Mitshamuselo yi gomogo omu nya mabhuku ma khumbugidwego omu nya Gibhukwana nya mitshangano nya thumo ni mavbanyelo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 NYA NOVEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 13–14
‘Muthu a gufa, a nga wuga a vbanya gambe?’
w99 15/10 paj. 3, dzipar. 1-3
Gu vbwetedzedwa nya womi nya mba vbeya
AMBARI muhuno, vadugwana va nga hadzi gu mba dzumeleyana ni malito yaya ya Joba maningano khu gu rola nya womi, ambari gi vbindrago gipimo nya 3500 myaga. Vathu va ngu vbisega khu gu vbanya vbadugwana, va gumba, va hegisa khu gufa. Khu kharato, gu khugeya gale ni gale, vathu vo vbwetedzeya dzindziya nya gu hambane-hambane gasi gu engedzeya womi.
Matshigoni ya Joba, Vaegipito va di gu hodza sivbango nya wuvelegi nya sirengo nya matuni, na va gu khavo va na bweleya va khala vaphya. Khu gu gimbiya nya tepo, vathu nyo khaguri va di zama gu gira silo nya gu seye, va nga ba va khodwa gu khavo si na va gira va vbanya ngudzu khu gu thumisa majiya. Vathu nya vangi va di gu khodwa gu khavo ouro nyo girwe khu vathu, yi na va ninga womi nya gupindruge, nigu gu hodzeya omu nya dziparatu nyo girwe khu ouro, si na engedzeya matshigu yawe nya gu vbanye. Vataoista va gale nya maxina, va di gu khodwa gu khavo si nga kodzega gu va vbindrugedza makhalelo nya givili nya muthu, si kodzega gu a sifi, khu gu thumisa gudundrugeya, dziexersisyu nya gu hefemule ni mahodzelo.
Mugevesisi nyo pwani khu Juan Ponce de León wa Espanha, a di gu tidwa khu gudzigaradza gwaye nya gu vbwetedzeye dzindziya nya gu vathu va simama na vari vaphya. Khu século 18, dhokodheya moyo a di leleteya omu nya libhuku laye li gu khilo Hermippus Redivivus gu khuye, vaphya va nga ba va si lali ni vama, va di yede gu khotedwa omu nya kwartu nya yidugwana drani nya nango nyo khaguri gasi gu phuvbo yawe yi thedwa omu nya maboteri gasi gu thumisedwa gu engedzeya womi. Nya mba kanakana, silo sesi kha sa phasa gilo.
w15 15/4 paj. 32, dzipar. 1-2
Ina si nga kodzega gu simbo wu kokidwego wu thunga gambe?
HA GU fananisa simbo nya miolivha [Olea europaea], wu gu na ni gighodho nyo tshomborogeye, si nga wonega na wu siri wa gilo ga simbo nya wukhongolo ngudzu nya sedhari wa libhanoni. Ganiolu, misimbo nya miolivha yi na ni makodzelo nyo samadzisi nya gu vbanye ga dzinango nya gu hambane-hambane. Yimbi ya kona yi ngu vbanya tanga nya 1000 myaga. Mikhamba nya simbo nya miolivha yi na ni makodzelo nya gu wu pheledze gu buga ambari hwane nya gu ba wu kokidwe. Mikhamba ya kona, ya gu ba yi ngo vbanya si ngu kodzega gu wu pheledza gu thunga.
Joba kha nga ba a kanakana gu khuye ambari a gufa, a di hadzi gu wuswa a vbanya gambe. (Job 14:13-15) Uye a thumiside simbo adzina saye nya miolivha, gasi gu yeyedza gu khuye a ngu tumba gu khuye Nungungulu a na ni makodzelo nya gu wusi ava va fudego. Joba a di khuye: “Gyomo gitumbo ga simbo, kholu, ambari wa gu pidwa matamo yaye, wu ngu simama wu thunga.” Hwane nya gihala, tepo yi pheyago guwa dzandzi, gihuro nya simbo nya miolivha gi nga thunga gambe. Mikhamba ya gu pheya gu thunga, gu buga “matamo kha nga simbo nya wuphya.” — Job 14:7-9.
w11 1/3 paj. 22, par. 5
“Jehovha a ngu suva sithumi saye si fudego”
Malito ya Joba ma ngu hi ninga gihevbudzo gi hi thaveleyago maningano ni Jehovha. Uye a ngu va gola ngudzu vathu vale va vegago womi wawe mandzani gwaye nga Joba, va dzumeleya gu khavo uye a va vbindrugedza va khala vathu va tsakedwago khuye. (Isaya 64:8) Jehovha a ngu ninga ngudzu lisima vakhozeyi vaye nya gu tumbege. Uye a ngu “suva, NM” vathu vaye nya gu tumbege va fudego. Gihevbuli nyo khaguri, gi di khigyo: “Khu lisine, lito leli limwedo nya malito nya tshivba, li thumiswago gasi gu tshamuseya gudogoreya nga gukhongolo ngudzu.” Jehovha, khandri o dundruga basi vakhozeyi vaye, ganiolu a ngu dzina ngudzu gu va wusa va vbanya gambe.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
it-1 paj. 492
Nguma
Nguma wu di gu tshamusedwa nga gilo gi gu mwalo lisima. Khu giyeyedzo, Abrahama a di embeya Jehovha gu khuye: “[Eni nyi] kudzudzwane ni nguma.” (Ge 18:27; wona gambe Isa 44:20; Job 30:19.) Nigu Joba a di fananisa wusingalagadzi a ningidwego khu dzipari dzaye nya mba dzadi nga “mipimiso . . . nya nguma.” — Job 13:12.
