1-3. (a) Nchifukwa wuli Estere wachitanga mantha wachiluta kuchikumana ndi murumu waki? (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga ngakukwaskana ndi Estere?

ESTERE wangujikhwimiska wachifika pabalaza la nyumba yachifumu, ku Susa. Vinthu vo venga m’nyumba iyi venga vakuchitiska mantha chifukwa mwenga viboliboli va ng’ombi za mapapa, vinyaki venga va ŵanthu akuponya muvu mwakugwiriskiya nchitu uta. M’vimati va nyumba iyi mungujambulika nkharamu. Yenga so ndi vipilala va mya yakusema ndi viboliboli vinyaki vakutowa. Nyumba iyi yinguzengeka pamtunthu pafupi ndi Mapiri nga Zagros ndipu yalereskanga ku Msinji wa Chaospes. Vinthu vosi ivi vilongo kuti ko Estere walutanga kwenga kunyumba ya munthu wamazaza ngaki. Munthu uyu wenga murumu waku Estere yo wangujidana kuti “karonga mukuru.”

² Ahaswerusi wenga munthurumi wakwenere cha kutorana ndi Estere. Ahaswerusi wapambananga kutali ndi munthurumi yo msungwana wakugomezgeka wachiyuda watingi wayanjengi kutorana nayu.a Iyu wanguyezga cha chakuwoniyapu cha anthurumi amampha nge Abrahamu yo wangujiyuyuwa Chiuta wati wamulunguchizga kuti wavwiyi muwolu waki Sara. (Chiy. 21:12) Fumu Ahaswerusi yamuziŵanga cha Yehova, Chiuta waku Estere, kweniso Dangu Laki. Ahaswerusi waziŵanga ŵaka dangu la Aperese kusazgapu dangu lakukanizga chinthu cho Estere wenga pafupi kuchita. Kumbi lenga dangu wuli? Lenga dangu lakuti munthu weyosi yo wawoneke pamasu pa fumu ya Aperese kwambula kudanika watenere kubayika. Estere wakanga kwa fumu chinanga kuti wangudanika cha. Wachifika pamalu ngakuti fumu yingamuwona, watenere kuti waŵanaŵananga kuti nyifwa yaki yenga yeniyo.—Ŵerengani Estere 4:11; 5:1.

³ Nchifukwa wuli wanguŵika umoyu waki pangozi viyo? Kumbi tingasambiranji pa chivwanu chaku Estere? Tiyeni tikambiskani dankha vo vinguchitika kuti Estere wakasaniriki kuti ndi fumukazi ku Perese.

Mbiri Yaku Estere

4. Konkhoskani mbiri yaku Estere, nanga nchifukwa wuli wajanga ndi Mordikayi?

⁴ Estere wenga mwana mulanda. Tiziŵa vinandi cha vakukwaskana ndi apapi ŵaki wo angumudana zina lachihebere lakuti Hadasa lo ling’anamuwa kuti “miritili,” chimiti chakubiriŵira cha maluŵa ngakutowa. Apapi aku Estere ŵati ŵafwa, Mordikayi yo wenga mwana wa awiski ara, wangumuchitiya lisungu mwana uyu ndi kumuto kuti wajengi nayu. Estere wenga mzichi waki kweni Mordikayi wenga mura ukongwa. Mordikayi wajanga nayu umampha ukongwa Estere nge mwana waki.​—Est. 2:5-7, 15.

5, 6. (a) Kumbi Mordikayi wangumulera wuli Estere? (b) Kumbi Estere ndi Mordikayi ajanga wuli ku Susa?

⁵ Mordikayi ndi Estere ajanga ku Perese nge akapolu, ndipu Ayuda wosi atinkhikanga ukongwa chifukwa cha chisopa chawu kweniso Dangu lo alondonga. Mordikayi wayanjanga kusambiza Estere vakukwaskana ndi Yehova, Chiuta walisungu yo wangutaskapu ŵanthu Ŵaki kanandi ŵaka, ndipu wanguziŵataska so kunthazi, ndipu ivi vinguchitiska kuti Estere wamuyanjengi ukongwa mzichi waki. (Ŵal. 26:44, 45) Ivi vilongo kuti Estere ndi Mordikayi ayanjananga ndi kugomezgana ukongwa.

⁶ Viwoneka kuti Mordikayi wenga ndi udindu panyumba ya fumu ku Susa ndipu kanandi wajanga pageti, limoza ndi ateŵeti anyaki a fumu. (Est. 2:19, 21; 3:3) Tiziŵa cha vo Estere wachitanga wachikuwa, kweni watere kuti waphweriyanga panyumba ndipuso Mordikayi yo wenga mura. Nyumba yawu yitenere kuti yenga kuchigaŵa ko kwenga nyumba za ŵanthu akavu kusirya linyaki la msinji. Akhumba wayanjanga kuluta ku msika ku Susa ko akusula golidi ndi siliva kweniso amalonda anyaki aguliskanga vinthu vaŵu. Estere walotangaku cha kuti vinthu venivi wazakuviseŵeresanga ŵaka kunthazi chifukwa waziŵanga cha kuti umoyu waki wazamusintha.

Wenga “Wakutowa”

7. Nchifukwa wuli Vashite wangutuzgika paudindu waki nge fumukazi, nanga chinguchitika nchinthu wuli?

⁷ Zuŵa linyaki m’msumba wa Susa mwenga mtokutoku wakukwaskana ndi vo vinguchitika kunyumba ya fumu. Karonga Ahaswerusi wangunozge nduna zaki dghera la vakurya vapachanya ndi vinyu ndipu wangudaniska muwolu waki wakutowa, Fumukazi Vashite mweniyo pa nyengu iyi waryiyanga kwakuyija ndi anthukazi anyaki. Kweni Vashite wangukana kuluta. Fumu yinguchita soni kweniso yingukwiya ukongwa ndipu yingufumba nduna zaki vo yingachita ndi Vashite. Vo nduna zingumuka vinguchitiska kuti fumu yikambi kuti Vashite ndi fumukazi so cha ndipu asankhengi munyaki kuti wasere m’malu mwaki. Ateŵeti a fumu angwamba kupenjapenja amwali akutowa m’charu chosi kuti fumu yizisankhepu fumukazi yifya.​—Est. 1:1–2:4.

8. (a) Nchifukwa wuli Mordikayi wafipanga mtima Estere wachikuwa? (b) Kumbi tingagwiriskiya wuli nchitu fundu ya m’Bayibolo pa nkhani ya kutowa kwa kubwalu? (Wonani so Nthanthi 31:30.)

