoh 15:19) Kweni mazu ngo akungagwiriskiya ntchitu pa lemba la Nthanthi 14:17 ngakuti ‘kuŵanaŵana umampha’ ngangang’anamuwa so kuŵanaŵana vinthu viheni. Mwaviyo mazu ngenanga ngang’anamuwa so kuti munthu yo waŵanaŵaniya vinthu viheni anyaki watinkhika. Ndipu anyaki akufwatuliya kuti: Ndipu munthu yo waŵanaŵana viheni watinkhika.
MAY 26–JUNE 1
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 15
Muwovyengi Anyinu Kuti Akondwengi
w10 11/15 31 ¶16
Tiyendengi Mwakugomezgeka!
Yobu wenga wakupaska. (Yobu 31:31, 32) Chinanga kuti tingaŵa akavu kweni tiyanjengi ‘kulonde alendu.’ (Aro. 12:13) Tingagaŵiyaku anyidu tinthu timanavi to tenatu, asani tikumbuka kuti “nkhanthu kurya mphangwi po pe chanju kuluska kurya ng’ombi yinthulumi yakututuŵa po pe kutinkhana.” (Nthanthi 15:17) Kuryiya limoza chakurya ndi Akhristu anyidu po pe chimangu kuja kwakukondweska kweniso tiyanduwa mwauzimu.
Tichiskanengi, “Ukongwa po Muwona Kuti Zuŵa Lo Le Pafupi”
Kungaŵa kunanga kuŵanaŵana kuti tingafiska cha kuchiska anyidu chifukwa chakuti titanja cha vakulongolo. Kuchiska anyidu nkhwakusuzga cha. Nyengu zinyaki tingakhumbika ŵaka kuŵamwetuliya asani titiŵatawuzga. Asani yiwu amwetuliya cha, ndikuti panyaki ŵe ndi suzgu ndipu angachiskika asani mungavwisiya ŵaka vo angakukambiyani.—Yako. 1:19.
Mubali munyaki wachinyamata zina laki Henri, wangudandawula ukongwa awisi ndi abali ŵaki ŵati aleka uneneska. Awisi aku Henri ŵenga ŵara mumpingu. Iyu wanguchiskika ndi wakuwonere dera yo wanguluta nayu ku resitilanti kuti akamwi khofi. Wakuwonere dera wangumupempha kuti wakambi vo vamusuzganga. Ŵati akambiskana, Henri wanguziŵa kuti wakhumbikanga kuja wakugomezgeka kuti wawovyi awisi ndi abali ŵaki kuwere mu uneneska. Iyu wangupembuzgika ukongwa wati waŵerenga Masalimao 46; Zefaniya 3:17; ndi Mariko 10:29, 30.
Vo vinguchitikiya Marthe ndi Henri, vilongo kuti tingafiska kuchiska mubali pamwenga mzichi yo wakhumbika kupembuzgika. Fumu Solomoni yingulemba kuti: “Mazu ngakukambika pa nyengu yakwenere, ngamampha ukongwa. Masu ngakungweluka ngakondwesa mtima. Uthenga wamampha ulamisa viwanga.” (Nthanthi 15:23, 30) Kweniso kuŵerenga magazini nga Chigongwi cha Alinda pamwenga mabuku pa webusayiti yidu, kungawovya munthu yo we ndi chitima. Paulo wangulongo kuti tingachiskika so asani titumba sumu za Ufumu ndi anyidu. Iyu wangulemba kuti: “Lutirizgani kusambizana ndi kuchiskana mwa masalimo, sumu zakuthamika Chiuta, sumu zauzimu zakumbika mwakuwonga, kweniso muchimbiya Yehova mumitima yinu.”—Ako. 3:16; Machi. 16:25.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
ijwbq 39 ¶3
Kumbi Mkhristu Wakhumbika Kulonde Chovyu cha Kuchipatala?
2. Kumbi ndikhumbika kufumba madokotala nganyaki vakukwaskana ndi chovyu cha munkhwala? Tikhumbika kufumba “ŵanthu anandi akupereka ulongozgi,” ukongwa asani titama matenda ngakulu.—Nthanthi 15:22.
