Mitshamuselo yi gomogo omu nya mabhuku ma khumbugidwego omu nya Gibhukwana nya mitshangano nya thumo ni mavbanyelo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4-10 NYA SETEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | ESITERI 1–2
“Khala muthu nya gu dzi nogise gufana ni Esiteri”
w17.01 paj. 25, par. 11
Simama gu dzi nogisa ni ga gevbini giemo
11 Si nga garadza gu dzi nogisa, vathu vo khaleya gu hi zundza. Wona giyeyedzo gya Esiteri uye a diri nyamayi nyo mbure ngudzu. Pfhumu ya Perisiya yi di gu vbweta pfhumugadzi nya yiphya. Esiteri a diri gimwego nya sagadzyana si nga ba si hathidwe, gasi si ya wonwa khu pfhumu. Iso si vbedzide tanga nya mwaga moyo na si gu dzi mburiseya. Sagadzyana sile si di gu gira satshavbo gasi gu hatwa khu pfhumu. Ganiolu Esiteri a di gu hambanide ni simbe sagadzyana. Ambari olu a nga khathaledwa khu ndziya yayimweyo ni simbe sagadzyana, uye a di dzi nogisa a bwe a yeyedza githawo. Nigu tepo a nga hatwa gasi gu khala pfhumugadzi kha vbindrugedza, a di simama gu dzi nogisa. — Esiteri 2:9, 12, 15, 17.
ia paj. 130, par. 15
Uye a di emeya vathu va Nungungulu
15 Tepo li nga vboha litshigu gasi guya dzi wonegisa ga pfhumu, Esiteri a di tshulegide gu hatha ni gevbini gasi gu engedzeya gu dzi mburiseya. Khu gu dzi nogisa, uye kha lomba gilo wulangani nya esi Hegayi a nga ba a ganede. (Esiteri 2:15) Adzina saye tugude gu khuye pfhumu kha yi na nga vbweta gu dzega nyamayi khu kotani nya wumbure basi, kholu liphuvbo nya gu dzi nogise li di gu vbwetega. Ina esi a nga ba a pimisa lisine?
w17.01 paj. 25, par. 12
Simama gu dzi nogisa ni ga gevbini giemo
12 Ha gu dzi nogisa hi na gira silo ni gu ambala sombo si yeyedzago githawo vambe, hi na pwisisa gu khethu gasi hi tsakedwa khu vathu kha hi yeli gu dzi khusedza mwendro gu va gira va vega gupima avbo gwathu basi, ganiolu hi yede gu ‘khala vathu nyo rule hi bwe hi dzi vbevbugisa.’ (Leri 1 Pedro 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) Abari gu khu monyoni hi ngu dzi embeya gu khethu hi tshukwana gu vbindra vambe khu gu gimbiya nya tepo si na wonega khu esi hi si ganeyago ni esi hi girago. Khu giyeyedzo, adzina u nga ganeya khu gu mba kongoma gu kuwe, u na ni malungelo nyo hathege, u nguti mahungu nya misihalo, mwendro gu khuwe u na ni wupari ni vandriyathu va gu ni malungelo nyo hathege; mwendro adzina saye hi nga phaswa gu gira gilo nyo khaguri khu vambe, ganiolu hi yeyedza gu khethu hi di si kodza gu gira nya mba phaswa khu muthu gasi hi ningwa honga wuzundzu. Jesu nuye a hi vegede giyeyedzo nya gyadi. Adzina saye na ganede silo sa hungoni gwaye, ganiolu dzitepo nya dzingi a khumbugide milowo nya Gihebheru. A di gu gira isoso kholu a di gu dzi nogisa, nigu a di gu vbweta gu khuye vathu va dziti gu khavo satshavbo a nga ba a ganeya si di guta khiyo ga Jehovha. — Johane 8:28.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
U di gu dziti?
Vagevisisi va tugude milowo nya Giperisiya yi nga ba yi khumbuga mwama nyo pwani khu Marduka (khu Ginghiza Mordecai). Uye thumide kha nga muthangeyi adzina saye kha nga kontabilixita eyi Suza. Ga tepo yoyo yi nga tugudwa milowo yoyo, Arthur Ungnad a nga ba a ri especialista avbo na gu love matimo lovide gu khuye: “Gu diri tepo nyo pheye Moridhekayi a nga khumbugwago umo nya lidangaliya li nga ba li si giri gipandre nya Bhibhiliya.”
Gu khugeya Ungnad a lova mahungu yoyo, sihevbuli si vbindrugedzede dzimiliyoni nya milowo nya Giperisiya. Milowo yoyo yi di lovidwe avbo nya siwindri nya libumba si manidwego marumbini nya lidhoropa la Persepolis. Si manidwe ga wulanga wu nga ba wu ranwa pwani thomba (Tesouro) vbafuvbi ni lidhoropa. Siwindri soso, si di romo matshigoni nya mufumo wa Xerxes I. Iso si di lovidwe khu lidimi nya Gielamite nigu si diri ni malina yatshavbo hi ma manago umo nya libhuku la Esiteri.
Siwindri sa Persepolis si ngu khumbuga lina Marduka, oyu a thumidego kha nga sekretaryu ya pfhumu umo nya ndranga nya wufumo Suza ndrani nya mufumo wa Xerxes I. Giwindri gimwegyo gi tshamusede Marduka kha nga mu vbindrugedzeyi. Esi si ngu pwana gwadi ni esi Bhibhiliya yi si ganeyago khu Moridhekayi. Uye a di emiswa kha nga githumi gya pfhumu Asuwero (Xerxes I) nigu a di gu ganeya malimi mavili. Moridhekayi tshigu ni tshigu a di gu khala vbamwanyatuno nya nyumba ya pfhumu, Suza. (Est. 2:19, 21; 3:3) Mwanya wowo wu diri wukhongolo ngudzu, avbo si nga ba si thuma sithumi sa nyumbani ga pfhumu.