⁸ Tikhoza kuvwisa mo Mordikayi wavwiyanga wachiwona mzichi waki nyengu zosi. Iyu wakondwanga kweniso kufipa mtima kuwona kuti po mzichi waki wakuliya, wawoneka wakutowa ukongwa. Bayibolo likamba kuti, ‘Mwali yo wenga wakuma ndipuso wakutowa.’ (Est. 2:7) Bayibolo likamba kuti kutowa kwa kubwalu kutuŵa kwakukondweska asani munthu we ndi zeru kweniso ngwakujiyuyuwa. Asani ngwambula kujiyuyuwa wakhoza kuja wathamu, wakujikuzga kweniso wankharu zinyaki ziheni. (Ŵerengani Nthanthi 11:22.) Kumbi muzomerezga kuti venivi ndivu vichitika nadi? Kumbi kutowa kwaku Estere kungumuwovya pamwenga kungumuchitiska kuti waje wathamu? Tiwonengi.

9. (a) Kumbi nchinthu wuli cho chinguchitika ateŵeti a fumu ŵati awona Estere, nanga nchifukwa wuli kupatukana ndi Mordikayi kutenere kuti kwenga kwakusuzga? (b) Nchifukwa wuli Mordikayi wanguzomerezga kuti Estere watorani ndi munthu yo walekanga kusopa Yehova? (Sazgiyanipu fundu za m’bokosi.)

⁹ Ateŵeti a fumu ŵati awona Estere, angumuto kunyumba kwaku Mordikayi ndi kumuŵika pagulu la amwali anyaki wo angusaniya, ndipu anguluta nayu kunyumba yachifumu yo yenga kusirya linyaki la msinji. (Est. 2:8) Vitenere kuti venga vakusuzga kuti Estere ndi Mordikayi apatukani chifukwa ajanga nge mwana ndi wiski. Mordikayi wakhumbanga cha kuti mwana waki watorani ndi munthu yo walekanga kusopa Yehova chinanga yingaŵa fumu kweni mo vinthu venge pa nyengu iyi, pengavi chakuti wangachitapu.b Estere watenere kuti wanguvwiya ndi mtima wosi vo Mordikayi wangumukambiya wechendatoreki. Wachiluta kunyumba yachifumu ku Susa, watenere kuti wajifumbanga mafumbu nganandi. Kumbi waziŵanga kuti wamuja wuli?

“Wangusaniya Wezi Kwaku Wosi wo Ŵamuwonanga”

10, 11. (a) Kumbi Estere watingi wayambengi jalidu nili chifukwa chakuti wajanga ndi amwali akupambanapambana? (b) Kumbi Mordikayi wangulongo wuli kuti wamufipiyanga mtima ukongwa Estere?

¹⁰ Vinthu vingusinthiya limu pa umoyu waku Estere. Wajaliyanga limoza ndi “ŵamwali ŵanandi” wo angutoleka m’vigaŵa vakupambanapambana va Ufumu wa Perese. Amwali yaŵa ŵenga akupambana midawuku, vineneru kweniso mo awoniyanga vinthu. Hege ndiyu wasunganga amwali yaŵa kuti atozgeki ndi mafuta kwa chaka champhumphu. (Est. 2:8, 12) Venga vambula kusuzga kuti amwali anyaki ayambi kujikuzga kweniso kuchita vinthu mwamaphara, chifukwa chakuti amwali yaŵa ajanga pamalu ngamoza. Kumbi Estere wanguchita wuli?

¹¹ Mordikayi wamufipiyanga mtima ukongwa Estere. Bayibolo likamba kuti zuŵa lelosi wayendanga chakufupi ndi nyumba ya anthukazi kuti waziŵi mo Estere wajaliyanga. (Est. 2:11) Nge wiski, Mordikayi watenere kuti wakondwanga ukongwa asani wavwa kuti Estere waja umampha. Nchifukwa wuli wakondwanga?

12, 13. (a) Kumbi ŵanthu amuwonanga wuli Estere? (b) Kumbi nchifukwa wuli Mordikayi wangukondwa kuziŵa kuti Estere wasumuwa cha kuti ndi Myuda?

¹² Jalidu laku Estere lingumukondweska ukongwa Hege mwakuti wangumupaska asungwana 7 kuti amuteŵetiyengi kweniso malu ngamampha ukongwa m’nyumba ya anthukazi. Bayibolo likamba so kuti, “Estere wangusaniya wezi kwaku wosi wo ŵamuwonanga.” (Est. 2:9, 15) Kumbi kutowa kwaki ndiku kunguchitiska kuti ŵanthu wosi amuyanji? Chenga chifukwa chenichi pe cha.

¹³ Mwakuyeruzgiyapu, Bayibolo likamba kuti, “Estere wangukambapu cha vakukwaskana ndi ŵanthu amtundu waki kweniso abali ŵaki chifukwa Mordikayi wangumuchinyiya kuti wangasumuwanga cha.” (Est. 2:10, NW.) Mordikayi wangukambiya Estere kuti wangakambiyanga munthu weyosi cha kuti ndi Myuda, chifukwa waziŵanga kuti ŵanthu a ku Perese aŵatinkhanga ukongwa Ayuda. Mordikayi wangukondwa ukongwa kuziŵa kuti Estere wangulutirizga kuja wakuvwiya chinanga kuti pa nyengu iyi wenga kwakuyija.

14. Kumbi ŵana a mazuŵa nganu angamuyezga wuli Estere?

¹⁴ Ŵana a mazuŵa nganu nawu angakondweska apapi ŵawu pamwenga ŵanthu wo atiŵalera asani angayezga Estere. Yiwu angagwiriskiya nchitu vo apapi ŵawu akuŵasambiza kuti aleki kwezga mijalidu yo ŵanthu aheni achita chinanga kuŵevi apapi ŵawu. Asani achita viyo, akondweska mtima wa Awiskewu akuchanya nge mo Estere wanguchitiya.​—Ŵerengani Nthanthi 27:11.

15, 16. (a) Kumbi nchinthu wuli cho chinguchitiska kuti karonga wamwanji Estere? (b) Nchifukwa wuli vatingi viŵengi vakusuzga kuti Estere walutirizgi kujiyuyuwa?

¹⁵ Nyengu yakuti Estere wakawoneke kwa karonga yati yakwana, wangupaskika mwaŵi wakusankha chechosi cho wakhumbanga, akhumba venga vinthu vakuti wajidyoŵe. Kweni mwakujiyuyuwa, iyu wangupempha ŵaka vinthu vo Hege wangumukambiya. (Est. 2:15) Estere waziŵanga kuti kutowa ndiku kungachitiska kuti karonga wakhorwi nayu cha; kweni mtima wakujiyuyuwa ndiwu wakukhumbika ukongwa. Kumbi Estere wanguŵanaŵana nadi umampha?

