MATALIKILO
1 Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.
2 Nyika teeyakalikwe chiimo pe, teeyakalikwe chintu pe alubo kwakali mudima aajulu aamaanzi malamfu* mpawo manguzu aaLeza aabeleka, akali* kweendeenda aajulu aamaanzi.
3 Mpawo Leza wakati: “Akube mumuni.” Mpawo kwakaba mumuni. 4 Kuzwa waawo, Leza wakabona kuti mumuni mubotu mpawo Leza wakasaanguna kwaanzaanisya mumuni kuzwa kumudima. 5 Leza wakawuzika mumuni kuti Sikati, pesi mudima wakawuuzika kuti Mansiku. Kwakaba goko alubo kwakaba kuseeni, buzuba bwakusaanguna.
6 Mpawo Leza wakati: “Akube mulenga-lenga aakati kamaanzi alubo akube kwaanzaana aakati kamaanzi amaanzinyina.” 7 Mpawo Leza wakapanga mulenga-lenga alubo wakaanzaanisya maanzi aakali aansi aamulenga-lenga, kuzwa kumaanzi aakali aajulu aamulenga-lenga. Mpawo kwakaba oobo. 8 Leza wakawuzika mulenga-lenga kuti Julu. Mpawo kwakaba goko alubo kwakaba kuseeni, buzuba bwachibili.
9 Mpawo Leza wakati: “Maanzi aali munsi aajulu aabunganizigwaamwi aandawu iimwi alubo ndawu njumu iboneke.” Mpawo kwakaba oobo. 10 Leza wakawuzika ndawu njumu kuti Nyika, pesi maanzi aakabunganizigwaamwi wakaawuzika kuti Lwizi. Mpawo Leza wakabona kuti nzibotu. 11 Mpawo Leza wakati: “Nyika ayimene masokwe, zimena zizyala nseke aminsamu iizyala michelo kweendelana amisyobo yayo, kayizyala michelo iili aanseke aanyika.” Mpawo kwakaba oobo. 12 Aanyika kwakasaanguna kuba masokwe, zimena zizyala nseke aminsamu iizyala michelo iili aanseke kweendelana amisyobo yayo. Mpawo Leza wakabona kuti nzibotu. 13 Kwakaba goko alubo kwakaba kuseeni, buzuba bwachitatu.
14 Mpawo Leza wakati: “Akube mimuni mumulenga-lenga wajulu kuchitila kuti yaanzaanisye sikati amansiku alubo ibe zitondeezyo zyaziindi zyamunyaka, mazuba aminyaka. 15 Mimuni eeyo inoomunika kayili mumulenga-lenga wajulu kuti imunike aanyika.” Mpawo kwakaba oobo. 16 Mpawo Leza wakapanga mimuni iibili mipati. Mumuni mupati kawuyendelezya sikati alubo mumuni muniini kawuyendelezya mansiku aamwi anyenyeezi. 17 Mpawo Leza wakayibikka mumulenga-lenga wajulu kuti kayimunika aanyika 18 akuti yeendelezye sikati amansiku akuti yaanzaanisye mumuni amudima. Mpawo Leza wakabona kuti nzibotu. 19 Mpawo kwakaba goko alubo kwakaba kuseeni, buzuba bwachine.
20 Mpawo Leza wakati: “Mumaanzi amuzule zilenge zipona alubo zilenge zyuuluka azyuuluke aajulu aanyika mumulenga-lenga wajulu.” 21 Nkinkaako, Leza wakalenga zilenge zyamumaanzi zipati azilenge zyoonse ziniini zipona zyeenda kazili zyiingi mumaanzi kweendelana amisyobo yazyo azilenge zyoonse zili aamababa zyuuluka kweendelana amisyobo yazyo. Mpawo Leza wakabona kuti nzibotu. 22 Leza wakazilongezya kati: “Amuzyalane muvule, muzuzye maanzi aamulwizi alubo zilenge zyuuluka azivule munyika.” 23 Kwakaba goko alubo kwakaba kuseeni, buzuba bwamusanu.
24 Mpawo Leza wakati: “Aanyika akube zilenge zipona kweendelana amisyobo yazyo abanyama bavubwa abanyama bayavula* abanyama bamusokwe baanyika kweendelana amisyobo yabo.” Mpawo kwakaba oobo. 25 Alubo Leza wakalenga banyama bamusokwe baanyika kweendelana amisyobo yabo abanyama bavubwa kweendelana amisyobo yabo abanyama boonse bayavula aanyika kweendelana amisyobo yabo. Mpawo Leza wakabona kuti nzibotu.
26 Mpawo Leza wakati: “Atulenge muntu muchikozyano chesu, abe mbuli ndiswe alubo ayendelezye baswi bamulwizi, zilenge zyuuluka mujulu, banyama bavubwa, nyika yoonse abanyama boonse bayavula beenda aanyika. 27 Nkinkaako, Leza wakalenga muntu muchikozyano chakwe, wakamulenga muchikozyano chaLeza. Wakalenga mwaalumi amwanakazi. 28 Mukuyungizya, Leza wakabalongezya alubo wakati kulimbabo: “Amuzyalane muvule, muzuzye nyika mwiiyendelezye alubo mweendelezye baswi bamulwizi azilenge zyuuluka mujulu azilenge zyoonse zipona zyeenda aanyika.
29 Mpawo Leza wakati: “Ndamupa zimena zyoonse zizyala nseke, zili aanyika yoonse aminsamu yoonse iizyala michelo iili aanseke. Azibe chakulya chanu. 30 Banyama boonse bamusokwe baanyika azilenge zyoonse zyuuluka mujulu azintu zyoonse zipona zyeenda aanyika, ndazipa zimena zyoonse kuti zibe chakulya.” Mpawo kwakaba oobo.
31 Kuzwa waawo, Leza wakabona kuti zintu zyoonse nzyaakali walenga zyakali zibotu loko. Mpawo kwakaba goko alubo kwakaba kuseeni buzuba bwamusanu alimwi.
2 Nkinkaako, majulu anyika azintu zyoonse zili mumo zyakamana* kulengwa. 2 Nikwakasika buzuba bwamusanu aabili, Leza wakali wawumaninsya mulimu ngwaakali kubeleka alubo wakasaanguna kupumuna mubuzuba bwamusanu aabili kuzwa kumulimu woonse ngwaakali kuchita. 3 Alubo Leza wakalongezya buzuba bwamusanu aabili akubwaamba kuti bulasalala, nkaambo mubuzuba oobo Leza wakali kupumuna kuzwa kumulimu wakwe wakulenga zintu zyoonse nzyaakakanzide kuchita.
4 Aaya ngiimakani aali atala ajulu anyika chiindi nizyakalengwa, mubuzuba Jehova* Leza mbwaakalenga nyika ajulu.
5 Teekwakayinaba chiteyo pe aanyika alubo taakwe zimena zyamulusaka zyakali zyasaanguna kumena, nkaambo Jehova Leza taakalinawisya mvula pe aanyika alubo teekwakalikwe muntu wakali kulima aanyika. 6 Pesi buuma* bwakali kutanta kuzwa aanyika alubo bwakali kutetya nyika yoonse.
7 Mpawo Jehova Leza wakabumba muntu kuzwa kubulongo bwaanyika, wamufulida muuya wabuumi mumpemo zyakwe, mpawo muntu wakaba muumi.* 8 Mukuyungizya, Jehova Leza wakalima muunda mu-Edeni kubbazu lyakubuzwezuba alubo muntu ngwaakali wabumba, wakamubikka mumoomo. 9 Alubo Jehova Leza wakapa kuti aanyika kumene minsamu yoonse yakali mibotu kulanga, yakali mibotu kulya kuswaanizya amunsamu wabuumi wakali aakati kamuunda amunsamu wakuziba chibotu achibi.
10 Kwakali mulonga wakali kweenda kuzwa mu-Edeni wakali kutiliila muunda alubo mulonga ooyo wakazoowanzaana, waba milonga* iine. 11 Zina lyamulonga wakusaanguna nguPishoni. Ooyu nguwo uuzyunguluka nyika yoonse yaHavila, ooko kujanika ngolida. 12 Ngolida iijanika kunyika eeyo nimbotu. Alubo nzuka iinunkilila abbwe lya-onikisi anzizyo zilajanika nkukooko. 13 Zina lyamulonga wachibili nguGihoni. Ooyu nguwo uuzyunguluka nyika yoonse yaKkushi. 14 Zina lyamulonga wachitatu nguHidekkeli.* Ooyu nguwo uuya kubuzwezuba bwa-Asiriya. Alubo mulonga wachine nguYufurati.
15 Jehova Leza wakabweza muntu akumubikka mumuunda wa-Edeni kuti awulime akuulangania. 16 Alubo Jehova Leza wakapa muntu mulawu ooyu wakuti: “Ulakonzya kulya michelo kuminsamu yoonse iili mumuunda ukkute. 17 Pesi toyelede kulya muchelo kuzwa kumunsamu wakuziba chibotu achibi nkaambo mubuzuba mbuzoolya kuzwa kulinguwo, choonzyo uzoofwa.”
18 Mpawo Jehova Leza wakati: “Tazili kabotu pe kuti muntu kakkala aalikke. Ndilamuchitila mugwasilizi, kuti abe mweenzinyina weendelana aanguwe.” 19 Jehova Leza wakali kulenga banyama bamusokwe kuzwa kubulongo azilenge zyuuluka mujulu mpawo wakasaanguna kuzyeeta kumuntu kuti abone kuti nga ulazyuuzika mazina aakutyeni. Kufumbwa zina muntu ndyaakawuzika chilenge chimwi achimwi chipona, ndilyakaba zina lyacho. 20 Nkinkaako, muntu wakawuzika banyama boonse bavubwa azilenge zyoonse zyuuluka mujulu abanyama boonse bamusokwe pesi muntu taakalikwe mugwasilizi pe, mweenzinyina weendelana aanguwe. 21 Nkinkaako, Jehova Leza wakapa kuti mwaalumi awone ng’onzi mpati alubo kachoona, Leza wakagwisya kampango kakwe mpawo aawo mpaakakagwisya, wakaajala aanyama. 22 Jehova Leza wakabumba mwanakazi kabelesya kampango nkaakagwisya kumwaalumi mpawo wakamweeta kumwaalumi.
23 Mpawo mwaalumi wakati:
“Ooyu nchifuwa chazifuwa zyangu
Anyama yanyama yangu
Ooyu unooyitwa kuti Mwanakazi,
Nkaambo wakazwa kumwaalumi.”
24 Akaambo kakaambo aaka, mwaalumi uzoosiya wisi abanyina mpawo akakatile kumwanakazi* wakwe alubo bazooba mubili uumwi. 25 Boonse kabali babili bakakkala kabatazweete pe, mwaalumi amwanakazi wakwe. Nikuba oobo, teebakalikwe bweeme pe.
3 Nzoka yakachenjede loko kwiinda banyama boonse bamusokwe Jehova Leza mbaakalenga. Nzoka yakati kumwanakazi: “Nichoonzyo na kuti Leza wakaamba kuti, tamweelede kulya michelo yaminsamu yoonse iili mumuunda?” 2 Mwanakazi wakati kunzoka: “Tulakonzya kulya michelo yaminsamu iili mumuunda. 3 Pesi kumakani aali atala amichelo yamunsamu uuli aakati kamuunda, Leza wakati: ‘Tamweelede kulya michelo yawo pe naakuti kwiiguma kuti mutafwi.’” 4 Mpawo nzoka yakati kumwanakazi: “Kwaamba choonzyo, tamuzoofwi pe. 5 Nkaambo Leza ulizi kuti mubuzuba mbumutazoolye michelo yawo, meso aanu azoojulika mpawo muzooba mbuli Leza, muzibe chibotu achibi.”
6 Nkinkaako, mwanakazi wakabona kuti munsamu wakali mubotu kulya akuti wakali kuboneka kabotu mumeso. Kwaamba choonzyo, munsamu wakali mubotu kuulanga. Nkinkaako, wakasaanguna kuchela michelo yawo akwiilya. Kuzwa waawo, imwi wakayipa mulumaakwe naakaba aamwi anguwe mpawo anguwe wakasaanguna kwiilya. 7 Mpawo meso aabo boonse akajulika alubo bakabona kuti teebakazweete pe. Nkinkaako, bakasuma matu aamukuyu kuti balijale muzibuno.
8 Nikwakayinda chiindi, bakamvwa jwi lyaJehova Leza naakali kweenda mumuunda aachiindi nikuunga kawuwo kabotu alubo mwaalumi amwanakazi wakwe bakayuba Jehova Leza aakati kaminsamu yamumuunda. 9 Jehova Leza wakaliswini kwiita mwaalumi kati: “Ulikuli?” 10 Mpawo wakati: “Ndalimvwa jwi lyako mumuunda pesi ndayoowa nkaambo teendazweete pe, nchindayuba.” 11 Mpawo Leza wakati: “Ngwani wakubuzya kuti teewazweete pe? Teebiya walya muchelo wamunsamu ngundakakulayilila kuti utawulyi pe?” 12 Mwaalumi wakati: “Mwanakazi ooyu ngwaakandipa kuti akkale aandime, wandipa muchelo wamunsamu, mpawo ndalya.” 13 Jehova Leza wakati kumwanakazi: “Niinzi eechi nchwaachita?” Mwanakazi wakasandula kuti: “Nzoka yandeena mpawo ndalya.”
