Ginani gubhabhatiswa?
Hlamulo nya Bhibhiliya
Gasi gu muthu a bhabhatiswa a yede gu negwa khu guvbeleya matini.a Omu nya Bhibhiliya gu lovidwe matimu nya vathu va nga bhabhatiswa. (Mithumo 2:41) Vbakari gwawe gomo gu Bhabhatiswa ga Jesu, a nga negwa khu guvbeleya matini tsongoni ga Joridhani. (Matewu 3:13, 16) Hwane nya myaga nyo khaguri, thenwa moyo nya Muetiyopi a di lomba gu Bhabhatiswa ga “wulanga wu nga ba wuri ni mati”, vbafuvbi ni ruwa va nga ba va endra khiyo. — Mithumo 8:36-40.
Jesu a hevbudzide gu khuye valandreyi vaye va di yede gubhabhatiswa. (Matewu 28:19, 20) Na gu vbindride tepo nyo khaguri mupostoli Pedro a ningide gihevbudzo nya gu fani. — 1 Pedro 3:21.
Avbo nya ndrima yeyi hi na wona gu:
Ginani egi Bhibhiliya yi gi hevbudzago khu gubhabhatiswa nya sanana?
So thula ginani gubhabhatiswa khu lina la Papayi la Gyanana, ni liphuvbo nya guage?
So thula ginani gubhabhatiswa?
Tepo muthu a Bhabhatiswago a gu yeyedza ga vathu vatshavbo gu a ngu dzi sola ga sighoho saye nigu a gu tumbisa gu gira gugola ga Nungungulu womini gwaye tepo yatshavbo. Isoso sa gu pata gu engisa Nungungulu ni Jesu womini gwaye gwatshavbo. Gu Bhabhatiswa nya muthu lizambo li nga mu girago a mana womi nya gupindruge.
Gu negwa matini ndziya nya yadi nya gu fananise gasi gu yeyedza guvbindrugedza ogu muthu a gu giridego womini gwaye. Khu ndziya muni? Bhibhiliya ya gu fananisa Gubhabhatiswa ni gu dzinga. (Varoma 6:4; Vakolosi 2:12) Tepo muthu a negwago matini, a gu yeyedza khu ndziya nya gu fananise gu uwe a fude ga mavbanyelo a nga ba ari nawo gale. Tepo a dugago matini, muthu yoyo a gu yeyedza gu a gu pheya womi nya wuphya kha nga mukristo a dzi hendzeledzidego.
Ginani egi Bhibhiliya yi gi hevbudzago khu gubhabhatiswa nya sanana?
Omu nya Bhibhiliya gu mwalo matimu ma ganeyago khu “gubhabhatiswa nya sanana.b Gasi gu ganeya lisine, iyo kha yi hevbudzi gu sanana si yede gubhabhatiswa.
Gubhabhatiswa nya sanana kha gu pwanani ni esi milowo yi si ganeyago. Bhibhiliya ya gu hevbudza gu khiyo muthu a vbwetago gubhabhatiswa a yede gu tadzisa silo nyo khaguri. Khu giyeyedzo, gu vbwetega gu muthu a suvago gubhabhatiswa a pwisisa sihevbudzo nya litshina nya lito la Nungungulu a gu Bhibhiliya nigu vbanya khesi a si hevbulago, gimbe a yedego gu gira gu dzi laya ga sighoho a si giridego a bwe a hendzeledza womi waye ga Nungungulu khu nombelo. (Mithumo 2:38, 41; 8:12) Sanana si mwalo makodzelo nya gu gire isoso.
So thula ginani gubhabhatiswa khu lina la Papayi la Gyanana, ni liphuvbo nya guage?
Jesu a layide va landreyi vaye gu “gira vapizani . . . , mu va bhabhatisa khu lina la Papayi, ni la Gyanana, ni la liphuvbo nya guage, mu va hevbudza gu landrisa satshavbo nyi mi hevbudzidego.” (Matewu 28:19, 20) “Khu lina la” sa gu thula gu khiso muthu a nga bhabhatiswa a ngu wuti wufumo ni wulanga wa Papayi ni wa Gyanana, a ngu siti gambe esi liphuvbo nya guage la Nungungulu li girago. Khu giyeyedzo, mupostoli Pedro a embede mwama moyo nya guhase khuye: “Khu lina la Jesu Kristo wa Nazareta, khuga u gimbiya!” (Mithumo 3:6) Giyeyedzo gegi gya gu yeyedza guagani gu Pedro a di gu wuti wufumo wa Kristo khu kharato a si kodzide gu gira gilewugiso.
“Papayi” go thudwa Jehovhac Nungungulu. Kha nga olu a gu Muvangi, gifefe nya womi ni Nungungulu nya tshivba yatshavbo, Jehovha khuye mufumeli ya khongolo. — Genesi 17:1; Gutuledwa 4:11.
“Gyanana” go thudwa Jesu Kristo, a ngata hi feya. (Varoma 6:23) Ethu hi na mana guvbanyiswa ha gu yeyedza gu bonga ni gu ninga lisima thumo owu Jesu a wu girago gasi makungo ya Nungungulu khu vathu ma tadzisega. — Johane 14:6; 20:31; Mithumo 4:8-12.
