Mitshamuselo yi gomogo omu nya mabhuku ma khumbugidwego omu nya Gibhukwana nya mitshangano nya thumo ni mavbanyelo
1-7 NYA NOVEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOSUWA 18-19
“Jehovha a kabanisa litigo khu ndziya nya yadi”
it-2 dzip 1108-1109, ndri. 8
Litigo
So wonegisa gu khatshi dziteponi dza vaIsrayeli sipeto si di gu kabanisedwa khu magirelo mavili: khu guya khu soriti ni tengo nya vathu va nga ba va wumba lihundzu lolo. Adzina saye dzisoriti dzi di gu vegedzedwa vbafuvbi ni sipeto gasi lihundzu ni lihundzu li hakha thomba li nga yi vireya, khidzo dzi nga ba dzi yeyedza sipandre nya thomba tigoni mule, nya nga Norte mwendro Sul, Leste mwendro Oeste, mwendro musigomoni. Esi si nga yeyedzwa khu dzisoriti si di guta khiyo ga Jehovha, khu kharato isoso si di gu gira gu gu si manegi lidiwo vbakari nya mahundzu. (Mav 16:33) Nungungulu a di gu gimbidzisa gambe silo khu ndziya nya gu lihundzu ni lihundzu li dzi pwananisa ni giprofeto, egi gi nga profetwa khu Jakobe na gu romo vbafuvbi ni gufa gi gomogo omu ga Genesi 49:1-33.
22-28 NYA NOVEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | VALAMULI 1–3
“Matimu nya gutiye hwambo ni wugengeyi”
w04 15/3 paj. 31, ndri. 4
Ewudhi a pala valala
Ewudhi dugelede avbo nya makungu yaye na siri kholu a nga ba a gengede mwendro kholu valala vaye va nga ba va ri mwalo esperiyensiya. Makungu ya Jehovha kha ma dhependerwi khu vathu gasi ma tadzisega. Ewudhi dugelede avbo nya makungu yaye khu gu phaswa khu Nungungulu ni gu gira silo khedzi a nga ba a leletedwe khidzo gasi gu tshudzisa vathu va Nungungulu. Nungungulu khuye a nga ba a hathide Ewudhi ni gu tepo Jehovha a nga ba a hatha valamuli “Uye a di gu khala ni moyo ni moyo nya valamuli.” — Valamuli 2:18; 3:15.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w05 15/1 paj. 24, ndri. 7
Gukhanyiswa ga libhuku la Valamuli
2:10-12. Hi yede gu manega ni longoloko nya gihevbulo gyathu nya Bhibhiliya gasi hi si ‘divali mithumo nya yadi ya Jehovha.’ (Ndzimo 103:2) Vavelegi va yede gu hevbudza sanana sawe Lito la Nungungulu.— Dhewuteronome 6:6-9.
29 NYA NOVEMBRO–5 NYA DEZEMBRO
Dzithomba nya lito la Nungungulu | Valamuli 4-5
“Jehovha thumiside vanyamayi vavili gasi gu vbulugisa vathu vaye”
w15 1/8 paj. 14, ndri. 1
“Nyi di khuga nyi ema kha nga mamayi, Israyeli”
Sisera fumide tanga nya 20 myaga Israyeli kala Jehovha a nga wona gu khuye vathu vaye vadzi emisede gu vbindrugedza kha nga yi ganeyago ndzimo ya Debhora ni Bharaki khiyo: “kala eni Debhora nyi dugelela nyi khala mayi wa Israyeli.” Kha hi dziti gu khethu Debhora ngadza Lapidhoti, a diri mamayi khu lisine, ganiolu avba a gu thumisa lito leli khu ndziya nyo fananise. Jehovha thumiside Debhora gasi gu vhikeya litigo kha nga mamayi. Uye a mu ningide thumo nyo rane mulamuli Bharaki mwama nya tshivba ni gukhodwa nya gukhongolo, a bwe a mu leleteya gudhumeya Sisera. — Valamuli 4:3, 6, 7; 5:7.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w05 15/1 paj. 25, ndri. 5
Gukhanyiswa ga libhuku la Valamuli
