NDRIMA NYA GIHEVBULO 20
Esi si na dugeleyago valala va Nungungulu guya khu Gutuledwa
“Maphuvbo ya mararu ma di tshanganisa vafumeli wulangani wu ranwago khu Gihebheru pwani Harmagedhoni.” — GUTU. 16:16.
NDZIMO 150 Vbweta Nungungulu gasi u vbulugiswa
ESI HI NA SI HEVBULAGO AVBA NYA NDRIMA YEYIa
1. Libhuku la Gutuledwa la gu ganeya ginani khu vathu va Nungungulu?
LIBHUKU la Gutuledwa la gu yeyedza gu khilo Mufumo wa Nungungulu wu emisidwe ndzadzini nigu Sathane tutumisidwe khu ndzadzini. (Gutu. 12:1-9) Gigiro gyogyo gi reside gurula ndzadzini, ganiolu gi ngu hi vangeya sigaradzo omu mafuni. Khu ginani? Kholu Sathane tade khu likhulo nigu a gu wugeya sithumi nyo tumbege sa Jehovha omu mafuni. — Gutu. 12:12, 15, 17.
2. Ginani gi na hi phasago gu simama na hi tumbegide ga Jehovha?
2 Hi nga simama kharini na hi tumbegide ga Jehovha ambari na hi gu wugedwa khu Sathane? (Gutu. 13:10) Gimwegyo nya silo gi na hi phasago, guti esi si na giregago mindru wa tshigu. Khu giyeyedzo, ga libhuku la Gutuledwa, mupostoli Johane a gu ganeya khu makategwa nyo khaguri hi na ma manago nugunugu. Limwedo nya makategwa yoyo, khu gu valala va Nungungulu va na fuviswa. Olu hongoleni hi wona esi libhuku la Gutuledwa li ganeyago khu valala vava ni esi si na va dugeleyago.
VALALA VA NUNGUNGULU VA GU TSHAMUSEDWA KHU NDZIYA NYO FANANISE
3. Khu sevbini sirengo nyo khaguri si tshamusedwago omu ga Gutuledwa?
3 Ga livhesi nyo pheye, Gutuledwa a gu hi embeya gu khuye mahungu hi na lerigo ma gu tshamusedwa khu ndziya nyo fananise. (Gutu. 1:1) Valala va Nungungulu va gu tshamusedwa khu ndziya nyo fananise. Khu gu landreya, hi na hevbula khu sirengo nya likhabi si emeyago valala va Nungungulu. Khu giyeyedzo, gyomo girengo nya likhabi gi tumbulugago “khu linene.” Igyo gi na ni “livbandre na mivili mihungo ni likhumi dzikheho.” (Gutu. 13:1) Girengo gyogyo gya gu landredwa khu ‘gimbe girengo nya likhabi gi tumbulugago khu tigoni.’ Girengo gyogyo gya gu ganeya kha nga mwamilambo, gi bwe gi “tshisa mafuni nilo wa ndzadzini.” (Gutu. 13:11-13) Khavbovbo, ha gu wona girengo nyo hambane, a gu “girengo nyo fuviye,” gi khiledwego khu nyamayi nya gibhayi. Sirengo sesi sa siraru, sa gu emeya valala va wugeyago Jehovha Nungungulu ni Mufumo waye gukhugeya gale. Khu kharato, si na ni lisima gu hiti valala vaye. — Gutu. 17:1, 3.
4 SIRENGO NYA LIKHABI NYA SIKHONGOLO
Iso “si di duga khu linene.” (Dhan. 7:1-8, 15-17)Iso sa gu emeya mifumo yi nga ba yi fuma yi bwe yi wugeya vathu va Nungungulu gu khugeya matshingoni ya Dhaniyeli (dzindrimana 4, 7)
4-5. Kha nga li ganeyago libhuku la Dhaniyeli 7:15-17, ginani gi na hi phasago gu pwisisa mitshamuselo nya sifananiso nya sirengo?