“Liphuvbo nya guage” tshivba ya Nungungulu.d Nungungulu a thumiside liphuvbo nya guage gasi gu vanga, gu ninga womi, gu ninga mahungu ga vaprofeti ni vambe ni gu ninga tshivba vathu gasi va si kodza gu gira gu gola gwaye. (Genesi 1:2; Joba 33:4; Varoma 15:18, 19) Nungungulu a thumiside gambe liphuvbo nya guage gasi gu va lovi nya Bhibhiliya va lova mapimo yaye. — 2 Pedro 1:21.
Ina gighoho gubhabhatiswa khu dzitepo nya dzingi?
Si olovegide gu vathu va vbindrugedza wukhongeyi. Ganiolu, ahati va gu ba va bhabhatisidwe ga wukhongeyi va nga ba va lumba ga uwo gale? Ina gu na ba guri gighoho gu va bhabhatiswa gambe? Vambe va gu pimisa gu khavo gighoho, adzina saye khu kotani nya esi libhuku la Vaefeso 4:5 li si ganeyago, la ri khilo: “Gu na ni Pfhumu mweyo, gukhodwa gumogo ni bhabhatiso mowo.” Khu lisine, livhesi leli kha li vbweti gu ganeya gu khilo muthu kha yeli gubhabhatiswa gambe. Khu ndziya muni?
Esi li si ganeyago. Livhesi leli la va Vaefeso 4:5 la gu yeyedza gu mupostoli Pawulo a di gu tshingisa lisima nya gu makristo nya lisine ma pwanana ga esi va nga va si khodwago. (Vaefeso 4:1-3, 16) Gu pwanana gogo gu di hadzi kodzega avo va gu si kodza gu landreya Pfhumu, Jesu Kristo; va ri ni gukhodwa gwa gumogo, mwendro, gupwisisa gwa gumogo nya Bhibhiliya; ni gu landrisa satshavbo si vbwetegago gasi va dinganedwa khu gubhabhatiswa.
Mupostoli Pawulo a kutside vathu nyo khaguri va nga ba va bhabhatisidwe gasi gu va bhabhatiswa gambe, khu gu ga tepo nya gu pheye va nga bhabhatiswa, va diri mwalo gu pwisisa nya guvbeleye avbo nya sihevbudzo nya wukristo. — Mithumo 19:1-5.
Gighelo nya litshina gi nga gu girago u bhabhatiswa. Gasi gu gubhabhatiswa gwago gu dzumelega ga Nungungulu, gu yede gu dzi seketeya avbo nya guti nya lisine nya Bhibhiliya. (1 Thimoti 2:3, 4) Muthu a gu bhabhatiswa guya khu sihevbudzo nya wukhongeyi wu si seketedwigo omu nya Bhibhiliya, Nungungulu kha na nga dzumeleya gubhabhatiswa gogo. (Johane 4:23, 24) Muthu yoyo adzina saye a bhabhatisidwe khu monyo waye watshavbo, ganiolu, uye giride isoso “nya mba muti gwadi Nungungulu.” (Varoma 10:2) Gasi gu dzumeledwa khu Nungungulu, gu na vbwetega gu hevbula lisine li gomogo omu nya Bhibhiliya, gu vbanya khesi u si hevbulago, gu hendzeledza womi wago ga Nungungulu u bwe u bhabhatiswa gambe. Ga giemo gegi, gubhabhatiswa gambe khandri gighoho. Khu lisine, a yoyo ma na ba ma ri makungo nya yadi.
Gumbe gu bhabhatiswa gu lovidwego omu nya Bhibhiliya
Bhibhiliya yi ngu ganeya khu gumbe gubhabhatiswa gu nga manega ni mitshamuselo nya gu hambane gu nga girwa khu valandreyi va Kristo. Wona siyeyedzo nyo khaguri.
Gubhabhatiswa gu giridwego khu Johane mubhabhatisi.e Vajudha ni vathu va nga ba va vbindrugedza va khala vajudha va di bhabhatiswa khu Johane kha nga giyeyedzo nya gu dzi laye gwawe avbo nya sighoho esi va si giridego ga nayo wa Mosi. Gubhabhatisa ga Johane gu dongisede vathu gasi vati ni gu dzumeya Mesiya: Jesu, Munazareno. — Luka 1:13-17; 3:2, 3; Mithumo 19:4.
Gubhabhatiswa ga Jesu. Gubhabhatiswa ga Jesu gu giridwego khu Johane mubhabhatisi, gu di gu hambanide ni gwa vambe. Kholu Jesu a diri mwama nya guvbeleye nigu a diri mwalo gighoho. (1 Pedro 2:21, 22) Khu ndziya yoyo, gubhabhatiswa kha ga pata gudzilaya ambari ni gu “gombeya ga Nungungulu gasi a mu ninga livhalo nya ladi”. (1 Pedro 3:21) Vbavbandze nya isoso, gubhabhatiswa ga Jesu gu yeyedzide gu uye a di gu dzi ningeya ga Nungungulu gasi gu gira gu gola gwaye kha nga Mesiya a tumbisidwego, mwendro Kristo. Isoso, sa gu pata gambe gu ningeya womi waye khu kotani yathu. — Vahebheru 10:7-10.