5:20 — Dzinyeledzi ndzadzini, dzi mu dwanede kharini Bharaki? Bhibhiliya kha yi ganeyi gu khiyo isoso si patide giphaso nya dzingilozi, ndzadzi nya metiyorito yi nga ba yi wonwa nga gilo nya mhango khu vama nya guti va Sisera mwendro adzina esi si nga ba si ganedwa khu vaastrolojiku ganiolu si nga ba si siri lisine. Ambari ulolo, kha hi kanakani gu khethu gu manegide giphaso nyo khaguri nya ndzingilozi.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w04 1/12 paj. 12, ndri. 1
Josuwa
24:2 — Ina tera papayi wa Abrahama a di gu khozeya sifananiso? Gupheyani, Tera a di si khozeyi Jehovha Nungungulu. Uye adzina a di gu khozeya nungungulu ngima, a ranwago gu pwani Sin, nungungulu nya ndruma tigoni ga Uri. Guya khu tumbunugo nya Gijudha, Tera adzina a di gu pata ni gu gira vanungungulu vava. Ambari ulolo, tepo Abrahama a nga khuga khu Uri, kha nga edzi Nungungulu a nga ba a leletede khidzo, Tera hongode naye Harani. — Genesi 11:31.
6-12 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | VALAMULI 6-7
“Famba hi ntamu lowu u nga nawo”
Sentinela 15/2/02 paj. 6-7
A matshinya ya milayo ya Nungungulu ma nga ku vhuna nguvhu
A mun’we wa lava va nga hi ni mawonela manene hi vona venyi ni ku ti koramisa va ti wona na va nga ringanelwi hi zvokari hi Gidheyoni, a murangeli wa vaHebheru va kale. Gidheyoni a nga ti kokelangi wuhosi. A cikhati a nga yimisiwa kasi a maha murangeli, i no komba lezvaku i wa alakanya ku a nga ringanelwi hi kuva murangeli, hi ku wula lezvi: ‘Hosi yanga ndzi ta va hlangutisa kuyini vaIzrayeli ke? Cuwuka ngango wa hina, hi wona wa lahasi ka lixaka la ka Manasa; mina ndzi xisiva-marumbu (cigumandzeni) ca kona ndlwini ya dhadhani.’ — Valamuli 6:12-16.
Sentinela 15/7/05 paj. 16 par. 3
“Cipadha ca Jehovha ni ca Gidheyoni”
Wona zvilo zvo chavisa lezvi zvi nga humelela vaMidhiyani hi ku landzela: Hi citshuketi, ku no sangula ku zwala guwa ga ku pandzelelwa ka 300 wa timbita, guwa ga 300 wa mimpundzu yi nga kari yi biwa, ni huwa ya 300 wa vavanuna. Laha va ngazwa a huwa leyo yaku: ‘Supadho ya Jehovha ni ya Gidheyoni!’, va no sangula ku nga ci tive co maha, va se ti patsa navo vaba huwa. Ndzeni ka pfilupfilu leyo, a vaMidhiyani va wa nga ha zvi tivi ku a vanghana vabye hi vahi niku a valala vabye hi vahi. A vavanuna lava va 300 va no simama ku nyima kwalaha va nga layilwe ku nyima kona, kuveni seno Nungungulu i wo maha ku a valala va dayana hi civona hi zvipadha zvabye. A wugovelo ga vaMidhiyani gi no hluliwa, va sangula kutsutsuma, a vaIzrayeli va va hlota hi tindlela tontlhe va tlhela va va dayela, va nga ha va chavi. A yimpi ya vaMidhiyani ya xapi ya ku lava ku fumela vaIzrayeli yi mbhela kwalaho. — Valamuli 7:19-25; 8:10-12, 28.
Kela titshomba ta moya
Sentinela 15/1/05 paj. 26 par. 5
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Valamuli
6:25-27. Gidheyoni i no tirisa wutlhari kasi a nga zangarisi a valala vakwe. Laha hi chumayelako mahungu ya manene hi fanele ku ti wonela kasi hi nga khunguvanyisi van’wani hi mawulawulela ya hina.