JUNE 2-8
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 16
Mafumbu Ngatatu ngo Ngangatiwovya Kuti Tisankhengi Mwazeru
w14 1/15 19-20 ¶11-12
Sankhani Vinthu Mwazeru Mweche Achinyamata
Kuteŵete Yehova kuzisa likondwa likulu. (Nthanthi 16:20) Baruki, mlembi waku Yeremiya, wanguluwa fundu yeniyi. Nyengu yinyaki, wakondwanga cha pakuteŵete Yehova. Ndipu Yehova wangumukambiya kuti: “Kumbi utijipenje vinthu vikulu? Reka kuvipenja; pakuti, ehe, nditole chiheni pa vamoyu vosi . . . kweni ndikakupaskanga iwi umoyu waku nge ndi mphotu ya nkhondu m’malu ngosi kweniko ungaya.” (Yer. 45:3, 5) Kumbi imwi muŵanaŵana kuti Baruki watingi wakondwengi chifukwa chakupenja vinthu vikulu pamwenga asani wangupozomoka kubwangandulika kwa Yerusalemu chifukwa chakuja muteŵeti wakugomezgeka waku Chiuta?—Yak. 1:12.
Mubali munyaki yo wakondwanga chifukwa chakuteŵete ŵanthu ndi Ramiro. Iyu wangukamba kuti: “Ndituliya m’banja likavu lo lija kumuzi wo we ku Mapiri nga Andes, ku Bolivia. Mku wangu wangujipereka kuti walipirengi ndalama kuti ndiluti ku yunivesite, wenuwu wenga mwaŵi ukulu ukongwa. Pa nyengu yeniyi ndipu ndabatizika ŵaka. Pavuli paki, mpayiniya munyaki wangundipempha kuti nkhapharazgiyengi nayu limoza mumsumba unyaki umana. Ndati ndaluta, ndingusambira kumeta sisi ndipu ndingujula shopu chakumetiyamu kuti ndisaniyengi ndalama zakuti zindiwovyengi. Asani tapempha ŵanthu kuti tisambiri nawu Bayibolu, anandi azomeranga ndipu awonganga. Pavuli paki, ndingwamba kuwungana ndi mpingu unyaki wo ungujalikiskika ŵaka wachineneru cho ama aŵereŵetanga, cho chenga chineneru cha kweniko. Ndaja ndichichita uteŵeti wa nyengu zosi kwa vyaka 10 sonu. Palivi ntchitu yinyaki yo yatingi yindipaskengi likondwa nge lo nde nalu po nditovya ŵanthu kusambira uthenga wamampha m’chineneru chawu.”
w13 9/15 17 ¶1-3
Kumbi Mwasanduskika?
TOSI tichita vinthu chifukwa cha mo akutilere kweniso malu ngo tija. Tipambana mo tivwaliya, vakurya vo titanja kweniso mijalidu. Ntchifukwa wuli tipambana viyo? Chifukwa titole vakuchita va ŵanthu wo tija nawu kweniso mo vinthu viliri pa umoyu widu.
Chinanga kuti ve viyo, pe vinthu vinyaki vakukhumbika ukongwa kuluska kusankha ŵaka vakurya ndipuso vakuvwala. Mwakuyeruzgiyapu, asani tikuwa tisambizika kuwona vinthu vinyaki kuti vamampha kweniso kuti tikanengi vinthu viheni. Nkhani zinandi za viyo, zikhumbika kuti munthu wasankhengi yija chifukwa chakuti weyosi wawona vinthu mwakupambanapambana. Vo tisankha vingalongo so mo njuŵi yidu yigwiriya ntchitu. Bayibolu likamba kuti kanandi “ŵanthu amitundu yinyaki wo alivi dangu achita ŵaka vinthu va mu dangu.” (Ar 2:14) Kumbi venivi ving’anamuwa kuti asani palivi dangu laku Chiuta lakuvwika umampha, tingalondo ŵaka mijalidu kweniso fundu zo takuwa nazu pamwenga zo ŵanthu anandi agwiriskiya ntchitu m’dera lidu?