Gubhabhatiswa khu liphuvbo nya guage. Johane mubhabhatisi ni Jesu Kristo va ganede khu gubhabhatiswa khu liphuvbo nya guage.(Matewu 3:11; Luka 3:16; Mithumo 1:1-5) Gubhabhatiswa gogo gwa gu thudwa gubhabhatiswa khu lina nya liphuvbo nya guage. (Matewu 28:19) Khu ginani?
Gu na ni tengo nyo khaguri nya valandreyi va Jesu va bhabhatiswago khu liphuvbo nya guage. Vathu vava va todzidwe khu liphuvbo nya guage, kholu avo va gu ranwa gasi guya thuma ni Kristo ndzadzini, kha nga dzipfhumu ni vapristi mafuni gwatshavbo.f (1 Pedro 1:3, 4; Gutuledwa 5:9, 10) Avo va na fumeya dzimiliyoni nya valandreyi va Jesu va gu na ni gutumba nya gu vbanye kala gupindruga ga paradhesi omu mafuni. — Matewu 5:5; Luka 23:43.
Gubhabhatiswa khu lina la Kristo ni gufa gwaye. Vathu va bhabhatiswago khu liphuvbo nya guage anavo va gu “bhabhatiswa khu Kristo Jesu.” (Varoma 6:3) Khu kharato, gubhabhatiswa gogo gu ngu thuma gambe ga valandreyi va todzidwego va Jesu va na fumago naye ndzadzini. Khu gu ba va bhabhatisidwe khu lina la Jesu, avo va gu gira gipandre nya libandla la ava va todzidwego. Uye hungo nigu avo givili. — 1 Vakorinto 12:12, 13, 27; Vakolosi 1:18.
Makristo ma todzidwego ma ngu “bhabhatiswa gambe avba nya gufe ga Jesu.”(Varoma 6:3, 4) Avo va ngu pimedzeya Jesu khu gu dzi garadzeya gu engisa Nungungulu tepo yatshavbo ni gu huweleya khu gutumba nya womi kala gupindruga omu mafuni. Gubhabhatiswa khu gufa ga Kristo gwa gu tadzisega tepo avo va fago va wuswa gasi guya vbanya ndzadzini kha nga sivangwa nya liphuvbo. — Varoma 6:5; 1 Vakorinto 15:42-44.
Gubhabhatiswa khu nilo. Johane mubhabhatisi a ganede gu khuye: “[Jesu] a na mi bhabhatisa khu liphuvbo nya guage ni nilo. Uye pharide lifoxola nya gu vbevbere khilo. A na agisa wulanga gu vbevberedwago avbo dzimbewu nigu a na wungedzeya trigu yaye gisangalani, ganiolu a vbisa mafisi niloni si gu mba kodzega gu wu tshima.” (Matewu 3:11, 12) Wona gu gubhabhatiswa khu nilo kha gu fani ni gu bhabhatiswa khu liphuvbo nya guage. Ginani egi Johane a nga ba a vbweta gu ganeya khu giyeyedzo gegi?
Trigo ya gu emeya vale vapwago Jesu ni gu mu engisa. Avo va gu lindreya gu bhabhatiswa khu liphuvbo nya guage. Mafisi ga gu thudwa vale va si engisigu Jesu. Avo va na bhabhatiswa khu nilo, mwendro gu fuviswa kala gupindruga. — Matewu 3:7-12; Luka 3:16, 17.
a Lito nya Gigreki li nga vbindrugedzedwa li khala “Gubhabhatiswa” la gu thula “Gu negwa, ni gu duswa” guya khu Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words (Dicionário Expositivo Completo de Palavras do Velho e do Novo Testamento, de Vine).
b Gu bhabhatiswa nya sanana gwa gu thudwa giphitsha nyo khaguri egi dzitshetshe nyo khaguri dzi girago, avbo gyanana gi ningwago lina gi bwe gi “bhabhatiswa” khu gu mintegedzedwa simatyana hungoni mwendro gu naganiswa hungoni.
c Jehovha lina la Nungungulu. (Ndzimo 83:18) Wona ndrima yi gu khiyo “Khu mani Jehovha?”.
d Wona ndrima yi gu khiyo “Ginani liphuvbo nya guage?”.
e Wona ndrima yi gu khiyo “Khu mani Johane mubhabhatisi?”.
f Wona ndrima yi gu khiyo “Khu mani a na hongolago ndzadzini?”.
g Bhibhiliya yi ngu thumisa lito “gubhabhatiswa” gasi gu tshamuseya gu agiswa nya silo nyo khaguri si thumiswago omu nya wukhozeyi. (Marko 7:4; Vahebheru 9:10) Khu lisine, isoso si hambanide ni gu negwa ga Jesu ni valandreyi vaye khu gu vbeleya matini.