Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti
JANUARY 5-11
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 17-20
‘Chigaŵa cha Ŵanthu wo Atitilonda Vinthu’
“Ufumu Wangu Ngwacharu Ichi Cha”
16 Ntchinthu chakukhumbika ukongwa kusintha nge mo anguchitiya abali ndi azichi wo taŵazumbuwa mu nkhani iyi. Bayibolu liyeruzgiya ŵanthu ndi nyanja yo yavunduka, ndipu yigona cha. (Yesa. 17:12; 57:20, 21; Chivu. 13:1) Ndali zichitiska kuti ŵanthu ayambanengi, agaŵikanengi ndi kuchita vivulupi. Kweni isi te akukoliyana ndipu tija mwachimangu. Asani Yehova wawona mo ŵanthu agaŵikiyana mucharu, watenere kuti wakondwa ukongwa kuwona kuti ŵanthu ŵaki mbakukoliyana.—Ŵerengani Zefaniya 3:17.
Lutirizani Kuleka Kuseleriyapu mu va Charu
4 Panyaki ko tija boma lititikaniza cha kusopa. Kweni po umaliru wa charu chaku Satana uŵandika, nkhani yakuleka kuseleriyapu mu va charu yingayamba kusuza. Mazuŵa nganu, ŵanthu anandi “akhumba cha kukoliyana ndi anyawu” kweniso ‘atuvwa vawu pe.’ Ivi vilongo kuti kunthazi kukoliyana kuŵengi kumana ukongwa. (2 Tim. 3:3, 4) Mu vyaru vinyaki, abali ŵidu ayamba kali kukumana ndi masuzu chifukwa chakuleka kuseleriyapu mu ndali. Ivi vichitika chifukwa chakusintha kwa vinthu mu charu chawu. Ndichu chifukwa chaki tikhumbika kunozeke kweche sonu kuti asani vinthu vazisintha kunthazi tizilutirizi kuja akugomezeka. Asani tingaleka kunozeke limu, tazamutondeka kugomezeka pa tazikumana ndi mayeseru. Mwaviyo, kumbi tinganozeke wuli? Tiyeni tikambisani vinthu vinayi vo vingatiwovya kuti tinozeke.
ip-1 198 ¶20
Yehova Watcheŵeska Mitundu ya Ŵanthu
20 Kumbi ntchinthu wuli cho chazamuchitika pavuli paki? Yesaya wangukamba kuti: “Ndi mazulu kwe mantha. Kwechendachi yiwu kulivi. Ichi ntchigaŵa cha ŵanthu wo atitilonda vinthu ndipuso chihara cha ŵanthu wo atitiphanga vinthu.” (Yesaya 17:14) Ŵanthu anandi aphanga vinthu ŵanthu aku Yehova, atiŵachitiya nkhaza kweniso atiŵatumbika cha. Chifukwa chakuti Akhristu auneneska ŵe mu visopa vaboza cha kweniso akhumba cha kukoliyana ndi visopa ivi, ŵanthu akuyukiya ndipuso akususka atiŵawona kuti mbambula kuvikilirika. Kweni ŵanthu aku Chiuta agomezga kuti masuzgu ngo akumana nangu ngamalengi pambula kuswera yapa.—2 Atesalonika 1:6-9; 1 Peturo 5:6-11.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w06 12/1 11 ¶1
Fundu Zikulu za Mubuku la Yesaya—Chigaŵa I
20:2-5—Kumbi Yesaya wangwenda nadi nkhuli kwa vyaka vitatu? Viwoneka kuti Yesaya wanguzuwa chakuvwala chakubwalu pe ndipu wangwenda “wavwala vakuvwala vamukati pe.”—1 Samuyeli 19:24, mazu ngamumphata.
JANUARY 12-18
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 21-23
Vo Tisambirapu pa vo Vinguchitikiya Shebina
Chilangu Mbukaboni Wakuti Chiuta Watitiyanja
7 Kuti tivwisi kukhumbika kwa chilangu, tiyeni tikambiskani za ŵanthu ŵaŵi wo Yehova wanguŵapaskapu chilangu. Ŵanthu yaŵa ndi Shebna yo wengaku munyengu yaku Hezekiya ndi Graham mteŵeti waku Chiuta wa mu nyengu yidu yinu. Shebna wenga ndi udindu wapachanya “wakuwonere nyumba.” Panyaki nyumba iyi yenga yaku Hezekiya. (Yesa. 22:15) Kweni chakuchitiska chitima ntchakuti wangwamba kujikuzga ndipu wajipenjiyanga unkhankhu. Wangujikumbiya muwunda wakudula kweniso wayendanga pa “magareta nga unkhankhu.”—Yesa. 22:16-18.
8Chifukwa chakuti Shebna wajipenjiyanga unkhankhu, Chiuta ‘wangumutuzgapu pa udindu waki’ ndipu wanguŵikapu Eliyakimu. (Yesa. 22:19-21) Ivi vinguchitika pa nyengu yo Senakaribu Fumu ya Asiriya yakhumbanga kuyukiya Yerusalemu. Pavuli paki, fumu iyi yingutuma arara aboma laki ku Yerusalemu pamoza ndi asirikali anandi kuti akatenthemesi Ayuda kweniso kuti Hezekiya wakachiti mantha ndi kuthera. (2 Ŵakaro. 18:17-25) Eliyakimu wangutumika kuti wakakambiskani ndi arara aboma wo angutuwa ku Asiriya. Kweni wenga yija cha. Iyu wanguluta ndi anyaki ŵaŵi. Yumoza wawu wenga Shebna, yo panyengu iyi wateŵetiyanga nge mlembi. Ivi vilongo kuti panyaki Shebna wangujiyuyuwa ndipu wangukwiya cha Yehova wati wamutuzgapu pa udindu. Iyu watenere kuti wanguzomera udindu umana wo angumupaska. Kumbi tisambiranji kwaku Shebna? Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu.