13-19 NYA NOVEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 15–17
“U nga pimedzeyi Elifazi”
w05 15/9 paj. 26, dzipar. 4-5
Potsa mapimiselo nya mba yadi!
Esi Elifazi a ganedego, si di gu gira gu khatshi Nungungulu o garadza nigu gi mwalo gilo sithumi saye si nga girago gasi gu mu tsakisa. Elifazi a di embeya Joba gu khuye: “Nungungulu kha tumbi ambari sithumi saye, ambari ga [Dzingilozi dzaye] a ngu wona sihoso.” (Job 4:18) Khu gu landreya Elifazi a di ganeya gu khuye Nungungulu “kha tumbi sihathwa saye, ambari ndzadzini kha gu woni na gululamide.” (Job 15:15) A di mu wudzisa gambe, gu khuye: “Mwendro Nungungulu nya Tshivba Yatshavbo a ngu tsakiswa khu kotani nya gululame gwago, gani?” (Job 22:3) Bhilidhadhi a di gu seketeya mawonelo ya Elifazi kholu a di khuye: “Ambari khu ngima kha wu khedzigi, ni dzinyeledzi kha dza aga mahoni [ga Nungungulu].” — Job 25:5.
Hi yede gu dzi woneya gasi hi si pimisi khu ndziya yeyi. Kholu mapimiselo yaya, ma nga hi gira hi pimisa gu khethu Nungungulu o vbweta gu khuye hi gira ni esi hi ngu mba si kodza ni gu hi gira hi ghoha wupari wathu ni Jehovha. Gu diga isoso, ha gu ba hi pimisa khu ndziya yeyi, ina si di hadzi gu hi vbevbugeya gu dzumeya gu kawukwa? Wulangani nya gu dzumeye gu kawukwa adzina saye si nga gira gu hi “wugela PFHUMU Nungungulu” hi bwe hi mu vegeya giviti. (Mavingu 19:3) Isoso si di hadzi gu hi vangeya mhango khu liphuvboni.
w15 15/2 paj. 9, par. 16
Gudzinogisa ni wuwadi wa Jesu
16 Esi hi ganeyago. Lihaladzo hi gu nalo khu vambe, li ngu hi kutsa gu ganeya khu ndziya yi ‘thaveleyago ava va vbedego tshivba.’ (1 Tes. 5:14) U nga gira ginani gasi gu tiyisa vathu vovo? Hi nga va tiyisa khu gu yeyedza gu khethu hi ngu khathala ngudzu khavo. Hi nga va zundza gasi va kodza gu wona makhalelo ni makodzelo nya yadi va gu nawo. Hi nga va dundrugisa gu khethu, Jehovha a di va hatha khu gu thumisa Gyanana gyaye, khu kharato avo va na ni lisima ngudzu gwaye. (Joh. 6:44) Hi nga va tiyisegisa gu khethu, Jehovha a ngu ninga lisima sithumi saye si “vbisegago” mwendro ‘mihefemulo yaso yi khuvekidego.’ (Ndz. 34:18) Malito yathu ma nga tiyisa vale va vbwetago gu thaveledwa. — Mav. 16:24.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w06 15/3 paj. 14, par. 11
Gu tshamusedwa nya libhuku la Joba
7:9, 10; 10:21; 16:22 — Ina malito yaya ma gu tshamuseya gu khayo Joba kha nga ba a khodwa gu khuye gu na manega guwuswa ga ava va fudego? Ahihi. Kholu khu gu ba a fude, mwalo a nga hadzi gu mu wona gambe. Guya khu mawonelo ya dzipari dzaye, uye kha nga hadzi gu wuya gaya kala litshigu eli Nungungulu a li vegisidego. Malito ya Joba gambe ma gu tshamuseya gu khayo, mwalo a na dugago khu Seol khu abune. Giyeyedzo nya isoso, khu gu Joba a ganede khu gutumba nya gu wuswe ga ava va fudego omu ga Joba 14:13-15.
20-26 NYA NOVEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 18–19
“Gima u nga digi vandriyago”
Ginani hi nga gi hevbulago khu gu ba Jesu a lide?
9 Phasa ava va fedwego. Jesu kha liya basi ni Marta ni Mariya, ganiolu a di va engiseya gwadi a bwe a va thaveleya. Hi nga gira sasimweso ga ava va fedwego. Dan lidhota limwedo li vbanyago Austrália, lari khilo: “Hwane nya gu ba nyi fedwe khu mwangadzi wangu, nyi di gu vbweta ngudzu giphaso. Vandriyathu nya vangi ni vagadzi vawe, tepo yatshavbo va di gu dzi emisede gu nyi engiseya. Avo va di gu nyi diga nyi ganeya edzi nyi nga ba nyi dzipwa khidzo, nigu tepo nyi nga ba nyi liya avo va di si gorogi. Avo va di gu nyi phasa gambe gu gira mithumo nyo khaguri, nya nga gu handza movha, gu hongola bazaritunu ni gu phula tepo si nga ba si nyi garadzeya gu khataleya silo soso. Nigu avo tepo yatshavbo va di gu gombeya gumogo ni eni. Avo va yeyedzide gu khavo va diri dzipari nya lisine ni vandriye ‘gikhatini nya wuvi.’” — Mav. 17:17.