¹⁶ Bayibolo limuka kuti: “Ndipu karonga wangumwanja Estere kuruska ŵanthukazi wosi, ndipu wangusaniya wezi ndi ulemu mumasu ngaki kuruska ŵanyaki, viyo wangumvwarika mphumphu ya ufumukazi pa mutu waki ndi kumuŵika fumukazi mumalu ngaku Vashite.” (Est. 2:17) Vatingi viŵengi vakusuzga kuti mwali wachiyuda wakujiyuyuwa uyu walutirizgi kujiyuyuwa chifukwa sonu wenga fumukazi, muwolu wa munthu wa mazaza pacharu chosi. Kumbi udindu uwu ungumuchitiska kuti sonu wayambi kujikuzga? Awa.

17. (a) Kumbi Estere wangulongo wuli kuti wangulutirizga kuvwiya Mordikayi? (b) Kumbi chivwanu chaku Estere chingatiwovya wuli mazuŵa nganu?

¹⁷ Estere wangulutirizga kusunga chisisi nge mo Mordikayi wangumulunguchizgiya. Iyu wajilongonga pakweru cha kuti waziŵana ndi Ayuda. Kweniso Mordikayi wati wasumuliya Estere chiŵembu cho ŵanthu angunozge Ahaswerusi, Estere wangukambiya karonga vosi vo Mordikayi wangukamba ndipu ŵanthu wo akhumbanga kubaya karonga angubayika. (Est. 2:20-23) Wangulongo so chivwanu mwaku Chiuta waki mwa kuja ndi mtima wakujiyuyuwa kweniso wakuvwiya. Mazuŵa nganu nasi tingachita umampha ukongwa kwezga Estere, chifukwa ŵanthu anandi avwiya cha kweniso mbakugaruka. Kweni ŵanthu wo ŵe ndi chivwanu chauneneska awona kuti kuvwiya nkhwakuzirwa ukongwa nge mo Estere wakuwoniyanga.

Chivwanu Chaku Estere Chingweseka

18. (a) Nchifukwa wuli Mordikayi wangukana kugwadiya Hamani? (Wonani so mazu ngam’mphata.) (b) Kumbi ŵanthu achivwanu mazuŵa nganu atimuyezga wuli Mordikayi?

¹⁸ Karonga Ahaswerusi wangusankha Hamani kuja nduna yira mu ufumu waki. Hamani wanguja wachiŵi kwa Karonga Ahaswerusi. Karonga wangujalikiska dangu lakuti weyosi yo wawona nduna iyi wayigwadiyengi. (Est. 3:1-4) Dangu ili linguchitiska kuti Mordikayi wasuzgiki. Iyu waziŵanga kuti wakhumbika kuvwiya dangu la fumu kupatuwaku lo lingamuchitiska kuti waleki kutumbika Chiuta. Kumbukani kuti Hamani wenga “Muagagi.” Ivi vilongo kuti wenga mphapu yaku Agagi, fumu ya Aamaleki yo yingubayika ndi Samuele mchimi waku Chiuta. (1 Sam. 15:33) Aamaleki ŵenga ŵanthu aheni ukongwa mwakuti angujipanga kuja arwani aku Yehova ndi Ayisraele. Ivi vinguchitiska kuti Chiuta wawukhete limu mtundu wa Aamaleki.c (Mar. 25:19) Kumbi Myuda wakugomezgeka watingi wagwadiyengi nadi munthu wa mtundu wo Chiuta wanguwukheta? Mordikayi wanguchitapu cha venivo. Iyu wangukana kugwadiya Hamani. Mazuŵa nganu napu, ŵanthu achivwanu azomerezgeka kubayika chifukwa chakulondo fundu yakuti: ‘Titenere kuvwiya Chiuta kwakuruska munthu.’—Mac. 5:29.

19. Kumbi Hamani wakhumbanga kuchitanji, nanga wanguchita wuli kuti wanyengere karonga?

¹⁹ Hamani wangukwiya ukongwa. Iyu wapenjanga nthowa yakubayiya Mordikayi pe cha, kweni mtundu waku Mordikayi wosi. Hamani wangukambiya fumu vinthu viheni vakukwaskana ndi Ayuda ndi chilatu chakuti fumu yiwoni kuti Ayuda mbanthu abwekabweka ukongwa. Iyu wanguwuzumbuwa zina cha mtundu wa Yuda kweni wangukamba ŵaka kuti mbanthu “ŵakuparanyikiya kubwalu kwa charu ndi wakusapariya mukati mu ŵanthu.” Chakofya ukongwa nchakuti wangukamba so kuti mbanthu ambula kuvwiya dangu la karonga kweniso ndi mtundu wakugaruka. Wangukamba so kuti waperekengi ndalama zinandi kuti zigwiriskikiyi nchitu pakubaya Ayuda wosi a mu ufumu waku Ahaswerusi.d Ahaswerusi wangupaska Hamani mpheti yachifumu kuti wadindi pa dangu lo lajalikiskika.​—Est. 3:5-10.

20, 21. (a) Kumbi vo Hamani wangukamba vinguŵakwaska wuli Ayuda wosi wo ajanga m’vigaŵa va Ufumu wa Perese ndi Mordikayi? (b) Kumbi Mordikayi wangumutumanji Estere?

²⁰ Mathenga ngangukwera mahachi liŵiliŵi ndi kumemeza uthenga wakubayika kwa Ayuda, m’chigaŵa chosi cha ufumu wa Perese. Uthenga uwu wati wafika ku Yerusalemu, utenere kuti unguŵakwaska ukongwa Ayuda wo angutuwa ku ukapolu ku Babiloni ndipu pa nyengu iyi angutangwanika ndi nchitu yakuzenga so mpanda wa msumba wawu. Akhumba Mordikayi nayu wati wavwa nkhani yakofya iyi waŵaŵanaŵaniyanga so ŵanthu ŵenaŵa limoza ndi abwezi ŵaki kweniso abali ŵaki wo ŵenga ku Susa. Iyu wangusuzgika maŵanaŵanu ukongwa ndipu wangukeruwa vakuvwala vaki ndi kuvwala chigudulu, kujipaka vyotu kweniso kuliya mwakukambulizga mumsumba. Kweni Hamani wanguluta kuchimwa ndi karonga, ndipu vamukwaskanga ndi kumukwaska so cha kuti wachitiska chitima Ayuda anandi ndi anyawu wo ŵenga ku Susa.​—Ŵerengani Estere 3:12–4:1.