Tingakamba kuti pe vifukwa viŵi vakukhumbika vo Akhristu aleke kuchitiya viyo. Chakwamba, Bayibolu lititikumbuska kuti: “Yilipu nthowa yeniyo yiwoneka uli njamampha ku munthu, kweni umari waki ndi nthowa ya ku nyifwa.” (Nthanthi 16:25) Chifukwa chakuti te ambula kufikapu, tilivi zeru zakuziŵiya cho chingatiwovya kunyoroska menderu ngidu. (Nthanthi 28:26; Yer. 10:23) Chachiŵi, Bayibolu lilongo kuti mijalidu kweniso fundu za m’charu ichi, zilongozgeka ndi Satana yo ndi ‘chiuta wa mgonezi wunu.’ (2 Ŵakor. 4:4; 1 Yoh. 5:19) Mwaviyo, asani tikhumba kuti Yehova watitumbiki ndipuso kuti tije akuzomerezgeka ndi iyu, titenere kuvwiya ulongozgi wa pa Aroma 12:2.—Ŵerengani.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 629
Ulongozgi
Vo Vichitika Chifukwa Chakuleka Kuvwiya Kweniso Kukana Ulongozgi. Ŵanthu aheni, azereza pamwenga wo ŵe ndi mijalidu yiheni atinkha ulongozgi wakutuliya kwaku Yehova ndipu atiwukana chamutu wagalu. (Sl 50:16, 17; Nth 1:7) Ŵanthu ŵenaŵa apaskika chilangu chikulu. Lemba la Nthanthi 16:22 likamba kuti: “Azereza achenyeka ndi uzereza wawu.” Yiwu angaja akavu, angananga mbiri yawu, angatama kweniso angafwa mwaliŵi. Mbiri ya Ayisirayeli yilongo mo angutayiya mwaŵi chifukwa chakukana ulongozgi. Chinanga kuti yiwu achenyekanga kweniso apaskikanga ulongozgi kuziya mwa achimi kweni avwiyanga cha. Yiwu avwiyanga cha ulongozgi wakutuliya kwaku Yehova ndipu wanguleka kuŵavikiliya kweniso kuŵatumbika. Pakumaliya paki, angulonde chilangu chakuŵaŵa ndipu angutoleke ku ukapolu.—Yer 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Hos 7:12-16; 10:10; Zef 3:2.
JUNE 9-15
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 17
Mujengi Mwachimangu mu Nthengwa Yinu
g 9/14 11 ¶2
Vo Mungachita Kuti Muleki Kusunga Chakukhosi
Mujifufuzengi mwauneneska. Bayibolu likamba kuti ŵanthu anyaki ‘atanja kukwiya’ kweniso “kukalipa.” (Nthanthi 29:22) Kumbi ndipu namwi mulili? Jifumbeni kuti: ‘Kumbi nditanja kukalipa? Kumbi ndiswera cha kukwiya? Kumbi nditanja kukuzga nkhani pa tinthu timanatimana?’ Bayibolu likamba kuti “yo walutirizga kukambakamba nkhani wapatuska mabwezi.” (Nthanthi 17:9; Wakutawula 7:9) Venivi vingachitika so munthengwa. So asani mutanja kusunga chakukhosi, jifumbeni kuti, ‘Kumbi ndingachita wuli kuti ndizikirengi ndi munthu yo ndikutolana nayu?’—1 Peturo 4:8.
w08 5/1 10 ¶6–11 ¶1
Kumalisa Masuzgu
1. Musaniyengi nyengu yakukambiskiyana masuzgu. “Chinthu chechosi che ndi nyengu yaki yakuŵikika, . . . nyengu yakuja cheti ndi nyengu yakulongoro.” (Wakutawula 3:1, 7) Nge chakuwoniyapu cho tawona kukwambiriya, masuzgu nganyaki ngangachitiska kuti ŵanthu akwiyisani ukongwa. Asani venivi vachitika mungachita umampha kujiko kweniso ‘kuja cheti’ BP yechendakweri. Mungavikiliya nthengwa yinu asani mugwiriskiya ntchitu ulongozgi wa mu Bayibolu, wakuti: “Kwambisa ndewu kwe nge kujuliya maji; mphindanu yechendabuki, tuwapu.”—Nthanthi 17:14.
Kweniso pe, “nyengu yakulongoro.” Masuzgu ngangakuwa nge dondu asani tingangalekere kwambula kungamalisa. Mwaviyo mungaziŵanizanga ŵaka cha pakuŵanaŵana kuti ngamalengi ngija. Asani muwona kuti mukhumbika kuyisiya dankha nkhani yo kuti muzikambiskani nyengu yinyaki, mukhumbika kutumbika vo munyinu wasankha. Kuchita viyo kukuwovyeningi mosi kuti mugwiriskiyi ntchitu fundu ya mu Bayibolu yo yikamba kuti: “Mungalutirizganga cha kukwiya mpaka lumwi kusere.” (Aefeso 4:26) Kweni mukhumbika kuyesesa kulondo vo mwakambiskana.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 790 ¶2
Jisu
Vo munthu wachita ndi masu ngaki vilongo mo wavwiya mu mtima. Masu ngangalongo kuti munthu we ndi chitima pamwenga cha (Dt 19:13); masu ngaphayiya asani munthu wakhumba kunyoza pamwenga kuchitiya chiheni munyaki. (Sl 35:19; Nth 6:13; 16:30) Ŵanthu wo akhumba cha kuziŵa anyawu pamwenga wo akhumba cha kovya anyawu akambika kuti ajala masu ngawu. (Mt 13:15; Nth 28:27) Munthu wakupusa wakambika kuti masu ngaki “ngapenjapenja mpaka ku vigoti va charu,” ngatendatenda kung’anamuwa kuti maŵanaŵanu ngaki ngaja pa chinthu chimoza cha. (Nth 17:24) Mo masu nga munthu ngawoneke ngangalongo kuti we ndi liŵavu lamampha, ngwanthazi kweniso kuti wakondwa. (1Sa 14:27-29; Dt 34:7; Yb 17:7; Sl 6:7; 88:9) Mfumu Yehosafati yingukambiya Yehova kuti: “Masu ngidu nge kwaku yimwi.”—2Mb 20:12.