14 Mpawo Jehova Leza wakati kunzoka: “Akaambo kakuti wachita eechi, ulitukidwe aakati kabanyama boonse bavubwa akubanyama boonse bamusokwe. Unooyenzya bula alubo unoolya bulongo kwamazuba woonse aabuumi bwako. 15 Alubo ndizoobikka kuzondana* aakati kako amwanakazi, aakati kabana bako amwanaakwe.* Uzookupwayuula* mutwe mpawo iwe uzoomuluma kukasindi.”
16 Kumwanakazi wakati: “Ndizooyungizya machise aako nulaada, unoomvwa machise wanootumbuka bana bako, unooyandisya kuba aamulumaako alubo unookweendelezya.”
17 Mpawo kuli Adamu* wakati: “Akaambo kakuti waswiilila jwi lyamwanakazi wako akulya muchelo wamunsamu uuli aamulawu ooyu ngundakakubuzya wakuti, ‘Toyelede kulya michelo yawo pe,’ nyika yatukwa akaambo kanduwe. Kwiinda mumachise, unoolya michelo yayo mumazuba aabuumi bwako boonse. 18 Izookumenena maamvwa amasokwe aayasa alubo unoolya zimena aanyika. 19 Unoozwa zitukuta kuti ujane chakulya* kusikila uzoobweede kubulongo nkaambo nkuko nkwaakazwa. Akaambo kakuti ulibulongo, uzoobweeda kubulongo.”
20 Kuzwa waawo, Adamu wakawuzika mwanakazi wakwe kuti Eva* nkaambo wakali kuzooba banyina babantu boonse bapona. 21 Mpawo Jehova Leza wakapangila Adamu amwanakazi wakwe zigogo zilamfu zyazikumba kuti bazwaate. 22 Mpawo Jehova Leza wakati: “Lino muntu waba mbuli ndiswe mukuziba chibotu achibi. Kuchitila kuti atatandabiki kuboko kwakwe kuti achele muchelo akumunsamu wabuumi mpawo alye apone kukabe kutamani,—” 23 Mpawo Jehova Leza wakamutanda mumuunda wa-Edeni kuti akalime nyika mwaakazwa. 24 Nkinkaako, Leza wakamutanda muntu mpawo wakabikka makkerubbi kubuzwezuba kwamuunda wa-Edeni apanga lyakali kuvwilima mulilo, lyakali kuzyunguluka chiindi choonse kuti zisinke nzila yakali kuya kumunsamu wabuumi.
4 Adamu wakoona aamwanakazi wakwe Eva mpawo Eva wakaba aada. Naakatumbuka Kkayini, wakati: “Ndazyala mwana mulombe kandigwasigwa aaJehova.” 2 Mukuya kwachiindi, wakazootumbuka Abbelo mwanike waKkayini.
Abbelo wakaba mweembeli wambelele, pesi Kkayini wakaba mulimi. 3 Nikwakayinda chiindi, Kkayini wakeeta michelo yaanyika kayili chipo kuli Jehova. 4 Pesi Abbelo wakeeta bana bambelele bakusaanguna kuzyalwa mubutanga bwakwe, kuswaanizya amafuta aabo. Jehova wakamuyanda Abbelo achipo chakwe, 5 pesi Kkayini taakamuyanda pe achipo chakwe. Nkinkaako, Kkayini wakanyema loko akuusa.* 6 Mpawo Jehova wakati kuli Kkayini: “Nkamboonzi nunyemede alubo nuuside? 7 Kuti wachincha mpawo wachita zibotu, tukooyandwa na?* Pesi kuti teewachincha akuchita zibotu, chibi chilikubwatilide aamulyango alubo chiyanda kukweendelezya, pesi ulachizunda na?”
8 Mpawo Kkayini wakati kumwanikaakwe Abbelo: “Tweende mulusaka.” Nibakali mulusaka, Kkayini wakawuma mwanikaakwe Abbelo mpawo wakamujaya. 9 Nikwakayinda chiindi, Jehova wakati kuli Kkayini: “Ulikuli mwanikaako Abbelo?” Mpawo Kkayini wakati: “Tandizi pe me. Ndime ndilela mwanikaangu na?” 10 Mpawo Leza wakati: “Wachitaanzi? Mvwa! Ganzi lyamwanikaako lilikundililila kuzwa munyika. 11 Lino watukwa akutandwa munyika eeyo yaasama mulomo wayo kuti itambule ganzi lyamwanikaako kuzwa mukuboko kwako. 12 Wanoolima nyika tayinookupi mpindu* zyayo pe. Uzooba sikweendengana asikutuntulika aanyika.” 13 Naakamvwa oobo, Kkayini wakati kuli Jehova: “Chisubulo chakubisya kwangu nchipati loko, chilandilemena. 14 Sunu ulikunditanda kuti ndizwe aanyika* alubo tandinooliwo pe kunembo lyako. Ndilaba sikweendengana asikutuntulika aanyika alubo kufumbwa uutandibone, kwaamba choonzyo, ulandijaya.” 15 Mpawo Jehova wakati kulinguwe: “Akaambo kakaambo aaka, kufumbwa muntu uutajaye Kkayini, uzoosubulwa kwaziindi zili musanu azibili.”
Nkinkaako, Jehova wakabikkila Kkayini chitondeezyo kuchitila kuti kufumbwa muntu uutamubone atamujayi pe. 16 Mpawo Kkayini wakazwa kunembo lyaJehova, waakukkala kunyika yaBuzike,* iili kubuzwezuba kwa-Edeni.
17 Kuzwa waawo, Kkayini wakoona aamwanakazi wakwe mpawo mwanakazi wakwe wakaba aada alubo wakatumbuka Inokki. Mpawo wakasaanguna kuyaka muunzi alubo muunzi ooyo wakawuuzika zina lyamwanaakwe lyakuti Inokki. 18 Mukuya kwachiindi, Inokki wakazyala Iradi. Iradi wakazyala Mehujayeli. Mehujayeli wakazyala Metushayeli mpawo Metushayeli wakazyala Lameki.
19 Lameki wakakwata banakazi babili. Mwanakazi wakusaanguna wakali kutegwa Ada alubo wachibili wakali kutegwa Zila. 20 Ada wakatumbuka Jabbali. Jabbali nguwe wakusaanguna kukkala mumatente akuvuba zivuubwa. 21 Mwanikaakwe wakali Jubbali. Jubbali nguwe wakusaanguna kuli boonse kulizya kantimbwa anyeele. 22 Anguwe Zila wakatumbuka Tubbalu-kkayini, ooyo wakali kufula zibelesyo zyoonse zyakkopa* azyansimbi. Muchizi waTubbalu-kkayini wakali Naama. 23 Mpawo Lameki wakaamba majwi aaya kubanakazi bakwe, Ada aZila:
“Amumvwe jwi lyangu, inywe nibanakazi baLameki.
Amuteye matwi kumakani ngindiyanda kwaamba:
Ndajaya muntu nkaambo wandichisa,
Kwaamba choonzyo, ndamujaya mulombe nkaambo wanduuma.
24 Kuti muntu uujaya Kkayini keelede kubweedezegwa ziindi zili 7,
Nkukwaamba kuti muntu uujaya Lameki weelede kubweedezegwa ziindi zili 77.”
25 Adamu wakoona aamwanakazi wakwe lubo mpawo mwanakazi wakwe wakatumbuka mwana mulombe. Wakamuuzika kuti Seti,* nkaambo wakati: “Leza wandipa* umwi mwana mundawu ya-Abbelo, nkaambo wakajayigwa aaKkayini.” 26 Anguwe Seti wakazyala mwana mulombe mpawo wakamuuzika kuti Inoshi. Aachiindi eecho, bantu bakasaanguna kwiita zina lyaJehova.
5 Ndeli bbuku lyaamba zyamakani aali atala a-Adamu. Mubuzuba Leza mbwaakalenga Adamu, wakamulenga muchikozyano chaLeza. 2 Wakalenga mwaalumi amwanakazi. Mubuzuba mbubakalengwa, wakabalongezya alubo wakabawuzika kuti Bantu.*
3 Adamu wakapona minyaka iili 130 mpawo wakazyala mwana mulombe wakali mbuli nguwe, wakali muchikozyano chakwe mpawo wakamuuzika kuti Seti. 4 Naakazyala Seti, Adamu wakapona minyaka iili 800. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 5 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwa-Adamu akasika kuminyaka iili 930 mpawo wakafwa.
6 Seti wakapona minyaka iili 105 mpawo wakazyala Inoshi. 7 Naakazyala Inoshi, Seti wakapona minyaka iili 807. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 8 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaSeti akasika kuminyaka iili 912 mpawo wakafwa.
9 Inoshi wakapona minyaka iili 90 mpawo wakazyala Kkenani. 10 Naakazyala Kkenani, Inoshi wakapona minyaka iili 815. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 11 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwa-Inoshi akasika kuminyaka iili 905 mpawo wakafwa.
12 Kkenani wakapona minyaka iili 70 mpawo wakazyala Mahalaleli. 13 Naakazyala Mahalaleli, Kkenani wakapona minyaka iili 840. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 14 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaKkenani akasika kuminyaka iili 910 mpawo wakafwa.
15 Mahalaleli wakapona minyaka iili 65 mpawo wakazyala Jaredi. 16 Naakazyala Jaredi, Mahalaleli wakapona minyaka iili 830. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 17 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaMahalaleli akasika kuminyaka iili 895 mpawo wakafwa.
18 Jaredi wakapona minyaka iili 162 mpawo wakazyala Inokki. 19 Naakazyala Inokki, Jaredi wakapona minyaka iili 800. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 20 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaJaredi akasika kuminyaka iili 962 mpawo wakafwa.
21 Inokki wakapona minyaka iili 65 mpawo wakazyala Metusela. 22 Naakazyala Metusela, Inokki wakayinkilila kunembo kweenda aaLeza wakasimpe kwaminyaka iili 300. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 23 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwa-Inokki akasika kuminyaka iili 365. 24 Inokki wakali kweenda aaLeza wakasimpe. Mpawo wakabulika nkaambo Leza wakamubweza.
25 Metusela wakapona minyaka iili 187 mpawo wakazyala Lameki. 26 Naakazyala Lameki, Metusela wakapona minyaka iili 782. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 27 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaMetusela akasika kuminyaka iili 969 mpawo wakafwa.
28 Lameki wakapona minyaka iili 182 mpawo wakazyala mwana mulombe. 29 Wakamuuzika kuti Nowa* kati: “Ooyu uzootweetela luumbulizyo kuzwa kumilimu yesu miyumu akumilimu iichisa yamaboko eesu akaambo kanyika Jehova njaakatuka.” 30 Naakazyala Nowa, Lameki wakapona minyaka iili 595. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi. 31 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaLameki akasika kuminyaka iili 777 mpawo wakafwa.
32 Nowa naakaba aaminyaka iili 500, wakazyala Shemu, Hamu aJafeti.
6 Bantu nibakasaanguna kuvula aanyika, anibakazyala bana basimbi, 2 bana baLeza wakasimpe* bakasaanguna kubona kuti bana basimbi babantu bakali babotu. Nkinkaako, bakasaanguna kubweza kufumbwa mbibakali kuyanda kuti babe banakazi babo. 3 Mpawo Jehova wakati: “Muuya wangu tukoolekela bantu kukabe kutamani nkaambo muntu ngwanyama biyo.* Nkinkaako, mazuba aakwe azoosika kuminyaka iili 120.”
4 Mumazuba aayo amumazuba aakatobela, maNefilimu* bakali aanyika. Muchiindi eecho, bana baLeza wakasimpe bakayinkilila kunembo koona aabana basimbi babantu mpawo bakabazyalila bana. Bana aaba bakali baalumi bali aamanguzu, bali aampuwo bakapona chiindi.
5 Jehova wakabona kuti bubi bwabantu bwakali bwavula loko aanyika akuti makanze aabo anzibakali kuyeeya mumyoyo yabo, zyakali zibi chiindi choonse. 6 Jehova wakalisola kuti wakali walenga bantu aanyika, nkinkaako, moyo wakwe wakawusa.* 7 Nkinkaako, Jehova wakati: “Ndizoobanyonyoona bantu mbindakalenga kuti bazwe aanyika. Ndizoonyonyoona bantu kuswaanizya abanyama bavubwa, banyama bayavula azilenge zyuuluka mujulu, nkaambo ndalisola loko kuti ndakabalenga.” 8 Nikuba oobo, Nowa wakali kuyandwa mumeso aaJehova.