²¹ Mordikayi wanguziŵa kuti wakhoza kuchitapu kanthu kuti Ayuda ataskiki. Kweni kumbi nchitu wuli cho watingi wachitengi? Estere wati wavwa kuti Mordikayi wasuzgika maŵanaŵanu, wangumutumiziya vakuvwala, kweni Mordikayi wangukana ndi kupembuzgika viyo. Akhumba wadandawulanga kuti nchifukwa wuli Yehova Chiuta waki wanguzomerezga kuti mzichi waki Estere wasiyani ndi iyu kwachija fumukazi ya karonga wambula kusopa Yehova. Pavuli paki wangwamba kuwamu. Mordikayi wangutumiza uthenga kwaku Estere kuti wakakambiskani ndi karonga, ndi chilatu chakuti ŵanthu “ŵa mtundu ŵaki” ataskiki.​—Est. 4:4-8.

22. Nchifukwa wuli Estere wachitanga mantha kuchikumana ndi karonga yo wenga murumu waki? (Wonani so mazu ngam’mphata.)

²² Estere watenere kuti wangufipa mtima ukongwa wati walonde uthenga wo. Yapa chivwanu chaki chingweseka ukongwa. Iyu wangumubisa cha Mordikayi kuti wachitanga mantha. Wangumukumbuska so dangu la fumu lakuti asani munthu wawoneke pamasu pa fumu kwambula kudanika watenere kubayika. Munthu walekanga kubayika pijapija asani fumu yamusoske nthonga yagolidi. Asani tingakumbuka vo vinguchitikiya Vashite wati wakana kuluta kwa fumu yati yamudana, tikhoza kuwona kuti Estere wengavi chifukwa chakuŵanaŵaniya kuti wangapona asani wangaleka kuvwiya dangu la fumu. Estere wangumukambiya so Mordikayi kuti iyu waja mazuŵa 30 kwambula kudanika ndi fumu. Kuleka kudanika kwa mazuŵa 30 kunguchitiska kuti waŵanaŵanengi kuti akhumba fumu yikusintha maŵanaŵanu ndipu yikuleka kumuyanja.e—Est. 4:9-11.

23. (a) Kumbi Mordikayi wangukamba mazu nanga ngo ngangovya Estere kuja ndi chivwanu? (b) Nchifukwa wuli titenere kwezga Mordikayi?

²³ Kweni Mordikayi wangwesesa mbwenu kumovya Estere kuti waje ndi chivwanu. Wangumusimikizgiya kuti asani iyu wangatondeka kovya ŵanthu a mtundu waki, utaski wa Ayuda ukhoza kutuliya kunyaki. Viwoneke limu kuti Estere watingi waponengi cha asani Ayuda angwamba kubayika. Yapa, Mordikayi wangulongo kuti wenga ndi chivwanu chakukho mwaku Yehova yo watingi wazomerezgengi cha kuti ŵanthu Ŵaki abayiki pamwenga so kuti malayizgu Ngaki ngaleki kufiskika. (Yos. 23:14) Pavuli paki, Mordikayi wangufumba Estere kuti: “Kumbi njani waziŵa vini iwi waza ku ufumu uwu chifukwa cha nyengu nge ndi iyi?” (Est. 4:12-14) Mordikayi ngwakwenere nadi kumwezga. Iyu wangugomezga Yehova Chiuta ndi mtima wosi. Kumbi ndivu nasi tichitengi?—Nthanthi 3:5, 6.

Estere Wenga ndi Chivwanu Chikulu Mwakuti Wawopanga Nyifwa Cha

24. Kumbi Estere wangulongo wuli kuti wenga ndi chivwanu kweniso chiganga?

²⁴ Nyengu yakuti Estere wasankhi chakuchita yingukwana. Iyu wangutuma Mordikayi kuti wakambiyi ŵanthu a mtundu waki wosi kuti afungi kurya kwa mazuŵa ngatatu kweniso wangumaliza ndi mazu ngakulongo kuti wenga ndi chivwanu kweniso chiganga ngakuti: “Asani nkhufwa, ndifwengi ŵaka.” (Est. 4:15-17) Estere watenere kuti wanguromba ukongwa kwa mazuŵa ngatatu yanga kuluska mo warombiyanga nyengu zosi. Sonu nyengu yakuti Estere wachitepu kanthu yati yakwana, wanguvwala chakuvwala chaki chamampha ukongwa cha ufumukazi ndi kujitoweska kuti wakawoneki umampha ukongwa pamasu pa karonga. Pavuli paki wanguluta kuchikumana ndi karonga.

25. Konkhoskani vo vinguchitika Estere wachiluta kuchiwoneke kwa murumu waki.

²⁵ Nge mo takonkhoske kali kukwamba kwa nkhani iyi, Estere wanguluta kunyumba ya karonga. Pa nyengu iyi watenere kuti wafipanga mtima ndi kuromba chamumtima. Iyu wangusere m’nyumba yachifumu mo wanguwona Ahaswerusi waja pampandu waki wachifumu. Akhumba wamulereseskanga chisku kuti wawoni asani wakwiya pamwenga cha. Asani Estere wangulindizgapu kuti fumu yimuwoni dankha watenere kuti wanguwona kuswera ukongwa. Kweni pati papita kanyengu, murumu waki wangumuwona. Ahaswerusi wanguzizwa ukongwa kweni wangumukwiyiya cha. Iyu wangumusoske nthonga yaki yagolidi.​—Est. 5:1, 2.

26. Nchifukwa wuli Akhristu auneneska akhumbika kuja ndi chiganga nge Estere, nanga nchifukwa wuli nchitu yaki yingumaliya penapa cha?

²⁶ Karonga wangunozgeka kuvwisiya vo Estere wakhumbanga kukamba. Estere wenga wakugomezgeka kwaku Chiuta ndipuso wanguŵika umoyu waki pangozi kuti wavikiliyi ŵanthu aku Chiuta. Iyu nchakuwoniyapu chamampha ukongwa kwa ateŵeti aku Chiuta wosi wo akhumba kuja ndi chivwanu, kwamba kali mpaka sonu. Mazuŵa nganu, Akhristu auneneska akondwa ukongwa kuvwa nkhani za ŵanthu a chivwanu nge yaŵa. Yesu wangukamba kuti Akhristu auneneska azamuziŵika ndi chanju chakutuliya pasi pamtima. (Ŵerengani Yohane 13:34, 35.) Kuti tije ndi chanju chaviyo, titenere kuja ndi chiganga nge Estere. Chinanga kuti Estere wanguchita chiganga kuti wavikiliyi ŵanthu aku Chiuta, kweni nchitu yaki yingumaliya penapa cha. Kumbi watingi wamukonkhoskiyengi wuli karonga kuti wavwani kuti Hamani yo wenga nduna yaki yira, ndiyu wangunozge chiŵembu Ayuda? Kumbi watingi wachitengi wuli kuti ŵanthu a mtundu waki ataskiki? Mafumbu yanga ngamukikengi m’Mutu 16.