9Chakwamba, Chiuta wangumutuzgapu pa udindu Shebna. Ivi vititikumbusa fundu yakuti ‘kujikuzga kuchitiska kuti munthu wakumani ndi suzgu, ndipu mtima wakujikuzga uchitiska kuti munthu waguŵi.’ (Nthanthi 16:18) Asani muchita mauteŵeti nganyaki mumpingu ndipu muziŵika ukongwa, kumbi mulutirizgengi kujiyuyuwa? Kumbi mukumbuka kuti Yehova ndiyu wakukupaskani malusu ngo mwenangu kweniso kuti ndiyu watikuwovyani kufiska vo muchita? (1 Akori. 4:7) Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Ndikambiya weyosi waku yimwi kweniko, kuti mungajiŵanaŵaniyanga kuluska mo mutenere kujiŵanaŵaniya cha, kweni muŵanaŵanengi mwakulongo kuti mwe ndi maŵanaŵanu ngamampha.”—Aro. 12:3.
Chilangu Mbukaboni Wakuti Chiuta Watitiyanja
10 Chachiŵi, ulongozgi wanthazi wo Yehova wangupaska Shebna, ulongo kuti waziŵanga kuti wangasintha. (Nthanthi 3:11, 12) Ili ndi sambiru lamampha kwaku wo akuŵalekeska mauteŵeti mumpingu. Mumalu mwakukwiya ndi kusunga chakukhosi, akhumbika kulutirizga kuchita vosi vo angafiska pakuteŵete Chiuta. Yiwu atenere kuwona chilangu cho aŵapaska kuti mbukaboni wakuti Yehova watiŵayanja. Mungaluwanga cha kuti Yehova watumbika wo atijiyuyuwa. (Ŵerengani 1 Peturo 5:6, 7.) Chilangu yingaŵa nthowa yo Chiuta watitiwumbiya. Mwaviyo, tingaŵanga dongu lakulama cha mumanja ngaki.
Chilangu Mbukaboni Wakuti Chiuta Watitiyanja
11 Chachitatu, wo ŵe ndi mazaza ngakupereka chilangu nge apapi ndi ŵara, angasambirapu kanthu pa vo Yehova wanguchita ndi Shebna. Kumbi angasambiranjipu? Chinanga kuti Yehova watinkha uheni kweni munthu yo wabuda watimuyanja mbwenu. Asani ndimwi mupapi pamwenga mura, mutenere kulondo Yehova pakupereka chilangu. Mukhumbika kutinkha uheni wo munthu wachita kweni mutenere kuŵanaŵaniya vamampha vo mwana winu pamwenga Mkhristu munyinu wachita.—Yuda 22, 23.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w06 12/1 11 ¶2
Fundu Zikulu za Mubuku la Yesaya—Chigaŵa I
21:1—Kumbi ntchigaŵa nichi cho chidanika kuti “chipululu cha nyanja”? Babiloni wadanika kuti chipululu cha nyanja chinanga kuti wenga kufupi ndi nyanja yeyosi cha. Wadanika viyo chifukwa chakuti maji ngo ngatuwanga mumsinji wa Efrate ndi Tigirisi ngasapaliyanga muchigaŵa chenichi chaka ndi chaka. Venivi vachitisanga kuti malu yanga ngawonekengi nge “nyanja.”
JANUARY 19-25
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 24-27
“Uyu ndi Chiuta Widu!”
“Awonani! Uyu ndi Chiuta Widu!”
21 Kumbi mukuwonapu mwana munamana wachikambiya anyaki mwakumalika kuti, “ada ŵangu ŵaa”? Nasi te ndi vifukwa vinandi vakuvwika vakumalikiya Awusefwi a Yehova. Bayibolu likamba kuti zuŵa linyaki ŵanthu akugomezgeka azamukamba mwalikondwa kuti: “Awonani! Uyu ndi Chiuta widu!” (Yesaya 25:8, 9) Asani mwayiziŵa umampha ukongwa mijalidu yaku Yehova ndipu muziŵengi kuti mbawusemwi amampha ukongwa.
Vo Tisambira pa Viŵandi Vo Yesu Wanguryiska Ŵanthu
14 Yesu wati wakamba kuti tipempherengi kuti mutipaski “chakurya chidu cha msanawale,” wangutisambiza so kuti tipemphengi kuti khumbu laku Chiuta lichitiki “panu pasi, nge kuchanya.” (Mate. 6:9-11) Kumbi muwona kuti umoyu wazamuja wuli pacharu pa nyengu yeniyi? Bayibolu lilongo kuti khumbu laku Chiuta pacharu lisazgapu kuja ndi chakurya chamampha. Mwakukoliyana ndi lemba la Yesaya 25:6-8, asani Ufumu waku Yehova waziyamba kulamuliya, pacharu chapasi pazamuja chakurya chinandi chamampha cho ŵanthu azamukondwa nachu. Pa lemba la Salimo 72:16 pe layizgu lakuti: “Pacharu chapasi pazamuja chakurya chinandi; ndipu chazamusapaliya pachanya pa mapiri.” Kumbi mukhumbisiska kuzibika chakurya cho mutanja pamwenga kuzisambira kubika chakurya cho mwechendabikepu? Kusazgapu yapa, panyaki so mukhumbisiska kuzipanda minda yinu ya mphereska kweniso kuzikondwa ndi vipasu vaki. (Yesa. 65:21, 22) Ndipu weyosi pacharu wazamukondwa ndi vitumbiku vakukondwesa venivi.
Kumbi Tiyanduwa Wuli ndi Chanju Chaku Yehova?