Esi si ganedwago khu Marduka a khumbugidwego umo nya siwindri ni Moridhekayi a khumbugidwego umo nya Bhibhiliya si ngu fana. Avo va vbanyide khu tepo yayimweyo, va giride mithumo nya gu fane nigu va di romo ga wulanga wa wumowo. Satshavbo silo sesi, sa gu yeyedza gu khiso Marduka ni Moridhekayi muthu wa moyo.
11-17 NYA SETEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | ESITERI 3–5
“Phasa vambe gasi va si kodza gu gira satshavbo va si kodzago”
it-2 paj. 431, par. 7
Moridhekayi
Moridhekayi a di bomba gu khidzimeya Hamani. Nya mba hweya Hamani nya Muagagi a di emiswa khu pfhumu gasi gu khala primeiro-ministro, yi bwe pfhumu khiyo, vatshavbo va di yede gu khidzimeya Hamani khu kotani nya gikhalo gyaye. Moridhekayi a di bomba gu gira isoso khu kotani nya olu a nga ba ari Mujudha. (Es 3:1-4) Gighelo gi nga gira Moridhekayi a si khidzimeyi Hamani khu kotani nya olu a nga ba a ninga lisima wupari waye ni Jehovha. Uye a di gu dziti gu khuye gu khidzimeya Hamani si di gu pata nya singi gu vbindra gu khidzima vbavbatshi basi, nga edzi Vaisrayeli va nga ba va gira khidzo gale, gasi gu zundza muthu a nga ba ari ni gikhalo nya gikhongolo nya nga gu khala ghovhernadhori. (2Sa 14:4; 18:28; 1Dzf 1:16) Moridhekayi a diri ni gighelo nya gyadi nya gu bombe gu khidzimeya Hamani. Sa gu wonegisa gu khatshi Hamani a diri Muamaleki nigu Jehovha a di gu ganede gu khuye, a di hadzi gu dwana nyimpi ni Vaamaleki khu “mimela ni mimelana.” (Eks 17:16; wona HAMANI.) Moridhekayi kha gira esi khu gu nyenya gikhalo gya Hamani, ganiolu a di gu vbweta gu simama na tumbegide ga Jehovha.
it-2 paj. 412, par. 5
Moridhekayi
Moridhekayi thumisidwe gasi gu tshudzisa Vaisrayeli. Tepo wu nga vegwa nayo nya gu khuwo vatshavbo Vajudha va yede gu songwa omu nya mufumo wa Asuwero, Moridhekayi yeyedzide gukhodwa nya gu khuye Esiteri a na yiswa nyumbani nya wufumo khu tepo yile gasi gu tshudzisa Vajudha. Moridhekayi a di ninga thumo nyo garadze Esiteri a bwe a mu embeya gu khuye a di yede gu ya lomba giphaso pfhumu. Ambari olu Esiteri a nga ba a vega womi waye mhangoni, a dzumede gu gira isoso. — Es 4:7–5:2.
ia paj. 133, dzipar. 22-23
Uye a di emeya vathu va Nungungulu
22 Adzina saye Esiteri a garadzegide tepo a ngapwa mahungu yale. Khu lisine, isoso si di hadzi gu linga gukhodwa gwaye. Hlamulo a ningidego Moridhekayi wu di gu yeyeda gu khuwo a di gu thava. Esiteri a di dundrugisa Moridhekayi khu nayo wu nga ba wu ganeya gu khuwo: ‘Gu dzi wonegisa ga pfhumu nya mba ranwa u di yede gu songwa. Muthu yoyo a na vbuluga basi pfhumu ya gu khusedza ndronga yaye nya oru.’ Ina Esiteri a di gu vireya gu khuye pfhumu yi mu yeyedza wuwadi hwane nya gu ba a wonide esi si dugeledego pfhumugadzi Vhasiti a nga bomba gu engisa nayo wa pfhumu? Esiteri a di embeya Moridhekayi gu khuye a na ni 30 matshigu na si ranwi khu pfhumu. Khu kotani nya olu a nga vbedza matshigu yatshavbo yaya nya mba ranwa, Esiteri a diri ni sighelo nya sadi nyo pimise gu khuye kha nga ba a tsakedwa gambe khu pfhumu.— Es 4:9-11.
23 Moridhekayi hlamude khu gu tiya gasi gu tiyisa gukhodwa ga Esiteri. A di mu tiyisegisa gu khuye, a gu mba dugeleya yi di hadzi gu manega yimbe ndziya gasi gu tshudzisa Vajudha, kha nga olu va nga ba va wugedwa khu tshivba. Si di hadzi kodzega kharini Esiteri a yeyedzwa wuhindzi? Khu kharato, Moridhekayi yeyedzide gu khuye a di gu khodwa ga Jehovha, kholu a di gu dziti gu khuye gima kha na nga diga vathu vaye va fuviswa ambari gu mba tadzisa situmbiso saye. (Jos. 23:14) Moridhekayi a di wudzisa Esiteri gu khuye: “Olu khu mani a dzitigo nya gu khuye u khade pfhumugadzi khu kotani nya gu vbwete gu ndreyisa libango leli?” (Est. 4:12-14, NM) Ina khandri tshukwana gu pimedzeya giyeyedzo gya Moridhekayi? Uye a di gu tumba Jehovha Nungungulu waye khu gu vbeleya. Ethu ke? — Mav. 3:5, 6.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
Gudzigaradza hi gu girago gasi gu khozeya Jehovha na hi tsakide
14 Hi nga gira isoso, khu gu gombeleya vandriyathu va tshanisekago khu kotani nya olu va vbanyago ga mayigo thumo wathu wu himbedzedwago, nigu milombelo yoyo yi nga phasa vandriyathu va tshanganago ni sigaradzo ni gu wugedwa! — Leri Jakobe 5:16.