1-3. (a) Kumbi Estere wavwanga wuli wachiluta kuchikumana ndi murumu waki yo wanguja pampandu wachifumu? (b) Kumbi fumu yingumulonde wuli Estere?

MTIMA waku Estere wenga muchanya penipo wafikanga pafupi ndi mpandu wachifumu. Ŵanaŵaniyani kuti mutimuwona wachisere m’nyumba yachifumu ya ku Susa, ku Perese. Estere watuvwa ŵaka chiwawa cha malundi ngaki ndi vakuvwala vaki vachifumu. Wanguzomerezga cha kuti maŵanaŵanu ngaki ngatimbanyizgiki ndi kawonekeru ka nyumba iyi, vimati vaki vakutowa kweniso ndi mo kukudyoŵeke kuchanya ndi mathabwa nga vimiti va sidara va ku Lebanoni. Maŵanaŵanu ngaki ngosi ngenga pa munthu yo wanguja pampandu wachifumu chifukwa ndiyu watingi wasankhengi kuti Estere wabayiki pamwenga cha.

² Karonga wamulereseskanga ŵaka Estere wachiza, pavuli paki wangumusoske nthonga yagolidi. Munthu wakhoza kuŵanaŵana kuti kusoska nthonga kwengavi nchitu yeyosi, kweni wenga ukaboni wakuti Estere walondereka ndipu wabayikengi cha chifukwa chakuluta kwa fumu kwambula kudanika. Wachifika pafupi ndi mpandu wachifumu, Estere wangusoska janja ndi kuko kunthazi kwa nthonga.—Est. 5:1, 2.

³ Karonga Ahaswerusi wenga munthu wakukhupuka ndipuso wamazaza ngaki. Viwoneka kuti vakuvwala va mafumu nga ku Perese pa nyengu yo vajanga vakudula ukongwa. Kweni Estere wati wawona murumu waki wanguziŵa kuti weche kumwanja. Murumu waki wangumufumba kuti: “Kumbi ukhumba chine Estere fumukazi? Pemphu laku ndakuti uli? Nadi likapaskikanga kwaku chingana nchigaŵa chimoza cha vigaŵa viŵi va ufumu.”​—Est. 5:3.

4. Kumbi Estere wakhumbikanga kuchita chinthu chinyaki so nichi chakusuzga?

⁴ Yapa Estere wangulongo chivwanu ndi chiganga pakuluta kuchikumana ndi karonga kuti wavikiliyi ŵanthu a mtundu waki ku chiŵembu chakuti abayiki. Chinanga kuti fumu yingumulonde, kweni wakhumbikanga so kuchita chinthu chinyaki chakusuzga. Wakhumbikanga kukambiya Karonga wakunyada uyu mwakuyikhorweska kuti Hamani yo wenga nduna yo wamugomezganga ukongwa, ndi munthu muheni ukongwa ndipu wamunyenga kuti wabayi ŵanthu a mtundu waku Estere wosi. Kumbi watingi wamukonkhoskiyengi wuli, nanga tingasambiranji pa chivwanu chaki?

Wangusankha Mwazeru ‘Nyengu Yakulongolore’

5, 6. (a) Kumbi Estere wangugwiriskiya wuli nchitu fundu ya pa Wakutaula 3:1, 7? (b) Kumbi vo Estere wanguchita pakukhumba kukambiskana ndi murumu waki vingulongo wuli kuti wenga wazeru?

⁵ Kumbi Estere watingi wakonkhoskiyengi karonga masuzgu ngaki ngosi pamasu pa ŵanthu wosi wo ŵengapu? Asani wanguchita viyo murumu waki watingi walengeskekengi ndipu Hamani watingi wasuskengi vo Estere wakhumbanga kukamba. Sonu kumbi Estere wanguchita wuli? Nyengu yakuvuli Estere wechendawi, fumu yazeru Solomoni yingulemba kuti: “Kanthu kosi ke ndi nyengu yaki, . . . nyengu yakuja chisisi, ndi nyengu yakulongoro.” (Wak. 3:1, 7) Yapa viwoneke limu kuti Mordikayi wamusambizanga fundu zenizi Estere pa nyengu yo wamuleranga. Estere nayu wawoneka kuti wanguvwisa umampha chifukwa cho munthu watenere kusankhiya mwazeru “nyengu yakulongoro.”

⁶ Estere wangukamba kuti: “Asani nchamampha ku karonga, karonga wazi ndi Hamani msana unu wale ku dghera lo ndamlongosoriyani, imwi karonga.” (Est. 5:4) Karonga wanguzomera ndipu wangumudaniska Hamani. Kumbi mwawona mo Estere wangulongorole mwazeru? Iyu wangumusungiya ulemu murumu waki ndi kusankha nyengu kweniso malu ngamampha kuti wakakambi vakukhosi kwaki.​—Ŵerengani Nthanthi 10:19.

7, 8. Kumbi dghera lakwamba lo Estere wangunozga lenga wuli, nanga nchifukwa wuli wanguleka kukamba vakukhosi kwaki nyengu yeniyo?

⁷ Estere wawoneka kuti wangunozga chakurya chamampha ukongwa ndipu wanguwoneseska kuti wabika vakurya vo murumu waki watanja. Pa dghera ili penga so vinyu wamampha ukongwa kuti wakondweski mtima wa karonga. (Sumu 104:15) Ahaswerusi wangukondwa ukongwa pa dghera ili mpaka wangumufumba so Estere kuti wakambi vo wakhumba. Kumbi nyengu iyi yenga yakwenere kuti Estere walongolore?

⁸ Estere wanguwona kuti yenga nyengu yamampha cha. M’malu mwaki, mawa laki wangunozga so dghera linyaki kuti karonga wazi ndi Hamani. (Est. 5:7, 8) Nchifukwa wuli wangulindizga? Kumbukani kuti ŵanthu a mtundu waku Estere atingi abayikengi. Ivi venga viyo chifukwa chakuti Hamani wanguzomerezgeka ndi karonga kuti wajalikiski dangu lakuti Ayuda wosi abayiki. Estere wakhumbikanga nadi kusankha mwazeru nyengu yakulongorole chifukwa asani wanguchitiyamu bweka, ŵanthu anandi atingi abayikengi. Estere wanguchita ivi pakukhumba kulongo kuti watimutumbika ukongwa murumu waki.