Tepo muthu hi mu golago a digago gu thumeya Jehovha
16 Simama gu phasa sivbango nya ndranga sa oyu a dusidwego libandlani. Olu avo va ngu vbweta ngudzu giphaso gyago ni gu yeyedzwa lihaladzo guvbindra gale. (Hebh. 10:24, 25) Dzimbe dzitepo vandriyathu nyo khaguri va ngu ema gu bhula ni sivbango nya ndraga sa oyu a dusidwego libandlani nigu avo va gu dzipwa nga khatshi anavo va di duswa libandlani. Kha hi vbweti gu khethu avo va dzipwa khu ndziya yoyo! Hi yede gu zundza ni gu tiyisa vaphya ava vavelegi vawe va digidego gu thumeya Jehovha. Maria oyu mwama waye a dusidwego libandlani a bwe a bhaghula ndranga yaye wari khuye: “Dzipari nyo khaguri dzi dita gaya dzi ta hi phasa gu phula dzi bwe dzi gira ni ethu wukhozeyi nya ndranga. Avo va pwide guvbisa gwangu va bwe va liya ni eni. Tepo vathu va nga pheya gu phalalegiseya malipha kheni, idzo dzi di nyi emeya. Khu lisine avo va nyi tiyiside!” — Rom. 12:13, 15.
w90 1/9 paj. 22, par. 20
Ina u ngu dzi garadzeya gu mana malungelo?
20 Huwo nya madhota yi yede gu dziti khiyo, tepo muthu a luzago malungelo nya wu woneleyi mwendro muphasedzeyi nya libandla si nga mu gira a garadzega, ambari na ri a di diga khu abune. Abari gu kha duswa khu libandlani, madhota ma wona gu khayo muthu yoyo a vbede tshivba, ayo ma yede gu mu phasa khu liphuvboni, ganiolu khu ndziya nya lihaladzo. (1 Vatesalonika 5:14) Ayo ma yede gu mu phasa gu wona gu khuye a na ni lisima libandlani. Sa gu ba si vbwetegide gu ninga wusingalagadzi ndriyathu yoyo, a yeyedza gu dzinogisa ni gu bonga, kha si lombi gu a khala tepo nya yingi gasi gu mu ninga gambe malungelo libandlani.
Kemba dzithoma nya liphuvbo
w94 1/10 paj. 32
Esi hi ganeyago si na ni tshivba
Joba a di garadzega ngudzu khesi Elifazi a ganedego nyo bwe a ganeya gu khuye: “Kala lini na mu garadza hefemulo wangu ni gu nyi paya khu Magana yanu?” — Job 19:2.
Ethu ha gu hevbula gu khethu, gima kha hi yeli gu khunguvanyisa vandriyathu khu gu ganeya silo nya mba pheya khu gu pimisa. (Fananisa ni Dhewuteronome 24:15) Livingu limwedo nya Bhibhiliya la gu hi gengedza gu khilo: “Gufa ni guvbanya gomo tshivbani nya lidimi la muthu, uye a li thumisago a na havela mihandro yaye.” — Mavingu 18:21.
27 NYA NOVEMBRO – 3 NYA DEZEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 20–21
“Gululama kha si thuli gu ghanya”
w07 1/8 paj. 29, par. 12
So thula ginani gu ghanya mahoni ga Nungungulu?
12 Malito ya Jesu ma ganeyago khu gu ghanya mahoni ga Nungungulu kha ma thuli gu hengeledzeya dzithomba mwendro gu manega ni dzithomba nya dzingi. Ganiolu, Jesu a di vbweta khuye, womini gwathu kha hi yeli gu dzi garadzeya gu hengeledzeya dzithomba mwendro gu dzi tsakisa guvbindra pimo khesi hi gu naso. Wulangani nya isoso, hi nga thumisa dzithomba dzathu gasi gu tiyisa wupari wathu ni Jehovha. Khu ginani? Kholu isoso sa gu hi tuleya lithomo nya gu mane makategwa nya mangi matago khiyo ga Jehovha. Bhibhiliya yari khiyo: “Gikategiso gya PFHUMU Nungungulu gya gu resa gufuma, gambe gu dzi garadza gwathu kha gu engedzeli gilo avbo.” — Mavingu 10:22.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w95 1/1 paj. 9, par. 19
Sathane ni mithumo yaye
19 Githumi gya Jehovha nya gutumbege, Joba, gi di yede gu emisana ni mapimo nya mba yadi aya Sathane a ma ganedego khu gu thumisa Elifazi ni Zofari. (Joba 4:13-18; 20:2, 3) Ganiolu, Elihu a di engiseya gwadi Joba a bwe a mu phasa khu ndziya nya yadi gu wona edzi Jehovha a wonago khidzo sigaradzo saye. Muhuno khu ndziya nyo fane, madhota ma pwisisago ma ngu yeyedza gu khayo ma ngu khathala khu vale va tshanisekago, khu gu va si va ‘lemedzi khu gilo.’ Vbavbandze nya isoso, gu fana ni Elihu ayo ma gu hi engiseya gwadi khu gu landreya ma hi todza “mafura ya Nungungulu.” — Joba 33:1-3, 7; Jakobe 5:13-15.
4-10 NYA DEZEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 22–24
“Ina muthu a na ni giphaso ga Nungungulu gani?”
w05 15/9 paj. 27, dzipar. 1-3
Potsa mapimiselo nya mba yadi!
Mambe mawonelo ma girisago gu khatshi Nungungulu a gu garadza ngudzu khayo ma gu khayo, vathu va mwalo lisima gwaye. Elifazi a di wudzisa gambe gu khuye: “Ina muthu a na ni giphaso ga Nungungulu, gani? Ambari uye a gengedego a ngu phasega khu guti gwaye, gani?” (Joba 22:2) Khu malito yaya, Elifazi a di gu vbweta gu ganeya gu khuye vathu kha va phasi gilo ga Nungungulu. Gasi gu seketeya mawonelo ya Elifazi, Bhilidhadhe a di khuye: “Khu mani a lulamidego mbeli ga Nungungulu? A nga kodza kharini gululama muthu a velegidwego khu nyamayi?” (Joba 25:4) Hwane nya gu ba gu ganedwe satshavbo sesi, si di hadzi kodzega kharini gu Joba, a gu muthu a fago, a dzi wona na lulamide mahoni ga Nungungulu?