18-24 NYA SETEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | ESITERI 6–8
“Esi hi nga si hevbulago khu gu ganeya khu dziya nya yadi”
ia paj. 140, dzipar. 15-16
Uye a yeyedzide guti, gutiya-hwambo ni gu dzi ningedzeya
15 Kha nga olu Esiteri a nga laphisa monyo a bwe a vireya gambe litshigu limwedo gasi guya gira gilombo gyaye ga pfhumu, yi manegide tepo nya gu Hamani a engedzeya gu dzi kembeya. Adzina saye, Jehovha Nungungulu khuye a nga girisa gu pfhumu yi hamuga ligovbe. (Mav. 21:1) Kha si hlamadzise tepo Bhibhiliya yi hi kutsago gu “vireya.” (Leri Mikeya 7:7, NM.) Tepo hi vireyago Nungungulu, dzimbe dzitepo hi ngu tugula gu khethu ndziya eyi a yi thumisago gasi gu lulamisa sigaradzo sathu khyadi ngudzu guvbindra ni yevbini ndziya hi nga hadzi gu yi thumisa.
Uye a di ganeya khu gutiya-hwambo
16 Esiteri kha nga ba a vbweta gu linga pfhumu, khu kharato avbo nya festa nya wuvili va nga ba va vbweta gu gira, uye a di yede gu ganeya satshavbo. Khu ndziya muni? Pfhumu Asuweru yi di mu ninga lithomo nya gu ganeye esi a si vbwetago. (Esiteri 7:2) Yi di gu vbohide tepo nya gu Esiteri a ganeya.
ia paj. 140, par. 17
Uye a yeyedzide guti, gutiya-hwambo ni gu dzi ningedzeya
17 Nga dundrugeya Esiteri na gu gombeya ga Nungungulu waye khu monyoni, na si ganeyi malito ma gu khayo: “Mufumeli, wa gu nengedziswa kheni ni gu nyi tsake[ya], gilombo gyangu nya gu lomba gukheni nyi digwa nyi vbanye ni gu vbweta gambe gukheni vandriyangu navo va digwe va vbanya.” (Esiteri 7:3) Wona gu khuwe Esiteri a di gu ninga githawo edzi pfhumu yi nga hadzi gu lamula khidzo guya khesi yi si wonago na siri sadi. Esiteri a di gu hambanide ngudzu ni mwangadzi nyo pheye wa pfhumu, kholu a di gu tshonigiside mwama waye khu nyagigwenye. (Esiteri 1:10-12) Gu diga isoso, Esiteri kha tsorodzeya pfhumu khu gu ba yi yeyedzide wupumbo, tepo a nga tumba Hamani. Wulangani nya isoso, uye a di lomba pfhumu gasi yi mu vhikeya ga oyu a nga ba a vega womi waye mhangoni.
ia paj. 141, dzipar. 18-19
Uye a yeyedzide guti, gutiya-hwambo ni gu dzi ningedzeya
18 Khu lisine, gilombo gya Esiteri gi hlamadziside ni gu kuha pfhumu. Khu mani a nga ba a vega womi wa pfhumugadzi mhangoni? Esiteri a di simama gu ganeya gu khuye: “Hi ningedwe eni gumogo ni va na gyathu, gasi hi songwe hi sasedwa hethu bhi, hi fuva hatshavbo. Nari gupwani hi di rengiswa basi hi khala dzikhumbi, vama ni vanyamayi nyi di hadza gu degula nyamba ganela gilo. Aholu nala wathu gima na sa dzi kodza gu agisa guvivba gwatshavbo a na girago ga mufumeli khu gusongwa gwathu.” (Esiteri 7:4) Wona gu khuwe Esiteri a di gu ganeya esi si nga ba si mu garadza, ganiolu a di ganeya gu khuye nari khatshi hi di hadzi gu khala dzigumbi na nyi si ganeyi gilo. Ganiolu, Esiteri kha nga ba a yede gu degula kholu esi Hamani a nga ba a vbweta gu gira si di hadzi gu vangeya sigaradzo pfhumu.
19 Giyeyedzo gya Esiteri gya gu hi hevbudza edzi hi nga ganeyago khidzo na hi tiyisegide. Ha gu vbweta gu bhuleya gigaradzo nyo khaguri muthu hi mu golago mwendro a hi thangeyago hi yede gu laphisa monyo, hi yeyedza githawo ni gu ganeya gwadi, esi si nga hi phasa ngudzu. — Mav. 16:21, 23.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w06 1/3 paj. 11, par. 1
Tshamuselo nya libhuku la Esiteri
7:4 — “Pfhumu yi di hadzi luzekedwa” khu ndziya muni khu gu fuviswa ga Vajudha? Tepo Esiteri a nga ganeya gu khuye nari khatshi Vajudha va di hadzi gu rengiswa kha nga dzigumbi na degude, si giride pfhumu a pimisa gu khuye a di hadzi gu luzekedwa a gu va fuvisa. Pfhumu yi di hadzi gu wuyedwa khu dzitsapawu nya dzingi ngudzu nari khatshi Hamani a di pimiside gu rengisa Vajudha kha nga dzigumbi, guvbindra 10 000 dzitaleta Hamani a nga ba a tumbiside gasi gu fuviswa Vajudha, nigu gambe isoso si di gu pata gu fuvisa pfhumugadzi.