9. Kumbi kuzikira nkhwakukhumbika wuli, nanga tingamuyezga wuli Estere pa nkhani iyi?

⁹ Kuzikira ndi jalidu lakuzirwa ukongwa kweni ŵanthu anandi alivi. Chinanga kuti pa nyengu iyi Estere wangufipa mtima ukongwa ndipu wakhumbanga kukambiya karonga vosi vo vachitikanga, iyu wanguzikira kuti wazikambi pa nyengu yakwenere. Tikhoza kusambira vinandi kwaku Estere chifukwa nyengu zinandi nasi tiwona vinthu vinyaki vo vitenere kunozgeka. Asani tikhumba kuti munthu munyaki wa udindu wanozgi suzgu linyaki, tingachita umampha kwezga Estere yo wanguchita vinthu mwakuzikira. Lemba la Nthanthi 25:15, likamba kuti: “Ndi kuzika mweruzgi wangaziŵa kuchichizgika, ndipu lilimi lakoloŵa likaswanga mwa.” Asani tizikira ndi kulindizga kuti vinthu vinozgeki pa nyengu yakwenere nge po wanguchitiya Estere, chinanga ndi mtima wa munthu yo watitisuska ukongwa ukhoza koloŵa. Kumbi Yehova Chiuta waku Estere wangumutumbika chifukwa chakuzikira kwaki?

Kuzikira Kutovya Kuti Urunji Uchitiki

10, 11. Nchifukwa wuli Hamani wangukwiya wachituwa ku dghera lakwamba, nanga muwolu waki ndi anyaki angumulunguchizga kuti wachitenji?

¹⁰ Kuzikira kwaku Estere kunguchitiska kuti vinthu vinandi visumuliki. Hamani wangutuwa pa dghera lakwamba, “wakuzaza likondwa ndi chimwemwe mumtima,” chifukwa chakuti fumu ndi fumukazi angumulongo chanju chikulu kuphara ŵanthu anyaki wosi. Hamani wachijumpha pageti, wanguwona Mordikayi, Myuda yo wangumizga kuti wamugwadiyengi cha. Nge mo tawone m’mutu wajumpha, Mordikayi wakananga kugwadiya Hamani chifukwa chakudelera cha, kweni chifukwa chakuti njuŵi yaki yamuzomerezganga cha kweniso wakhumbanga kulutirizga kuja pa ubwezi ndi Yehova Chiuta. Kweni Hamani “wanguzazika ndi ukari.”​—Est. 5:9.

¹¹ Hamani wati wakambiya muwolu waki ndi anyaki vakukwaskana ndi mtafu wo Mordikayi wangumuchitiya, yiwu angumulunguchizga kuti wapangi chimiti chitali cha mamita 22 ndi kupempha karonga kuti wamuzomerezgi kuti wapayikepu Mordikayi. Hamani wanguyilumba ukongwa zeru iyi ndipu nyengu yeniyo wangutuma munthu kuti wagwiri nchitu iyi.​—Est. 5:12-14.

12. Nchifukwa wuli karonga wangudaniska buku la Mkoka kuti liŵerengeki mwakukweza, nanga ivi vinguchitiska kuti wakumbuki nkhani niyi?

¹² Karonga wangugona tulu cha ndi usiku. Bayibolo likamba kuti: “Tulu ta karonga tingukamuka,” mwaviyo wangudaniska buku la Mkoka kuti liŵerengeki mwakukwezga pamasu paki. Achiŵerenga, angusaniyamu nkhani yakukwaskana ndi chiŵembu cho chingunozgeke Ahaswerusi. Iyu wanguyikumbuka umampha nkhani iyi kuti ŵanthu wo akhumbanga kumubaya angukoleka ndi kubayika. Sonu nanga nchinthu wuli cho chinguchitikiya Mordikayi, munthu yo wangusumuwa chiŵembu ichi? Karonga wangufumba kuti Mordikayi wakupaskikanji. Ateŵeti ŵaki angumumuka kuti palivi chechosi cho munthu uyu wakupaskika.​—Ŵerengani Estere 6:1-3.

13, 14. (a) Kumbi vinthu vingwamba wuli kumung’anamukiya Hamani? (b) Nanga muwolu waki ndi abwezi ŵaki angumukambiyanji?

¹³ Karonga wanguguŵa ukongwa ndipu wakhumbanga munthu wakuti wamuwovyi maŵanaŵanu pa nkhani iyi. Munthu yo wangufika liŵi kunyumba yachifumu wenga Hamani. Iyu watenere kuti wangucherere kuzipempha karonga kuti wamuzomerezgi kubaya Mordikayi. Kweni Hamani wechendakambi vo wangupukwa, karonga wangumufumba kuti wangachita nayu wuli munthu yo wasaniya wezi pamasu pa karonga? Hamani wagomezganga kuti karonga wakamba iyu. Mwaviyo, Hamani wangukambiya karonga kuti munthu uyu wakankhuskiki ukongwa, iyu wanguti: Munthu yo amuvwaliki vakuvwala vachifumu va karonga, ndipu nduna ya karonga yiyendi nayu kuzunguliya msumba wa Susa pa kavalo wa karonga ndi kukambula mwakumuthamika kuti ŵanthu wosi avwi. Ŵanaŵaniyani ŵaka mo chisku chaku Hamani chingusinthiya wati wavwa kuti munthu wakukhumbika kukankhuskika ndi Mordikayi! Sonu kumbi ndiyani yo karonga wangutuma kuti wathamiki Mordikayi? Wenga iyu Hamani!​—Est. 6:4-10.

¹⁴ Hamani wangugwira nchitu iyi mwakwesa kuchichizgika chifukwa yingumukondweska cha ndipu wanguluta kunyumba wakwiya ukongwa. Muwolu waki ndi abwezi ŵaki angukamba kuti vo vingumuchitikiya Hamani, vingulongo kuti wabapa masoka ndipu wenga ukaboni wakuti watherengi kwaku Mordikayi, Myuda.​—Est. 6:12, 13.

15. (a) Kumbi kuzikira kwaku Estere kunguwovya wuli? (b) Nchifukwa wuli tikhumbika kuja ndi mtima ‘wakulindizga’?

¹⁵ Chifukwa chakuti Estere wanguzikira ndi kulindizga kuti wazikambi mawa laki vakukhosi kwaki, vinguchitiska kuti Hamani wajilengeski yija. Akhumba Yehova Chiuta ndiyu wangutondekeska Karonga kugona tulu. (Nthanthi 21:1) Lekani Mazu ngaku Chiuta ngatitichiska kuti tijengi ndi mtima ‘wakulindizga.’ (Ŵerengani Mika 7:7.) Asani tigomezga ndi kulindizga Chiuta, iyu wangatiwovya kumalana ndi masuzgu kuphara po taŵeni tatingi tichitiyengi.