9 Ngaya makani aali atala aNowa.
Nowa wakali mwaalumi uululeme. Taakalikwe kaambo nkasolwaako aakati kabantu mbaakali kuponaabo.* Nowa wakeenda aaLeza wakasimpe. 10 Mukuya kwachiindi, Nowa wakazyala bana balombe batatu, Shemu, Hamu aJafeti. 11 Pesi nyika yakali yanyonyooka mumeso aaLeza wakasimpe alubo nyika yakali yazula kulwana. 12 Kwaamba choonzyo, Leza wakalanga aanyika, choonzyo yakali yabija. Bantu boonse bakali kuchita zintu zibi loko aanyika.
13 Mpawo Leza wakati kuli Nowa: “Ndasala kunyonyoona bantu boonse nkaambo nyika yazula kulwana akaambo kambabo, nkinkaako, ndilikubanyonyoona aamwi anyika. 14 Lipangile bwaato,* kubelesya munsamu uuli aanzuka. Upange twaanda mubwaato mpawo uzilulule bwaato kubelesya taala mukati aanze. 15 Mbobu mbweelede kubupanga: Bwaato bweelede kulampa makkiyubbiti* aali 300, busasa bube makkiyubbiti aali 50, mpawo bulamfu bwakuya mujulu bube makkiyubbiti aali 30. 16 Weelede kupanga windo kuti kakunoonjila mumuni mubwaato, lyeelede kusiya kkiyubbiti iimwi kuzwa aajulu. Weelede kubikka mulyango mumbali aabwaato. Bupange kabuli aatwaanda twaansi, twaanda twaakati atwaanda twamujulu.
17 “Ime ndizooyeta zambangulwe aanyika kuti linyonyoone zilenge zyoonse zipona,* zilaansi aajulu. Zintu zyoonse zili aanyika zizooloba. 18 Ndilikupanga chizuminano changu anduwe, weelede kunjila mubwaato, iwe abana bako amwanakazi wako abanakazi babana bako mbulaabo. 19 Alubo unjizye zilenge zipona zyamisyobo yoonse kazili zibili-zibili mubwaato, kuchitila kuti zikkale kazili zyuumi aamwi anduwe, cheenze achizyazi. 20 Zilenge zyuuluka kweendelana amisyobo yazyo, banyama bavubwa kweendelana amisyobo yabo azilenge zyoonse ziyavula aanyika kweendelana amisyobo yazyo, kazili zibili-zibili zizooza kulinduwe akunjila mubwaato kuti zifutuke. 21 Pesi iwe, weelede kubunganizya chakulya chamisyobo yoonse, kuchitila kuti chizoobe chakulya chako achabanyama.”
22 Mpawo Nowa wakachita kweendelana azintu zyoonse Leza nzyaakamulayilila. Wakachita mbuboobo.
7 Nizyakayinda zintu eezi, Jehova wakati kuli Nowa: “Njila mubwaato, iwe abamung’anda yako boonse nkaambo nduwe ngundajana kuti uliluleme kunembo lyangu aakati kazyalani eeli. 2 Kubanyama basalala bamisyobo yoonse, weelede kubweza bali musanu ababili, mweenze amuzyazi.* Kumisyobo yoonse yabanyama batasalali weelede kubweza babili, mweenze amuzyazi 3 akuzilenge zyuuluka mujulu weelede kubweza zili musanu azibili, cheenze achizyazi,* kuchitila kuti zyiinkilile kunembo kupona munyika yoonse. 4 Nkaambo nikwayinda mazuba aali musanu aabili biyo, ndizoowisya mvula aanyika kwamazuba aali 40, sikati amansiku alubo ndizoonyonyoona chintu choonse chipona chili aanyika nchindakalenga.” 5 Mpawo Nowa wakachita zyoonse Jehova nzyaakamulayilila.
6 Nowa wakali aaminyaka iili 600 zambangulwe nilyakasika aanyika. 7 Nkinkaako, Nowa kalaamwi abana bakwe, amwanakazi wakwe abanakazi babana bakwe, bakanjila mubwaato zambangulwe kalitanasaanguna pe. 8 Banyama boonse basalala abanyama boonse batasalali, zilenge zyuuluka azilenge zyoonse zyeenda aanyika, 9 zyakanjila mubwaato mwaakabede Nowa kazili zibili-zibili, cheenze achizyazi, mbuli Leza mbaakalayilila Nowa. 10 Mpawo nikwakayinda mazuba aali musanu aabili, zambangulwe lyakasika aanyika.
11 Mumunyaka wachi 600 wabuumi bwaNowa, mumweezi wachibili, mubuzuba bwachi 17 bwamweezi, mubuzuba oobo, tusawu toonse twamaanzi miingi loko twakajulika amageedi aamaanzi aakujulu akajulika. 12 Alubo mvula yakawa aanyika kwamazuba aali 40, sikati amansiku. 13 Mubuzuba mbuboobo, Nowa wakanjila mubwaato kalaamwi abana bakwe, Shemu, Hamu aJafeti amwanakazi wakwe abanakazi babana bakwe batatu. 14 Bakanjilaamwi abanyama boonse bamusokwe kweendelana amisyobo yabo, abanyama boonse bavubwa kweendelana amisyobo yabo, abanyama boonse bayavula aanyika kweendelana amisyobo yabo, azilenge zyoonse zyuuluka kweendelana amisyobo yazyo, nkukwaamba bayuni boonse azimwi zilenge zili aamababa. 15 Zilenge zyamisyobo yoonse zili aamuuya wabuumi zyakanjila mubwaato mwaakabede Nowa kazili zibili-zibili. 16 Nkinkaako, zyakanjila mubwaato, zilenge zyamisyobo yoonse cheenze achizyazi, mbuli Leza mbaakamulayilide. Mpawo Jehova wakajala mulyango.
17 Zambangulwe lyakayinkilila kunembo aanyika kwamazuba aali 40 alubo maanzi akayinkilila kunembo kuvula aanyika zyakuti akanyampula bwaato, mpawo bwakasaanguna kwiibuka aajulu aamaanzi aakazwide aanyika. 18 Maanzi akaliswini kuvula loko aanyika pesi bwaato bwakali kwiibuka aajulu aamaanzi. 19 Maanzi akavula loko aanyika zyakuti zilundu zilamfu zyoonse zili aansi aajulu zyakabbila. 20 Maanzi akayinda zilundu kwamakkiyubbiti* aali 15.
21 Nkinkaako, zilenge zyoonse zipona zyakali* kweenda aanyika zyakanyonyooka, ziswaanizya zilenge zyuuluka, banyama bavubwa, banyama bamusokwe azilenge ziniini loko zyeenda kazili zyiingi abantu boonse. 22 Chintu choonse chakali aanyika njumu chakali aamuuya wabuumi mumpemo yacho, chakafwa. 23 Nkinkaako, Leza wakanyonyoona zintu zyoonse zipona zyakali aanyika kuswaanizya bantu, banyama, banyama bayavula azilenge zyuuluka mujulu. Zyoonse zyakanyonyoonwa aanyika. Nowa alikke abaabo mbaakalaabo mubwaato mbabo bakafutuka. 24 Maanzi akayinkilila kunembo kaavumbide nyika kwamazuba aali 150.
8 Pesi Leza wakaba aandaba aNowa* abanyama boonse bamusokwe, abanyama boonse bavubwa bakali mubwaato alubo Leza wakapa kuti kuunge luuwo aanyika mpawo maanzi akasaanguna kucheya. 2 Tusawu twamaanzi miingi amageedi aamvula aakujulu akayimikizigwa, zyakuti mvula iizwa kujulu yakaleka* kuwa. 3 Maanzi akasaanguna kuyosa mbichaani-mbichaani aanyika. Naakamana mazuba aali 150, maanzi akali acheya. 4 Mumweezi wamusanu ayibili mubuzuba bwachi 17 bwamweezi, bwaato bwakakkala aazilundu zyaku-Ararati. 5 Maanzi akali kuyabuyosa kusikila mumweezi wakkumi mubuzuba bwakusaanguna bwamweezi. Mpawo zilundu zyakasaanguna kuboneka mpuzili aajulu.
6 Nikwakayinda mazuba aali 40, Nowa wakajula windo ndyaakapangide aabwaato, 7 mpawo wakatuma chikwangala. Wakali kunoonga wawuluka aanze kaboola kusikila maanzi naakayuminina aanyika.
8 Nikwakayinda chiindi, wakatuma nziba kuti abone kuti maanzi akali ayuminina na aanyika. 9 Nziba teeyakayijana pe ndawu yakukkala,* nkinkaako, yakabweeda kulinguwe mubwaato, nkaambo maanzi akachivumbide nyika yoonse. Nkinkaako, wakatandabika kuboko kwakwe aanze, mpawo wakayinjizya mubwaato. 10 Wakalindila kwamazuba aali kkumi mpawo wakayituma lubo nziba kuti izwe mubwaato. 11 Nziba niyakaza kulinguwe goko, wakabona kuti kumulomo yakalumide tu tete lyamu-olifa ndiyakachela. Nkinkaako, Nowa wakaziba kuti maanzi akali acheya aanyika. 12 Wakalindila lubo kwamazuba aambi aali musanu aabili. Mpawo wakatuma nziba pesi teeyakabweeda pe kulinguwe.
13 Mumunyaka wachi 601, mumweezi wakusaanguna, mubuzuba bwakusaanguna bwamweezi, maanzi akali ayuminina aanyika. Nowa wakavumbula chimwi chipanzi chakaluli kabwaato, mpawo wakabona kuti nyika yakali kuya buyuma. 14 Mumweezi wachibili, mubuzuba bwachi 27 bwamweezi, nyika yakali yayuma chwa.
15 Leza wakati kuli Nowa: 16 “Zwa mubwaato, iwe amwanakazi wako abana bako abanakazi babana bako. 17 Zwaamwi azilenge zyoonse zyamisyobo yoonse zipona: zilenge zyuuluka, banyama abanyama boonse bayavula aanyika, kuchitila kuti zizyalane zivule akuti zibe zyiingi aanyika.”
18 Nkinkaako, Nowa wakazwa mubwaato kalaamwi abana bakwe, amwanakazi wakwe, abanakazi babana bakwe. 19 Zilenge zyoonse zipona, banyama boonse bayavula, azilenge zyoonse zyuuluka achintu choonse cheenda aanyika, zyakazwa mubwaato kweendelana amisyobo yazyo. 20 Mpawo Nowa wakayakila Jehova chipayililo alubo wakabweza bamwi babanyama basalala azimwi zilenge zisalala zyuuluka, wazipa kazili zipo zitentwa aachipayililo. 21 Jehova wakasaanguna kumvwa bweema bununkilila mpawo Jehova wakati mumoyo wakwe: “Tandizooyituki lubo pe nyika akaambo kabantu, nkaambo zintu nzibayeeya mumyoyo yabo nzibi kuzwa kabachili bana alubo tandizoozinyonyooni lubo pe zilenge zyoonse zipona mbuli mbundachita. 22 Kuzwa lino, aanyika takuzoolekwi pe kubyalwa mbuto akutebulwa, kutontola akupya, chilimu achiindi champeyo, sikati amansiku.”
9 Mpawo Leza wakalongezya Nowa abana bakwe alubo wakati kulimbabo: “Amuzyalane muvule, muzuzye nyika. 2 Zilenge zyoonse zipona aanyika, zilenge zyoonse zyuuluka mujulu, zilenge zyoonse zyeenda aanyika abaswi boonse bamulwizi, zinoomuyoowa. Lino zyaba mumaboko aanu.* 3 Banyama boonse bapona ndamupa kuti babe chakulya chanu. Mbuli mbundakamupa zimena, ambabo banyama boonse ndamupa. 4 Pesi nyama abuumi bwayo, nkukwaamba ganzi lyayo, tamweelede kwiilya pe. 5 Mukuyungizya, muntu woonse uutila ganzi lyanu ndizoomupa mulandu. Ndizoochipa mulandu chilenge choonse chipona chitila ganzi lyanu. Alubo ndizoomupa mulandu muntu woonse uujaya muntunyina. 6 Muntu woonse uutila ganzi lyamuntunyina, ganzi lyakwe lizootilwa aamuntu nkaambo muntu wakalengwa muchikozyano chaLeza. 7 Pesi inywe, amuzyalane muvule, mube biingi, muzuzye nyika.”
8 Mpawo Leza wakati kuli Nowa akubana bakwe mbaakalaabo: 9 “Ndilikupanga chizuminano changu andinywe abana mbimutazoobaabo, 10 azilenge zyoonse zipona nzimulaazyo, bayuni, banyama azilenge zyoonse zipona zyaanyika nzimulaazyo, zyoonse zyakazwa mubwaato, nkukwaamba zilenge zyoonse zipona zyaanyika. 11 Kwaamba choonzyo, ndapanga chizuminano changu andinywe: Zintu zyoonse zipona tazizoonyonyoonwi* lubo pe amaanzi aazambangulwe. Alubo zambangulwe talizooyinyonyooni lubo pe nyika.”