4 Na hi si hevbule gu khethu khu vamani valala vovo, hi yede gu pwisisa gu khethu sirengo soso ni gibhayi sa gu emeya ginani. Ndziya nya yadi nya gu pwisisi isoso, khu gu diga Bhibhiliya yi tshamuseya yabune. Sifananiso nya singi hi si manago umo nya libhuku la Gutuledwa si tshamusedwe omu nya mambe mabhuku nya Bhibhiliya. Khu giyeyedzo, Muprofeti Dhaniyeli avbo nya loro waye a di wona ‘sirengo nya sikhongolo na si gu duga khu linene.’ (Dhan. 7:1-3) Dhaniyeli a ngu hi embeya esi sirengo soso si emeyago iso. Sirengo soso nya sikhongolo sa gu emeya 4 “dzipfhumu mwendro vafumeli.” (Leri Dhaniyeli 7:15-17.) Tshamuselo wowu nyo vbevbuge wu ngu hi phasa gu pwisisa gu khethu sirengo si khumbugwago omu ga Gutuledwa sa gu thula gambe vafumeli.
5 Olu hongoleni hi wona sifananiso nyo khaguri si tshamusedwago omu ga Gutuledwa. Tepo hi girago isoso, hi na wona edzi Bhibhiliya yi hi phasago khidzo gu pwisisa esi si fananiso soso si tshamuseyago iso. Hi na pheya khu gu wona sasamedzo nya sirengo nya likhabi. Gupheya, hi na tugula gu khethu iso sa gu emeya vamani. Khu gu landreya, hi na wona esi si na giregago ni sirengo soso. Khu gu hegisa, hi na bhula gu khethu sigiro sesi sa gu tshamuseya ginani gwathu.
GU TIVEGISWA NYA VALALA VA NUNGUNGULU
GIRENGO NYA LIKHABI NYA LIVBANDRE NA MIVILI MIHUNGO
Igyo “gi di tumbuluga khu linene” nigu gi diri ni livbandre na mivili mihungo ni likhumi dzikheho (Gutu. 13:1-4) Igyo gya gu emeya yatshavbo mifumo yi nga fuma vathu kala olu. Livbandre na mivili mihungo ya gu emeya 7 mayigo nya tshivba ma nga ba ma wugeya vathu va Nungungulu khu tshivba (dzindrimana 6-8)
6. Girengo muni gi khumbugwago omu ga Gutuledwa 13:1-4?
6 Gyo thula ginani girengo nya likhabi nya 7 mihungo? (Leri Gutuledwa 13:1-4.) Hi tugude gu khethu girengo gegi gya gu fana ni likhamba mwendro Leopardo, ganiolu igyo gi na ni migondro yi fanago niyo nya Urso ni likana li fanago ni eli nya ngala, nigu gi na ni 10 dzikheho. Aniso 4 sirengo si khumbugidwego omu ga Dhaniyeli gipimo 7 si na ni makhalelo nyo fane. Ambari ulolo, omu nya libhuku la Gutuledwa yatshavbo makhalelo yoyo ha gu ma mana avba nya girengo gimwegyo nasiri avba nya 4 sirengo nyo hambane. Girengo gegi nya likhabi kha gi emeyi basi mufumo moyo mwendro mifumo nya mafu yatshavbo. Johane ganede gambe gu khuye igyo gya gu wonwa kha nga mufumeli nya “mafumbu yatshavbo, ni malimi, ni mayigo yatshavbo.” Khu kharato, igyo gikhongolo guvbindra ni wevbini mufumo. (Gutu. 13:7) Nigu girengo gegi, gyo emeya dzatshavbo dzitshivba nya politika gi fumedego vathu kala olu.b — Muh. 8:9.
7. Ga mihungo nya 7 nya girengo nya likhabi, mowo ni mowo wa gu emeya ginani?
7 Mowo ni mowo nya mihungo yeyi nya 7 wa gu emeya ginani? Gutuledwa gipimo 17, a gu hi phasa gu mana hlamulo nya giwudziso gegi kholu gipimo gegi gyo ganeya khu gifananiso nya girengo gi khumbugwago omu ga Gutuledwa gipimo 13. Omu ga Gutuledwa 17:10, ha gu leri gu khethu: “Khu livbandre na vavili vafumeli: Livbandre nya avo va thegide, moyo a nga gu fuma, mumbe a si gu vbohi. Aholu a gu vboha a na fuma gikhatinyana nya gidugwana basi.” Dzatshavbo dzitshivba nya politika dzi thumiswago khu Sathane dza gu fananiswa ni “mihungo” kholu idzo dzi na ni tshivba nya yikhongolo. Eyi mifumo yi kuhago vathu va Nungungulu. Tepo mupostoli Johane a nga ba a vbanya, 5 nya iyo yi di gu fumide a gu Egipto, Asiriya, Bhabhiloni, Medo-Persiya ni Gresiya. Uwo nya wu 6 a gu mufumo wa Roma wu di ngo fuma tepo Johane a hakhidego giwoniso. Ganiolu, khu wevbini wu nga hadzi khala mufumo nya wu 7 mwendro hungo ni gu hegisa nya mufumo nya mafu yatshavbo?