Vathu nyo khaguri muhuno va ngu dzi wona khu ndziya nya mba yadi. Ndziya eyi muthu a dandrisidwego khiyo, sigaradzo a tshanganidego naso womini, a gu ba a nyenyidwe khu kotani nya lifumbo laye, si nga gira gu muthu a dzipwa khu ndziya yoyo. Ganiolu, Sathane ni madhimoni yaye anavo va ngu gola gu tshanisa vathu. Ma gu tshuka ayo ma si kodza gu gira muthu a pimisa khu ndziya yeyi, muthu yoyo a nga pimisa gu khuye esi a girago kha si eneyi ga Nungungulu nya Tshivba Yatshavbo, nigu isoso si nga mu gira a vbeya tshivba. Khu gu gimbiya nya tepo si nga gira gu muthu yoyo a ndreya lisineni a bwe a hegisa khu gu diga gu thumeya Nungungulu. — Vahebheru 2:1; 3:12.
Gu dandra khu tanga ni sigaradzo nya madwali si nga hi gira hi si si kodzi gu gira nya singi thumoni ga Jehovha. Adzina si nga gira gu khatshi esi hi girago sidugwana guvbindra esi hi nga ba hi gira gale, na hi ngari vaphya, na hiri mwalo sitshetsheya nigu na hi tiyide. Khya lisima gu dziti gu khethu Sathane ni madhimoni yaye va gu vbweta gu khavo hi khodwa gu khethu esi hi gireyago Nungungulu sidugwana. Hi yede gu potsa mapimiselo yaya.
w95 15/2 paj. 27, par. 6
Esi hi si hevbulago khedzi hi emisanago khidzo ni sigaradzo sathu
Dzipari dzadziraru dza Joba dzi di mu vbedza tshivba khu gu ganeya mawonelo yadzo wulangani nyo ganeye mawonelo ya Nungungulu. Elifazi a di ganeya gu khuye: “Nungungulu kha tumbi ambari sithumi saye,” a bwe a ganeya gu khuye kha khathali khu gu khuye Joba lulamide mwendro ne. (Joba 4:18; 22:2, 3) Khu lisine, malito yaya ma ngu vbedza tshivba, nigu malipha nya makhongolo ngudzu. Kha si samadzise guti gu khethu khu gu gimbiya nya tepo, Jehovha a di kawuka Elifazi ni dzipari dzaye, khu malipha va ganedego. Jehovha a di khuye: ‘Kha mwa ganelani silo nya lisine khu eni.’ (Joba 42:7) Ganiolu, esi va nga ganeya khu gu landreya si di gu vivbide ngudzu.
w03 15/4 dzipaj. 14-15, dzipar. 10-12
Vaphya va tsakisago monyo wa Jehovha
10 Guya khedzi matimo nya Bhibhiliya ma ganeyago khidzo, Sathane kha nga ba a ganedza basi gutumbega ga Joba, ganiolu a di gu ganeya khu gutumbega ga vathu vatshavbo va thumeyago Nungungulu, gu pata ni uwe. Khu lisine, na gu ganeya khu vathu vatshavbo, Sathane a di embeya Jehovha, khuye: “Muthu [nasiri Joba basi, ganiolu ni wevbini muthu] a ngu dzi kodza gu ningela satshavbo a gu naso, gasi gu kodza gu vbanyisa womi waye.” (Joba 2:4) U ngu si kodza gu wona edzi u kuhwago khidzo khu mahungu yaya? Kha nga si lovidwego omu ga Mavingu 27:11, Jehovha wari khuye u nga gira gilogyo gasi gu uye a si kodza gu ninga phindrulo muwugeyi waye, Sathane. Dundrugeya khesi, Nungungulu nya Tshivba Yatshavbo a gu gu rana gasi u patega avbo nya gu lulamise gigaradzo gegi nya gikhongolo gi khugeyago gale. Khu lisine, u na ni lithomo ni thumo nya wukhongolo! Ina u nga si kodza gu gira esi Jehovha a gu lombago? Joba a si kodzide. (Joba 2:9, 10) Jesu ni vambe vathu gupata ni vaphya nya vangi, va si kodzide. (Vafilipi 2:8; Gutuledwa 6:9) Anuwe u nga si kodza gu gira sasimweso. Ganiolu, u nga dzi vbedzeyi sikiri yago khu gu weya kholu kha si kodzegi gu gandra eno ni eno, sigiro sago si na yeyedza gu khiso wa gu seketeya esi Sathane a nga ganeya mwendro wa gu seketeya hlamulo wa Jehovha. U na hatha gu seketeya mani?
Jehovha a ngu khathala khuwe!
11 Ina Jehovha a ngu khathala khesi u hathago gu gira? Ina wu si gu eneyi tengo nya vathu va nga tumbega gwaye gasi gu uye a hlamula Sathane? Lisine gu esi Dhiyabhulosi a ganedego nya gu khuye sithumi saye kha si mu thumeyi khu gu mu haladza, malipha. Ambari ulolo, Jehovha a gu vbweta gu khuye u seketeya fanelo yaye nya gufume kholu uye a ngu gu khathaleya. Jesu a di khuye: “Khu ndziya ya yimweyo, Papayi wangu a gomogo ndzadzini, kha vbweti gu khuye ni moyo nya ava nya vadugwana a dzimeya.” — Matewu 18:14.