12 Alubo Leza wakayungizya kuti: “Nchechi chitondeezyo chachizuminano nchindilikupanga aakati kangu andinywe, aakati kazilenge zyoonse zipona nzimulaazyo, chinooliwo kumazyalani woonse aachiza. 13 Ndabikka fulichoongo wangu mujoba, unooli chitondeezyo chachizuminano chili aakati kangu anyika. 14 Chiindi choonse nindibikka mayoba kuti avumbe nyika, fulichoongo unoolibonia mumayoba. 15 Mpawo ndinooyeeya chizuminano changu nchindakapanga aakati kangu andinywe, aakati kazilenge zyamisyobo yoonse zipona alubo maanzi taazoobi zambangulwe lubo pe kuti anyonyoone zilenge zyoonse zipona.* 16 Fulichoongo uzoolibonia mumayoba mpawo ndizoomubona. Mpawo ndizooyeeya chizuminano chitamani chili aakati kaLeza azilenge zyoonse zipona zyamisyobo yoonse zili aanyika.”
17 Leza wakayindulula lubo kubuzya Nowa kuti: “Eechi nchiichitondeezyo chachizuminano nchindilikupanga aakati kangu azilenge zyoonse zipona* aanyika.
18 Bana baNowa bakazwa mubwaato nguShemu, Hamu aJafeti. Mukuya kwachiindi, Hamu wakazoozyala Kkenani. 19 Aaba mbibakali bana baNowa batatu, bantu boonse bali munyika bakazwa kulimbabo mpawo bakamwayikizyania munyika.
20 Nowa wakasaanguna kuba mulimi mpawo wakalima muunda wamasaansa. 21 Naakanywa wayini, wakakolwa mpawo wakazwaatununa zigogo kali mutente lyakwe. 22 Hamu, wisi waKkenani, wakabona chinkuna chawisi mpawo wakabuzya bakulana bakwe bakali aanze. 23 Nkinkaako, Shemu aJafeti bakabweza mulembo bawubikka aamagwezyo aabo mpawo bakanjila chibundasule. Bakavumba chinkuna chawisi kabalangide kumbi, nkinkaako, teebakachibona pe chinkuna chawisi.
24 Nowa naakatachikoledwe kuwayini njaakanywide anaakaziba zyakali zyachitwa aamwanaakwe muniini, 25 wakati:
“Ulitukidwe Kkenani.
Abe muzike uulangililwaansi loko kubakulana bakwe.”
26 Mpawo wakayungizya kuti:
“Atembawulwe Jehova Leza waShemu,
Alubo Kkenani abe muzike wakwe.
27 Leza amupe ndawu mpati Jafeti,
Alubo akkale mumatente aaShemu.
Kkenani abe muzike wakwe anguwe.”
28 Nowa wakayinkilila kunembo kupona minyaka iili 350 Zambangulwe kalili lyayinda. 29 Nkinkaako, mazuba woonse aabuumi bwaNowa akasika kuminyaka iili 950 mpawo wakafwa.
10 Aaya ngiimakani aali atala abana baNowa, Shemu, Hamu aJafeti.
Bakazooba aabana nilyakamana Zambangulwe. 2 Bana baJafeti bakali Gomeri, Magogi, Madayi, Javani, Tubbalu, Meshekki aTirasi.
3 Bana baGomeri bakali Ashikkenazi, Rifati aTogama.
4 Bana baJavani bakali Elisha, Tashishi, Kkitimu aDodanimu.
5 Kuzwa kuli aaba, bantu bakkala mutusuwa bakamwayikizyania munyika zyabo kweendelana amilaka yabo ampuli zyabo azisi zyabo.
6 Bana baHamu bakali Kkushi, Mizirayimu, Puti aKkenani.
7 Bana baKkushi bakali Sebba, Havila, Sabbita, Raama aSabbitekka.
Bana baRaama bakali Shebba aDedani.
8 Kkushi wakazyala Nimurodi. Nimurodi nguwe wakusaanguna kuba aamanguzu aanyika. 9 Wakaba muvwimi uuli aamanguzu wakali kukazyania aaJehova. Nchinchicho nchikuli kaambyo kati: “Mbuli Nimurodi muvwimi uuli aamanguzu uukazyania aaJehova.” 10 Myuunzi yakusaanguna mubwaami bwakwe yakali Bbabbeli, Erekki, Akkadi aKkaline iili munyika yaShina. 11 Wakazwa munyika eeyo wanjila mu-Asiriya mpawo wakayaka Niniva, Rehobboti-Iri, Kkala 12 aReseni iili aakati kaNiniva aKkala: Ooyu nguumuunzi mupati.*
13 Mizirayimu wakazyala Ludimu, Anamimu, Lehabbimu, Nafitunimu, 14 Paturisimu, Kkasiluhimu (ooko nkwaazwa maFilisiti) aKkafitorimu.
15 Kkenani wakazyala Sidoni mwana wakwe wakusaanguna aHeti, 16 kuswaanizya amaJebbusi, ma-Amori, maGigashi, 17 maHivi, ma-Akkite, maSini, 18 ma-Avadi, maZemari amaHamati. Kuzwa waawo, mpuli zyamaKkenani zyakamwayikizyania. 19 Mugaano wabantu bakuKkenani wakali kuzwa kuSidoni kuuya kuGerari iili aafwiifwi aGaza mane kuyoosika kuSodoma, kuGomora, ku-Adima akuZebboyimu zili aafwiifwi aLasha. 20 Aaba mbibakali bana baHamu kweendelana ampuli zyabo amilaka yabo anyika zyabo azisi zyabo.
21 Anguwe Shemu wakazyala bana, nguusianyinakulu wabana boonse ba-Ebberi alubo mwanike waJafeti, ooyo wakali mupati kuli boonse.* 22 Bana baShemu bakali Elamu, Ashuri, Apakkishadi, Ludi a-Aramu.
23 Bana ba-Aramu bakali Uzi, Huli, Geteri aMashi.
24 Apakkishadi wakazyala Shela mpawo Shela wakazyala Ebberi.
25 Ebberi wakazyala bana balombe babili. Mwanaakwe umwi wakali kutegwa Pelegi,* nkaambo muchiindi nchaakapona nyika yakalaanzeene.* Umwi wakali kutegwa Jokkitani.
26 Jokkitani wakazyala Alimodadi, Shelefi, Hazamaveti, Jera, 27 Hadoramu, Uzali, Dikkila, 28 Obbali, Abbimayeli, Shebba, 29 Ofiri, Havila aJobbabbu. Boonse aaba bakali bana baJokkitani.
30 Ndawu njibakali kukkala yakali kutalikila kuMesha kuyoosika kuSefari, ndawu ilaazilundu iili kubuzwezuba.
31 Aaba mbibakali bana baShemu kweendelana ampuli zyabo amilaka yabo kweendelana anyika zyabo azisi zyabo.
32 Eezi nzizyakali mpuli zyabana baNowa kweendelana abana babo azisi zyabo. Zisi zyakamwayika munyika yoonse kuzwa kumpuli eezi nilyakayinda Zambangulwe.
11 Nyika yoonse yakali kwaambuula mulaka uumwi amabala aakozyenie. 2 Nibakali kweenda kabaya kubuzwezuba, bakabona bbuwa munyika yaShina alubo bakasaanguna kukkala nkukooko. 3 Mpawo bakabuzyania kuti: “Amuze tuume zitina mpawo tuzitente.” Bakali kubelesya zitina kutali mabwe, ataala kabuli bulongo. 4 Bakati: “Amuze tuliyakile muunzi angazi ndamfu iisika kujulu, tulipangile zina lili aampuwo, kuchitila kuti tutamwayikizyani munyika yoonse.”
5 Mpawo Jehova wakaseluka kuti abone muunzi angazi, bana babantu njibakali bayaka. 6 Jehova wakati: “Bona! Bantu aaba balijisini baambuula mulaka uumwi alubo eechi nchicho nchibasaanguna kuchita. Lino taakwe chintu pe chili mumizeezo yabo nchibakonzya kukachilwa kuchita. 7 Kuza! Atuseluke aansi, tukanyonganie mulaka wabo kuchitila kuti umwi awumwi atachinoowumvwi pe mulaka wamweenzinyina.” 8 Nkinkaako, Jehova wakapa kuti bamwayikizyanie kuzwa aandawu eeyo kuti bakakkale munyika yoonse mpawo bakasiya kuyaka muunzi. 9 Muunzi ooyu nchwaakayitwa kuti Bbabbeli,* nkaambo ooko, nkuko Jehova nkwaakanyongania mulaka wanyika yoonse alubo Jehova wakapa kuti bamwayikizyanie kuzwa kundawu eeyo kuti bazule nyika yoonse.
10 Aaya ngiimakani aali atala aShemu.
Shemu wakali aaminyaka iili 100 naakazyala Apakkishadi kakwiindide minyaka iibili Zambangulwe kalili lyayinda. 11 Naakazyala Apakkishadi, Shemu wakazoopona minyaka iili 500. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
12 Apakkishadi wakapona minyaka iili 35 mpawo wakazyala Shela. 13 Naakazyala Shela, Apakkishadi wakazoopona minyaka iili 403. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
14 Shela wakapona minyaka iili 30 mpawo wakazyala Ebberi. 15 Naakazyala Ebberi, Shela wakazoopona minyaka iili 403. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
16 Ebberi wakapona minyaka iili 34 mpawo wakazyala Pelegi. 17 Naakazyala Pelegi, Ebberi wakazoopona minyaka iili 430. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
18 Pelegi wakapona minyaka iili 30 mpawo wakazyala Rewu. 19 Naakazyala Rewu, Pelegi wakazoopona minyaka iili 209. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
20 Rewu wakapona minyaka iili 32 mpawo wakazyala Serugi. 21 Naakazyala Serugi, Rewu wakazoopona minyaka iili 207. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
22 Serugi wakapona minyaka iili 30 mpawo wakazyala Nahori. 23 Naakazyala Nahori, Serugi wakazoopona minyaka iili 200. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
24 Nahori wakapona minyaka iili 29 mpawo wakazyala Tera. 25 Naakazyala Tera, Nahori wakazoopona minyaka iili 119. Muminyaka eeyi, wakazyala bana balombe abasimbi.
26 Tera wakapona minyaka iili 70 mpawo wakazyala Abbramu, Nahori aHarani.
27 Aaya ngiimakani aali atala aTera.
Tera wakazyala Abbramu, Nahori aHarani, mpawo Harani wakazyala Loti. 28 Wisi waHarani Tera kachipona, Harani wakafwa kunyika nkwaakazyalilwa ku-Uri yamaKkaludiya. 29 Abbramu aNahori bakakwata banakazi. Zina lyamwanakazi wa-Abbramu wakali Sarayi, mpawo zina lyamwanakazi waNahori, wakali Milikka, mwana waHarani. Harani wakali wisi waMilikka a-Isikka. 30 Sarayi taakali kuzyala pe, taakalikwe mwana pe.
31 Tera wakabweza mwanaakwe Abbramu amuzukulaakwe Loti mwana waHarani amukamwanaakwe Sarayi mwanakazi wamwanaakwe Abbramu. Mpawo bakayinkaamwi anguwe kabazwa ku-Uri yamaKkaludiya kabaya kuKkenani. Nikwakayinda chiindi, bakasika kuHarani mpawo bakasaanguna kukkala nkukooko. 32 Mazuba aabuumi bwaTera akali minyaka iili 205. Mpawo Tera wakafwa kuHarani.
12 Mpawo Jehova wakati kuli Abbramu: “Zwa munyika yakulindinywe usiye babbululu bako abamung’anda yawuso, mpawo wiinke kunyika njinditakutondeezye. 2 Ndizoopa kuti ube chisi chipati, ndizookulongezya, ndizoopa kuti zina lyako libe pati alubo uzooba chilongezyo. 3 Ndizoobalongezya aabo bakulongezya alubo ndizoomutuka muntu uukwaambila kuti uchitikilwe zintu zibi alubo mpuli zyoonse zili aanyika, kwaamba choonzyo, zizoolongezegwa* kwiinda mulinduwe.”