13-19 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | VALAMULI 8-9
“A ku ti koramisa zva vhuna ku hundza kuva ni matshandza”
Sentinela 15/8/00 paj. 25 par. 3
Zvini u nga mahako loku u vhukelwa?
Gidheyoni i kombelile lixaka la ka Efrayime kasi ku mu vhuna kulwa ni vaMidhiyani. Hambulezvo, andzhako ka loku va hlulile vaMidhiyani, a va ka Efrayime va no vhukela Gidheyoni na va zangarile nguvhu vaku hikuyini mu nga kala ku hi vitana a yimpi na ya sangula ke. A matimu ma komba lezvaku va no ‘zama ku holovisana nguvhu naye’. Kanilezvi Gidheyoni i no va hlamula, aku: ‘Cini ndzi mahileko co ringana na n’wina ke? Kasi a ku kutsula mauvha ka va ka Efrayime a hi chukwana ku hundza kutshovela ka vhinya ga Abhiyezeri ke? Nungungulu i nyikele mandleni ya n’wina tihosi timbiri ta vaMidhiyani: Orebhi na Zeebhe. Makunu i ntiro muni ndzi mahileko wa ku ringana ke?’ (Valamuli 8:1-3) Hi magezu lawa yo rula, ma hlawulilweko khwatsi, Gidheyoni i mahile ku nga vhuki a yimpi ya tixaka leyi yi nga wa ta maha ku ku dayelwa vanhu vo tala. A cikarato ca va ka Efrayime kuzvilava ku wa hi ku ti tsumba nguvhu ni matshandza. Kanilezvi, lezvi a zvi vhalelangi a ku Gidheyoni a hanya hi kurula ni va ka Efrayime. Hina ke, hi nga zvi kota ku maha zvo fana ni lezvo?
Murindzeli 17.01 paj. 19 par. 15
Xana a kutikoramisa ka laveka hakunene?
15 Gidheyoni cikombiso ca ci nene ca kutikoramisa. A cikhati leci Jehovha a nga mu ruma ku ya ponisa vaIsrayeli ka vaMidhiyani, Gidheyoni i te: A ‘ngango wa hina, hi wona wa lahasi ka lixaka la ka Manase; mina ndzi cisiva-marumbu (cigumandzeni) ca kona ndlwini ya dhadhani.’ (Valamuli 6:15.) Hambulezvo Gidheyoni i lo tsumba Jehovha a vhumela ntiro lowo. Andzhako ka lezvo, na a lava ku tiyiseka lezvaku i zvi zwisisile zvontlhe lezvi Jehovha a zvi lavako kakwe, Gidheyoni i no khongela ka yena a kombela wurangeli. (Valamuli 6:36-40) Gidheyoni i wa hi wanuna wa ntamu ni kutiya hlanha, kanilezvi i wa tlharihile kambe niku i wa ti wonela ka timhango. (Valamuli 6:11, 27) Hi kufamba ka cikhati, laha a vanhu va nga lava lezvaku a maha hosi yabye, i no ala. Andzhako ka ku maha lezvi Jehovha a nga mu rumile, i no tlhela kaya. — Valamuli 8:22, 23, 29.
Sentinela 15/2/08 paj. 9 par. 9
Famba hi tindlela ta Jehovha
9 Kasi hiva vanghana va Nungungulu hi fanele ku ti ‘koramisa hi mbilu yontlhe.’ (1 Ped. 3:8; Lis. 138:6) A cipimo 9 ca bhuku ga Valamuli ci komba lisima la ku ti koramisa. Jothamu, a n’wana wa Gidheyoni, i wulile lezvi: ‘Ka cikhati kari a tisinya ti no suka ku ya ti yimisela a hosi.’ Ku no kumbukiwa sinya ya olivha, ya nkuwu, ni ya vhina. A tisinya leto ti wa yimela a vaIzrayeli vo ti koramisa lava va nga kala va nga hi na mhaka ni ku fumela vaIzrayeli van’wani. Kanilezvi a sinya ya munga — leyi yi tirelako ku dzivela basi — yi wa yimela a wuhosi ga matshandza ga Abhimeleki, loyi a nga zvi lava nguvhu a ku fumela van’wani. Hambu lezvi ‘a nga fumela vaIzrayeli hi malembe manharu’ i file na a nga kulangi. (Vala. 9:8-15, 22, 50-54) Zva lisima nguvhu a ku ti ‘koramisa hi mbilu yontlhe.’