11 Ŵanaŵaniyani mo umoyu winu wazamuŵiya mu Paradayisu pacharu chapasi. Mwazamufipa mtima cha kuti mutamengi pamwenga kufwa. (Yesa. 25:8; 33:24) Yehova wazakukupaskani chinthu chechosi chamampha cho mwazamukhumba mpaka kukhorwa. Kumbi mukhumba kuzisambiranji? Kumbi mupenja kuzisambira vakukwaskana ndi vinyama, tiyuni, sumu pamwenga kujambula? Tikayika cha kuti mu Paradayisu, mwazamukhumbika ŵanthu wo aziŵa kupanga mapulanu nga nyumba, vakuzengazenga kweniso alimi. Kwazamukhumbika so ŵanthu wo aziŵa kunozga vinthu ndipuso wo aziŵa ntchitu zakupambanapambana nge kubika chakurya, kupanga vidya vakugwiriya ntchitu kweniso kupanda maluŵa ndi kungaphwere. (Yesa. 35:1; 65:21) Pakuti mwazamuja kwamuyaya, mwazamukuŵa ndi mwaŵi wakusambira ntchitu yeyosi yo mwakhumba.
12 Tazamukondwa ukongwa kulonde ŵanthu wo azamuyuskika! (Machi. 24:15) Mwazamukondwa so kusambira vinandi vakukwaskana ndi Yehova kuziya mu vinthu vo wakulenga. (Salimo 104:24; Yesa. 11:9) Ndipu chakukhumbika ukongwa ntchakuti, mwazamukondwa ukongwa kusopa Yehova kwambula kunangisa kanthu kekosi. Kumbi mungakhumba kusinthanisa umoyu wenuwu ndi “likondwa la ubudi la kanyengu kamanavi”? (Ahe. 11:25) Mungachita cha venivi! Vinthu vamampha vo tazamukondwa navu viluska chinthu chechosi cho tingasaniya mu charu ichi pasonu panu. Kumbukani kuti tijaliyengi waka kulindizga Paradayisu cha. Pambula kuswera yapa venivi vifiskikengi nadi. Ndipu vosi venivi vazamufiskika chifukwa chakuti Yehova watitiyanja ukongwa, ndichu chifukwa chaki wakupereka Mwana waki kuti wazitifwiyi.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w15 12/15 17 ¶1-3
Vinthu vo Vikusintha mu Baibulo la Dziko Latsopano la Chingelezi la 2013
Ntchifukwa wuli machaputala nganandi sonu ngakulembeka nge ndakatulu? Machaputala nganandi pakwamba angungalemba nge ndakatulu. Mazuŵa nganu, mu vineneru vinandi agwiriskiya ntchitu mazu ngo ngavwika mwakuyanana asani alemba ndakatulu. Penipo mu Chihebere agwiriskiya ntchitu fundu zakuyanana.
Mu Baibulo la Dziko Latsopano lakali, buku la Jobu ndi la Sumu pakwamba angungalemba nge ndakatulu. Anguchita viyo kuti ŵanthu ambengi nge sumu pamwenga kungakamba mwakukweza. Kulemba viyo kutovya kudidimiza fundu kweniso kuti ŵanthu akumbukengi. Mu Baibulo la Dziko Latsopano lo likutuwa mu 2013, mabuku nga Nthanthi, Sumu ya Zisumu ndi machaputala nganyaki ngo akulemba achimi ngakulembeka so nge ndakatulu. Mwakuyeruzgiyapu, pa lemba la Yesaya 24:2, muzeri wewosi we ndi fundu ziŵi zakupambana, ndipu wewosi ukoliyana ndi unyaki, kudidimiza fundu yakuti palivi yo wangaleka kweruzgika ndi Chiuta. Asani munthu waziŵa kuti vesi lo waŵerenga likulembeka nge ndakatulu, wangaŵanaŵana cha kuti yo wakulemba wawerezanga waka fundu, kweni waziŵengi kuti wakhumbanga kudidimiza uthenga waku Chiuta.
Mu Chihebere, nyengu zinyaki ntchakusuzga kupambaniska nkhani yo yalembeka nge ndakatulu ndi yo yaleka kulembeka nge ndakatulu. Mwaviyo, m’Mabayibolu nganyaki, mavesi nganyaki akungafwatuliya nge ndakatulu, penipo m’Mabayibolu nganyaki akungafwatuliya nge ndakatulu cha. Wo afwatuliya atenere kuziŵa mavesi ngo ngakhumbika kufwatuliya nge ndakatulu. Mavesi nganyaki akungalemba nge ndakatulu kuti adidimizgi fundu.
JANUARY 26–FEBRUARY 1
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 28-29
Mukankhuskengi Yehova Muvakukamba ndi Vakuchita
ip-1 299 ¶23
Yesaya Wangukambiya Limu Ntchitu Zakuziziswa Zaku Yehova
23 Alongozgi achiyuda ajiwonanga kuti mbazeru pa vinthu vauzimu kweni yiwu angumuleka Yehova. Yiwu asambizanga vamumaŵanaŵanu ngawu pa nkhani ya chamampha ndi chiheni, ajiwonanga kuti mbarunji kweniso ŵenga ndi mijalidu yinyaki yiheni. Venivi vachitiskanga kuti ŵanthu aje kutali ndi Chiuta .Yiwu azamumuka mulandu kwaku Yehova chifukwa cha vinthu vachinyengu vo achitanga. Ndipu iyu wanguŵakambiya kuti: “Ŵanthu yaŵa andere kwaku ini ndi mulomu wawu pe ndipuso atinditumbika ndi milomu yawu, kweni mitima yawu ye kutali ukongwa ndi ini ndipu atindiwopa chifukwa cha marangu nga ŵanthu ngo akusambizika. Mwaviyo, ini Ndini ndazamuchita so vinthu vakuziziswa ndi ŵanthu yaŵa, chakuziziswa pa chakuziziswa;ndipuso zeru za ŵanthu ŵawu azeru zazamumala, ndipu kuvwisa vinthu kwa ŵanthu ŵawu azeru kwazamubisika.” (Yesaya 29:13, 14) Yehova wangugwirisiya ntchitu Ufumu wa Babiloni wo wenga wanthazi ukongwa pacharu chosi kuti wabwanganduwi ndikutuzgiyapu limu alongozgi Achiyuda wo ajiwonanga kuti mbazeru kweniso akuvwisa vinthu. Vange venivi ndivuso vinguchitika munyengu ya Akutumika pa nyengu yo alongozgi achiyuda angulandizga ŵanthu ndipu ndivu so vichitikiyengi visopa vaboza mazuŵa nganu.—Mateyu 15:8, 9; Aroma 11:8
Palivi Cho Chingaguŵiska Ŵanthu wo Atanja Chiuta
7 Yesu wangususka mwachiganga alongozgi avisopa a mu nyengu yaki chifukwa aŵasambizanga cha ŵanthu kuti asopengi Yehova mu nthowa yo wazomereza. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguvumbuwa kuti Afarisi ŵenga achinyengu, chifukwa aŵanaŵaniyanga ukongwa nkhani ya mo angasambiya mumanja kuluska mo angaphwere apapi ŵawu. (Mate. 15:1-11) Akusambira aku Yesu atenere kuti anguzizwa ndi vo iyu wangukamba. Mwaviyo, yiwu angumufumba kuti: “Kumbi mwaziŵa kuti Afarisi aguŵa ŵati avwa vo mwakamba?” Yesu wanguŵamuka kuti: “Chimiti chechosi cho chikuleka kupandika ndi Ada akuchanya, chichesulikengi. Alekeni ŵaka, mbalongozgi achibulumutiya. Asani wachibulumutiya walongozga wachibulumutiya munyaki, wosi ŵaŵi abirengi muzenji.” (Mate. 15:12-14) Chinanga kuti alongozgi avisopa angukwiya chifukwa cha vo Yesu wangukamba, iyu wangulekapu cha kukamba uneneska.