8. Mufumo muni nya tshivba wu emeyago hungo nya wu 7 nya girengo nya likhabi?
8 Kha nga hi na si wonago, siprofeto si gomogo omu nya libhuku la Dhaniyeli si na hi phasa gu tugula mufumo nya wu 7, a gu hungo nya gu hegise nya girengo. Khu wevbini mufumo nya tshivba wu fumago ndrani nya matshigu yaya nyo hegise mwendro ‘litshigu la Pfhumu’? (Gutu. 1:10) Mufumo wowo wa gu wumbwa khu mifumo mivili nya tshivba a gu Reino Unido ni Estados Unidos da America. Uwo gambe wa gu ranwa gu pwani mufumo nya mafu yatshavbo nya Anglo-Americana. Khu kharato, hi nga ganeya gu khethu mufumo wowo khuwo hungo nya wu 7 nya girengo nya likhabi gi khumbugwago omu ga Gutuledwa 13:1-4.
GIRENGO NYA LIKHABI NYA DZIKHEHO DZIMBILI NYA GU FANE NI EDZI NYA NVUTA
Igyo gi di “tumbuluga khu tigoni” nigu “gi di ganela kha nga mwamilambo.” Igyo “gi ngu dzi kodza gu tshisa mafuni nilo wa ndzadzini” ni gu gira siliwugiso kha nga “Muprofeti nya malipha.” (Gutu. 13:11-15; 16:13; 19:20) Anglo-Americana a gu girengo nya dzikheho dzimbili ni muprofeti nya malipha a gu sengedzeya vathu mafuni a bwe a va embeya gasi gu “gira gifananiso” nya “girengo” gi gu na ni 7 mihungo ni 10 dzikheho (ndrimana 9)
9. Girengo gi gu na ni “dzikheho dzimbili kha nga nvuta” gyo emeya ginani?
9 Omu ga Gutuledwa gipimo 13, ha gu hevbula gu khethu hungo nya wu 7 a gu Anglo-Americana wu ngu fana ni girengo gi gu ni ‘dzikheho dzimbili kha nga nvuta, aholu gi ganela kha nga mwamilambo.’ Girengo gegi “gya gu gira siliwugiso nya sikhongolo. Gi ngu dzi kodza gu tshisa mafuni nilo wa ndzadzini wu wonwa khu vathu.” (Gutu. 13:11-15) Gutuledwa gipimo 16 ni 19 sa gu rana girengo gyogyo kha nga “muprofeti nya malipha.” (Gutu. 16:13; 19:20) Dhaniyeli khumbugide gilo nyo khaguri nyo fane ni mufumo nya tshivba nya mafu yatshavbo a gu Anglo-Americana gi nga hadzi “wusa vhilinganya nya gusamadzise.” (Dhan. 8:19, 23, 24) Nigu isoso khiso kamo si giregidego ndrani nya Nyimbi nya Wuvili nya Mafu yatshavbo. Dzibhomba dzimbili dzi nga phasa gu vbedza nyimbi yoyo Pacífico handro nya pwanano nya vasiyetista va Britânia ni America. Khu kotani nya dzibhomba dzodzo, Anglo-Americana, mufumo nya tshivba nya mafu yatshavbo wu di “tshisa mafuni nilo wa ndzadzini.”