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 1 paj. 765 par. 5
Efodhe, I
Hambu lezvi Gidheyoni a nga hi ni makungo manene hi efodhe, ya ku alakanya kuhlula loku Jehovha a nga nyikile a vaIzrayeli ni ku mu nyika wudzundzo Nungungulu, a efodhe ‘yi no neha kambe a khombo ka Gidheyoni ni ka yindlu yakwe yontlhe’, hakuva a vaIzrayeli va no maha zvilo zva hava hi ku yi khozela. (Vala. 8:27) Hambulezvo, a Bhibhiliya a gi wuli hi ku kongoma lezvaku Gidheyoni i yi khozele; a ku hambana ni lezvo mupostoli Pawule i mu kumbuka hi ku kongoma kota mun’we wa “refu ga hombe” ga vakustumunyu vo tsumbeka va Jehovha, Kristu na a nga seta misaveni. — Mah. 11:32; 12:1.
20-26 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | VALAMULI 10-12
“Jefta — A wanuna wo randza Jehovha!”
Murindzeli 04/16 paj. 7 par. 9
A munhu wa kukholwa wa tsakelwa hi Nungungulu
9 A zvikombiso zva vanhu va kukholwa vo kota Josefa, loyi a nga kombisa tipswalo ka vamakabye vakwe, hambu lezvi va nga “mu venga,” kuzvilava zvonawu zvi mu kucile kuva a hlamula hi ndlela ya yi nene. (Gen. 37:4; 45:4, 5) A ku ehleketa hi zvikombiso lezvo, zvi wa ta vhuna Jefta lezvaku a maha zvilo hi ndlela yi tsakisako Jehovha. Handle ko kanakana lezvi a vamakabye vakwe va nga mu mahele zvi mu bayisile nguvhu, kanilezvi zvi wa nga ta mu tsikisa ku tirela Jehovha ni vanhu Vakwe. (Vala. 11:9) A ku lwela vito ga Jehovha zvi wa hi zva lisima nguvhu ka Jefta a ku hundza kungazwanani kakwe ni van’wani. I wa ti yimisele ku simama na a tsumbekile ka Jehovha, lezvi zvi nga neha makatekwa ka yena ni ka van’wani. — Mah. 11:32, 33.
Perspicaz vhol. 2 paj. 25 par. 4
Jefta
Kota lezvi Jefta a nga hi wanuna wa zvigingi, a nga luzangi cikhati kasi ku kombisa wurangeli gakwe. I no tekela ku rumela mahungu ka hosi ya vaAmoni, na a komba lezvaku Amoni i wa hi muvhukeli, hi kota ya lezvi a nga dhumela tiko ga Izrayeli. A hosi leyo yi no hlamula ku yi wa vhukela vaIzrayeli hi lezvi va nga tekile matiko ya Amoni. (Vala. 11:12, 13) Jefta i kombile lezvaku i wa nga hi musochwa wa xapi wo kala ku vhuna nchumu ni wo kala mahanyela manene, kanilezvi i wa hi munhu wa wutivi, nguvhunguvhu ka lezvi Nungungulu a tirisanisako zvona ni vanhu vakwe. I no kaneta lezvi a vaAmoni va nga wula hi ku komba ku: 1) A vaIzrayeli a va tekangi a tiko ga Amoni, ga Mowabhi, kutani ga Edhomi (Vala. 11:14-18; Deut. 2:9, 19, 37; 2Ch 20:10, 11); 2) A vaAmoni va wa nga lumbi tiko legi va nga phikizana hi gona a cikhati leci a vaIzrayeli va nga hlula, hakuva gi wa hi mandleni ya vaAmori va vaKhanani, niku Nungungulu i wa nyikele hosi yabye, Sihoni, ni tiko gabye mandleni ya vaIzrayeli; 3) A vaAmoni va wa nga byeliwangi ku teka tiko ga Izrayeli ka 300 wa malembe ma nga hundza; maku, cini ci nga wa ta maha ku va gi teka zvezvi? — Vala.11:19-27.