4 Mpawo Abbramu wakeenda kweendelana aJehova mbaakamubuzya, anguwe Loti wakayinkaamwi anguwe. Abbramu wakali aaminyaka iili 75 naakazwa muHarani. 5 Abbramu wakabweza mwanakazi wakwe Sarayi aLoti mwana wamukulanaakwe azintu zyoonse nzibakalaazyo ababelesi mbibakabaabo muHarani, mpawo bakayinka kunyika yaKkenani. Nibakasika kunyika yaKkenani, 6 Abbramu wakeenda munyika eeyo kusikila waakusika kundawu iitegwa Shekkemu aafwiifwi aminsamu mipati yaMore. Aachiindi eecho, maKkenani bakali kukkala munyika eeyo. 7 Kuzwa waawo, Jehova wakalibonia kuli Abbramu mpawo wakati: “Nyika eeyi ndizooyipa bana bako.” Nkinkaako, Abbramu wakayakila Jehova chipayililo aandawu eeyo, ooyo wakali walibonia kulinguwe. 8 Mukuya kwachiindi, wakazwa kundawu eeyo mpawo wakaya kundawu iili aazilundu iili kubuzwezuba kwaBbeteli, mpawo wakayaka tente lyakwe, Bbeteli kayili kububbila mpawo Ayi kayili kubuzwezuba. Aandawu eeyo wakayakila Jehova chipayililo alubo wakasaanguna kwiita zina lyaJehova. 9 Kuzwa waawo, Abbramu wakazwa mpawo wakeenda katozya kuNegebbu, kaya bukkala mundawu zisiyene-siyene.
10 Kwakaba nzala munyika eeyo mpawo Abbramu wakakunukila ku-Ijipita kuti akakkale nkukooko kwachiindi chifwiifwi,* nkaambo munyika eeyo mwakali nzala mpati. 11 Naakaba aafwiifwi kunjila mu-Ijipita, wakabuzya mwanakazi wakwe Sarayi kuti: “Ikaka swiilila! Ndilizizi kuti uli mwanakazi mubotu loko. 12 Ma-Ijipita nibakubona, kwaamba choonzyo balati, ‘Ooyu mwanakazi wakwe.’ Mpawo balandijaya pesi iwe balakusiya kupona. 13 Ndikumbila waambe kuti ulimuchizi wangu, kuchitila kuti zintu zindeendele kabotu akaambo kanduwe akuti nditajayigwi.”
14 Abbramu mbaakanjila biyo mu-Ijipita, ma-Ijipita bakabona kuti mwanakazi ooyo wakali mubotu loko. 15 Ambabo balupati-pati baFaro bakamubona mpawo bakasaanguna kumulumbayizya kuli Faro, zyakuti mwanakazi ooyo wakabwezegwa watolwa kung’anda yaFaro. 16 Faro wakamujata kabotu Abbramu akaambo kaSarayi mpawo wakaba aambelele, ng’ombe, madonki meenze amazyazi, babelesi bachaalumi abachanakazi ankamela. 17 Mpawo Jehova wakawuma Faro abamung’anda yakwe azipenzyo zipati akaambo kaSarayi mwanakazi wa-Abbramu. 18 Nkinkaako, Faro wakayita Abbramu mpawo wakati: “Niinzi eechi nchwaandichitila? Nkamboonzi nwaakatandibuzya kuti mwanakazi wako? 19 Nkamboonzi nwaakati muchizi wako, nkaambo mebo ndakali ndaamba kumukwata? Ngoyu mwanakazi wako. Mubweze weende!” 20 Nkinkaako, Faro wakalayilila babelesi bakwe atala a-Abbramu mpawo bakamulekela weenda aamwi amwanakazi wakwe azintu zyoonse nzyaakalaazyo.
13 Mpawo Abbramu wakazwa mu-Ijipita waya kuNegebbu, kalaamwi amwanakazi wakwe azintu zyoonse nzyaakalaazyo kuswaanizya aLoti. 2 Abbramu wakanotede loko, wakali aalubono, nsiliva angolida. 3 Naakali kweenda kazwa kuNegebbu kaya kuBbeteli, wakali kuyabulonga kuzwa kuliimwi ndawu kaya kuliimwi, kusikila naakasika kundawu tente lyakwe nkulyakabede aakati kaBbeteli a-Ayi, 4 kundawu ooko nkwaakayakilide chipayililo kumasaangunino. Abbramu wakayita zina lyaJehova kundawu eeyo.
5 Loti, ooyo wakali kweendaamwi a-Abbramu anguwe wakali aambelele, ng’ombe amatente. 6 Nyika njibakalaayo teeyakachili kukkwana pe kuti bakkalaamwi. Zintu zyabo zyakali zyavula loko zyakuti teebakachili kukonzya pe kukkalaamwi. 7 Eezi zyakapa kuti kube kutamvwanana aakati kabeembeli ba-Abbramu abeembeli baLoti. (Aachiindi eecho, maKkenani amaPerezi bakali kukkala munyika eeyo.) 8 Mpawo Abbramu wakati kuli Loti: “Inche kaka kutabi kutamvwanana aakati kangu anduwe, abeembeli bangu abeembeli bako nkaambo tuli bantu bamwi. 9 Nyika yoonse eeyi teeyako na? Atwaanzaane. Kuti iwe wayinka kuchimweensi ime ndilayinka kuchilisyo, pesi kuti wayinka kuchilisyo ime ndilayinka kuchimweensi.” 10 Loti wakalanga-langa mpawo wakabona kuti bbooma lyoonse lyaJodani yakali ndawu yakali aamaanzi (Jehova katananyonyoona Sodoma aGomora), yakali mbuli muunda waJehova, mbuli nyika ya-Ijipita, kusika kuZowari. 11 Mpawo Loti wakasala bbooma lyoonse lyaJodani alubo wakaya kubuzwezuba. Nkinkaako, bakaanzaana. 12 Abbramu wakakkala munyika yaKkenani pesi Loti wakakkala aakati kamyuunzi yabbooma. Kumamanino, wakayaka tente lyakwe aafwiifwi aSodoma. 13 Bantu bakuSodoma bakali basizibi, bakali kuchita zintu zibi loko kunembo lyaJehova.
14 Loti kali waanzaana a-Abbramu, Jehova wakati kuli Abbramu: “Kuli aandawu mpubede, ndikumbila kuti uwaale meso aako kunyika akumusanza, kubuzwezuba akububbila, 15 nkaambo nyika yoonse eeyi njubwene ndizooyipa nduwe, aamwi abana bako kayili lukono kukabe kutamani. 16 Alubo ndizoopa kuti bana bako babe mbuli museele waanyika, kuchitila kuti, kuti muntu kakonzya kubala museele waanyika, abana bako banoobalika. 17 Nyampuka weendeende munyika ubone mbiili ndamfu ambiili mpati, nkaambo ndizookupa nyika eeyi.” 18 Abbramu wakayinkilila kunembo kukkala mumatente. Nikwakayinda chiindi, wakasika wakkala aakati kaminsamu mipati yaMamure iili muHebburoni alubo kundawu eeyo wakayakila Jehova chipayililo.
14 Mumazuba aa-Amurafeli mwaami waShina, a-Ariyokki mwaami wa-Elasa, aKkedolawomeri mwaami wa-Elamu aTidali mwaami waGoyimu, 2 baami aaba bakalwana aaBbera mwaami waSodoma, aBbisha mwaami waGomora, aShinabbu mwaami wa-Adima, aShemebba mwaami waZebboyimu, amwaami waBbela, nkukwaamba, Zowari. 3 Boonse aaba bakaaswaanizyaamwi masooja aabo muKkuti lyaSidimu, nkukwaamba, Lwizi lwaMunyo.*
4 Bakali babelekela mwaami Kkedolawomeri kwaminyaka iili 12, pesi mumunyaka wachi 13, bakamubukila. 5 Nkinkaako, mumunyaka wachi 14, Kkedolawomeri abaami mbaakali aabo, bakasika bazunda mwaami Refayimu ku-Ashiteroti-kkanayimu, maZuzimu kuHamu, ma-Emimu kuShave-kkiriyatayimu 6 amaHori muchilundu chabo chaSeyiri kusikila ku-Eli-parani iili kunkanda. 7 Kuzwa waawo, bakaboola mpawo bakasika ku-Eni-mishipati, nkukwaamba, Kkadeshi mpawo bakazunda chilawu choonse chama-Amalekki kuswaanizya ama-Amori bakali kukkala kuHazazoni-tamari.
8 Aachiindi eecho, mwaami waSodoma wakayinkaamwi amwaami waGomora, amwaami wa-Adima, amwaami waZebboyimu amwaami waBbela, nkukwaamba Zowari mpawo bakalibambila kuti babalwane muKkuti lyaSidimu, 9 kuti balwane Kkedolawomeri mwaami wa-Elamu, Tidali mwaami waGoyimu, Amurafeli mwaami waShina a-Ariyokki mwaami wa-Elasa, baami bane kuti balwane aabami bali musanu. 10 Aachiindi eecho, Kkuti lyaSidimu lyakali aamakomba aakazwide taala alubo baami baSodoma aGomora bakeezya kuchija pesi bakawida mukati, bamwi bakasyaala bakachijila kundawu iili aazilundu. 11 Mpawo basikuzunda bakabweza zintu zyoonse zyakali muSodoma aGomora achakulya chabo choonse mpawo bakeenda. 12 Alubo bakabweza Loti mwana wamukulana wa-Abbramu, ooyo wakali kukkala muSodoma, kuswaanizya azintu zyakwe mpawo bakayinkilila kunembo alweendo lwabo.
13 Kuzwa waawo, umwi mwaalumi wakafutuka, wakasika kuzoobuzya Abbramu muHebberu zyakali zyachitika. Aachiindi eecho, wakali kukkala* aakati kaminsamu mipati yaMamure mu-Amori, mukulana* wa-Eshikkolo a-Aneri. Baalumi aaba bakali kugwasyania a-Abbramu. 14 Abbramu wakamvwa kuti bbululu wakwe wakali watolwa mubuzike. Naakamvwa oobo, wakabunganizya baalumi bakwe bakayiisidwe kulwana, babelesi bakwe bali 318 bakazyalilwa mung’anda yakwe mpawo wakabaandila kusika kuDani. 15 Mansiku wakapambula masooja aakwe mpawo we ababelesi bakwe bakabalwana akubazunda. Alubo bakabaandila kusika kuHobba iili kubbazu lyakunyika kwaDamasikko. 16 Wakasosya zintu zyoonse alubo wakaakweeta Loti bbululu wakwe, zintu zyakwe, banakazi abamwi bantu.
17 Abbramu naakaboola kuzwa kukuzunda Kkedolawomeri abaami mbaakalaabo, mwaami waSodoma wakazwa kuti akatambule Abbramu kuKkuti lyaShave, nkukwaamba Kkuti lyaMwaami. 18 Mpawo Melikkizedekki, mwaami wakuSalemu wakamweetela chinkwa awayini. Wakali mupayizi waLeza Sijulu Lyamajulu.
19 Mpawo wakamulongezya akwaamba kuti:
“Abbramu alongezegwe aaLeza Sijulu Lyamajulu,
Mulengi wajulu anyika;
20 Alubo atembawulwe Leza Sijulu Lyamajulu,
Ooyo wabikka basikukudyaaminina mumaboko aako!”
Mpawo Abbramu wakamupa chakkumi chazintu zyoonse.
21 Mpawo mwaami waSodoma wakati kuli Abbramu: “Ndipe bantu, pesi zintu ubweze.” 22 Pesi Abbramu wakati kumwaami waSodoma: “Ndatambika kuboko kwangu kujulu kuti ndichite chikonke kuli Jehova Leza Sijulu Lyamajulu, Mulengi wajulu anyika, 23 chakuti taakwe chintu chako nchinditabweze pe kuzwa kukantenta kakasumyo kusikila kuntambo yamanyatela, kuchitila kuti utazoowambi kuti, ‘Ndime ndakanotya Abbramu.’ 24 Taakwe nchinditabweze pe kunze kwazintu nzibalya kale balombe. Pesi atala achaabilo chabamwi bakeenda aandime, nkukwaamba Aneri, Eshikkolo aMamure ababweze chaabilo chabo.”
15 Nizyakayinda zintu eezi, jwi lyaJehova lyakasika kuli Abbramu kwiinda muchilengaano kaliti: “Utayoowi pe Abbramu. Ndili ntobo yako. Bulumbu bwako buzooba bupati loko.” 2 Abbramu wakasandula kuti: “Mwaami Singuzuzyoonse Jehova, uzoondipaanzi mbukunga ulibwene kuti tandikwe mwana pe akuti ooyo uutazookone zintu zyamung’anda yangu ngu-Eliyeza mwaalumi wakuDamasikko?” 3 Abbramu wakayungizya kuti: “Taakwe nwaakandipa mwana pe alubo muntu* wamung’anda yangu nguwe utazookone lukono lwangu.” 4 Pesi jwi lyaJehova lyakamusandula kaliti: “Mwaalumi ooyu taakwe natazoobe sikukona pe, pesi mwanaako wakulizyalila* nguwe utazoobe sikukona lukono lwako.”