GIRENGO NYA LIKHABI NYA GU FUVIYE
Gibhayi, Bhabhiloni nya khongolo, gi di khileya girengo nya gu fuviye. Girengo gya gu emeya pfhumu nya wu 8. (Gutu. 17:3-6, 8, 11) Gupheya gibhayi gya gu woneleya girengo nya likhabi, khu gu landreya gibhayi gya gu fuviswa khigyo. Gibhayi gya gu emeya tshindza nya wukhozeyi nya malipha. Girengo muhuno gya gu emeya Nações unidas, wu andrisago silo nya politika mafuni gwatshavbo (dzindrimana 10, 14-17)
10. “Gifananiso nya girengo” gya gu emeya ginani? (Gutuledwa 13:14, 15; 17:3, 8, 11)
10 Khu gu landreya ha gu wona gimbe girengo. Igyo gya gu fana ni gile nya 7 mihungo, ganiolu igyo khya gu fuviya. Igyo gya gu ranwa gu pwani “gifananiso nya girengo nya likhabi” nigu gya gu tshamusedwa kha nga “mufumeli nya livbandre na wuraru.”c (Leri Gutuledwa 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) Johane a gu tshamuseya gu khuye “mufumeli” yoyu a gu dugeleya a bwe a mwalalega, khu gu gimbiya nya tepo a dugeleya gambe. Tshamuselo wowu wu ngu pwana gwadi ni hengeledzano nya Nações Unidas eyi yi andrisago politika mafuni gwatshavbo. Iyo gupheyani yi di gu ranwa gu pwani i Liga das Nações. Khavbovbo, iyo yi di mwalalega ndrani nya Nyimbi nya Wuvili nya Mafu yatshavbo. Khu gu gimbiya nya tepo, iyo yi di dugeleya gambe nigu olu ya gu tidwa kha nga Nações Unidas.
11. Ginani esi sirengo si girago, nigu khu ginani ethu hi gu mba yela gu thava?
11 Sirengo nya likhabi mwendro vafumeli va na kutsedzeya vathu gu wugeya Jehovha ni vathu vaye. Khu ndziya nyo fananise, avo va na tshanganisa “vafumeli vatshavbo va mafuni” gasi gu ta dwana avba nya nyimbi nya Harimagedhoni, a gu “litshigu likhongolo la Nungungulu nya tshivba yatshavbo.” (Gutu. 16:13, 14, 16) Ganiolu, ethu kha hi na nga thava kholu Nungungulu wathu Jehovha nya mba hweya a na vbulugisa vathu vaye va seketeyago wukhozeyi waye.— Ezek. 38:21-23.
12. Ginani gi na giregeyago ni satshavbo sirengo nya likhabi?
12 Ginani gi na giregeyago ni satshavbo sirengo sesi nya likhabi? Gutuledwa 19:20 a gu hlamula gu khuye: “Aholu girengo gi di modwa gumogo ni muprofeti nya malipha, a nga girago siliwugiso tshivbani nya girengo, a gu pengisa vatshavbo ava va nga hakhago gifungo nya girengo ni va khozeli nya gifananiso gyaye. Va vavili va rinyidwe na va gu vbanya tsivani nya nilo wu dzurago na wu gu engedzedwa khu solufa.” Khu kharato, na yi ngo simama gu fuma, mifumo yeyi a gu valala va Nungungulu yi na fuviswa kala gupindruga.
13. Khu gevbini gigaradzo egi mifumo yi vangeyago Makristo?
13 Isoso sa gu thula ginani gwathu? Kha nga Makristo hi yede gu tumbega ga Nungungulu ni ga Mufumo waye. (Joh. 18:36) Gasi gu gira isoso, gu vbwetega hi si dzi bedzedzeyi omu nya politika, ganiolu si nga hi garadzeya ngudzu gu gira isoso kholu mifumo ya gu vbweta gu khiyo hi yi seketeya khu malito ni sigiro. Ava va seketeyago mifumo nya politika va gu hakha gifungo nya girengo. (Gutu. 13:16, 17) Ni wevbini a hakhago gifungo gyogyo kha tsakedwi khu Jehovha nigu a na luza womi nya gupindruge. (Gutu. 14:9, 10; 20:4) Khu kharato, si na ni lisima gu hi si dzi bedzedzeyi omu nya politika ambari mifumo ya gu hi kutsedzeya gu yi seketeya.
GUFUVISWA NYA BHABHILONI NYA KHONGOLO
14. Khu gevbini gilo nyo samadzise egi mupostoli Johane a gi wonago khu gulandreya kha nga si yeyedzwago omu ga Gutuledwa 17:3-5?