Lutirizgani Kuja Mlendu Waku Yehova Mpaka Muyaya!
8 Ŵanthu wo ‘alongoro uneneska mumtima mwawu’ apusikiziya cha kuvwiya marangu ngaku Chiuta asani ŵanthu anyaki atiŵawona, mbwenu kumphepeti atuswa marangu ngaku Chiuta. (Yesa. 29:13) Yiwu achita vinthu mwauryarya cha. Munthu muryarya wangayamba kukayikiya kuti marangu ngaku Yehova ngakovya. (Yako. 1:5-8) Iyu wangaleka kuvwiya Yehova pa nkhani zo watiziwona kuti zimana kwaku iyu. Pavuli paki asani wawona kuti palivi chiheni cho chichitika asani iyu waleka kuvwiya, wangayamba kuchita vinthu vinyaki viheni ukongwa. Kweni chinanga kuti iyu wangaŵanaŵana kuti wateŵete Chiuta, Yehova wangazomereza cha kusopa kwaki. (Waku. 8:11) Kweni isi tikhumba kuchita vinthu mwauneneska pa chechosi.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it “Ariyeli” ¶1; it “Ariyeli” Na. 3
Ariyeli
(Ariyeli) [Chipembu cha Guŵa la Sembi Laku Chiuta; pamwenga Nkharamu yaku Chiuta].
3. Pa Yesaya 29:1, 2, 7 Yerusalemu wangudanika zina lakuti Ariyeli. Ku Yerusalemu ndiku kwenga Nyumba yakusopiyamu yaku Chiuta yo mwenga guŵa lasembi lo aperekiyangapu sembi. Ndichu chifukwa chaki tawuni ya Yerusalemu yadanikanga kuti chipembu cha guŵa la sembi laku Chiuta pamwenga kuti Ariyeli. Kwenuku ndiku ŵanthu asopiyangaku Yehova mwauneneska. Kweni uchimi wo we pa lemba la Yesaya 29:1-4 wenga wakofya chifukwa ungukambiya limu kuti Yerusalemu wabwangandulikengi ndi a Babiloni mu 607 B.C.E. Mwaviyo pa nyengu iyi tawuni ya Yerusalemu yatingi yizijengi “chipembu cha guŵa la sembi” chakofya ukongwa chifukwa yatingi yiwotchekengi ndi motu kweniso mwatingi muzisanilikengi ndopa zinandi za ŵanthu ndipuso mathupi nga ŵanthu akufwa. Vo vinguchitisa kuti tawuni iyi yizibwanganduliki vikonkhoskeka pa Vesi 9 mpaka 16. Kweni pa Yesaya 29:7, 8 palongo kuti mitundu ya ŵanthu yazakumubwanganduliya limu cha Yerusalemu.
FEBRUARY 2-8
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 30-32
Muthembengi Yehova Kuti Wakuvikiliyeningi
w01 11/15 16 ¶7
Yehova Ndi Malu Ngidu Ngakuthaŵiyaku
7 Yehova ndi malu ngidu ngakuthaŵiyaku. Mwaviyo tichiskika ukongwa ndi mazu ngakuti: “Wakubenekeriyengi ndi mapapa ngaki,ndipu yiwi ubisamengi kusi kwa mapapa ngaki.Kugomezgeka kwaki kujengi nge chishangu chikulu kweniso mpanda wakuvikiliya.” (Salimo 91:4) Chiuta watitivikiliya nge mo kayuni kavikiliya ŵana ŵaki. (Yesaya 31:5) ‘Iyu watitibenekere ndi mapapa ngaki.’ Tiyuni tigwiriskiya ntchitu mapapa kuti tibenekere ŵana ŵaki kuti avikiliriki ku virwani. Mwakuyanana ndi ŵana atiyuni nasi tivikilirika kusi kwa mapapa ngakuyeruzgiya ngaku Yehova chifukwa chakuti te mugulu laki.—Ruti 2:12; Salimo 5:1, 11.