5 Mpawo wakamutola aanze akumubuzya kuti: “Ndikumbila kuti ulange kujulu, ubale nyenyeezi, kuti kukonzya kuchita oobo.” Mpawo wakati kulinguwe: “Ambabo bana bako mbubatazoobe.” 6 Mpawo wakaba aalusyomo muli Jehova alubo Leza wakamubona kuti uliluleme. 7 Wakayungizya kuti: “Ndime Jehova, ooyo wakakugwisya mu-Uri yamaKkaludiya kuti ndikupe nyika eeyi kayili lukono lwako.” 8 Kuzwa waawo, Abbramu wakati: “Mwaami Singuzuzyoonse Jehova, ndilaziziba biyeni kuti ndizooyibweza kayili lukono?” 9 Leza wakamusandula kuti: “Bweza pule wang’ombe uuli aaminyaka iitatu ampongo mpwizi iili aaminyaka iitatu amugutu uuli aaminyaka iitatu anziba amwana wankwilimba.” 10 Nkinkaako, wakazibweza zyoonse wazinenga muzipanzi zibili, chimwi chipanzi wakachibikka ooku, chimwi wachibikka ooku pesi tuyuni taakatunenga pe. 11 Bayuni balya nyama bakali kusika aanyama iinengedwe, pesi Abbramu wakali kubatanda.
12 Zuba kalili lyaba aafwiifwi kubbila, Abbramu wakajatwa aang’onzi mpati alubo wakasikilwa aamudima mupati uuyoosya. 13 Mpawo Leza wakati kuli Abbramu: “Ziba choonzyo kuti bana bako bazooba bamuzwakule munyika iitali yabo mpawo bantu bamunyika eeyo bazoopa kuti babe bazike akubapenzya kwaminyaka iili 400. 14 Pesi chisi nchibatazoobelekele ndizoochibeteka, kuzwa waawo, bazoozwa kabali aazintu zyiingi. 15 Pesi iwe, uzoofwa muluumuno. Uzoozikkwa kuli wapona minyaka myiingi. 16 Nikuba oobo, bazooboola ookuno kalili lyaba zyalani lyachine, nkaambo tachinasika pe chiindi chakuti ma-Amori bapegwe chisubulo akaambo kakubisya kwabo.”
17 Zuba nilyakabbila alubo kakuli kwaba mudima mupati, kwakaboneka bbibi lyamulilo alambe liyaka lyakayinda aakati kazipanzi zyabanyama banengedwe. 18 Mubuzuba oobo, Jehova wakapanga chizuminano a-Abbramu kati: “Bana bako ndizoobapa nyika eeyi kuzwa kumulonga wa-Ijipita kusika kumulonga mupati, mulonga waYufurati: 19 nyika yamaKkeni, yamaKkenizi, yamaKkadimoni, 20 yamaHeti, yamaPerezi, yamaRefayimu, 21 yama-Amori, yamaKkenani, yamaGigashi ayamaJebbusi.”
16 Mwanakazi wa-Abbramu Sarayi taakamuzyalila bana pe, pesi wakali aamubelesi waku-Ijipita wakali kutegwa Hagari. 2 Nkinkaako, Sarayi wakati kuli Abbramu: “Jehova wapa kuti nditabi aabana. Ndikumbila kuti woone aamubelesi wangu. Amwi ndilakonzya kuba aabana kwiinda mulinguwe.” Abbramu wakaziswiilila nzyaakaamba Sarayi. 3 Abbramu naakakkala minyaka iili kkumi munyika yaKkenani, Sarayi mwanakazi wa-Abbramu, wakabweza Hagari mubelesi wakwe waku-Ijipita mpawo wakamupa mulumaakwe Abbramu kuti abe mwanakazi wakwe. 4 Nkinkaako, Abbramu wakoona aaHagari mpawo wakaba aada. Hagari naakabona kuti waba aada, wakasaanguna kusampawula namalelo wakwe.
5 Mpawo Sarayi wakati kuli Abbramu: “Ndilikupenzegwa akaambo kanduwe. Ndime ndakakupa mubelesi wangu, pesi naakabona kuti waba aada, wakasaanguna kundisampawula. Jehova atubeteke ime anduwe.” 6 Nkinkaako, Abbramu wakati kuli Sarayi: “Bona! Mubelesi wako ulimumaboko aako. Chita kufumbwa nchubona kuti chilikabotu.” Sarayi wakapenzya Hagari mpawo Hagari wakachija.
7 Nikwakayinda chiindi, ngilozi yaJehova yakamujana kukasawu kamaanzi munkanda, kasawu kali munzila iiya kuShuri. 8 Mpawo yakati: “Hagari O mubelesi waSarayi, wazwa kuli alubo uya kuli?” Wakati: “Ndilikuchija namalelo wangu Sarayi.” 9 Ngilozi yaJehova yakati kulinguwe: “Bweeda kuli namalelo wako ukalibombye kulinguwe.” 10 Alubo ngilozi yaJehova yakati: “Ndizoopa kuti bana bako bavule loko, zyakuti tabanoobaliki pe.” 11 Ngilozi yaJehova yakayungizya kuti: “Lino ulaada, uzootumbuka mwana mulombe alubo weelede kumuuzika zina lyakuti Ishumayeli,* nkaambo Jehova waamvwa mapenzi aako. 12 Mwana ooyo uzooba mbuli donki* lyamusokwe. Uzoolwana aamuntu woonse alubo muntu woonse uzoolwana aanguwe, uzookkala kaanzeene ababbululu bakwe.”*
13 Mpawo Hagari wakayita zina lyaJehova, ooyo wakali kwaambuulaawe kati: “Nduwe Leza uubona,” nkaambo wakati: “Teebiya ndamubona ooyo uundibwene?” 14 Chikala eecho nchichakayitwa kuti Bberi-lahayi-royi.* (Chili aakati kaKkadeshi aBberedi.) 15 Nkinkaako, Hagari wakazyalila Abbramu mwana mulombe, mpawo Abbramu wakawuzika mwanaakwe ngwaakazyalilwa aaHagari zina lyakuti Ishumayeli. 16 Abbramu wakali aaminyaka iili 86 chiindi Hagari naakamuzyalila Ishumayeli.
17 Abbramu naakali aaminyaka iili 99, Jehova wakalibonia kuli Abbramu mpawo wakati kulinguwe: “Ndime Leza Singuzuzyoonse. Yenda kunembo lyangu alubo ulitondeezye kuti taakwe nchusolwaacho pe. 2 Ndizoopanga chizuminano changu aakati kangu anduwe alubo ndizookuvuzya loko.”
3 Naakamvwa oobo, Abbramu wakavuntama aansi mpawo Leza wakayinkilila kunembo kwaambuula aanguwe kati: 4 “Pesi ime, ndakapanga chizuminano anduwe, kwaamba choonzyo, uzooba wisi wazisi zyiingi. 5 Zina lyako tuchinooli Abbramu* pe, pesi uzootegwa Abbrahamu* nkaambo ndizoopa kuti ube wisi wazisi zyiingi. 6 Ndizoopa kuti ube aabana biingi loko alubo ndizoopa kuti zisi zyiingi zizwe mulinduwe abaami bazoozwa mulinduwe.
7 “Ndizoobamba chizuminano changu aakati kangu anduwe aakati kabana bako bachiza, mumazyalani aabo woonse aachiza kuti chibe chizuminano chitamani kuti ndibe Leza wako awabana bako bachiza. 8 Iwe abana bako bachiza ndizoomupa nyika njwaakakkala kuli mweenzu, nyika yoonse yaKkenani kuti ibe lukono lutamani mpawo ime ndizooba Leza wabo.”
9 Leza wakayungizya kuti kuli Abbrahamu: “Pesi iwe weelede kubamba chizuminano changu, iwe abana bako bachiza mumazyalani aabo woonse. 10 Eechi nchiichizuminano changu aakati kangu anduwe nchweelede kubamba abana bako bachiza: Muntu woonse wachaalumi aakati kanu weelede kupalulwa. 11 Kupalulwa ooku kuzooba chitondeezyo chachizuminano chili aakati kangu andinywe. 12 Mumazyalani aako woonse, mwana woonse wachaalumi uuli aamazuba aali musanu aatatu kazyedwe weelede kupalulwa, muntu woonse uuzyalilwa mung’anda yako alubo muntu woonse uutali wabana bako pesi wakawulwa aamali kumweezu. 13 Muntu wachaalumi woonse uuzyalilwa mung’anda yako amuntu woonse wachaalumi uuwulwa aamali yako weelede kupalulwa alubo chizuminano changu chili munyama yanu chizooba chizuminano chitamani. 14 Kuti mwaalumi taapalulwa, weelede kujayigwa. Unooli watyola chizuminano changu.”
15 Mpawo Leza wakati kuli Abbrahamu: “Mwanakazi wako Sarayi* utachinoomwiiti kuti Sarayi pe, nkaambo zina lyakwe uzooba Sara.* 16 Ndizoomulongezya alubo ndizookupa mwana mulombe kwiinda mulinguwe. Ndizoomulongezya alubo zisi zizoozwa mulinguwe; baami babantu bazoozwa mulinguwe.” 17 Abbrahamu naakamvwa oobo, wakavuntama aansi mpawo wakasaanguna kuseka akulyaambuuzya mumoyo kati: “Mudaala uuli aaminyaka iili 100 nga ulamuzyala na mwana, aSara uuli aaminyaka iili 90 nga ulamuzyala na mwana?”
18 Nkinkaako, Abbrahamu wakati kuli Leza wakasimpe: “Ndikumbila kuti ulongezye Ishumayeli!” 19 Mpawo Leza wakati: “Mwanakazi wako Sara, uzookuzyalila mwana mulombe, weelede kuzoomuuzika kuti Izakka.* Ndizoopanga chizuminano changu anguwe kuti chibe chizuminano chitamani kubana mbatazoobe aabo. 20 Pesi nzwaawamba atala a-Ishumayeli, ndazimvwa. Ndizoomulongezya, ndizoopa kuti abe aabana biingi, ndizoomuvuzya loko. Uzoozyala bazulwidi bali 12 alubo ndizoopa kuti abe chisi chipati. 21 Nikuba oobo, ndizoopanga chizuminano changu a-Izakka, ooyo Sara ngwatazookuzyalile aachiindi eechi chibikkidwe munyaka uuza.”
22 Leza naakamaninsya kwaambuulaawe, wakazwa aali Abbrahamu. 23 Mpawo Abbrahamu wakabweza Ishumayeli mwanaakwe abaalumi boonse bakazyalilwa mung’anda yakwe amuntu woonse ngwaakawulide aamali, muntu woonse wachaalumi wamung’anda ya-Abbrahamu mpawo wakabapalula mubuzuba mbuboobo, mbuli mbaakamubuzizye Leza. 24 Abbrahamu wakali aaminyaka iili 99 chiindi naakapalulwa. 25 Alubo mwanaakwe Ishumayeli wakali aaminyaka iili 13 chiindi naakapalulwa. 26 Mubuzuba mbuboobo, Abbrahamu wakapalulwa kuswaanizya amwanaakwe Ishumayeli. 27 Baalumi boonse bamung’anda yakwe, muntu woonse wakazyalilwa mung’anda yakwe amuntu woonse wakawulwa aamali kumweenzu, ambabo bakapalulwaamwi anguwe.
18 Nizyakayinda zintu eezi, Jehova wakalibonia kuli Abbrahamu aakati kaminsamu mipati yaMamure, Abbrahamu naakakkede aamulyango watente zuba kalitwa mwaaba. 2 Wakalungumana mpawo wakabona baalumi batatu bakayimvwi kule-kule. Naakababona, wakachijaana kazwa aamulyango watente kuti akabatambule alubo wakavuntama aansi. 3 Mpawo wakati: “Jehova, kuti kuli wandifwida luzyalo, yinda aamuunzi wamubelesi wako. 4 Inche, amuleke kweetwe twaanzi musanzigwe kumawulu mpawo mukkale munsi aamunsamu. 5 Mbukunga mwasika aamubelesi wanu, amuleke ndeete kankwa kuchitila kuti mujane manguzu.* Mpawo mulakonzya kwiinkilila kunembo alweendo lwanu.” Mpawo bakati: “Nchibotu. Chita mbuli mbwaawamba.”
6 Nkinkaako, Abbrahamu wakachijaanina mutente kuli Sara mpawo wakati: “Fwambaana! Pima zipimyo* zitatu zyafulawa mbotu, wiikande, mpawo upange zinkwa.” 7 Abbrahamu wakachijaanina kutanga lyang’ombe waakusala chipule chang’ombe chiniini chibotu. Wakachipa mubelesi wakwe, ooyo wakachifunda akuchijika chakufwambaana. 8 Kuzwa waawo, wakabweza mafuta amalili anyama yachipule chang’ombe njaakali wajika mpawo wakabikka chakulya kunembo lyabo. Mpawo wakayimikila kumbali lyabo, munsi aamunsamu nibakali kulya.