JUNE 16-22
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 18
Muchiskengi Ŵanthu wo Atama
Zeru Chayizu Zidaniriza
Muŵanaŵaniyengepu dankha mwechendalongoro. Asani tingaleka kuphwere, mazu ngidu ngangaŵapweteka ukongwa anyidu. Bayibolu likamba kuti: “Mazu ngakukambika mwambula kuŵanaŵana umampha, ngagwaza nge lipanga, kweni lilimi la munthu wazeru lichizga.” (Nthanthi 12:18) Titovya kuti paŵi chimangu asani tikhwecha kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi ŵanthu anyaki. (Nthanthi 20:19) Asani tikhumba kuti mazu ngidu ngachizgengi anyidu mumalu mwa kuŵapweteka, titenere kuŵerenga kweniso kuŵanaŵaniyapu Mazu ngaku Chiuta kaŵikaŵi. (Luka 6:45) Ndipu asani tilunguruka pa vo Bayibolu likamba, mazu ngidu ngajengi nge “kasupi wazeru” ndipu ngangasisipuwa anyidu.—Nthanthi 18:4.
mrt 19 bokosi
Kumbi mungamuwovya wuli mubwezi winu yo watama?
Muvwisiyengi mwakuphwere. Nthowa yimoza yamampha ukongwa yo mungawovye mubwezi winu, nkhuvwisiya asani wakhumba kukambiskana namwi. Mutenere cha kumuka waka chechosi cho wakamba. Kanandi vituŵa umampha kuvwisiya ŵaka. Muyesesengi kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere ndipu mungamuyeruzganga cha kuti we ndi maŵanaŵanu ngaheni. Mungaŵanaŵaniyanga ŵaka cha kuti muziŵa mo iyu wavwiya, ukongwa asani walongo cha kuti watama.—Nthanthi 11:2.
Mulongorongi mwakuchiska. Nyengu zinyaki mungaziŵa cha vo mungakamba, kweni asani mungamukambiya waka kuti muziŵa kuti suzgu yo wakumana nayu njikulu, panyaki vingamupembuzga ukongwa kuluska kujapu waka cheti. Asani muziŵa cha vo mungakamba, mungamukambiya waka mazu ngapusu kweni ngakutuliya pasi pa mtima, nge ngakuti “Chitindisoŵa chakukamba, kweni ndikhumba waka kuti uziŵi kuti nditikuyanja.” Mutenere cha kugwiriskiya ntchitu mazu nge ngakuti “Panyaki suzgu yo yikuwengi ukongwa” pamwenga “Ukhumbika cha ku . . .”
Mungalongo kuti mutimuŵanaŵaniya mubwezi winu asani muziŵa matenda ngo watama. Iyu wangawonga ukongwa chifukwa chakuti mwayesesa kuti muziŵi vo wakumana navu ndipu venivi vingakuwovyani kuti mumukambiyi mazu ngakuchiska. (Nthanthi 18:13) Chinanga kuti ve viyo, mukhumbika cha kumupaska ulongozgi asani waleka kukupemphani.
Mumuwovyengi. Mumalu mwakuŵanaŵaniya waka kuti muziŵa vo vingamuwovya, mumufumbengi vo mungachita. Kweni kumbukani kuti nyengu zinyaki iyu wangakukambiyani cha kuti wakhumbika chovyu, chifukwa wakhumba cha kuja mphingu kwaku yimwi. Asani venivi vachitika, mungamupaska masachizgu nga vinthu vo mungamuchitiya nge, kuchimuguliya vinthu ku msika, kunozga panyumba pamwenga ntchitu zinyaki.—Agalatiya 6:2.
Mungafwanga daka cha. Po mubwezi winu walimbana ndi nthenda yo watama, nyengu zinyaki wangakhumba cha kuchita namwi vinthu pamwenga kulongoro namwi. Mwaviyo, muzikirengi kweniso mumuvwisengi. Ndipu lutirizgani kumupaska chovyu cho wakhumbikiya.—Nthanthi 18:24.
Mo Mungawovye wo Atama Matenda Ngakusuzgika Maŵanaŵanu
‘Muŵapembuzgengi.’—1 ATESALONIKA 5:14.