Yehova Wakuwovyeningi Asani Mukumana ndi Masuzgu
13 Vo tikhumbika kuchita. Yesesani kuti mulekengi kujipatuwa. Asani titijipatuwa, kanandi tiŵanaŵaniya ŵaka vaku isi kweniso masuzgu ngo tikumana nangu. Kuchita viyo, kungachitiska kuti tileki kusankha umampha vinthu. (Nthanthi 18:1) Mbuneneska kuti tosi nyengu zinyaki tingakhumba kuti tije kwakutija, ukongwa asani takumana ndi suzgu yikulu. Kweni asani titijipatuwa kwa nyengu yitali, tingayamba kukana ŵanthu wo Yehova watiŵagwiriskiya ntchitu kuti atiwovyi. Mwaviyo, chinanga kuti vingaŵa vakusuzga pa nyengu yeniyi, tizomerengi kuti ŵanthu a mu banja lidu, mabwezi ngidu kweniso ŵara atiwovyi. Muwonengi kuti Yehova watiŵagwiriskiya ntchitu kuti wakuwovyeni.—Nthanthi 17:17; Yesa. 32:1, 2.
Yehova Wakuwovyeningi Kuti “Muŵi Anthazi”
19 Kumbi mungachita wuli kuti mugomezgengi ukongwa vo mulindizga? Mwakuyeruzgiyapu, asani mulindizga kuzija kwamuyaya pacharu chapasi, muŵerengengi kweniso kulunguruka Malemba ngo ngakonkhoska va Paradayisu. (Yesa. 25:8; 32:16-18) Muŵanaŵaniyengi mo umoyu wazamuŵiya mucharu chifya. Mujiyeruzgiyengi kuti mwe mwenimo. Kumbi muwona yani? Kumbi muvwanji? Kumbi mutuvwa wuli mumtima? Kuti muyeruzgiyi mo paradayisu wazamuŵiya wonani vithuzi va Paradayisu vo visanirika mumabuku ngidu pamwenga woneriyani sumu nge izi: Mucharu Chifya, Charu Chifya Che Pafupi Ukongwa, kweniso yakuti Tiŵanaŵaniyengi mo Umoyu Wazamuŵiya. Asani nyengu zosi tiŵanaŵaniya mo umoyu wazamuŵiya mucharu chifya, masuzgu ngidu tingawonengi kuti “ngakanyengu kamanavi ndipuso ngapepu.” (2 Akori. 4:17) Yehova wangagwiriskiya ntchitu chilindizga chinu cha munthazi kuti wakupaskeni nthazi kuti mukunthiyepu masuzgu.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it “Chakurya” ¶6
Chakurya
Asani ngagwiriskikiya ntchitu mwakuyeruzgiya: Mavesi nganandi mu Bayibolu mazu ngakuti “chakurya,” ngagwiriskikiya ntchitu mwakuyeruzgiya. Mwakuyeruzgiyapu, Yoswa ndi Kalebi wangukambiya Ayisirayeli kuti ŵanthu aku Kanani “ŵe nge chakurya kwaku isi,” kung’anamuwa kuti mbakusuzga cha kuŵathereska ndipuso kuti venivi vikondwesengi Ayisirayeli. (Nu 14:9) Lemba la Salimo 80:5 likamba chitima cho munthu waja nachu asani Yehova waleka kumuyanja. Lemba ili lititi: “Mutiŵapaska masozi kuti ngaje chakurya chawu.” Kweniso Bayibolu likamba kuti Yehova wapaska ŵanthu ŵaki ‘masuzgu kuti ngaje chakurya ndipuso kukandirizgika kuti kuje maji,’ kung’anamuwa masuzgu ngo azamukumana nangu asani azizingirizgika ndi arwani kuti ngazamuja nganandi nge chakurya ndi maji.—Yesa. 30:20.
FEBRUARY 9-15
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 33-35
“Iyu Watikuvikiliyani mu Nyengu Yinu”
Yehova Wakuwovyeningi Asani Mukumana ndi Masuzgu
7 Suzgu lo liŵapu. Asani tikumana ndi masuzgu, mo tivwiya, maŵanaŵanu ngidu kweniso vo tichita vitimbanyizgika. Nge mo sitima yipingikiyapingikiya ndi mayiŵa, asani takumana ndi masuzgu maŵanaŵanu ngidu nangu ngatendatenda. Ana yo tamuzumbuwapu kali wangukamba kuti wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu mulumu waki Luis wati watayika. Iyu wanguti: “Nyengu zinyaki ndasuzgikanga maŵanaŵanu kweniso ndajivwiyanga lisungu. Ndakwiyanga so ukongwa kuti iyu wakufwa.” Nyengu zinyaki, Ana wachitanga phukwa ndipu wamwazikanga asani wasankha vinthu vo Luis wasuzgikanga cha kusankha. Ndipu nyengu zinyaki wajivwanga nge kuti we pakati panyanja yo yayuka. Kumbi Yehova watitiwovya wuli asani tayamba kutimbanyizgika ukongwa maŵanaŵanu?
8 Vo Yehova wachita. Iyu watitisimikiziya kuti watiwovyengi kuti tileki kusukunyika. (Ŵerengani 1 Peturo 5:10.) Asani sitima yakumana ndi mphepu yingayamba kundengandenga. Kuti sitima yileki kundengandenga kusi kwaki yija ndi visulu, chimoza kurwandi ndipu chinyaki kurwandi linyaki. Visulu venivi vingawovya kuti sitima yileki kusukunyika ukongwa, mwaviyo ŵanthu wo akwera mwenimo avikilirika ndipu afika umampha ko aluta. Kweni visulu ivi vigwira ntchitu umampha asani sitima yo yiluta kunthazi. Mwakuyanana ŵaka, Yehova watiwovyengi kuti tileki kusukunyika asani tilutirizga kumuteŵete mwakugomezgeka chinanga kuti tikumana ndi masuzgu.
Kumbi Tingachita Wuli Kuti Tilutirizgi Kukondwa Chinanga Kuti Tikumana ndi Masuzgu?