12 Khu lisine, Jehovha a ngu ninga lisima esi u si hathidego. Ganiolu, a ngu kuhwa khiso. Bhibhiliya yi ngu si vega guagani gu khiyo silo nya sadi ni esi nya mba sadi vathu va girago, si ngu kuha edzi Jehovha a dzipwago khidzo. Khu giyeyedzo, Jehovha a di ‘goroga’ ga dzitepo dzatshavbo edzi Vaisrayeli va nga ba va mu wugeya. (Ndzimo 78:40, 41) Na yi si gu giregi ndrambi ya matshigoni ya Nowa, tepo ‘gughoha nya vathu gu nga engedzeyana tigoni khu tshivba ni tshivba,’ Jehova “a di swihala ngudzu.” (Genesi 6:5, 6) Dundrugeya gu khuwe isoso sa gu thula ginani. Wa gu hatha gu gira silo nya gu vivbe, u na khunguvanyisa Muvangi wago. Isoso kha si thuli gu khiso Nungungulu kha tiya mwendro a gu gira silo khedzi a dzipwago khidzo. Wulangani nya isoso, uye a ngu gu haladza nigu a ngu khathala ngudzu khuwe. Jehovha a ngu tsaka ngudzu tepo u girago silo nya sadi. Uye kha tsaki basi kholu a gu na ni hlamulo nya gu ninge Sathane, ganiolu khu gu a na gu tshatshazeya gambe. (Vahebheru 11:6) Jehovha Nungungulu Papayi nya lihaladzo.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w04 15/7 dzipaj. 21-22
Dzi vegeye misuwo yi na zundzago Muvangi wago
Dundrugeya khedzi Jehovha a vangidego khidzo silo satshavbo ni makungo yaye maningano ni mafu. Malito ma gu khayo: “Li di pfola, Ii gugya,” ma gu thula gu khayo Jehovha a di hunga gu vega dzitepo dzedzi avbo nya guvange gwaye. (Genesi 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Tepo ni tepo nya guvange gwaye nya silo, a di gu dziti gwadi gu khuye khu yavbini makungo ya litshigu lolo. Nigu Nungungulu tadziside makungo yaye. (Gutuledwa 4:11) Joba a di khuye: “Esi [Jehovha] a si golago a gu gira.” (Joba 23:13) Khu lisine, Jehovha tsakide ngudzu tepo a nga wona gu khuye “sigiro saye satshavbo si diri sadi ngudzu.” — Genesi 1:31.
Ha gu ba hi vbweta gu khethu misuwo yathu yi tadzisega, anethu guvbwetega hi manega ni gudogoreya nya gukhongolo nya gu yi vboheye. Ginani gi na hi phasago gu haguleya gudogoreya gogu? Ambari tepo mafuni gu nga ba gu mwalo gilo, Jehovha a di gu si kodza gu wona mihandro a na yi manago — a gu wulanga nyo mbure ngudzu wu na mu ningago wuzundzo. Khu ndziya nya gu fane, gudogoreya nya gu gire gilo hi gi vbwetago, gu na engedzeya ha gu dundrugeya khu mihandro hi na yi manago ha gu vboheya misuwo yoyo.
11-17 NYA DEZEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 25–27
“Gasi gu tumbega kha si lombi gu hi vbeleya”
it-1 paj. 1235, par. 2
Gutumbega
Joba. Sa gu wonegisa gu khatshi Joba a vbanyide dziteponi nya gufe ga Josefa ni dziteponi dza Mosi. Bhibhiliya ya gu tshamuseya gu khiyo Joba “a diri muthu nya gu lulame [Gihebheru tam] a nga bani a nyenya gighoho, a ninga githawo Nungungulu.” (Job 1:1; wona JOBA.) Jehovha Nungungulu, a di ganedzisana ni Sathane khu kotani nya gu tumbege nya vathu, tepo Sathane a nga dzi wonegisa avba nya tshangano nya Dzingilozi ni Nungungulu wu nga ba wu romo ndzadzini, avbo va nga ganeya gambe khu Joba. Sathane a di ganeya gu khuye Joba kha nga ba a khozeya Nungungulu khu gu kutswa khu gighelo nya gyadi, ganiolu a di gu khozeya Nungungulu kholu a nga ba a vbweta gu wuyedwa uye kamu. Uye a di kanakaneya gu tumbega ga Joba mahoni ga Nungungulu. Sathane dzumeledwe gu wugeya Joba ni sanana saye, ganiolu uye kha si kodza gu songa gutumbega ga Joba. (Job 1:6–2:3) Khavbovbo, Sathane a di khuye Joba a di timiseya gu luzekedwa khu dzithomba dzaye ni gu fedwa khu sanana saye, ganiolu uye a di hadzi gu gira satshavbo a nga hadzi gu si kodza gasi gu vbulugisa womi waye. (Job 2:4, 5) Khu gu landreya, Sathane a di tshanisa Joba, khu madwali nya makhongolo ngudzu ni gu thumisa mwangadzi waye ni dzipari dzaye, gasi gu kutsedzeya Joba gu wugeya milayo ni makungo ya Nungungulu. (Job 2:6-13; 22:1, 5-11) Edzi Joba a hlamudego khidzo gilingo gegi, a di yeyedza gu khuye gima kha na nga diga gu tumbega. “Nyi na kala nyifa na nyi gukheni, nyi mwalo nandru. Nyi na namarela gululamani gwangu, kha nyi na gu diga; na nyi nga gu vbanya, ni litshigu limwedo, monyo wangu wu nga nyi kawuki.” (Job 27:5, 6) Khu gu ba Joba a simamide gu tumbega, a yeyedzide gu khuye Muwugeyi wa Nungungulu, muliphi.
Simama gu tumbega!