Perspicaz vhol. 2 paj. 25 par. 5
Jefta
Jefta i no chikelela magumo ya mhaka hi ku komba ku a mhaka leyi va nga wulawulisana hi yona yi wa yelana ni wukhozeli. I no komba lezvaku Jehovha Nungungulu i wa nyikele a tiko lego ka vaIzrayeli; hi cigelo leco, va wa nga ta nyikela hambu cova cipandzanyana citsongwani ca tiko lego, ka vanhu va khozelako vanungungulu va mawunwa. I wulile lezvaku Kemoxe i nungungulu wa vaAmoni. A vokari va no alakanya ku i wo phazama. Kanilezvi, hambu lezvi a vaAmoni va nga khozela Milkome, a vaMowabhi va khozela Kemoxe, a matiko lawa ya mambiri yo gamakana ma wa khozela vanungungulu vo tala. Hi kota ya vavasati vakwe va vamatiko, Solomoni yenawu i mahile cihoxo ca ku chela wukhozeli ga Kemoxe lomu Izrayeli. (Vala. 11:24; 1 Tih. 11:1, 7, 8, 33; 2 Tih. 23:13) Hi kuya hi titlhari to kari, a ku “Kemoxe” kuzvilava zvi wula ku: “Murangeli, Muhluli”. (Wona bhuku Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon [Léxico Hebraico e Caldeu de Gesenius, pagina 401], gi nga hundzuluselwa hi ciNgiza hi, S. Tregelles, hi 1901.) Kuzvilava Jefta i wa kumbuka nungungulu loye hi lezvi a vaAmoni va nga kari va mu nyika wudzundzo loku va hlula matiko man’wani va ma fumela.
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 2 paj. 24-25
Jefta
Jefta i wa va tiva vapswali vakwe. A mamani wa Jefta i wa hi ‘cibhayi’, kanilezvi, lezvo a zvi wuli ku Jefta i pswalilwe hi wubhayi lego kutani ku i wa nga mu tivi a papayi wakwe. A kufana ni lezvi Rahabhi a nga hi cibhayi kanilezvi a gumesa a chadha na Salimoni, a mamani wa Jefta yenawu i wa hi cibhayi na a nga se chadha na Gileyadhe kota sati wakwe wa wumbiri. (Vala. 11:1; Jox. 2:1; Mat. 1:5) Leci ci kombako ku Jefta i wa mu tiva papayi wakwe hi lezvi a vamakabye vakwe vo pswaliwa hi sati wo sangula wa Gileyadhe va nga hlongola Jefta vaku a nga ta yi kuma a tshomba ya papayi wabye. (Vala. 11:2) Ahandle ka lezvo, a vavanuna va ka Gileyadhe (lava zvi wonekisako ku a vamakabye va Jefta vo pswaliwa hi sati loyi mun’wani wa papayi wakwe hi vona va nga rangela ka mhaka leyi) va no guma va vhumela ku Jefta a va rangela. (Vala. 11:11) A ca hombe ka zvontlhe hi ku Jefta i nyikele miphahlo ka Nungungulu le tabhernakelini. (Vala. 11:30, 31) Ci hava ni cin’we ca lezvo ci nga wa ta koteka loku Jefta i wa no pswaliwa hi wubhayi hakuva a nayo wu wula khwatsi wu ku: ‘Loyi a belekilweko hi wubhayi a nga ta nghena mutlhanganweni wa Jehovha; hambu ka khume ga zvizukulwana, a nga kona wa cizukulwana cakwe a ta nga nghena mutlhanganweni wa Jehovha.’ — Deut. 23:2.
27 KA DEZEMBRO–2 KA JANERIRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | VALAMULI 13-14
“Zvini lezvi a vapswali va nga gondzako ka Manowa ni sati wakwe?”