14 Mupostoli Johane o ganeya gu khuye a di “liwuga ngudzu” khu gu wona gambe gilo nyo khaguri. Gu diri ginani? Gu diri nyamayi a nga ba a khade avba nya girengo nyo thise. (Gutu. 17:1, 2, 6) Uye “gibhayi nya gikhongolo” nigu a gu ranwa gu pwani “Bhabhiloni nya khongolo.” Uye a gu gira “wubhayi” ni “vafumeli va tigoni.” — Leri Gutuledwa 17:3-5.
15-16. Khu mani “Bhabhiloni nya khongolo,” nigu ha gu siti kharini isoso?
15 Khu mani “Bhabhiloni nya khongolo”? Nyamayi yoyu kha emeyi hengeledzano nya politika kholu Gutuledwa a gu ganeya gu khuye uye o gira wubhayi ni vathangeyi nya politika va mafuni. (Gutu. 18:9) Nigu khu kotani nya olu uye a khadego vbatshani nya girengo so yeyedza gu khiso uye o zama gu fumeya vafumeli vava. Gimbe gambe khu gu uye kha emeyi varengisi va tigoni momu ga Sathane. Avo va khumbugidwe gambe ga wumbe wulanga omu ga Gutuledwa kha nga varengisi va mafuni. — Gutu. 18:11, 15, 16.
16 Omu nya Milowo lito “gibhayi” li nga thula vale va ganeyago gu khavo va ngu thumeya Nungungulu, ganiolu na va gu khozeya gambe sifananiso mwendro gu khala dzipari nya litigo. (1 Dzik. 5:25; Jak. 4:4) Gu hambana ni vathu vovo, Bhibhiliya ya gu rana vale va khozeyago Nungungulu khu gutumbega kha nga “sagadzyana nya makendzi” mwendro sagadzyana si si gu laligo ni vama. (2 Kor. 11:2; Gutu. 14:4) Bhabhiloni ga gale gu diri tsindza nya wukhozeyi nya malipha. Khu kharato, Bhabhiloni nya khongolo a gu emeya yatshavbo magirelo nya wukhozeyi nya malipha. Khu lisine, uye a gu emeya wukhozeyi nya malipha mafuni gwatshavbo. — Gutu. 17:5, 18; wona omu nya jw.org ndrima yi gu khiyo “O que é Babilônia, a Grande?” khu Giputukezi.
17. Ginani gi na dugeleyago Bhabhiloni nya khongolo?
17 Ginani gi na dugeleyago Bhabhiloni nya khongolo? Gutuledwa 17:16, 17 a gu hlamula gu khuye: “Likhumi dzikheho u dzi wonego ni girengo, si na wugela nyamayi nya gibhayi si mu gira gisiwana si mu diga wumbwiri, si hodza nyama yaye, si yi vbisa niloni. Kholu Nungungulu vegide myonyoni gwawe gasi gu gira guhaladza gwaye, va dzumela gu thumela girengo kala ma tadzisega magana ya Nungungulu.” Khu lisine, Jehovha a na kutsedzeya mayigo khu gu thumisa girengo nyo fuviye mwendro Nações Unidas gasi gu wugeya ni gu fuvisa khu guvbeleya wukhozeyi nya malipha mafuni gwatshavbo. — Gutu. 18:21-24.
18. Hi nga yeyedza kharini gu khethu kha hi seketeyi Bhabhiloni nya khongolo?
18 Esi sa gu thula ginani gwathu? So thula gu khiso hi yede gu sayisa ‘gukhodwa nya lisine gu lulamidego mahoni ga Nungungulu.’ (Jak. 1:27) Ethu gima kha hi yeli gu kutsedzedwa khu sihevbudzo nya malipha, dzifesta nya wuhedheni, milayo nya mba phasa ni sigiro nya wudhemoni sa Bhabhiloni nya Khongolo. Nigu gu vbwetega hi simama gu gengedza vambe gu ‘duga gwaye’ gasi Nungungulu a si va woni na vari ni nandru khu sighoho saye. — Gutu. 18:4.