10 Vo vingawovya: Tipemphengi Yehova kuti watipaski zeru. Asani tikhumba kukunthiyapu mayeseru mwalikondwa, chakwamba tikhumbika kupempha Yehova mupempheru kuti watipaski zeru zo tikhumbikiya kuti tisankhi vinthu mwazeru. (Ŵerengani Yakobe 1:5.) Kumbi tikhumbika kuchita wuli asani tawona kuti Yehova wamuka nyengu yeniyo cha pempheru lidu? Yakobe wangukamba kuti tikhumbika ‘kulutirizga kupempha’ kwaku Chiuta. Yehova wakwiya cha asani tilutirizga kumupempha zeru. Kweniso iyu watitinyoza cha. Awusefwi akuchanya ‘apereka ndi mtima wosi’ asani tipemphera kuti atipaski zeru zo zingatiwovya kukunthiyapu mayeseru. (Sali. 25:12, 13) Iyu wawona mayeseru ngo tikumana nangu, ngwalisungu kweniso ngwakukhumbisisa kutiwovya. Kukamba uneneska, chenichi ntchifukwa chakukondwe! Kweni kumbi Yehova watitipaska wuli zeru?
11 Yehova watitipaska zeru kuziya mu Mazu ngaki. (Nthanthi 2:6) Kuti tisaniyi zeru zenizi, tikhumbika kusambira Mazu ngaku Chiuta kweniso mabuku ngidu. Kweni tikhumbika kuchita vinandi mumalu mwakuziŵa ŵaka vo Bayibolu lisambiza. Tikhumbika kuchita vo Chiuta watitisambiza pa umoyu widu. Yakobe wangulemba kuti: “Muchitengi vo mazu ngakamba ndipu mungavwanga ŵaka cha.” (Yako. 1:22) Asani tigwiriskiya ntchitu ulongozgi wo Chiuta watitipaska, tija ŵanthu achimangu, akoloŵa kweniso alisungu. (Yako. 3:17) Mijalidu yeniyi, yititiwovya kukunthiyapu mayeseru ngengosi kwambula kutaya likondwa lidu.
ip-1 352-355 ¶21-22
“Palivi Wakuja Mucharu Cho yo Wazamukamba Kuti: ‘Ndatama’”
21 Kweni Uchimi waku Yesaya ufiskika so mazuŵa nganu. Ŵanthu aku Yehova achizgika so mwauzimu mazuŵa nganu. Yiwu afwatulika ku visambizu vaboza nge vakuti mzimu wa munthu utufwa cha, kwe achiuta atatu ndipuso motu wa helo. Vo asambira mu Bayibolu vitiŵawovya kuti aleki mijalidu yiheni ndipuso kuti asankhengi vinthu mwazeru. Tiwonga ukongwa sembi yaku Yesu Khristu yo yitiŵawovya kuti Chiuta waŵawonengi kuti mbakutowa ndipuso aja ndi njuŵi yamampha. (Akolose 1:13, 14; 1 Peturo 2:24; 1 Yohane 4:10) Asani munthu wachizgika mwauzimu wayanduwa ukongwa. Mwakuyeruzgiyapu, wavikilirika ku matenda ngakupasirana pakugonana asani wakhwecha ureŵi ndipuso wavikilirika ku mitundu yinyaki ya kansa asani wakweŵa foja cha.—1 Akorinto 6:18; 2 Akorinto 7:1.
22 Lemba la Yesaya 33:24 lazamufiskika so mu charu chifya chaku Chiuta asani nkhondu ya Aramagedoni yazijumphapu. Mu Ufumu waku Mesiya, ŵanthu azamuchira mwakuliŵavu ndipuso mwauzimu. (Chivumbuzi 21:3, 4) Asani charu chaku Satana chazituzgikapu, Yesu wazamuchitanga vakuziziswa pa charu chosi kuphara vo wachitanga po wenga pa charu chapasi. Achibulumutiya azamuwona, ambula kuvwa azamukuvwa, akupunduka azamukwenda. (Yesaya 35:5, 6) Ŵanthu wo azamupona chisuzgu chikulu azamugwira ntchitu yakunozga charu kuti chije paradayisu.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
Lutirizgani Kwenda pa “Msewu Wakupaturika”
8 Anyaki angajifumba kuti, ‘Kumbi vo vinguchitikiya Ayuda, vititikwaska isi mazuŵa nganu?’ Hinya, chifukwa vo tichita tingaviyeruzgiya ndi kwenda pa “Msewu Wakupaturika.” Kwali te Akhristu akusankhika pamwenga a “mbereri zinyaki,” tikhumbika kulutirizga kwenda pa “Msewu Wakupaturika” chifukwa venivi vitiwovyengi kulutirizga kusopa Yehova sonu ndipuso kunthazi tazamulonde vitumbiku vinandi mu Ufumu waku Chiuta. (Yoha. 10:16) Kwamba mu 1919 C.E., ŵanthu mamiliyoni nganandi, anthulumi, anthukazi kweniso ŵana, atuwa mu Babiloni Mukulu yo wamiya visopa vosi vaboza ndipu ayamba kwenda pa msewu wakuyeruzgiya. Namwi mutenda pa msewu wenuwu. Chinanga kuti ŵanthu angwamba kwenda pa msewu wenuwu vyaka 100 vo vajumpha, kweni pe ŵanthu anyaki wo angwamba kunozga msewu wenuwu vyaka mahandiredi nganandi venivi vechendachitiki.