Wangulongoro Mwachiganga

16, 17. (a) Kumbi mphanyengu niyi po Estere wangukamba vakukhosi kwaki? (b) Kumbi Estere wapambananga wuli ndi Vashite yo wenga muwolu wa karonga wakwamba?

¹⁶ Sonu Estere wanguwona kuti mphakwenere so cha kuti walutirizgi kubisa vo venga kukhosi kwaki. Kumbi watingi wayambiyengi pani? Dghera le mukati, karonga wangupaska so Estere mwaŵi wakuti wapemphi vo wakhumba. (Est. 7:2) Iyi sonu yenga “nyengu yakulongoro” yaku Estere.

¹⁷ Viwoneka kuti Estere wanguromba chamumtima kwaku Chiuta waki wechendakambi mazu yanga: “Asani ndasaniya wezi mumasu nginu, imwi karonga, ndipu asani chakondweska karonga, umoyu wangu upaskiki kwangu ndi ŵanthu ŵangu paku cho ndipempha.” (Est. 7:3) Mukhoza kuwona kuti iyu watumbikanga karonga pakukamba kuti karonga wachiti vo vingamukondweska. Uwu mbukaboni wakuti Estere wenga wakupambana ukongwa ndi Vashite yo wenga muwolu wa karonga wakwamba, kweniso yo wangulengeska murumu waki. (Est. 1:10-12) Kweniso, Estere wangumuchenya cha karonga chifukwa chakuti wamugomezganga ukongwa Hamani. M’malu mwaki iyu wangupempha ŵaka kuti karonga wamuvikiliyi ku chiŵembu cho Hamani wangunozga.

18. Kumbi Estere wangusumuwa wuli suzgu lo wenga nalu kwa karonga?

¹⁸ Karonga watenere kuti wanguzizwa ukongwa ndi vo Estere wangupempha. Kumbi ndiyani yo wakhumbanga kukombo fumukazi yaki? Estere wangumuka kuti: “Taguliskika, ini ndi ŵanthu ŵamtundu wangu kuti timaliziki, tibayiki ndi timari teteti. Asani tiguliskikengi nge mbaŵanda ŵanthurumi ndi ŵaŵanda ŵanthukazi mphanyi ndaja cheti; chifukwa kukomwa kwidu kuti kungalinganizgika ndi suzgu ya karonga cha.” (Est. 7:4) Yapa napu mukhoza kuwona kuti Estere wangusumuwa suzgu ili mwakufwatuka, kweni wangukamba so kuti vatingi viŵengi umampha asani anguguliskika ŵaka nge aŵanda. Iyu wanguwona kuti nchinthu chazeru kuti wakambiyi karonga chiŵembu ichi chifukwa nayu wakwaskikanga.

19. Kumbi tingasambiranji kwaku Estere pa nkhani yakuŵereŵeta mwazeru?

¹⁹ Chakuwoniyapu chaku Estere chititisambiza mo tingaŵereŵete mwazeru ndi ŵanthu. Asani mukhumba kusumuwa nkhani yinyaki kwa murumu winu pamwenga munthu munyaki waudindu, kuzikira, ulemu ndipuso kulongoro mwakufwatuka vingakuwovyani ukongwa.​—Nthanthi 16:21, 23.

20, 21. (a) Kumbi Estere wangusumuwa wuli chiŵembu chaku Hamani, nanga ivi vinguchitiska kuti karonga wachitenji? (b) Kumbi Hamani wanguchita wuli wati wasumulika?

²⁰ Ahaswerusi wati wavwa vo Estere wangumukambiya wanguti: “Kumbi ndiyani, ndipu we pani, mweniyo we ndi chiganga mumtima waki kuchita viyo?” Ŵanaŵaniyani kuti muwona Estere wachimulongo ndi chikumbu Hamani ndi kukamba kuti: “Chimphindikwa ndi murwani, ndi uyu Hamani muheni!” Kumbi Hamani wanguchita wuli wati wavwa mazu yanga? Hamani wanguchita mantha ukongwa. Ŵanaŵaniyani kuti muwona chisku cha karonga chichisintha chifukwa cha ukali wati wavwa kuti nduna yo wayigomezganga ukongwa yamuchitiska kuti wajalikiski dangu lo latingi libayiskengi muwolu waki! Karonga wangukhwizukiya kumunda wa maluŵa kuti vini panyaki mtima ungachituna.​—Est. 7:5-7.

²¹ Hamani wati waziŵika kuti ndiyu wangunozga chiŵembu, wanguchita mantha ndi kuwa m’malundi ngaku Estere. Karonga wati wawere m’nyumba ndi kuwona kuti Hamani wagwada pafupi ndi po wanguja Estere, wangumukalipiya ndi kumumba mlandu wakuti wakhumba kukolere fumukazi m’nyumba ya karonga. Yapa Hamani wangujisokomole mlandu wanyifwa. Karonga wangumudikiska ndipu ateŵeti a karonga angumutuzgapu wazumbwa ndi soni. Mteŵeti munyaki wa karonga wangukambiya karonga kuti Hamani wakusunga chimiti chitali kuti wakapayikepu Mordikayi. Nyengu yeniyo, Ahaswerusi wangutuma ateŵeti ŵaki kuti akapayiki Hamani pachimiti chenicho wangunozga.​—Est. 7:8-10.

22. Kumbi chakuwoniyapu chaku Estere chingatiwovya wuli kuti tilekengi kufwa daka, kufipa mtima pamwenga kudeweyezgeka chivwanu?

²² Mazuŵa nganu nkhwambula kusuzga kuŵanaŵana kuti vinthu vaurunji vingachitika cha chifukwa chakuti tija m’charu chambula urunji. Kumbi namwi mukuŵanaŵanapu viyo? Estere wangufwa daka cha, wangufipa mtima cha ndipuso chivwanu chaki chingudeweyezgeka cha. Nyengu yati yakwana, iyu wangukamba uneneska mwachiganga ndipu wanguziŵa kuti Yehova ndiyu wanozgengi vosi. Nasi titenere kuchita viyo! Yehova wasintha cha, po wenge m’nyengu yaku Estere ndipu waliri mpaka sonu. Iyu wangatondeka cha kuwonja ŵanthu akuchita vinthu viheni kweniso aryarya mu viŵana vakuthya ŵeneku, nge mo wanguchitiya ndi Hamani.—Ŵerengani Sumu 7:11-16.