GU LAMUDWA NYA NALA NYA KHONGOLO WA NUNGUNGULU
MWAMILAMBO NYA GU NGANGAMELE NGA NILO
Sathane ningide tshivba nya yikhongolo girengo nya likhabi. (Gutu. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Sathane nala nya khongolo wa Jehovha, nigu Sathane a na khothedwa khu 1000 myaga. Hwane nya isoso, uye a na “rinywa tsivani nya nilo ni solufa.” (dzindrimana 19-20)
19. Khu mani “mwamilambo nya khongolo ngudzu, nya gungangamele nga nilo”?
19 Libhuku la Gutuledwa li ngu ganeya gambe khu “Mwamilambo nya khongolo ngudzu, nya gungangamele nga nilo.” (Gutu. 12:3) Mwamilambo yoyo a gu dwana ni Jesu ni dzingilozi dzaye. (Gutu. 12:7-9) Uye a gu wugeya vathu va Nungungulu nigu khuye a ningago tshivba sirengo mwendro vafumeli nya vathu. (Gutu. 12:17; 13:4) Gasi khu mani mwamilambo yoyu? ‘Nyoga nya guhegule, a gu uye Dhiyabulosi ni Sathane.’ (Gutu. 12:9; 20:2) Nigu khuye a thangeyago vatshavbo valala va Jehovha.
20. Ginani gi na dugeleyago mwamilambo?
20 Ginani gi na dugeleyago mwamilambo? Gutuledwa 20:1-3 a gu tshamuseya gu khuye ngilozi mweyo yi na rinya Sathane phalani nya guete si na fanago ni gu ba a khothedwe pasoni. Nari phalani, Sathane kha na nga ‘pengisa gambe mayigo kala gu enela likhumi mazana (1.000) myaga.’ Khu gu hegisa, Sathane ni madhimoni yaye va na “rinywa tsivani nya nilo ni solufa,” iso si thulago gu khiso avo va na fuviswa khu guvbeleya kala gupindruga. (Gutu. 20:10) Nga dundrugeya edzi li na khalago khidzo litigo nyambana Sathane ni madhimoni yaye. Khu lisine, yi na ba yiri tepo nyo tsakise ngudzu.
21. Esi hi lerigo omu nya libhuku la Gutuledwa sa gu hi tiyisa kharini?
21 Si ngu hi tiyisa ngudzu gu pwisisa mitshamuselo nya sifananiso hi si manago omu nya libhuku la Gutuledwa. Hi hevbude gu khethu khu va mani valala va Jehovha, nigu hi wonide gu khethu ginani gi na va dugeleyago. Khu lisine, “kategide wule a hevbulago libhuku leli; ni vale vapwago magana yaya nya wuprofeti”. (Gutu. 1:3) Ganiolu, tepo valala va Nungungulu va na fuviswago, makategwa muni ma na manwago khu vathu nyo tumbege? Hi na bhula khu isoso avba nya ndrima nyo hegise yi ganeyago khu siprofeto sa Gutuledwa.
NDZIMO 23 Jehovha phede gu fuma
a Libhuku la Gutuledwa la gu thumisa sifananiso gasi gu ganeya khu valala va Nungungulu. Libhuku la Dhaniyeli li ngu hi phasa gu pwisisa tshamuselo nya sifananiso soso. Avba nya ndrima yeyi, hi na fananisa siprofeto nyo khaguri si gomogo umo ga Dhaniyeli si fanago ni siprofeto si gomogo umo ga Gutuledwa. Iso si na hi phasa gu tugula gu khethu khu vamani valala va Nungungulu. Nigu hi na bhula khesi si na va dugeleyago.
b Gu na ni silo nya singi si yeyedzago gu khiso girengo gi gu na ni 7 mihungo gyo emeya dzatshavbo dzitshivba nya politika kholu igyo gi na ni “likhumi dzikeho.” Numeru 10 omu nya Bhibhililya, ya gu yeyedza gilo gi vbeledego.
c Gu hambana ni girengo nyo pheye, gifananiso gegi gi mwalo “gihugo nya wufumu” avba nya dzikheho dzagyo. (Gutu. 13:1) So girega isoso kholu igyo gyo dugeya tengoni nya dzipfhumu dzile ‘nya livbandre nya dzimbili’ nigu idzo dza gu gi ninga wufumu. — Wona ndrima yi gomogo omu sayiti jw.org yi gu khiyo “O que é a fera cor de escarlate de Apocalipse capítulo 17?” Khu Giputukezi.