3 Sithumi sa Jehovha sa gu yeyedza kharini gutumbega? Khu gu haladza Jehovha khu monyo wathu watshavbo, kha nga handro wakona, tepo yatshavbo ha gu gira silo si tsakisago Jehovha. Nga dundrugeya khedzi li thumiswago khidzo lito gutumbega omu nya Bhibhiliya. Omu nya Bhibhiliya, lito nya giHebheru li vbindrugedzedwego pwani “gutumbega” lo thula guvbeleya, mwendro wurumba. Khu giyeyedzo, vaIsrayeli va di yede gu ningeya muphaso khu girengo ga Jehovha, nigu Nayo wu di gu laya gu ningedwa girengo nyo vbeleye. (Levhi 22:21, 22) Vaisrayeli va di gu himbedzedwa gu ningeya girengo nya mba na litundru, ndzeve, mwendro liso; ambari nyo ba gi kekede khu madwali. Jehovha a di gu ninga ngudzu lisima girengo nya mba na gisolo. (Mal. 1:6-9) Si ngu pwisisega gu ba Jehovha a vbweta girengo nya mba na gisolo mwendro nyo vbeleye. Tepo hi rengago gilo nyo khaguri, gani handro, libhuku, mwendro ferameta, kha hi vbweti nyo polegeye mwendro gi gu na ni sipandre si keneleyago. Ha gu vbweta gilo nyo vbeleye, nyo eneye, mwendro nya rumba. Khidzo saye ni Jehovha, sa guta avba nya lihaladzo ni gutumbega gwathu. Gu vbwetega siri nya guvbeleye, mwendro nya rumba.
4 Sa gu thula gu khiso gu vbwetega hi khala vathu nyo vbeleye gasi gu hi tumbega? Gu diga satshavbo, adzina hi nga dzi wona na hiri sighohi nya sikhongolo. Khu ginani hi gu mba yela gu pimisa gu khethu gu vbwetega na hiri vathu nyo vbeleye gasi gu hi tumbega? Nyo pheye, Jehovha kha vegi gupima avba nya sihoso sathu. Lito laye lari khilo: “PFHUMU Nungungulu, nari pwani wa gu pima khu siwono sathu, khu mani a nga hadza gu dugelela Pfhumu?” (Ndzi. 130:3) Jehovha a ngu dziti gu khuye hi vathu nya mba vbeleya, hi sighohi, khu kharato a ngu hi gireya wuhindzi a hi divaleya. (Ndzi. 86:5) Nya wuvili, Jehovha a ngu guti omu hi hegedwago umo, nigu kha vireyi gu khuye hi gira silo nyo vbindre tanga yathu. (Leri Ndzimo 103:12-14.) Ina ka, hi nga khala vathu nya guvbeleye, nya mirumba mahoni gwaye khu ndziya muni?
5 Gasi gu sithumi sa Jehovha si tumbega, lihaladzo li yede gu khala koma nya mahungu. Lihaladzo lathu khu Nungungulu ni sighingi sathu thumoni waye gu vbwetega siri nya guvbeleye, mwendro nya rumba. Lihaladzo lathu la gu simama na li tiyide kharato ambari ha gu ba hi lingwa, hi na ba hi tumbegide. (1 Dzik. 28:9; Mat. 22:37) Nga dundrugeya gambe khu Dzifakazi dzile dza dziraru hi ganedego khidzo. Khu ginani va giridego sile? Ina gyadzyana gile gi di gu dzina gu hegwa xikwatunu, mwendro lidzaha lile di gu dzina gu tshonegiswa ndrangani ga pari yalo, mwendro papayi wule nya ndranga a di gu dzina gu bangedwa khu pawu yaye? Ne, vbadugwana! Vbavbandze nya isoso, va di gu dziti gu khavo Jehovha na ni milayo nya gululame, nigu mapimo yawe ma di gu dzi garadzeya gu tsakisa Papayi wawe wa ndzadzini. Lihaladzo lawe khu Jehovha li va kutside gu thangisa uye na va si gu hungi gilo nyo gire. Khu ndziya yoyo, va yeyedza gutumbega gwawe khu sigiro.
Dzithomba nya Lito la Nungungulu
w16.11 paj. 9, par. 3
Vathu va sasamedzidwego gwadi va engisago sileletelo nya Bhibhiliya
3 Sivangwa, sa gu yeyedza gu khiso Jehovha, Nungungulu a sasamedzago gwadi silo. Bhibhiliya yari khiyo: “[Jehovha] khu guti, a di vanga siseketelo nya litigo, a emisa damboni khu gupimisa.” (Mav. 3:19) Ethu ha guti basi “gipandre nya mithumo ya [Nungungulu]” nigu esi hi si pwidego “gipandre nya ndruma yaye basi.” (Joba 26:14) Ambari ulolo, guti nya gudugwana hi gu nago khu sivangwa, gu ngu hi phasa guti gu khethu dziplaneta, dzinyeledzi ni dzigalaxia dzi sasamidzidwe gwadi. (Ndzi. 8:3, 4) Dzigalaxia, dza gu wubwa khu dzimiliyoni nya dzinyeledzi nigu dzinyeledzi dza gu gimbiya ndzadzini khu ndziya nya gu sasamedzwe. Dziplaneta nya sistema solar yathu, dza gu gimbiya-gimbiya dzi dzundrulugeya lihani nga khatshi dza gu engisa milayo nya trânsito. Khu lisine, gu samadzisa nya edzi sivangwa si sasamidzidwego khidzo, dzadzini ni mafuni, sa gu hi phasa gu wona gu khethu Jehovha, a gu uye “a giridego ndzadzi khu mapimo” ni mafu, hi yede gu mu dhumisa, hi tumbega gwaye ni gu mu khozeya. — Ndzi. 136:1, 5-9.