FEBRUARY 16-22
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 36-37
“Ungawopanga cha Chifukwa cha Mazu ngo Wavwa”
it “Hezekiya” Na. 1 ¶14
Hezekiya
Senakeribu Wangutondeka Kuthereska Yerusalemu. Vo Hezekiya wawopanga ndivu vinguchitika nadi chifukwa Senakeribu wangusimikiza kuti wayukiyengi Yerusalemu. Pa nyengu yo Senakeribu ndi asilikali ŵaki ayukiyanga tawuni ya Lakishi, Senakeribu wangutuma asilikali ŵaki anyaki kuti akakambiyi ŵanthu aku Yerusalemu kuti apangi phanganu ndi iyu. Rabishaki (lenga zina laudindu) ndiyu walongoronga mumalu mwa asilikali wo angutumika ndipu wachiziŵanga umampha ukongwa Chiheberi. Iyu wangunyoza Hezekiya kweniso Yehova. Mwakujikuzga wangukamba kuti Yehova wangataska cha Yerusalemu mu janja laki nge mo achiuta amitundu yinyaki angutondeke kutaska charu chawu mu janja laki.—2Mf 18:13-35; 2Mb 32: 9-15; Yes 36:2-20.
ip-1 387 ¶10
Fumu Yingutumbikika Chifukwa cha Chivwanu
10 Rabishaki wangukambiya Ayuda kuti asilikali ŵawu ŵenga ambula kuziŵa nkhondu. Iyu wangujiŵikamu ndipu wangukamba kuti: “Ndikupaskengi mahachi 2,000, tiwoni asani uŵengi ndi ŵanthu akukwana akuti akwerepu.” (Yesaya 36:8) Kumbi Ayuda athembanga asilikali anandi akukwera pamahachi kuti ataskiki? Awa. Lemba la Nthanthi 21:31 likamba kuti: “Hachi atiyinozgekerese zuŵa la nkhondu, kweni utaski utuliya kwaku Yehova.” Ndipu Rabishaki wangukamba kuti Yehova we ndi Asiriya, Ayuda cha. Iyu wangukamba kuti asani venga viyo cha, Asiriya atingi aserengi cha mucharu cha Ayuda.—Yesaya 36:9, 10.
ip-1 388 ¶13-14
Fumu Yingutumbikika Chifukwa cha Chivwanu
13 Rabishaki wangutcheŵesa Ayuda kuti angamugomezganga cha Hezekiya yo wakamba kuti: “Yehova watitaskengi.” Iyu wangukumbusa Ayuda kuti achiuta aku Samariya angutondeka kutaska mafuku 10 mu janja la fumu ya ku Asiriya. Iyu wangufumba kuti, kumbi walipu chiuta wa mitundu yinyaki yo wakutaskapu charu chaki mu janja la fumu ya ku Asiriya? Wangufumba so kuti: “Ŵe pani achiuta a ku Hemati ndi Aripadi? Ŵe pani achiuta a ku Sefaravayimu? Kumbi yiwu angumutaska Samariya mu janja langu?”—Yesaya 36:18-20.
14 Rabishaki yo wasopanga achiuta aboza waziŵanga cha mphambanu pakati pa Samariya ndipuso Yerusalemu. Achiuta aboza aku Samariya ŵengavi nthazi zakutaskiya ufumu wa mafuku 10. (2 Mafumu 17:7, 17, 18) Kweni Hezekiya wati wayamba kulamuliya Yerusalemu ŵanthu anguleka kusopa achiuta aboza ndipu angwamba kusopa Yehova. Ayuda atatu angumukonkhoske chechosi cha Rabishaki mumalu mwaki, angulutirizga ‘Kuja ŵaka cheti ndipu angumumuka chechosi cha, chifukwa fumu yingulamula kuti, ‘Mungachimumukanga cha.’’ (Yesaya 36:21) Eliyakimu, Shebina, ndi Yowa anguwere kwaku Hezekiya ndi kumukambiya mazu ngo Rabishaki wangukamba.—Yesaya 36:22.
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it “Kumanga Vingwi” ¶4
Kumanga Vingwi
Yehova wangukambiya Fumu Senakeribu ya ku Asiriya kuti: “Ndiŵikengi mbeja yangu mumphunu mwaku, ndipuso ndimangengi vingwi vangu pamilomu yaku ndipu ini ndikuweziyengi munthowa yo unguziya.” (2Mf 19:28; Yes 37:29) Ndi nthazi yaku Yehova Senakeribu wangutondeka kuthereska Yerusalemu ndipu wanguwere ku Nineve. Pavuli paki ŵana ŵaki angumubaya. (2Mf 19:32-37; Yes 37:33-38) Asani Yehova wamanga vingwi arwani ŵaki vilongo kuti watiŵalamuliya ndiyu nge mo munthu wangalamuliya nyama zo wazimanga vingwi ku mulomu.—Yes 30:28.
FEBRUARY 23–MARCH 1
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 38-40
“Wazamuphwere Mskambu Waki nge Mliska”
Vo Bayibolu Likamba Vakukwaskana Ndi Yo Wakulilemba
3 Ŵerengani Yesaya 40:8. Kwa vyaka masawuzandi nganandi, Mazu ngaku Chiuta ngaja ngachipereka ulongozgi wazeru kwa anthulumi ndi anthukazi akugomezgeka. Kumbi venivi vachitika wuli? Fumbu lenili ndakuvwika chifukwa Bayibolu lingulembeka kali ukongwa pa mipukutu ndipuso pa vikopa vo vasweranga cha kunangika. Mwaviyo, mazuŵa nganu kulivi vinthu venivi. Kweni Yehova wawonesesanga kuti ŵanthu atilikope buku lakupaturika lenili. Chinanga kuti ŵanthu wo alikopiyanga ŵenga ambula kufikapu, kweni achitanga vinthu mwakuphwere ukongwa. Mwakuyeruzgiyapu, pakukamba vakukwaskana ndi Malemba nga Chiheberi, kaswiri munyaki wa Bayibolu wangukamba kuti: “Palivi buku linyaki la mu nyengu yakali lo akulikope mwauneneska nge malemba ngenanga.” Mwaviyo, chinanga kuti Bayibolu lingulembeka kali ukongwa pa vinthu vo vasweranga cha kunangika kweniso lingukopeka ndi ŵanthu ambula kufikapu, kweni tingasimikiza kuti vo tiŵerenga mu Bayibolu mazuŵa nganu vilongo kuti Yehova ndiyu Wakulilemba.