25 NYA SETEMBRO– 1 NYA OUTUBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | ESITERI 9–10
“Uye thumiside wufumo waye gasi gu phasa vathu vaye”
it-2 paj. 412, par. 8
Moridhekayi
Moridhekayi a di tshikedza Hamani kha nga primeiro ministro, a bwe a hakha phera ya pfhumu gasi gu funga khiyo malangaliya. Esiteri a di ninga thumo Moridhekayi nya gu woneleyi ndranga ya Hamani a nga ba a ningidwe khu pfhumu. Na gu dzumeledwa khu pfhumu, Moridhekayi a di vega wumbe nayo, wu nga ba wu dzumeleya Vajudha gu manega ni lithomo nya gu dzi emeye. Vajudha va diri ni gutumba nya gu tshulege ni litsako. Nya vangi va nga ba va lumba Mufumu wa Perisiya, va di patana ni Vajudha, nigu tepo li nga vboha litshigu nya 13 nya Adhari, a gu litshigu milayo ya pfhumu yi nga pheya gu thumiswa, Vajudha va di dongide. Vathangeyi va di seketeya Moridhekayi khu kotani nya olu a nga ba ari primeiro ministro. Nigu Suza gu di simamwa gu dwana kala ga limbe litshigu. Guvbindra 75 000 valala va Vajudha va nga ba va romo omu nya mufumo wa Perisiya, va fuvisidwe, gupata ni 10 sanana sa Hamani. (Esiteri 8:1–9:18) Khu gu dzumeledwa khu Esiteri, Moridhekayi a di hunga gu dundruga ni gu sayisa matshigu nya 14 ni 15 nya Adhari khu mwaga ni mwaga a gu matshigu nya “Purimi,” gasi gu gira festa, gu ningana siningwa ni gu phasa sisiwana. Vajudha va dzumede gu gira festa yeyi, va bwe va kutsa situgulwana sawe ni vatshavbo va nga dzi pata navo gasi gu gira sasimweso. Kha nga olu Moridhekayi a nga ba ari primeiro ministro, a di gu ningwa githawo khu Vajudha, a gu vathu va Nungungulu. Nigu uye simamide gu va khathaleya. — Es 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 paj. 760, par. 5
Purimi
Makungu. Ambari olu vathu nyo khaguri va ganeyago gu khavo festa nya Purimi yi girwago khu Vajudha va matshigoni yathu, yi na ni makhalelo nyo olovelege guvbindra makhalelo nya wukhongeyi, khu lisine iyo yi tade khu silo nya singi guvbindra eyi yi nga ba yi girwa gale. Moridhekayi ni Esiteri va diri sithumi nyo tumbege sa Jehovha Nungungulu, nigu festa yeyi va di gira gasi gu dhumisa Jehovha. So wonegisa gu khatshi Hamani a diri mu Amaleki nigu Jehovha a di gu ganede gu khuye a di hadzi gu fuvisa Vaamaleki. Moridhekayi a di gu tumbegide ga Jehovha, khu kharato a di bomba gu khidzimeya Hamani. (Es 3:2, 5; Eks 17:14-16) Nigu gambe, malito Moridhekayi a embedego Esiteri (Es 4:14) ma di gu yeyedza gu khayo a di gu vireya giphaso gya muthu a khugegidego ngudzu gasi gu tshudzisa Vajudha. Nigu khu gu ba Esiteri a pfhungide na si hongoli aya dzi wonegisa ga pfhumu gasi gu gira gilombo gyaye, a di gu yeyedza gu khuye a di gu tumba giphaso gya Nungungulu. — Es 4:16.
cl dzipaj. 101-102, dzipar. 12-13
“Pimedzeyani Nungungulu” khu gu thumisa gwadi wuthangeyi wanu
12 Jehovha hathide madhota gasi gu thangeya libandla. (Vahebheru 13:17) Vama vava, va gu thumisa wuthangeyi va ningidwego khu Nungungulu gasi gu phasa ni gu khathaleya tshambe waye. Olu madhota ma gu na ni wuthangeyi ma yede gu tshanisa vandriyawe? Ahihi. Ayo ma yede gu gira thumo wawe khu gu dinganiseya ni gu dzi nogisa. (1 Pedro 5:2, 3) Bhibhiliya ya gu embeya ava va thangeyago gu khiyo: “[Havisani] gwadi libandla la Nungungulu eli a li rengidego khu novba wa Gyanana gyaye.” (Mithumo 20:28) Malito nyo hegise nya livhesi leli, ma gu yeyedza gighelo nya lisima gi yedego gu kutsa ava va thangeyago gu yeyedza wuwadi givbango ni givbango nya libandla.
13 Hi nga fananisa esi, ni gu ba pari yago yi gu lombide gasi gu sayisa gilo nya lisima ngudzu. U ngu dziti gu khuwe pari yago yi di renga gilo gyogyo khu dzitsapawu nya dzingi. Khu lisine, u di hadzi gu gi sayisa khu ndziya nya yadi. Khu ndziya nyo fane, Nungungulu ningide madhota thumo nya lisima ngudzu, a gu sayisa sivbango nya libandla si fananiswago ni dzinvuta. (Johane 21:16, 17) Jehovha a gu wona dzinvuta dzodzo, nga gilo nya lisima ngudzu, kholu a dzi rengide khu novba wa gyanana gyaye gya gimwegyo, Jesu Kristo. Jehovha a dzi rengide khu tengo nya wukhongolo ngudzu. Madhota nya gu dzi nogise kha ma divale isoso, nigu ma gu phara dzivhunta dza Jehovha khu ndziya nya yadi.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w06 1/3 paj. 11, par. 4
Tshamuselo nya libhuku la Esiteri
9:10, 15, 16 — Ambari olu nayo wu nga ba wu dzumeleya Vajudha gu phanga, khu ginani va nga mba gira isoso? Kholu avo va di gu ninga lisima womi guvbindra gughanya.
2-8 NYA OUTUBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 1–3
“Simama gu yeyedza edzi u haladzago khidzo Jehovha”
w18.02 paj. 6, dzipar. 16-17
Pimedzeya gukhodwa ni gu engisa ga Nowa, Dhaniyeli ni Joba
16 Silingo esi Joba a nga tshangana naso. Joba a tshanganide ni dzitepo nya dzadi ni edzi nya mba dzadi womini gwaye. Tepo silo si nga ba si mu gimbeleya gwadi, vathu va di gu mu wona nga “muthu nya gufume ngudzu tigoni ga Khugadambo.” (Joba 1:3) Joba a di gu ghanyide, a diri ni ndruma nigu a di gu ningwa githawo. (Joba 29:7-16) Ambari ulolo, Joba kha dzi wona nari ni lisima guvbindra vambe mwendro gu khuye kha vbweti giphaso gya Nungungulu. Jehovha a di mu rana gu khuye “githumi gyangu,” a engedza gu khuye: “Muthu nya gululame a thavago Nungungulu, mwalo mafuni a fananago naye, kholu a ngu hambana ni guvivba.” — Joba 1:8.