18-24 NYA DEZEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 28–29
“Ina u ngu dzi gireya lina nya ladi gu fana ni Joba?”
w02 15/5 paj. 22, par. 19
Yeyedza wuhindzi vale va vbwetago giphaso
19 Matimo nya Bhibhiliya hi hevbudego khayo, ma gu yeyedza gu khayo hi yede gu yeyedza wuhindzi vale va vbwetago giphaso gasi gu tadzisa esi va gu mba si kodza gu gira. Gasi gu gitugulwana gyaye gi simama gu manega, Abrahama a di vbwetedzeya giphaso gya Bhetuweli. Gasi gu Jakobe a ya dzingwa tigoni ga Khanani, gu di gu vbwetega giphaso gya Josefa. Gasi gu Nowemi a mana gihodza-thomba, a di vbweta giphaso gya Rute. Nya mbana giphaso, Abrahama, Jakobe ni Nowemi na va sa si kodza gu tadzisa silo sesi. Khu ndziya nya gu fane, muhuno hi yede gu yeyedza wuhindzi vale va vbwetago giphaso. (Mavingu 19:17) Hi yede gu pimedzeya Joba khu gu vega gupima ga vale va ‘liyago ni gu phasa sigulungu (vale va fedwego khu vavelegi) si gu mwalo vaphasedzeyi,’ ni vale va gomogo “vbafuvbi ni gufa.” Joba gambe a di gu ‘tsakisa myonyo nya dzinoni’ a bwe a khala ‘maho nya gikhumo ni mawundru nya gilima.’ — Joba 29:12-15.
it-2 paj. 1193, par. 9
Sombo
Gu ni silo nya singi si fananiswago ni sombo. Kha nga olu uniforme mwendro simbe sombo nyo hathege si hi girago hi tugula gukhethu muthu nyo khaguri a gu lumba hengeledzano nyo khaguri mwendro gu seketeya tsawa nyo khaguri, khu ndziya nya gufane, omu nya Bhibhiliya sombo si ngu thumiswa khu ndziya nya gufananise gasi gu yeyedza gikhalo nya muthu ni esi a girago; nya nga gipimaniso egi Jesu a ningedego maningano ni sombo nya mutshadho. (Mt 22:11, 12; wona COBERTURA PARA CABEÇA; SANDÁLIA.) Omu ga Gutuledwa 16:14, 15, Pfhumu Jesu Kristo a gu hi gengedza maningano ni gu lala khu liphuvboni ni gu luza lina lathu hi tidwago khilo kha nga Dzifakazi nya gu tumbege dza Nungungulu nya lisine. Isoso si di hadzi khala mhango gwathu, ngudzu-ngudzu olu hi gomogo vbafuvbi “ni nyimbi nya litshigu nya likhongolo la Nungungulu, Oyu nya Tshivba Yatshavbo.”
w09 1/2 paj. 15, dzipar. 3-4
Ina malina ma ni tshamuselo?
Ethu hi mwalo makodzelo nya gu dzi hatheye lina tepo hi velegwago. Ambari ulolo, hi nga dzi hatheya gu dzi gireya lina nya ladi mwendro lina nya mba ladi. (Mavingu 20:11) Dzi wudzise, khuwe: ‘Nari khatshi Jesu ni vapostoli vaye va gu mana lithomo nya gu nyi riye lina, lina muni va nga hadzi gu nyi hatheya? Lina muni li nga hadzi yelana gwadi ni makhalelo yangu mwendro ni edzi nyi tidwago khidzo?’
Si na ni lisima gu dundrugeya khu siwudziso sesi. Khu ginani? Pfhumu Solomoni lovide gu khuye: “Gu manega nuri ni lina nya ladi, guvbindra thomba nya gutale.” (Mavingu 22:1) Khu lisine, ha gu dzi gireya lina nya ladi omu hi vbanyago umo, hi na ba hiri ni gilo nya lisima ngudzu. Gu diga satshavbo, ha gu dzi gireya lina nya ladi mahoni ga Nungungulu, hi na ba hiri ni thomba nya mba vbeya. Khu ndziya muni? Nungungulu a gu tumbisa gu khuye a na lova omu nya “libhuku nya womi,” malina ya vale va mu ningago githawo nigu a na va ninga womi nya mba vbeya. — Malakiya 3:16; Gutuledwa 3:5; 20:12-15.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
g00 8/7 paj. 11, par. 3
U nga digi gu hega — Isoso khyadi ngudzu!
Ina gu hega gu ngu vbindrugedza gilo nyo khaguri? Ina u di nga dzipwa na wu tshulegide mwendro gu dzipwa gwadi khu gu ba u hegedwe khu muthu nyo khaguri? Mwendro u di nga dzipwa na wu garadzega mwendro na wa sa tsakedwa khu gu mba hegedwa khu muthu nyo khaguri? Khu lisine gu hega gu ngu vbindrugedza gilo nyo khaguri. Isoso si ngu kuha wule a hegago ambari wule a hegedwago. Joba a khumbugwago omu nya Bhibhiliya, ganede esi maningano ni valala vaye: “Nya gu va hegela, avo va di kanakana; gutshulega ga khovbeni gwangu, va di si kodzi gu gu dusa.” (Joba 29:24) “Gutshulega” ga khovbeni ga Joba gu di gu yeyedza gutsaka a nga ba ari nago.
25-31 NYA DEZEMBRO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | JOBA 30–31
“Joba simamide kharini na agide?”
w10 15/4 paj. 21, par. 8
U nga dzumeleyi gu khuwe maho yago ma wona silo nya mba handzega!