Wanguchita Vinthu Mwambula Kujanja Pakuteŵete Yehova ndi Kovya Ŵanthu Ŵaki

23. (a) Kumbi karonga wangumutumbika wuli Mordikayi ndi Estere? (b) Kumbi uchimi wakukwaskana ndi Benjamini wo Yakobe wangukamba wachifwa, ungufiskika wuli? (Wonani bokosi lakuti, “Kufiskika kwa Uchimi.”)

²³ Pakumaliya paki, karonga wanguziŵa kuti Mordikayi, yo wangumutaska pa nyengu yo ŵanthu akhumbanga kumubaya, ndiyu wangulera Estere. Ahaswerusi wanguŵika Mordikayi kuja nduna yira m’malu mwaku Hamani. Karonga wangupereka nyumba yaku Hamani ndi chuma chaki kwaku Estere, ndipu Estere wangupaska Mordikayi kuti ndiyu wavipheriyengi.​—Est. 8:1, 2.

24, 25. (a) Nchifukwa wuli Estere wanguleka cha kufipa mtima wati wasumuwa chiŵembu chaku Hamani? (b) Kumbi Estere wanguŵika so wuli umoyu waki pa ngozi?

²⁴ Kumbi Estere wanguleke penapa kufipa mtima chifukwa chakuti iyu ndi Mordikayi ŵenga akuvikilirika? Iyu watingi wachitengi viyo asani wenga wakujanja. Pa nyengu iyi, dangu lo Hamani wangujalikiska lakuti Ayuda wosi abayiki lenga leche kusapaliya muvigaŵa vosi va ufumu wa Perese. Hamani wanguchita Puri, pamwenga kuti mphenduzga ndi chilatu chakuti waziŵi nyengu yakwenere kubayiya Ayuda. (Est. 9:24-26) Ndipu kwaja myezi kuti zuŵa lakubayiya Ayuda likwani kweni nyengu yayendanga liŵi ukongwa. Kumbi penga nthowa yeyosi yakuti Ayuda aleki kubayika?

²⁵ Estere wanguŵika so umoyu waki pangozi, mwa kuluta kwa karonga kwambula kudanika. Pa nyengu iyi wanguliriya ŵanthu amtundu waki ndi kuŵeyere murumu waki kuti watuzgepu dangu lo lingujalikiska. Kweni marangu ngo ngajalikiskikanga m’zina la mafumu nga Perese, ngasinthikanga cha. (Dan. 6:12, 15) Sonu karonga wangutuma Estere ndi Mordikayi kuti ajalikiski dangu lifya. Yiwu angutuma ŵanthu kuti amemezi kuti Ayuda ŵe ndi wanangwa wakujivikiliya. Mathenga ngangutinthimika m’vigaŵa vosi ndi kumemeza uthenga wamampha uwu kwa Ayuda. Ayuda wosi sonu angujalika mtima pasi. (Est. 8:3-16) Tikhoza kuwona likondwa lo Ayuda ŵenga nalu pa nyengu iyi achinozgeka kuluta ku nkhondu. Ivi vatingi vichitikengi cha kukaŵengevi dangu lifya ili. Kweni fumbu lakuzirwa ukongwa ndakuti, kumbi Yehova “wa maŵanja” watingi ŵaŵawovyengi ŵanthu ŵaki?​—1 Sam. 17:45.

26, 27. (a) Kumbi Yehova wanguŵawovya wuli ŵanthu ŵaki kuti apundi arwani ŵawu? (b) Kumbi kubayika kwa ŵana aku Hamani kungufiska uchimi nuwu?

²⁶ Zuŵa lakurwiya nkhondu lati lafika, ŵanthu aku Chiuta angunozgeka. Pa nyengu iyi chinanga ndi nduna zinyaki za Aperese, zingwamba kovyana ndi Ayuda zati zavwa kuti Mordikayi Myuda ndiyu nduna yifya ya karonga. Yehova wangovya ŵanthu ŵaki kuti apundi. Iyu wanguŵavikiliya kwa arwani ŵawu ndipu wanguwoneseska kuti amaliya limu ndi chilatu chakuti angaziŵasuzganga so cha.a​—Est. 9:1-6.

²⁷ Kweniso, Mordikayi watingi wajengi mwakufwatuka cha m’nyumba yaku Hamani ŵana ŵaki 10 ŵeche amoyu. Mwaviyo, nawuso angubayika. (Est. 9:7-10) Yapa sonu uchimi wa m’Bayibolo ungufiskika, chifukwa Chiuta wangukambiya limu kuti Aameleke wosi azamumaliya limu chifukwa chakuti angujipanga kuja arwani a ŵanthu aku Chiuta. (Mar. 25:17-19) Ŵana aku Hamani atenere kuti ndiwu ŵenga ŵanthu akumaliya pamtundu wakutembeka uwu.

28, 29. (a) Nchifukwa wuli Yehova wanguzomerezga Estere ndi ŵanthu ŵaki kurwa nkhondu? (b) Nchifukwa wuli chakuwoniyapu chamampha chaku Estere chingatiwovya mazuŵa nganu?

²⁸ Chinanga kuti Estere wenga msungwana, iyu wangufiska vo wakhumbikanga kuchita pa nkhani yakusuzga nge ndi iyi. Iyu wangulembaku marangu ngakukwaskana ndi nkhondu kweniso kubaya ŵanthu aheni. Nchitu iyi yenga yipusu cha. Kweni ndivu vakhumbikanga kuchitika chifukwa vakolerananga ndi khumbu laku Yehova lakuti mtundu waki ungamalanga cha. Iyu wenga ndi chilatu chakuti m’mtundu wa Yisraele muzituwi Mesiya wakulayizgika mweniyo ndi nthowa yakutaskiya mtundu wosi wa ŵanthu. (Chiy. 22:18) Ateŵeti aku Chiuta a mazuŵa nganu, aŵanika umampha limu kuti Yesu yo ndi Mesiya wati waza pacharu chapasi, wangukanizga Akhristu wosi kurwa nkhondu.​—Mat. 26:52.

²⁹ Chinanga kuti ve viyo, Akhristu aturwa nkhondu ya uzimu chifukwa Satana wakhumbisiska kunanga chivwanu chawu mwaku Yehova Chiuta. (Ŵerengani 2 Ŵakorinte 10:3, 4.) Ndi mwaŵi ukulu ukongwa kuja ndi chakuwoniyapu chamampha chaku Estere! Tiyeni nasi tilongo chivwanu nge chaki, mwa kuja akuzikira pakukambiskana ndi ŵanthu, achiganga kweniso akujipereka ndi mtima wosi pakuvikiliya ŵanthu aku Chiuta.