17 Ganiolu, womi wa Joba wu di vbindrugedza khavba ni avba. Joba a di luza satshavbo, a garadzega ngudzu nyo bwe a vbweta ni gufa. Egi gi diri gilingo nya gikhongolo ngudzu. Sathane khuye a nga mu vangeya satshavbo sigaradzo sesi, a bwe a ganeya gu khuye Joba a di gu khozeya Jehovha kholu a nga ba a vbweta gu wuyedwa. (Leri Joba 1:9, 10.) Ganiolu, Jehovha kha si veta khu magata esi Sathane a nga ganeya. Ginani egi Jehovha a giridego? Uye a di ninga Joba lithomo nya gu yeyedze gu khuye a di gu tumbegide khu monyo waye watshavbo nasiri khu gu vbweta gu wuyedwa.
Simama gu tumbega!
10 Muhuno, Sathane a gu hi singedza sasimweso a singedzidego Joba. Wa gu beya hayini avba nya esi Sathane a singedzidego Joba? Khu lisine, Sathane wari khuye khu haladzi Jehovha Nungungulu khu monyo wago watshavbo, giemo gyo tshuka gi lemeya u na diga gu mu thumeya gasi gu dzi vbulugisa, ni gu khuye gutumbega gwago khandri ga gilo! (Joba 2:4, 5; Gutu. 12:10) Wa gu dzipwa kharini khu gupwa malito yoyo? Si ngu vbisa, khandridzo? Ambari ulolo, nga dundrugeya khesi: Jehovha a ngu gu tumba ngudzu nyo kala a gu ninga lithomo nya ladi. Jehovha a gu dzumeleya Sathane a linga gutumbega gwago. Uye a ngu tiyisega gu khuye u na simama gu tumbega ni gu mu phasa gu tivegisa Sathane nga muliphi. Nigu Uye a ngu tumbisa gu gu phasa. (Hebh. 13:6) Ina khandri lithomo nya likhongolo gu tumbwa khu Pfhumu yi khugegidego ngudzu mafuni ni ndzadzini! U ngu li wona lisima nya gu tumbege? Ugo go hi phasa gu bomba malipha ya Sathane hi emeya lina nyo mbure la Papayi wathu ni gu seketeya mafumelo yaye. Hi nga gira kharini gasi gu hi simama gu tumbega?
Kemba dzithomba nya liphuvbo
Esi hi si hevbulago avba nya malito nyo hegise ya Jesu
9 Ginani egi Jesu a nga ganeya? Nari vbafuvbi ni gufa, Jesu a di khuye: “Nungungulu wangu, Nungungulu wangu, khu ginani u nyi digidego?” (Mat. 27:46) Bhibhiliya kha yi tshamuseyi gu khiyo khu ginani Jesu a ganedego isoso. Wona egi hi nga gi hevbulago khu malito yaya. Khu giyeyedzo, khu gu ba Jesu a ganede malito yaya, a di gu tadzisa giprofeto gi lovidwego ga Ndzimo 22:1. Gimbe gambe hi nga gi hevbulago khu gu, Jehovha kha vega libhiyo gasi gu vhikeya Gyanana gyaye. (Joba 1:10) Wulangani nya isoso, Jehovha dzumelede gu khuye Jesu a lingwa khu valala vaye kala a yafa. Mwalo mumbe muthu a nga tshuka a lingwa khu ndziya yeyi. Malito yaya ma gu yeyedza gu khayo Jesu a diri mwalo nandru nigu a di si yeli gu songwa.
9-15 NYA OUTUBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | Joba 4–5
“Potsa mahungu nya malipha”
it-1 paj. 793, par. 2
Elifazi
2. Moyo nya dzipari dziraru dza Joba. (Job 2:11) Kha nga olu a nga ba ari Mutemani, adzina saye a diri gitugulwana nya gu pheye gya Abrahama nigu a diri ni wulongo nyo vbwetedzeye ni Joba. Uye ni vambe va nga ba vari Vatemani va di gu dzikhusedza khu kotani nya olu va nga ba vari ni guti. (Jer 49:7) Sa gu wonegisa gu khatshi dzipari dzedzi dza dziraru dza Joba dzi nga ba dzi mu “thaveleya,” Eifazi a diri ni ndruma, lisima nigu a di dandride khu tanga. Nigu gambe, khuye nya gu pheye gu ganeya ga mabhulo va manegidego nawo a bwe a ganeya ngudzu.
w05 15/9 paj. 26, par. 2
Potsa mapimo nya mba yadi
Na gu dundruga khu silo nya mba olovelega si nga mu dugeleya, Elifazi a di khuye: “Li di vbindra liphuvbo khu khovbeni gwangu, ndzudzu wangu watshavbo wu di ema; khavbovbo ilo li di ema, ganiolu kha nya si kodza gu wona gu kheni ginani. Wu di romo mwedzi mbeli gwangu, wu di zwe khavbovbo nyipwa lito.” (Job 4:15, 16, NM) Liphuvbo muni li nga kutsedzeya Elifazi gu pimisa khu ndziya yoyo? Esi a nga ganeya khu gu landreya sa gu yeyedza gu khiso liphuvbo lile khandri ngilozi ya Nungungulu. (Job 4:17, 18) Gi diri givangwa nya liphuvbo nya mba gyadi. Nari khatshi ngilozi yeyi yi diri yadi, Jehovha na sa kawuka Elifazi ni dzipari dzaye khu gu ba va liphide. (Job 42:7) Khu lisine, esi Elifazi a nga ganeya a di gu kutsedzedwa khu lidhemoni ni gu gambe, esi a nga ganeya si di gu yeyedza mapimiselo nya mba yadi.
w10 15/2 paj. 19; dzipar. 5-6
Potsa mikutsedzelo nya mba yadi
Sathane a di thumisa Elifazi gasi gu ganeya khuye vathu khandri va gilo. A gu va fananisa ni vale “va khalago umo nya dzinyumba nya libumba.” Elifazi a di embeya Joba khuye: “Sisekelo sago somo umo nya kudzudzwane, [vathu] va gu tshigirwa nga siwungu va na [tshigirwa] gu khugela dzimindrudzile kala wutshigu va mbembiswa muphelo nya mba khataledwa khu muthu.”— Job 4:19, 20.