4 Yehova watitipaska “mphasu yeyosi yamampha ndipuso yakufikapu.” (Yako. 1:17) Ndipu Bayibolu njimoza mwa mphasu zamampha ukongwa zo Yehova wakutipaska. Asani munthu munyaki watipaska mphasu, mphasu yo yilongo kuti watitiziŵa umampha kweniso waziŵa vo tikhumbikiya. Umu ndimu so viliri ndi yo Wakutipaska Bayibolu. Asani titiliŵerenga tisambira vinandi vakukwaskana ndi Yehova. Tisambira kuti iyu watitiziŵa umampha kweniso kuti waziŵa vo tikhumbikiya. Mu nkhani iyi, tisambirengi mo Bayibolu lilongore mijalidu yitatu yaku Yehova: zeru zaki, urunji waki kweniso chanju chaki. Chakwamba, tiyeni tiwoni dankha mo Bayibolu lilongore kuti Chiuta ngwazeru.
Nthazi Zakuvikiliya—“Chiuta ndi Malu Ngidu Ngakuthaŵiyaku”
7 Mwakuyanana ndi mliska mwenuyu, Yehova watitilayizga kuti ngwakukhumbisiska kutivikiliya. (Ezekiyeli 34:11-16) Kumbukani vo lemba la Yesaya 40:11 likamba vakukwaskana ndi Yehova. Nge mo tingusambiriya mu Mutu 2 mu buku ili, lemba ili likamba kuti: “Iyu wazamuphwere mskambu waki nge mliska. Iyu wazamuwunganisa pamoza ŵana a mbereri ndi janja laki, ndipuso wazakuŵanyamuwa pachifuŵa chaki.” Kumbi ntchinthu wuli chichitiska kuti kamwana ka mbereri kasaniriki “pachifuŵa” cha mliska, kung’anamuwa pa chakuvwala chaki chakuchanya? Kamwana ka mbereri kenaka kangaza pafupi ndi mliska ndi kumugunyuwa mumalundi. Kweni kuti kafiki pachifuŵa, mliska wakhumbika kukotama ndi kukanyamuwa kukaŵika pa chifuŵa chaki, po mphamalu ngakuvikilirika. Venivi vilongore limu kuti Mliska widu Mura wakhumbisiska kutiphwere kweniso kutivikiliya!
“Iyu Wapaska Nthazi ku Wakuvuka”
4 Ŵerengani Yesaya 40:26. Palivi yo wakuŵerengapu nyenyezi zosi. Asayansi agomezga kuti nyenyezi zo ze mumlambagomba wo tiwona zingakwana mabiliyoni 400. Kweni Yehova waziŵa nyenyezi zosi ndipu watizidana mazina. Kumbi tisambiranjipu? Asani Yehova waŵanaŵaniya nyenyezi zo zilivi umoyu, kwe wuli imwi mutimuteŵete chifukwa chakuti ndi dangu cha kweni chifukwa chakuti mutimuyanja? (Sumu 19:1, 3, 14) Ada ŵidu akuchanya atikuziŵani umampha. “Chinanga ndi sisi la kumutu kwinu atiliŵerenga.” (Mate. 10:30) Munthu munyaki yo wangulembaku buku la Sumu wangukamba kuti: “Yehova waziŵa vo ŵanthu ambula kafukwa akumana navu.” (Sumu 37:18) Iyu waziŵa mayeseru ngo mukumana nangu ndipu wangakupaskani nthazi kuti mukunthiyepu.
5 Ŵerengani Yesaya 40:28. Yehova ndiyu Mweneku wa nthazi. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani nthazi zo wapereka ku lumwi. Wasayansi munyaki zina laki Bodanis wangukamba kuti nthazi zo Lumwi lituza pa sekandi yeyosi, ziyanana ndi nthazi za mabomba mabiliyoni nga atomu. Munyaki wangukamba so kuti nthazi zo lumwi lituza pa sekandi yimoza, ŵanthu angazigwiriskiya ntchitu kwa vyaka 200,000. Yehova yo wapereka nthazi ku lumwi wangatipaska so nthazi kuti tikunthiyengepu masuzgu.
6 Ŵerengani Yesaya 40:29. Tikondwa asani titeŵete Yehova. Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Pingani goli langu.” Wangukamba so kuti: “Mwazamusisipulika. Chifukwa goli langu ndipusu kweniso katundu wangu ndimupepu.” (Mate. 11:28-30) Fundu iyi njauneneska nadi. Nyengu zinyaki tiwona kuti tavuka asani tiluta ku maunganu pamwenga mu uteŵeti. Kweni kumbi tituvwa wuli asani taweku? Tisisipulika ndipu tija akunozgeka kumalana ndi mayeseru ngo tikumana nangu. Goli laku Yesu ndipusu nadi!
Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
ip-1 400 ¶7
“Chiskani Ŵanthu Ŵangu”
7 Uchimi uwu ungufiskika mu vyaka va mu ma 500 B.C.E. pe cha. Ungufiskika so mu nyengu ya akutumika. Yohane Mubatizi wenga mazu nga munthu yo ‘wadanirizanga muchipululu’ ndipu wangufiska uchimi wa pa Yesaya 40:3. (Luka 3:1-6) Mwakulongozgeka ndi mzimu, Yohane wangukamba kuti mazu ngo Yesaya wangukamba, ngakambanga vaku iyu. (Yohane 1:19-23) Mu 29 C.E Yohane wangwamba kunozge nthowa Yesu Khristu. Iyu wapharazganga uthenga wo unguchiska ŵanthu kuti ayambi kupenja Mesiya, kuti asani amusaniya amuvwiyi kweniso amulondo. (Luka 1:13-17, 76) Kuziya mwaku Yesu, Yehova watovya ŵanthu wo alapa kuti afwatuliki ku ubudi ndi nyifwa ndipu ndi Ufumu waku Chiuta pe wo ungafwatuwa ŵanthu. (Yohane 1:29; 8:32) Uchimi waku Yesaya ungufiskika ukongwa mu 1919 po Isirayeli wauzimu wangufwatulika ku Babiloni Mukulu kuti ayambiso kusopa kwauneneska.