Munyinu wangafipa mtima pamwenga wangajivwa kuti ngwambula kukhumbika. Kweni asani mutimusimikiziya kuti mutimuŵanaŵaniya mungamupembuzga kweniso kumuchiska chinanga kuti muziŵa cha kuti mukambengenji.
“Bwezi chayilu litanja nyengu zosi.”—NTHANTHI 17:17.
Mumuwovyengi. Mumalu mwakuŵanaŵana ŵaka mo mungamuwovye, mufumbeni vo wakhumba kuti mumuchitiyi. Asani munyinu watondeka kukamba vo wakhumba kuti mumuchitiyi, sachizgani vo mungachitiya limoza nge kuluta kuchitembera. Pamwenga mungamuwovya kuchigula vinthu, kunozga panyumba ndipuso ntchitu zinyaki.—Agalatiya 6:2.
“Muzikirengi.”—1 ATESALONIKA 5:14.
Ndi nyengu zosi cha po munyinu wangakukambiyani mo wavwiya. Musimikiziyeni kuti mwazamuvwisiya pa nyengu yo wazamukhumba kukambisana namwi. Chifukwa cha matenda ngo wenangu iyu wangakamba pamwenga kuchita vinthu vo vingakuguŵisani. Kwambula kuziŵika umampha wangasintha vo mwapangana. Muzikirengi kweniso mumuvwisengi pa nyengu yo mutimuwovya.—Nthanthi 18:24.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 271-272
Mayeri
Kali ŵanthu achitanga mayeri kuti asankhi vakuchita pankhani yinyaki. Pakuchita mayeri aponyanga timya pamwenga timathabwa pa chakuvwala, mu msuku ndipu pakumaliya achukuchanga. Yo ngamuwiya ndiyu wasankhikanga. Ŵechendapangi mayeri akhumbikanga kupemphera chifukwa venga nge kulapizga. Asani apemphera, alindizganga kuti Yehova wachitengepu kanthu. Mu Bayibolu mazu ngakuti mayeri (Chiheberi, goh·ralʹ) ngagwiriskiya ntchitu mwakuyeruzgiya pakukamba za “chigaŵa” pamwenga “chihara.”—Yos 15:1; Sl 16:5; 125:3; Yes 57:6; Yer 13:25.
Mo Angagwiriskiyanga Ntchitu. Lemba la Nthanthi 16:33 likamba kuti: “Mayeri ngachitikiya pachipakatu, kweni chechosi cho ngalongo, chituliya kwaku Yehova.” Ayisirayeli agwiriskiyanga ntchitu mayeri kuti aleki kupwakasana. Ndichu chifukwa chaki lemba la Nthanthi 18:18 likamba kuti: “Kuchita mayeri kumalisa mphindanu, kweniso kumalisa nkhani pakati pa ŵanthu anthazi.” Yiwu agwiriskiyanga ntchitu mayeri yanga mwakupambana ndi mo ŵanthu achitiya juga pamwenga kubecha ko kuchitika asani kwe masaza. Pengavi munthu yo wabechangaku ndalama asani achita mayeri ngamutundu uwu. Yiwu agwiriskiyanga ntchitu mayeri cha kuti asaniyi ndalama zakuti awovyi asembi, ŵanthu anyaki ŵaka pamwenga kuzigwiriskiya ntchitu panyumba yakusopiyamu. Nge po lemba la Masalimo 22:18 likambiya, asilikali a Chiroma anguchita vinthu mwakujiyanja, yiwu angugaŵana malaya ngaku Yesu ngakubwalu mwakuchita mayeri.—Mt 27:35.
JUNE 23-29
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 19
Jani Bwezi Lakugomezgeka kwa Abali ndi Azichi
Kumbi Tingachita Wuli Kuti Tiyanjanengi Ukongwa
Mumalu mwakuŵanaŵaniya vo abali ndi azichi anangisa, muŵanaŵaniyengi ukongwa mijalidu yawu yamampha. Tiyeni tiwoni chakuyeruzgiyapu ichi: Tiyeruzgiyi kuti mwaluta kuchicheza ndi abali ndi azichi. Mwakondwa ukongwa ndipu pakumaliya pakucheza, mujambulisa chithuzi. Pa nyengu yeniyi mujambulisa vithuzi viŵi pamwenga vitatu kuchitiya kuti panyaki vinyaki viwonekengi umampha cha. Kweni pa chithuzi chinyaki mubali munyaki wakwinyimbuka kumasu. Kumbi muchitengi wuli ndi chithuzi chenichi? Muchidilitengi chifukwa chakuti mwe ndi vithuzi vinyaki viŵi vo weyosi pa vithuzi vo wasekere, kusazgapu mubali yuwa.