Umo nya gimbe gipandre nya Milowo ha gu fananiswa ni “sombo nya libumba,” a gu silo nya wukheta. (2 Kor. 4:7) Hi vathu nya wukheta khu kotani nya gighoho ni gu mba vbeleya. (Rom. 5:12) Nya mba phaswa khu muthu, si ngu vbevbuga gu wugedwa khu Sathane, ganiolu khu kotani nya olu hi gu Makristo hi na ni giphaso. Ambari olu hi gu sombo nya wukheta hi na ni lisima mahoni ga Nungungulu. (Isa. 43:4) Gu diga isoso, Jehovha a ngu ninga liphuvbo laye vale va mu lombago. (Luka 11:13) Liphuvbo laye li nga hi ninga “tshivba nya yikhongolo” gasi li hi phasa gu emisana ni gevbini gilingo gya Sathane. (2 Kor. 4:7; Filp. 4:13) Ha gu wugeya Dhiyabhulosi hi “tiya gukhodwani” Nungungulu a na hi tiyisa ni gu hi ninga tshivba. (1 Ped. 5:8-10) Khu kharato, kha hi yeli gu thava Sathane Dhiyabhulosi.
mrt paj. 32, dzipar. 13-17
Potsa mahungu nya malipha
● Zama gu tugula umo mahungu yoyo ma gugeyago umo u bwe u tiyisega khuwe mahungu yoyo lisine mwendro ne
Bhibhiliya yari khiyo: “Tiyisegani khu silo satshavbo.” — 1 Vatesalonika 5:21.
Na wu si khodwi mahungu nyo khaguri mwendro gu ma rumeleya ga vambe, zama gu tugula gu mahungu yoyo lisine mwendro ne ambari na ma gu tidwa khu vathu nya vangi. U nga gira kharini isoso?
Zama gu tugula khuwe umo ma dugeyago umo mahungu yoyo gu ngu tumbega gani. Vale va phalalegisago dzinotisiya va ngu tshuka va lipha gasi gu wuyedwa avo mwendro gu seketeya mawonelo nyo khaguri nya politika. Zama gu tugula khuwe mahungu u ma pwidego umo nya dzinotisya ma ngu fana ni aya ma ganedwago mambe malanga. Dzimbe dzitepo dzipari dzathu, nya mba dzina dzi na hi rumeleya mahungu nya malipha khu E-mail mwendro dzi rede-sociais. Khu kharato, na wu nga si rumeyi mahungu nyo khaguri, zama gu tugula umo matago khumo.
Tiyisega khuwe mahungu yoyo lisine mwendro ne. Zama gu tugula satshavbo si pategago avbo nya mahungu nyo khaguri u embedwago. Dzi woneye ni mahungu ma garadzago gu ma pwisisa ma girago khatshi ma gu yeyedzwa khu ndziya nya gu vbevbuge.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w03 15/5 paj. 22, par. 6
Simama na wu tiyide gasi u mana womi nya mba vbeya
Moyo ni moyo wathu a na ni thumo nya gu phase vandriyathu gutimiseya thumoni ga Nungungulu. Hi nga gira isoso khu gu ‘tiyisa mawogo ma garadego.’ (Isaya 35:5) Manega ni misuwo nya gu tiyise vandriyago tepo u mananago navo. (Vahebheru 10:24, 25) Wa gu va zundza ni guva bonga khesi va girago gasi gu tsakisa Jehovha, si na va phasa gu simama gu mu thumeya kala va mana womi nya mba vbeya.
16-22 NYA OUTUBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 6–7
“Tepo womi wu garadzago”
w06 15/3 paj. 14, par. 10
Tshamuselo nya libhuku la Joba
7:1; 14:14, NM — Malito “thumo nya gigurumedza” ma gu tshamuseya ginani? Joba a di garadzega ngudzu nyo bwe a fananisa womi ni thumo nya gigurumedza wu garadzago gu wu gira. (Job 10:17, tshamuselo wa vbavbatshi) Khu ndziya nya fane, kha nga olu muthu a fudego a yedego gu vbedza tepo nyo khaguri thowoni kala a wuswa, Joba a gu fananisa tepo yoyo ni thumo nya gigurumedza.
‘Jehovha . . . a ngu vbanyisa avo mihefemulo yawe yi khuvekidego.’
DZIMBE dzitepo hi ngu khala hi dundrugeya khedzi womi wu rodego khidzo ni edzi ‘wu tadego khidzo khu sigaradzo.’ (Joba 14:1) Khu kharato, si ngu pwisisega gu khu ginani dzimbe dzitepo hi vbeyago tshivba. Sithumi nya singi sa Jehovha sa gale si dzipwide niso kharato. Simbe si di bwe si lomba ni gufa. (1 Dzipf. 19:2-4; Joba 3: 1-3, 11; 7: 15, 16) Ganiolu, Jehovha a gu Nungungulu oyu si nga ba si mu tumba a di si thaveleya ni gu si tiyisa tepo yatshavbo. Matimu yaso ma lovidwe omu nya Bhibhiliya gasi ma hi thaveleya ni gu hi hevbudza. — Rom. 15:4.
g 12/1 dzipaj. 16-17
U di nga pimisa gu tsukula guvbanya?
Adzina u di nga pimisa khuwe khu na nga si kodza gu lulamisa sigaradzo sago, khu kharato dundruga khuwe u mwalo wenga. Mafuni gwatshavbo vathu vatshavbo va ngu tshangana ni sigaradzo. Bhibhiliya yari khiyo: “Sivangwa satshavbo si ngo simama gu keta ni gupwa guvbisa.” (Varoma 8:22) Adzina saye kha wu si kodzi gu lulamisa gigaradzo gyago, ganiolu dzite khuwe silo si na tshukwata khu gu gimbiya nya tepo. Ganiolu, na si nga si giregi isoso ginani gi nga gu phasago?