9 Bakamubuzya kuti: “Ulikuli mwanakazi wako Sara?” Wakasandula kuti: “Mwali mutente.” 10 Umwi wabo wakayinkilila kunembo kwaamba kuti: “Kwaamba choonzyo, ndizooboola lubo kulinduwe aachiindi nchicheechi munyaka uuza alubo mwanakazi wako Sara unooli waba aamwana mulombe.” Sara wakali kuswiilila kali aamulyango watente lyakali kusule aamwaalumi ooyo. 11 Abbrahamu aSara bakali bachembaala, minyaka yakali yeenda. Sara wakali wayinda aachiimo chakuba aamwana.* 12 Nkinkaako, Sara wakasaanguna kuliseka kati: “Kandili ndachembaala oobu, amwaami wangu kali wachembaala oobu, ndizoochijana na chintu chitandibotezye oobu?” 13 Mpawo Jehova wakati kuli Abbrahamu: “Nkamboonzi Sara naaseka akwaamba kuti, ‘Ndizoomuzyala na choonzyo mwana, kandili ndachembaala oobu?’ 14 Kuli chintu chimukachila na Jehova? Ndizooboola lubo aachiindi nchicheechi chibikkidwe munyaka uuza alubo Sara unooli waba aamwana mulombe.” 15 Pesi Sara wakakazya kati, “Teendaseka pe me!” nkaambo wakaliyoowede. Mpawo Leza wakati: “Iiyi waseka.”
16 Baalumi aaba nibakanyampuka kuti beende, anibakatozya kuSodoma, Abbrahamu wakali kweendaabo kalikubasindikila. 17 Jehova wakati: “Ndinookkede kandimusisilide na Abbrahamu zintu nzindiyanda kuchita? 18 Kabi Abbrahamu uzooba chisi chipati loko alubo zisi zyoonse zyaanyika zizoolongezegwa* kwiinda mulinguwe. 19 Nkaambo ndamuziba kabotu, kuchitila kuti alayilile bana bakwe abamung’anda yakwe bachiza kuti babambe nzila yaJehova kwiinda mukuchita zintu zilikabotu alubo ziluleme, kuchitila kuti Jehova achite nzyaakasyomezya atala a-Abbrahamu.”
20 Mpawo Jehova wakati: “Kulila kuli atala aSodoma aGomora nkupati loko alubo zibi zyabo nzilemu loko. 21 Ndilaseluka aansi kuti ndikabone kuti nichoonzyo na kuti balikuchita kweendelana akulila kwasika kulindime. Kuti kakutali oobo, ndilaziba.”
22 Mpawo baalumi aabo bakazwa mpawaawo, beenda kabaya kuSodoma pesi Jehova wakasyaala a-Abbrahamu. 23 Abbrahamu wakaswena aafwiifwi mpawo wakati: “Uzoobanyonyoonaamwi na baluleme abasizibi? 24 Atuteedi kwajanika bantu bali 50 baluleme mumuunzi, uzoobanyonyoona na akuleka kulekelela ndawu eeyi akaambo kabaabo bali 50 baluleme bali mulinjiyo? 25 Tazichiti pe kuti uchite oobo kwiinda mukujaya muntu uululeme, aamwi asizibi kuchitila kuti muntu uululeme asizibi bajane mpindu iikozyenie! Tukoonga wachita oobo pe. Mubetesi wanyika yoonse, takoochita chintu chiluleme na?” 26 Mpawo Jehova wakati: “Kuti ndajana bantu baluleme bali 50 mumuunzi waSodoma, ndizooyilekelela ndawu yoonse akaambo kambabo.” 27 Pesi Abbrahamu wakamusandula lubo kati: “Inche kaka Jehova, ndizumizye kuti ndaambuule lubo, nikuba kuti ndilibulongo adyota. 28 Atuteedi mubalulami bali 50 kwabulika bali musanu, nga ulawunyonyoona na muunzi woonse akaambo kabaabo bali musanu?” Wakamusandula kati: “Tandikoowunyonyoona pe kuti ndajana bali 45 mumoomo.”
29 Pesi wakayinkilila kunembo kwaambuula aanguwe kati: “Ani kuti kwajanika bali 40 mumuunzi?” Wakasandula kuti: “Tandikoowunyonyoona pe akaambo kabaabo bali 40.” 30 Pesi wakayinkilila kunembo kati: “Inche kaka Jehova, utandinyemeni pe, pesi ndizumizye kuti ndaambuule lubo: Ani kuti kwajanika bali 30 biyo?” Wakasandula kuti: “Tandikoowunyonyoona pe kuti ndajana bali 30.” 31 Pesi wakayinkilila kunembo kati: “Inche kaka Jehova, ndizumizye kuti ndaambuule lubo: “Ani kuti kwajanika bali 20 biyo?” Wakasandula kuti: “Tandikoowunyonyoona pe akaambo kabali 20.” 32 Kumamanino wakati: “Inche kaka Jehova, utandinyemeni pe, pesi ndizumizye kuti ndaambuule lubo kamamanino. Atuteedi kwajanika bali kkumi biyo?” Wakasandula kuti: “Tandikoowunyonyoona pe akaambo kabali kkumi.” 33 Jehova naakamaninsya kwaambuula aa-Abbrahamu, wakeenda mpawo Abbrahamu wakabweeda nkwaakali kukkala.
19 Ngilozi zibili zyakasika kuSodoma kalili lyaba goko, mpawo Loti wakalikkede aageedi lyaSodoma. Loti naakazibona wakanyampuka kuti akazitambule mpawo wakavuntama aansi. 2 Mpawo wakati: “Inche kaka nibasimalelo bangu, amuleye kung’anda yamubelesi wanu, mukkale busiku bumwi alubo musanzigwe kumawulu. Kuzwa waawo, muzoofuma mwiinkilile kunembo alweendo lwanu.” Pesi zyakati: “Peepe, tuloona mulubuwa lwamuunzi.” 3 Pesi wakazikombelezya loko zyakuti zyakayinka aanguwe kung’anda yakwe. Wakazibambila pobwe, wajika zinkwa zitakwe bumena mpawo zyakalya.
4 Kabatanoona, baalumi bamumuunzi, nkukwaamba baalumi bamuSodoma, kuzwa kumulombe kusika kumudaala, boonse bakazyunguluka ng’anda kabali nkamu. 5 Bakaliswini kwiita Loti kabalikwaamba kuti: “Bali kuli baalumi basika aang’anda yako sunu goko? Bagwisye aanze, kuchitila kuti toone aabo.”
6 Loti wakazwaanze, waya kumulyango nkubakabede mpawo wakasiya wajala mulyango. 7 Wakati: “Inche kaka beenzuma, mutachiti chibi chili boobu pe. 8 Inche ndili aabana basimbi babili batanabaabuunsi boona aamwaalumi pe. Amuleke ndimweetele mbabo muchite aalimbabo kufumbwa nchimubona kuti nchibotu kulindinywe. Pesi baalumi aaba mutabachiti chintu, nkaambo baza kuzookwabililwa* mung’anda yangu.” 9 Mpawo bakati: “Zwaawa!” Alubo bakayungizya kuti: “Muzwakule ooyu wakaza kuzookkala ookuno, mpawo lino uyanda kutubeteka. Lino tuyanda kukuchitila zibi loko kwiinda nzitwali kuyanda kuchitila baalumi aaba.” Nkinkaako, bakasyanikizya Loti, baswena aafwiifwi amulyango kabayanda kujaya kkoma. 10 Baalumi bakali mung’anda bakatandabika maboko aabo banjizya Loti mung’anda mubakabede mpawo bakajala mulyango. 11 Pesi bakoofwaazya baalumi bakali aamulyango wang’anda, kuzwa kumuniini, kusika kumupati, zyakuti bakakatala kuyanduula mulyango.
12 Nikuba oobo, baalumi aabo bakati kuli Loti: “Ulaabamwi babbululu na oomuno? Bakwaansa, bana balombe, bana basimbi abamwi babbululu bako boonse bali mumuunzi, bagwisye mundawu eeyi! 13 Tuyanda kwiinyonyoona ndawu eeyi nkaambo kulila kuli atala abantu bamumuunzi ooyu, kwaamba choonzyo, kwaba kupati loko kunembo lyaJehova, nzizyo zyapa kuti Jehova atutume kuti tuzoonyonyoone muunzi ooyu.” 14 Nkinkaako, Loti wakazwa mpawo wakasaanguna kwaambuula aabakwaansa bakwe, aabo bakali kuyanda kukwata bana bakwe basimbi alubo wakali kubabuzya kuti: “Amunyampuke, muzwe mundawu eeyi, nkaambo Jehova uzoonyonyoona muunzi ooyu!” Pesi bakwaansa bakwe bakali kubonaanga ulikusaana biyo.
15 Ngilozi zyakafwambaania Loti kaziti: “Nyampuka! Bweza mwanakazi wako abana bako basimbi babili kuchitila kuti utanyonyoonwaamwi amuunzi ooyu akaambo kakubisya kwawo!” 16 Naakachili kuwaya-waya, baalumi aaba bakajata kuboko kwakwe, akuboko kwamwanakazi wakwe amaboko aabana bakwe basimbi babili mpawo bakamugwisya aanze aamuunzi nkaambo Jehova wakamufwida luzyalo. 17 Mbubakabagwisya biyo aanze aamuunzi, umwi wabo wakati: “Amuchije kuti mutafwi! Mutachebi pe alubo taakwe mpumweelede kwiimikila pe mubbooma. Amuchijile kundawu yazilundu kuchitila kuti mutanyonyoonwi pe!”
18 Mpawo Loti wakati kulimbabo: “Akaka Jehova, ooko pe! 19 Mubelesi wako wamufwida luzyalo alubo ulikunditondeezya luzyalo lupati* kwiinda mukundifutula, pesi tandikonzyi pe kuchijila kundawu yazilundu, nkaambo ndiyoowela kuti penzi eeli lilandeenzya kanditanasika pe mpawo ndilafwa. 20 Kuli kawunzi kaniini aafwiifwi alubo ndilakonzya kuchijila nkuko. Inche ndikumbila undizumizye ndichijile nkuko, kuchitila kuti ndifutuke. Nkawunzi kaniini biyo.” 21 Mpawo wakati kulinguwe: “Nchibotu, ndazimvwa nzwaawamba. Tandikoowunyonyoona pe muunzi ngwaawamba. 22 Fwambaana, chijila nkukooko, nkaambo taakwe nchinditachite kusikila ukasike nkukooko.” Nchinchicho muunzi ooyu nchaakawuuzika kuti Zowari.*
23 Zuba lyakali lyazwa Loti naakasika kuZowari. 24 Mpawo Jehova wakapa kuti muSodoma aGomora muwe salufa amulilo, zyakazwa kujulu kuli Jehova. 25 Nkinkaako, wakanyonyoona myuunzi eeyi, kwaamba choonzyo, wakanyonyoona bbooma lyoonse kuswaanizya abantu boonse bakkala mumyuunzi azimena aanyika. 26 Pesi mwanakazi waLoti ooyo wakali musule lyabo, wakasaanguna kucheba mpawo wakaba chuulu chamunyo.
27 Abbrahamu wakabuka kuseeni loko mpawo wakaya kundawu ooko nkwaakayimvwi kunembo lyaJehova. 28 Naakalanga kubbazu lyaSodoma aGomora andawu yoonse yabbooma, wakabona chintu chiyoosya. Kwakali busi busiya mbi bwakali kuunta munyika eeyo, mbuli busi buzwa kundawu kutentelwa zitina. 29 Leza naakanyonyoona myuunzi iili mubbooma, wakamuyeeya Abbrahamu nkaambo wakagwisya Loti mumyuunzi eeyo njaakanyonyoona, mumyuunzi Loti njaakali kukkala.
30 Nikwakayinda chiindi, Loti wakazwa muZowari kalaamwi abana bakwe basimbi babili, mpawo wakasaanguna kukkala muchilawu chazilundu, nkaambo wakayoowa kukkala muZowari. Nkinkaako, wakasaanguna kukkala mumpako yabbwe kalaamwi abana bakwe basimbi babili. 31 Mpawo mwanaakwe mupati wakabuzya mwanike kuti: “Ndeende wachembaala alubo munyika eeyi taakwe mwaalumi uukonzya koona aandiswe kweendelana aachiyanza chichitwa munyika yoonse. 32 Kuza, tupe ndeende wayini anywe mpawo toonaawe, kuchitila kuti luzubo lwandeende lutafwidilili pe.”
33 Mubusiku mbuboobo, bakaliswini kumunywisya wayini wisi, mpawo mwanaakwe mupati wakanjila woona aawisi. Pesi wisi taakaziba pe kuti mwanaakwe wakoona lili akuti wakabuka lili. 34 Mubuzuba bwakatobela, mupati wakati kumuniini: “Bona, jilo mansiku ndakoona aandeende. Atumupe lubo wayini yakuti anywe lubo mansiku, mpawo unjile woonaawe, kuchitila kuti luzubo lwandeende lutafwidilili pe.” 35 Nkinkaako, mubusiku oobo, bakamupa lubo wisi wayini yakuti anywe mpawo muniini wakanjila woonaawe, pesi wisi taakaziba pe kuti mwanaakwe wakoona lili akuti wakabuka lili. 36 Nkinkaako, bana baLoti boonse bakaminta kuzwa kuli wisi. 37 Mwanaakwe wakusaanguna wakatumbuka mwana mulombe, mpawo wakamuuzika kuti Mowabbu. Nguuwisi wamaMowabbu kusikila sunu. 38 Anguwe muniini wakatumbuka mwana mulombe mpawo wakamuuzika kuti Bbeni-ami. Nguuwisi wama-Amoni kusikila sunu.