Tingayeruzgiya vithuzi vo tasunga ndi vinthu vo tikumbuka. Kanandi tikumbuka vinthu vamampha vo vinguchitika pa nyengu yo tachezanga ndi abali kweniso azichi. Kweni vingachitika kuti pa nyengu yinyaki yo tachezanga, mubali pamwenga mzichi wangukamba pamwenga kuchita chinthu chinyaki cho chingutiguŵisa. Kumbi tikhumbika kuchitanji ndi vo iyu wanguchita pa zuŵa ili? Tingachita umampha kuluwaku ŵaka nge mo tingadilitiya chithuzi chiheni. (Nthanthi 19:11; Aefe. 4:32) Tingaluwa vinthu vimanavi vo mubali pamwenga mzichi wangunangisa chifukwa tikumbuka vinthu vinandi vamampha vo wanguchita pa nyengu yo tachezanga limoza. Venivi ndi vinthu vamampha vo titenere kusunga kweniso kukumbuka.
Lutirizgani Kwanja Yehova Ndipuso Ŵanthu
Nasi tisaniya nthowa zo tingawovye abali ndi azichi ŵidu. (Ahe. 13:16) Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Anna yo tamuzumbuwa mu nkhani yajumpha. Kwati kwachitika chimphepu chikulu iyu ndi mulumu waki, anguluta kuchiwona banja linyaki la Akaboni, ndipu angusaniya kuti denga la nyumba ya banja lo, labwanganduka ndi chimphepu. Chifukwa cha venivi ŵanthu a mubanja lo ŵengavi vakuvwala vakutowa. Anna wangukamba kuti: “Tinguto malaya ngawu ndi kuchingachapa ndipu pakuza nangu tingungasitiya limu ndipuso kungapinda umamphaumampha. Kwaku isi tinguwona nge kuti tachita vikulu cha kweni chifukwa cha vo tinguŵachitiya techekwanjana mpaka sonu.” Chifukwa chakuti Anna ndi mulumu waki aŵayanjanga abali ndi azichi, vinguchitiska kuti aŵawovyi abali ŵawu.—1 Yoha. 3:17, 18.
Asani ŵanthu anyaki tichita nawu vinthu mwalisungu kweniso titiŵayanja, yiwu awona kuti titesesa kuyezga Yehova. Yiwu awonga ukongwa lisungu lo titiŵalongo kuphara mo isi tiziŵiya. Khanh yo tamuzumbuwapu kali wakumbuka wo angumuwovyapu. Iyu wakamba kuti: “Nditiŵawonga ukongwa abali ndi azichi ŵangu akwanjiwa wo alutanga nani mu uteŵeti. Yiwu azinditonga, andidananga kuti tikaryi limoza chakurya kweniso awonesesanga kuti andiperekeza kunyumba kwangu. Sonu ndiwamu kuti yeniyi yenga ntchitu yikulu. Ndipu yiwu achitanga venivi chifukwa chakuti andiyanjanga.” Mbuneneska kuti ndi weyosi cha yo wangatiwonga chifukwa cha vo titimuchitiya. Pakukonkhoska vakukwaskana ndi wo angumuwovya, Khanh wangukamba kuti: “Ndikhumbisiska kuŵaweze pa vinthu vamampha vo angundichitiya kweni ndiziŵa cha kuti wosi aja pani. Kweni Yehova waziŵa ndipu nditimupempha kuti waŵaweze pa vo angundichitiya.” Vo wakamba Khanh vauneneska. Yehova wawona chinanga nkhanthu kamana ko tachitiya anyidu. Iyu watiyiwona nge sembi yakuzirwa kweniso nge ngongoli yo iyu wazakutiweze.—Ŵerengani Nthanthi 19:17.
Lutirizgani Kulongorana Chanju Chambula Kumala
Tiyeruzgiyi kuti munthu munyaki waja wachigwira ntchitu pakampani kwa vyaka vinandi. Tingakamba kuti ngwakugomezgeka kweniso ngwakuthembeka. Kweni wagwira ntchitu yeniyi chifukwa chakuti watanja ŵeneku akampani cha. Iyu wangaŵa kuti wechendakumanepu ndi ŵeneku a kampani pamwenga wakoliyana nangu cha marangu nga kampani iyi. Iyu wakondwa ŵaka kuti wagwira ntchitu yo yitimuwovya kusaniya ndalama. Iyu walutirizgengi kugwira ntchitu iyi mpaka po watole peshoni. Kweni wangaleka pijapija asani wasaniya ntchitu yinyaki yamampha ukongwa.