Bhuleya edzi u dzipwago khidzo pari nyo khaguri u yi tumbago. Bhibhiliya yari khiyo: “Iyo yi gu pari yi ngu gu gola gikhati gyatshavbo, nuri gikhatini nya wuvi, ya gu khala ndriyago.” (Mavingu 17:17) Joba, mwama nya gululame a khumbugwago umo nya Bhibhiliya a ganede edzi a nga ba a dzipwa khidzo tepo a nga ba tshangana ni sigaradzo mwendro “gu garadzedwa khu guvbanya,” uye a di khuye: “Nyi na phefemula esi si nyi garadzago monyoni gwangu, khu guralo, nyi na ganela khu guvbisega nya hefemulo wangu.” (Joba 10:1) Gu bhuleya vambe edzi u dzipwago khidzo, kha wu na nga dzipwa wenga nigu va na gu phasa gu emisana ni gigaradzo gyogyo khu ndziya nya yadi.
Tuleya monyo wago Nungungulu khu nombelo. Vathu nyo khaguri vo pimisa khavo gu gira nombelo, gu vbedza sikiri khu gu weleya, ganiolu Bhibhiliya ya gu ganeya silo nya gu hambane. Ndzimo 65:2 ya gu ganeya khiyo Jehovha Nungungulu ‘muengiseyi nya nombelo’ nigu 1 Pedro 5:7 yari khiyo: “Uye a ngu [hi] khataleya.” Bhibhiliya yi ngu tshingisa dzitepo nya dzingi lisima nya gutumbe Nungungulu. Khu giyeyedzo:
“Tumba PFHUMU Nungungulu khu monyo wago watshavbo, u nga tumbi basi wugengeli wago! Alakanya Uye dzindzilani gwago gwatshavbo, Uye a na lulamisa dzindzila dzago.” — MAVINGU 3:5, 6.
“[Jehovha] a gu ninga esi va si vbwetago avo va mu thavago; a ngu va yingisa va gu mu lomba giphaso, a va vbanyisa.” — NDZIMO 145:19.
“Hi ngu tumba gu khethu ni gevbini hi lombago gi gimbileyanago ni gugola ga Nungungulu, uye a ngu hipwa.” — 1 JOHANE 5:14.
“PFHUMU Nungungulu kha hidzimeli vbafuvbi ga va nya guvivbedwa khu monyo, aholu a na yingisa milombelo ya va nya gululama.” — MAVINGU 15:29.
Wa gu bhuleya Jehovha sigaradzo u tshanganago naso uye a na gu phasa, Bhibhiliya yi na ni gighelo nya gyadi gasi gu hi kutsa gu tumba “Nungungulu gikhati gyatshavbo; [hi] mu embeledzela mabala ya monyoni [gwathu], kholu, uye khuye wuthavelo wathu.” — Ndzimo 62:8.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
Engiseya, u hevbula u bwe u pweya-wusiwana vambe
10 Hi nga pimedzeya Jehovha khu gu zama gu pwisisa vandriyathu. Dzi garadzeye guti gwadi vandriyago. Bhula navo na yi si gu pheyi mitshangano ni hwane nya mitshangano, thuma navo thumoni nyo tshumayele nigu wa gu si kodza u nga va rana gasi guta hodza gumogo navo. Wa gu gira isoso, u nga tugula gu khuwe ndriyathu wule a wonegago nga khatshi a ngu dzi himbedzeya khu lisine uye muthu nya dzitshoni basi, oyu u pimisago gu khuwe a ngu gola gu landriseya dzithomba khu lisine muthu nya wuhindzi mwendro ndranga yile yi khaleyago gu gedwa mitshanganoni khu lisine yo emisana ni guwugedwa. (Joba 6:29) Gu vbwetega hi si dzi bedzedzeyi omu nya silo sa vambe. (1 Thim. 5:13) Ambari ulolo, gwadi ngudzu gu hiti esi va emisanago naso vandriyathu guvbanyani. Isoso si na hi phasa gu va pwisisa gwadi.
23-29 NYA OUTUBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 8–10
“Lihaladzo nya gutumbege la Nungungulu li ngu hi vhikeya ga malipha ya Sathane”
w15 1/7 paj. 12, par. 3
Ina hi nga si kodza gu tsakisa Nungungulu?
Joba tshanganide ni sigaradzo nya singi ngudzu. Uye a di manega ni mapimo nya mba yadi, a pimisa khuye Nungungulu kha nga ba a ninga lisima gutumbega gwaye. (Joba 9:20-22) Joba a di tiyisega khuye a di lulamide, nigu esi a nga ganeya si di gu yeyedza gu khiso a di gu dzi wona na lulamide guvbindra Nungungulu.
Wa gu phasega kharini khu lihaladzo nyo tumbege la Jehovha?
14 Lihaladzo nyo tumbege la Nungungulu li ngu hi vhikeya khu liphuvboni. Dhavhidhe a di gombeya ga Jehovha khuye: “Uwe u wuthavelo wangu; u ngu nyi vbulugisa sigaradzoni, nyi gire nyipwa basi dzindzimo nya gupale . . . lihaladzo la gu furumedza avo va tumbago PFHUMU Nungungulu.” (Ndzi. 32:7, 10) Dziteponi nya Bhibhiliya, madhoropa ma di gu randredwe khu dzimuru gasi gu vhikeya vathu ga valala vawe. Khu ndziya nyo fane, lihaladzo nyo tumbege la Jehovha la gu fana ni muru wu hi vhikeyago ga satshavbo si nga vegago mhangoni wupari wathu ni Jehovha. Gu diga isoso, lihaladzo nyo tumbege la Jehovha la gu mu kutsa gu hi ndrindredzeya iyo gwaye. — Jer. 31:3.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w10 15/10 paj. 7, par. 20
“Khu mani a si kodzago guti mapimo ya Jehovha?”
20 Hwane nya gu ba hi giride wugevisisi nya mahungu nyo khaguri hi si mani hlamulo wakone, hi nga wona isoso nga lithomo nya gu yeyedze gu khethu hi ngu tumba Jehovha ni makhalelo yaye. Nigu gambe ha gu tugula gu khethu khandri satshavbo esi Jehovha a girago hi si pwisisago. — Muh. 11:5.