Murindzeli 15/8/13 paj. 16 par. 1
Vapswali — Gondzisani vana va n’wina kusukela wuhlangini gabye
Ehleketa hi mhaka ya Manowa, loyi a nga hanya dhoropeni ga Zora le Izrayeli wa kale. A ngilozi ya Jehovha yi lo tivisa a sati wa Manowa loyi a nga hi ngon’wa lezvaku i wa ta pswala n’wana. (Vala. 13:2, 3) Handle ko kanakana, Manowa ni sati wakwe va no tsaka nguvhu hi kota ya citsumbiso leco. Hambulezvo, va wa karateka nguvhu kambe. Hikwalaho, Manowa i lo khongela aku: ‘Hosi yanga, a munhu wa Nungungulu, loyi wena u mu rumileko, a engete kambe ata ka hina a ta hi gondzisa lezvi hi faneleko ku zvi maha hi n’wanana loyi a to pswaliwa.’ (Vala. 13:8) Manowa ni sati wakwe va wa karatekela ku tiva lezvi va nga fanele ku wundlisa zvona a n’wana wabye. Handle ko kanakana, va no gondzisa n’wana wabye Samsoni a milayo ya Nungungulu, niku a kutikarata kabye ku no pswala mihandzu. A Bhibhiliya gi ngalo: ‘A moya wa Jehovha wu no sangula ku mu kucetela [Samsoni].” Kota wuyelo ga kona, Samsoni i no maha mitiro yo tala ya ntamu kota mulamuli wa Izrayeli. — Vala. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.
Sentinela 15/3/05 paj. 25-26
Samsoni a hlula hi ntamu wa Jehovha
Laha Samsoni a ngaya a kula, ‘Jehovha i no simama ku mu katekisa.’ (Valamuli 13:24) Ka siku go kari Samsoni i noya ka papayi wakwe ni mamani wakwe a ya ku ngalo: ‘Ndzi wonile wasati cikari ka vanhwana va maFilistiya le Timna, hikwalaho ndzi lowoteni.’ (Valamuli 14:2) Hi nga alakanyela lezvi va nga ti zwisa zvona. Wutshan’wini ga ku tlhatlhisa vaIzrayeli mandleni ya valala, Samsoni i wa lava ku maha civhumelwano navo hi ku tekana navo! A ku teka sati ka vanhu lava va nga khozela vanungungulu va hava zvi wa lwisana ni nayo wa Nungungulu. (Eksodusi 34:11-16) Hikwalaho, a vapswali vakwe va mu byelile lezvi: ‘A ku na wasati cikari ka vanhwana va vamakabye va wena, kutani lomu tikweni ga hina ke, ko kala uya teka wasati wa maFilistiya lawa ma nga makhuna? Samsoni aku ka papayi wakwe: Ndzi lowoteni yena, hakuva i ndzi xalalisile.’ — Valamuli 14:3.
Kela titshomba ta moya
Sentinela 15/3/05 paj. 26 par. 1
Samsoni a hlula hi ntamu wa Jehovha
Cini ci nga maha ku a wasati gayani wa muFilistiya a mu ‘tsakisa’ Samsoni? Cyclopedia de McClintock e Strong gi wula lezvaku a hi ku “i wa no saseka nguvhu” kanilezvi i wa mu lava “kasi ku tatisa a kungo go kari”. Gi wa hi gihi a kungo ga kona? Valamuli 14:4 i wula lezvaku Samsoni i wa lava ku ‘kuma ndlela ya ku vhukela maFilistiya’. Samsoni i wa lava wasati gayani hi kungo lego. Laha Samsoni a ngaya a kula a maha wa hombe, ‘a moya wa Jehovha wu no sangula ku mu kucetela’ kutani ku mu tiyisa lezvaku a maha ntiro. (Vala. 13:25) A hi ku a moya wa Jehovha wu no kuca Samsoni a ku maha cikombelo co kala ku toloveleka kasi a kuma a sati wa vamatiko basi, kanilezvi wu ve ntamu lowu wu nga simama ku mu vhuna ka masiku wontlhe kota mutlhatlhisi wa vaIzrayeli. Samsoni i zvi kotile ku tatisa a makungo lawa a nga hi nawo? A kusangula a hi woneni lezvi Jehovha a nga mu vhunisa zvona.