Kugomezgeka ku munthu munyaki pamwenga pa ntchitu nkhwakukhumbika. Kweni chakukhumbika ukongwa ntchifukwa cho munthu wajaliya wakugomezgeka. Ntchifukwa wuli ateŵeti aku Chiuta mu nyengu yakali achitanga ntchitu zakulongo kuti mbakugomezgeka? Yiwu achitanga venivi chifukwa chakuti ndivu akhumbikiyanga cha kweni chifukwa cha chanju chambula kumala. Tiyeni tikambiskani chakuyeruzgiyapu chaku Davidi. Iyu wangumuyanja mubwezi waki wakwanjiwa Yonatani ndi mtima waki wosi chinanga kuti awisi aku Yonatani akhumbanga kumubaya Davidi. Pati pajumpha vyaka kutuliya po Yonatani wangufwiya, chanju chambula kumala chinguchitiska kuti Davidi walutirizgi kumuphwere mwana waku Yonatani, Mefiboseti.—1 Samu. 20:9, 14, 15; 2 Samu. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 515
Ulongozgi
Yehova ndiyu chisina cha zeru. Ndipu palivi munthu weyosi yo watimupaska ulongozgi. (Yes 40:13; Ar 11:34) Mwana waki ngwakunozgeka kuja “Wakulunguchizga Wakuziziswa,” ndipu watitipaska ulongozgi kweniso watitilongozga chifukwa walonde ulongozgi kutuliiya kwa Awisi ndipu we ndi mzimu waku Chiuta. (Yes 9:6; 11:2; Yoh 5:19, 30) Venivi vilongo kuti ulongozgi uja wakovya asani watuliya kwaku Yehova. Ulongozgi wewosi wo ususkana ndi wa Wapachanya Limu ngwambula fundu. Venivi vilongo kuti mbulongozgi cha.—Nth 19:21; 21:30.
JUNE 30–JULY 6
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA NTHANTHI 20
Fundu zo Zingawovya wo Akukhumbana Nthengwa Kuti Vinthu Viŵayendiyengi Umampha
Kumbi wo Akhumbana Nthengwa Angachita Wuli Kuti Vinthu Viŵayendiyengi Umampha?
Chinanga kuti nyengu yeniyi njakukondwesa, wo akhumbana atenere kuziŵa kuti nyengu yeniyi njakukhumbika ukongwa chifukwa vingawovya kuti azitorani. Pa zowala zawu, alayizga pa masu paku Yehova kuti azamuyanjana kweniso kutumbikana pa nyengu yosi yo ajaliyengi ndi umoyu. Techendapangi layizgu lelosi, tikhumbika kuyiŵanaŵaniya mwakuphwere nkhani yo. (Ŵerengani Nthanthi 20:25.) Venivi ndivu so tikhumbika kuchita pa layizgu la nthengwa. Nyengu yo ŵanthu akhumbiyana nthengwa, yitovya kuti aziŵani umampha kweniso kuti asankhi umampha. Nyengu zinyaki mungasankha kuti mutorani pamwenga kuti mulekani. Asani mwasankha kuti mulekani, ving’anamuwapu cha kuti vinthu vingukutondani. Mumalu mwaki, nyengu yeniyi yingukuwovyani kuziŵa kuti mwe akwenere kutorana pamwenga cha.
Ntchifukwa wuli nyengu yeniyi njakukhumbika ukongwa ku ŵanthu wo akhumbana kuti aziŵi asani angazitorana pamwenga cha? Asani munthu yo wechendayirwi pamwenga kuto wawona vinthu mwakwenere, wangakhumbana cha ndi munthu asani walivi maŵanaŵanu ngakuzito pamwenga kuyirwa. Kweni mbanthu ambula kuto pamwenga kuyirwa pe cha wo atenere kuyiwona mwakwenere nkhani yeniyi. Tosi tikhumbika kuyiwona mwakwenere. Mwakuyeruzgiyapu anyaki aŵanaŵana kuti asani ŵanthu akhumbana nthengwa, atenere kutorana kwali akhumbi pamwenga cha. Kumbi venivi vitiŵakwaska wuli Akhristu wo ŵechendato pamwenga kuyirwa? Mzichi munyaki wambula kuyirwa wa ku United States zina laki Melissa wangukamba kuti: “Kuchita viyo, kuchitiska kuti Akhristu wo akukhumbana nthengwa achichizgiki kuti atorani. Mwaviyo, ŵanthu anyaki achichizgika kuti atorani chinanga kuti aziŵa kuti mbambula kwenere kutorana. Venivi vichitiska kuti anyaki aleke limu kukhumbana ndi munthu weyosi. Ivi vamampha cha chifukwa vingachitiska kuti Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa afipengi mtima.”