30 NYA OUTUBRO- 5 NYA NOVEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 11–12
“Dzindziya dziraru nya gu mane khidzo guti hi bwe hi wuyedwa khugo”
w09 15/4 paj. 6, par. 17
Joba dhumiside Lina la Jehovha
17 Ginani gi phasidego Joba gu simama na tumbegide? Khu lisine, na nga si tshangani ni sigaradzo, Joba a diri ni wupari nyo tiye ni Jehovha. Ambari olu Bhibhiliya yi gu mba ganeya khiyo Joba kha nga ba a dziti khuye Sathane a di gu ganedzisana ni Jehovha uye a di dzi emisede gu simama na tumbegide. Uye a di khuye: “Nyi na kala nyifa, na nyi gu kheni nyi mwalo nandru.” (Joba 27:5) Joba a hagulede kharini wupari a nga ba a ri nawo ni Jehovha? Uye a di gu ninga lisima esi a nga ba a sipwide khedzi Jehovha a nga phara khidzo Abrahama, Isaki ni Jakobe. Nigu gambe, a si kodzide gu wona makhalelo nya mangi ya Jehovha khu gu khedziseya sivangwa. — Leri Joba 12:7-9, 13, 16.
Jehovha tepo yatshavbo a na ni uwe, khu kharato u mwalo wenga
10 Gira wupari ni vandriyathu libandlani. Gira wupari ni vandriyathu libandlani va gu giyeyedzo nya gyadi, ambari nari vaphya, va nyo dandre khu tanga mwendro vandriyathu nya mafumbo nyo hambane. Bhibhiliya yi ngu hi dundrugisa gu khiyo: “Guti gu na ni vale va gumbidego.” (Joba 12:12) Ambari ulolo ava va dandridego khu tanga va nga hevbula nya singi ga vaphya libandlani. Dhavhidhe a diri dugwana ngudzu ga Jonatane, ganiolu va khade dzipari nya dzi khongolo. (1 Sam. 18:1) Avo va phasanide gu thumeya Jehovha ambari olu va nga ba va emisana ni sigaradzo nya sikhongolo. (1 Sam. 23:16-18) Moyo nya ndriyathu nyo pwani khu Irina a thumeyago Jehovha enga ndrangani gwawe wari khuye: “Vandriyathu libandlani va nga khala nga vapapayi ni vandriyathu gwathu. Jehovha a nga va gira va khala ndranga hi yi vbwetago.”
11 Kha si vbevbugi gu gira dzipari nya dziphya, ngudzungudzu wo ba uri muthu nyo degule. Ndriyathu moyo nya nyamayi nyo degule nyo pwani khu Ratna a hevbudego lisine ambari olu a nga ba a wugedwa, o tshamuseya gu khuye: “Eni nyi di yede gu dzumeya gu kheni nyi ngu vbweta giphaso ga ndriyathu va liphuvboni.” Ambari olu si si vbevbugigo gu bhuleya muthu nyo khaguri edzi u dzipwago khidzo, ganiolu wa gu gira isoso si na tiyisa wupari wago naye. Dzipari dzago dzi ngu dzina gu gu tiyisa ni gu gu phasa, ganiolu gasi gu gira isoso uwe u yede gu dzi phasedzeya guti edzi dzi nga girago khidzo isoso.
12 Yimbe ndziya nyo gire khiyo dzipari gu patega thumoni nyo tshumayele ni vambe vandriyathu. Carol hi ganedego khuye gupheyani ganede khuye: “Gu patega thumoni nyo tshumayele ni yimbe mithumo ya liphuvboni ni vandriyathu si nyi phaside gu gira dzipari nya dzadi. Ndrani nya myaga yeyi, Jehovha a nyi phaside khu gu thumisa dzipari dzedzi.” Khu lisine, gwadi gu dzigaradzeya gu gira wupari ni vandriyathu. Jehovha o thumisa dzipari dzodzo gasi gu hi phasa gu pala sigaradzo nya nga wutundzu. — Mav. 17:17.
it-2 paj. 886, par. 4
Guti
Guti ga Nungungulu. Oyu a gu ni guti nya gu vbeleye, khu Jehovha Nungungulu; a gu uye “enga atigo.” (Ro 16:27; Gut 7:12) Guti gwa gu gimbileyana ni gu ba Jehovha a ri Muvangi ni olu “a gu Nungungulu kala gupindruga.” (Ndz 90:1, 2) Uye a nguti satshavbo khu sivangwa, edzi a nga si gira khidzo ni matimo yaso kala muhuno. Mahungu ma ganeyago khu dzisiklu ni física, a gu silo esi vathu va si thumisago gasi gu gira dzipeskiza ni simbe silo, satshavbo khu Jehovha a nga gira. (Job 38:34-38; Ndz 104:24; Mav 3:19; Jer 10:12, 13) Khu lisine, milayo yaye yi ganeyago khu mavbanyelo, yi na ni lisima ngudzu gasi vathu va dugeleya. (Dhet 32:4-6; wona JEHOVHA [Nungungulu nya milayo yi ganeyago khu mavbanyelo].) Uye a ngu si kodza gu pwisisa satshavbo. (Isa 40:13, 14) Ambari olu a dzumeleyago gu girega silo nyo khaguri nya mba lulama, mindru watshigu khuye a na hungago esi a na girago ni gu gira gugola gwaye. Nigu gambe, satshavbo a ganeyago si na ‘tadzisega.’ — Isa 55:8-11; 46:9-11.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w08 1/8 paj. 11, par. 6
Gu bhula ni vaphya
▪ ‘Dzimbe dzitepo vaphya va ngu ganeya khu ndziya yi gu mba pwisisega gwadi.’ Khu giyeyedzo, adzina gyanana gyago gi nga ganeya khigyo: “Uwe tepo yatshavbo wa gu nyi wona nga gyanana.” Mwendro “uwe gima kha wu nyi engiseyi.” Wulangani nya gu ganedzisani nagyo khu mahungu gi ganeyago khayo, zama gu pwisisa esi gi vbwetago gu ganeya.