8 Makristo nya lisine anayo ma ngu emisana ni gudogoreya nya maho ni nyama. Ganiolu, Lito la Nungungulu la gu hi kutsa gu dzi phara tepo hi wonago silo hi si dogoreyago. (1 Kor. 9:25, 27; leri 1 Johane 2:15-17.) Joba, mwama nyo tumbege, a di gu siti gwadi esi si giregago ha gu khedza silo hi si dogoreyago. Uye a di khuye: “Nyi giride gidzumeledzwano ni maho yangu, gukheni nyi nga tshuki nyi dogorela gyagadzyana nya mbiri.” (Joba 31:1) Joba kha nga ba a dzumeya gu kuha nyamayi khu ndziya nya mba handzega nigu ne kha nga ba a dzumeleya mapimo yaye gu dundrugeya khu silo nya nga isoso. Jesu tshingiside gu khuye hi yede gu khala na hi agide mapimoni, khu gu mba dundrugeya silo nya gu vivbe, tepo a nga khuye: “Ni wevbini a simamago gu khedza nyamayi nyo bwe a dogoreya gu hengeya naye malawu, bhayide naye khu monyoni.” — Mat. 5:28.
w08 1/9 paj. 11, par. 4
Dundrugeya khu “mahegiso” nya esi u hungago gu gira.
Na wu ngasi dzegi lizambo nya gu pheye gu gimbiya khu ndziya nyo khaguri, dzi wudzise gu khuwe: ‘Ya gu nyi yisa hayi?’ Gu ema hi bwe hi dundrugeya khu “mahegiso” nya silo hi hungago gu gira, adzina si nga hi phasa gu potsa gu hunga silo si na hi vangeyago sigaradzo mindru watshigu. HIV-SIDA ni mambe madwali ma thaphedziswago khu gu hengeya malawu, mimba nya mba yi vireya, gu pola mimba, gu mba pwanana ni vathu ni gu pezwa khu livhalo, si nga tsundzisa ndziya ya vale va nga mba dzi woneya ga dzimhango dzedzi. Mahegiso ya vale va gu ni mavbanyelo nya mba handzega ma tshamusedwe khu mupostoli Pawulo tepo a nga khuye: “Kha va na nga hodza thomba nya Mufumo wa Nungungulu.” — 1 Vakorinto 6:9, 10.
w10 15/11 dzipaj. 5-6, dzipar. 15-16
Vaphya — Gimbidziswani khu Lito la Nungungulu
15 Lini gutumbega gwago ga Nungungulu gu na lingwago? Khu gu ba uri ni dzipari mwendro khu gu ba uri wenga? Adzina saye wa gu ba u romo thumotuno mwendro xikwatuno u ngu khala na wu dongide gasi gu dzi vhikeya khu liphuvboni. U ngu vega gupima ni ga yevbini mhango yi nga hadzi gu ghoha gutumbega gwago. Wa gu pfhala, u si dzi woneyi, si na vbevbuga gu u padwa khu silingo u na tshanganago naso.
16 Khu ginani u yedego gu engisa Jehovha ambari wa gu ba uri wenga? Dundruga gu khuwe: U nga si kodza gu khunguvanyisa mwendro gu tsakisa monyo wa Jehovha. (Gen. 6:5, 6; Mav. 27:11) Esi u girago si ngu kuha Jehovha kholu uye ‘a ngu gu khathaleya.’ (1 Ped. 5:7) Uye a gu vbweta gu khuye u mu engisa gasi u wuyedwa uwe kamo. (Isa. 48:17, 18) Tepo sithumi nyo khaguri sa Jehovha, tigoni ga Israyeli si nga veta khu lisabi wusingalagadzi waye, iso si di mu khunguvanyisa. (Ndz. 78:40, 41) Khu yimbe ndziya, Jehovha a di gu gola ngudzu muprofeti Dhaniyeli, kholu ngilozi nyo khaguri yi di mu rana gu khiyo “muthu nya gugodwe ngudzu.” (Dhan. 10:11) Khu ginani? Kholu Dhaniyeli a di gu tumbegide ga Nungungulu vbakari nya vathu ambari nari enga. — Leri Dhaniyeli 6:10.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
w05 15/11 paj. 11, par. 3
Gu engiseya vambe khu ndziya nya lihaladzo
Dzipari dza Joba dzi mu engisede tepo a nga ba a ganeya, ambari ulolo, Joba a garadzegide ngudzu nyo bwe a ganeya gu khuye: “Naripwani womo saye a nyi yingisago!” (Joba 31:35) Khu ginani Joba a nga ganeya esi? Kholu dzipari dzaye kha dza mu engiseya khu makungo nya gu mu thaveleye. Nigu idzo kha dza nga ba dzi khathala khu Joba ni edzi a nga ba a dzipwa khidzo. Idzo kha dza dzi vega wulangani waye nigu kha dza khala vaengiseyi nya vadi. Ganiolu, mupostoli Pedro a di khuye: “Khu guhegisa, mwatshavbo gu vbwetega mu hengeya mapimo ya mamowo, mu dzi vega wulangani ga mumbe, mu manega ni lihaladzo nya wundruye, mu pweyana wusiwana mu bwe mu dzi nogisa.” (1 Pedro 3:8) Hi nga dzi vega kharini wulangani ga vambe? Mweyo nya dzindziya khu gu yeyedza gu khethu hi ngu khathala khedzi va dzi pwago khidzo hi bwe hi zama gu va pwisisa. Malito nya nga “khu lisine isoso si ngu vbedzana tshivba” mwendro “adzina saye u dzipwide na wa sa pwisiswa khu ndziya nya yadi,” malito yaya hi nga ma thumisa gasi gu yeyedza gu khethu hi ngu khathala khu muthu yoyo. Yimbe ndziya, khu gu pheledza khu malito yathu esi a ganeyago, gasi gu yeyedza gu khethu hi ngu si pwisisa esi a ganedego. Gu engiseya muthu khu ndziya nya lihaladzo kha si thuli basi gu vega gupima ga esi a ganeyago, ganiolu sa gu thula gambe gu pwisisa edzi a dzipwago khidzo.