Vo Mungachita Kuti Musaniyi Munthu Wakutorana Nayu
Kumbi mungachita wuli kuti mumuziŵi umampha munthu munyaki kweni mwakuchenje? Pa maunganu ngampingu pamwenga po mucheza ndi gulu la abali ndi azichi mungawona nkharu yaki, mo wachitiya vinthu kweniso uzimu waki. Kumbi mabwezi ngaki mbayani? Kumbi watanja kukambanji? (Luka 6:45) Kumbi vilatu vaki viyanana ndi vinu? Mungafumba ŵara a mu mpingu wo iyu wawungana pamwenga Akhristu anyaki akukhwima mwauzimu wo atimuziŵa umampha. (Nthanthi 20:18) Mungaŵafumba vakukwaskana ndi mbiri ya munthu yo kweniso nkharu yaki. (Ruti 2:11) Po muchita vinthu vakuti mumuziŵi umampha munthu yo, yesesani kuti muleki kuchita vinthu vo vingamuchitiska kuti walekengi kufwatuka. Kuti muchiti venivi, wonesesani kuti mutumbika mo munthu yo wavwiya, mutimupaska mpata wakuchita vinthu pakuyija kweniso mungamuŵingiriyanga cha.
Kumbi wo Akhumbana Nthengwa Angachita Wuli Kuti Vinthu Viŵayendiyengi Umampha?
Kumbi mungachita wuli kuti mumuziŵi umampha ukongwa munthu yo mwakhumbana nayu nthengwa? Mungamuziŵa umampha asani mukambiskana mwakufwatuka kweniso mwauneneska. Mumufumbengi mafumbu ndipuso muvwisiyengi mwakuphwere asani walongoro namwi. (Nthanthi 20:5; Yako. 1:19) Panyaki mungachitiya limoza vinthu vinyaki vo vingachitiska kuti mukambiskanengi nge kuryiya limoza, kuchitembera kumalu ngo kusanirika ŵanthu anandi kweniso kupharazgiya limoza. Mungaziŵana so umampha asani mucheze limoza ndi mabwezi kweniso ŵanthu a mubanja linu. Kusazgapu yapa, muchitengi vinthu vinyaki vo vingawovya kuziŵa mo munyinu wachitiya vinthu pa vakuchitika vakupambanapambana kweniso ndi ŵanthu akupambanapambana. Wonani vo Aschwin wa ku Netherlands wanguyesa kuchita. Iyu wangukamba vo iyu ndi Alicia achitanga ŵati akhumbana. Iyu wanguti: “Tayesesanga kusaniya vakuchita vo vingatiwovya kuti tiziŵani umampha. Kanandi tachitanga vinthu vipusu nge kubikiya limoza pamwenga kugwiriya limoza ntchitu zinyaki. Pa nyengu yo tachitanga venivi, taziŵanga vo weyosi wachita umampha kweniso vo watondeka kuchita umampha.”
Mungaziŵana so umampha asani musambiriya limoza fundu za mu Malemba. Asani mwazitorana mwazamukhumbika kusaniya nyengu yakuchitiya kusopa kwa pabanja kuti muzilongongi kuti Chiuta ngwakukhumbika ukongwa munthengwa yinu. (Waku. 4:12) Mwaviyo, mungachita umampha kunozga ndondomeku yakuti musambiriyengi limoza mazu ngaku Chiuta mwechendatorani. Kweni ziŵani kuti pa nyengu yeniyi, iyi ndi nthengwa cha, ndipu mubali wechendaje mutu wa mzichi yo. Kweni asani musambiriya limoza mazu ngaku Chiuta kaŵikaŵi mungaziŵa uzimu wa munthu yo mwazamutorana nayu. Max ndi Laysa a ku United States, anguyanduwa munthowa yinyaki. Max wangukamba kuti: “Tati takhumbana ŵaka tingwamba kusambira nkhani za mumabuku ngidu zakukwaskana ndi kuziŵana mwechendatorani, nthengwa kweniso umoyu wa mu banja. Mabuku ngenanga nganguwovya kuti tikambiskani nkhani zinandi zakukhumbika zo zatingi zitisuzgengi pakuziyambiya.”
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 196 ¶7
Nyali
Lemba la Nthanthi 20:27 likamba kuti, “Mvuchi wa munthu ndi nyali yaku Yehova, ufufuza mukati mwaki mosi.” Vo munthu walongoro vivumbuwa umunthu waki pamwenga vo ve mu mtima mwaki.—Yeruzgiyani ndi Mac 9:1.