20 Abbrahamu wakalonga kuzwa kundawu eeyo, waya kunyika yaNegebbu alubo wakasaanguna kukkala aakati kaKkadeshi aShuri. Naakali kukkala* kuGerari, 2 Abbrahamu wakayindulula lubo kwaamba atala amwanakazi wakwe Sara kuti: “Muchizi wangu.” Nkinkaako, mwaami Abbimelekki wakuGerari wakalayilila kuti Sara ayetwe mpawo wakamubweza. 3 Nizyakayinda zintu eezi, Leza wakasikila Abbimelekki muchiloto mansiku, mpawo wakati kulinguwe: “Iwe ulifwide akaambo kamwanakazi ngwaabweza mbukunga ulikwetwe alubo ulaamulumaakwe kale.” 4 Nikuba oobo, Abbimelekki taakalinaswena aafwiifwi pe anguwe.* Nkinkaako, wakati: “Jehova, uyanda kujaya chisi chitakwe mulandu* na? 5 Ani teenguwe na wandibuzya kuti, ‘Muchizi wangu’ anguwe mwanakazi teenguwe na wati, ‘Munyaandumi wangu’? Ndachita zintu eezi amoyo uutuba amaboko aatakwe mulandu.” 6 Mpawo Leza wakasimpe wakati kulinguwe muchiloto: “Ndilizi kuti wachita oobo kuli aamoyo uutuba, nzizyo zyapa kuti ndikukasye kuti utandibisizyi pe. Nchindatakuzumizya kuti umugume. 7 Lino bweedezya mwanakazi wamuntu, nkaambo mulumaakwe mupolofita mpawo ulakukombelezezya kuli Leza, kuchitila kuti uzumanane kupona. Pesi kuti teewamubweedezya, ziba kuti choonzyo ulafwa, iwe abamung’anda yako boonse.”
8 Abbimelekki wakafuma kuseeni, wayita babelesi bakwe boonse akubabuzya zintu zyoonse eezi mpawo bakayoowa loko. 9 Kuzwa waawo, Abbimelekki wakayita Abbrahamu wamubuzya kuti: “Niinzi eezi nzwaatuchitila? Ani ndakubisizyaanzi loko zyakuti uyanda kundeetela chibi chipati oobu, ime abwaami bwangu? Nzwaachita tazili kabotu pe.” 10 Abbimelekki wakayinkilila kunembo kubuzya Abbrahamu kuti: “Wakali kuyeeyaanzi loko nwaakali kuchita chintu eechi?” 11 Abbrahamu wakati: “Nkaambo ndakalibuzya kuti, ‘Kwaamba choonzyo, mundawu eeyi bantu tabamuyoowi pe Leza, nkinkaako, balandijaya akaambo kamwanakazi wangu.’ 12 Nikuba oobo, ooyu muchizi wangu choonzyo, mwana wandeende, pesi teemwana wabaama, mpawo wakazooba mwanakazi wangu. 13 Nkinkaako, Leza naakapa kuti kandiyabutuntulika kuzwa mung’anda yandeende, ndakamubuzya kuti: ‘Oobu mbubo mbutanoonditondeezye luyando lutamani: Kufumbwa nkutuya kunoowamba kuti, “Ooyu munyaandumi wangu.”’”
14 Mpawo Abbimelekki wakabweza mbelele, ng’ombe ababelesi bachaalumi abachanakazi, wazipa Abbrahamu mpawo wakamubweedezya mwanakazi wakwe Sara. 15 Abbimelekki wakayungizya kuti: “Nyika eeyi njiyangu. Kkala kufumbwa mpuyanda.” 16 Mpawo kuli Sara wakati: “Njeyi mali yansiliva iili 1 000 njindapa munyaandumi wako. Nchitondeezyo* kuli baabo boonse mbulaabo akunembo lyabantu boonse kuti tukwe mulandu pe akuti toyelede kusampawulwa pe.” 17 Nkinkaako, Abbrahamu wakasaanguna kukomba nkombyo zyakukombelezya kuli Leza wakasimpe, mpawo Leza wakamuponia Abbimelekki amwanakazi wakwe ababelesi bakwe basimbi mpawo bakasaanguna kuba aabana, 18 nkaambo Jehova wakali wapa kuti banakazi boonse bamung’anda ya-Abbimelekki batazyali* akaambo kaSara, mwanakazi wa-Abbrahamu.
21 Jehova wakamuyeeya Sara mbuli mbaakaambide alubo Jehova wakachitila Sara mbuli mbaakasyomezya. 2 Nkinkaako, Sara wakaba aada mpawo wakazyalila Abbrahamu mwana mulombe kali waba munene, aachiindi chakabikkidwe, Leza nchaakali wamusyomezya. 3 Abbrahamu wakawuzika mwanaakwe ngwaakazyalilwa aaSara kuti Izakka. 4 Mpawo Abbrahamu wakapalula mwanaakwe Izakka naakaba aamazuba aakuzyalwa aali musanu aatatu, mbuli Leza mbaakamulayilila. 5 Abbrahamu wakali aaminyaka iili 100 mwanaakwe Izakka naakazyalwa. 6 Mpawo Sara wakati: “Leza wapa kuti ndiseke. Muntu woonse uutamvwe makani aaya ulaseka aamwi aandime.”* 7 Mpawo wakayungizya kuti: “Ngwani wakali kunoobuzya Abbrahamu kuti, ‘Sara uzoonyonsya bana’? Pesi ndamuzyalila mwana kali waba munene oobu.”
8 Mwana wakakomena mpawo wakalesegwa kunyonka alubo Abbrahamu wakabamba pobwe pati mubuzuba Izakka mbwaakalesegwa. 9 Pesi Sara wakali kukkala kabona mwana waHagari mu-Ijipita, ooyo ngwaakazyalila Abbrahamu kafubaazya Izakka. 10 Nkinkaako, Sara wakati kuli Abbrahamu: “Mutande mubelesi ooyu musimbi amwanaakwe, nkaambo mwana wamubelesi ooyu musimbi tazoobi sikukonaamwi amwanaangu Izakka pe!” 11 Pesi makani ngaakaamba atala amwanaakwe akamunyemya loko Abbrahamu. 12 Mpawo Leza wakati kuli Abbrahamu: “Utanyemi pe kumakani ngaakubuzya Sara aali atala amulombe amubelesi wako musimbi. Muswiilile,* nkaambo aabo batazoowambwe kuti mbana bako bazooba kwiinda muli Izakka. 13 Kumakani aali atala amwana wamubelesi wako musimbi, anguwe ndizoopa kuti abe chisi nkaambo mwanaako.”
14 Nkinkaako, Abbrahamu wakafuma kuseeni wabweza chinkwa achibikkilo chamaanzi chachikumba, wazipa Hagari. Wakabikka zintu eezi aagwezyo lyaHagari mpawo wakamubuzya kuti ayende amwanaakwe. Nkinkaako, Hagari wakeenda mpawo wakasaanguna kutuntulika munkanda yamuBberi-shebba. 15 Kumamanino, maanzi aakali muchibikkilo chachikumba akamana mpawo Hagari wakamutontela muziteyo mwanaakwe. 16 Mpawo wakeenda waakukkala aansi alikke kule-kule, kwamusinzo weelene ampukawida kaanta kawaalwa, nkaambo wakati: “Tandiyandi kubona mwanaangu kalikufwa.” Nkinkaako, wakakkala aansi kule-kule mpawo wakasaanguna kulila kali kukwiila.
17 Nikwakayinda chiindi, Leza wakamvwa jwi lyamulombe alubo ngilozi yaLeza yakayita Hagari kuzwa kujulu, mpawo yakati kulinguwe: “Niinzi chakukataazya Hagari? Utayoowi pe nkaambo Leza walimvwa jwi lyamulombe ooko nkwabede. 18 Nyampuka, bweza mwana, umujate kuboko nkaambo ndizoopa kuti abe chisi chipati.” 19 Leza wakajula meso aaHagari, nkinkaako, wakabona chikala chamaanzi mpawo Hagari wakayinka waakuzuzya maanzi muchibikkilo chachikumba mpawo wakapa mwana wanywa. 20 Leza wakali aamulombe ooyu naakali kukomena. Mulombe ooyu wakakkala munkanda alubo wakaba sikuvwima uubelesya twaanta. 21 Wakakkala munkanda yamuParani, mpawo banyina bakamujanina mwanakazi kunyika ya-Ijipita.
22 Aachiindi eecho, Abbimelekki kalaamwi aFikkoli mupati wamasooja wakati kuli Abbrahamu: “Leza uli aanduwe muzintu zyoonse nzuchita. 23 Nkinkaako, konkezya kulindime lino, kwiinda muli Leza kuti tukoondeena pe, ime abana bangu abazukulu bangu akuti ime anyika njwaakakkala uyootutondeezya luyando lutamani mbuli mbundakalutondeezya kulinduwe.” 24 Mpawo Abbrahamu wakati: “Ndakonka, ndilachita oobo.”
25 Nikuba oobo, Abbrahamu wakang’ung’unina Abbimelekki akaambo kachikala chamaanzi nchibakabweza changuzu babelesi ba-Abbimelekki. 26 Abbimelekki wakasandula kuti: “Tandizi pe kuti ngwani wakazichita eezi, teewakandibuzya pe atala anzizyo alubo taakwe nindakamvwa atala anzizyo kusikila sunu.” 27 Kuzwa waawo, Abbrahamu wakabweza mbelele ang’ombe mpawo wazipa Abbimelekki mpawo aaba kabali babili bakapangana chizuminano. 28 Abbrahamu naakapambula bana bambelele bapwizi bali musanu ababili kuzwa kubutanga, 29 Abbimelekki wakati kuli Abbrahamu: “Nkamboonzi nwaapambula bana bambelele bapwizi aaba bali musanu ababili abalikke?” 30 Mpawo wakati: “Weelede kutambula bana bambelele bapwizi aaba bali musanu ababili kuzwa mujaanza lyangu kabuli bukamboni bwakuti ndime ndakasya chikala eechi.” 31 Nzizyo zyakapa kuti ndawu eeyo ayiite kuti Bberi-shebba* nkaambo boonse bakali bachita chikonke kundawu eeyo. 32 Nkinkaako, bakapangana chizuminano kuBberi-shebba mpawo Abbimelekki wakanyampuka aamwi aFikkoli mupati wamasooja aakwe mpawo bakabweeda kunyika yamaFilisiti. 33 Kuzwa waawo, wakabyala munsamu uutegwa mutamarisikki kuBberi-shebba, mpawo kundawu njiyeeyo wakayita zina lyaJehova, Leza uuliwo lyoonse. 34 Alubo Abbrahamu wakakkala* munyika yamaFilisiti kwachiindi chilamfu loko.*
22 Nizyakayinda zintu eezi, Leza wakasimpe wakasunka Abbrahamu mpawo wakati kulinguwe: “Abbrahamu!” mpawo wakasandula kuti: “Ndime aano!” 2 Leza wakati: “Inche ndakumbila ubweze mwanaako mulombe, mwanaako uuzyedwe aalikke, nguyandisya loko, Izakka mpawo wiinke kunyika ya-Moriya, ukamupe kali chipo chitentwa aachilundu nchinditakutondeezye.”
3 Nkinkaako, Abbrahamu wakafuma kuseeni, wasunga chuuno aadonki lyakwe akubweza babelesi bakwe babili, aamwi amwanaakwe Izakka. Wakapanduula nkuni zyachipo chitentwa mpawo wakanyampuka waya kundawu eeyo Leza wakasimpe njaakamutondeezya. 4 Mubuzuba bwachitatu, Abbrahamu wakalanga kunembo mpawo wakayibona ndawu eeyo kachili kule. 5 Mpawo Abbrahamu wakati kubabelesi bakwe: “Amusyaale aawa adonki, pesi ime amulombe tulayinka ookuya tukakombe mpawo tulaboola.”
6 Nkinkaako, Abbrahamu wakabweza nkuni zyachipo chitentwa akuzipa mwanaakwe Izakka kuti abweze. Mpawo we wakabweza mulilo akafulo* mpawo aaba kabali babili bakeendaamwi. 7 Mpawo Izakka wakati kuli Abbrahamu wisi: “Ndeende!” Wakavwiila kati: “Amba mwanaangu!” Mpawo wakayinkilila kunembo kati: “Mulilo ankuni nzezi, pesi ilikuli mbelele yachipo chitentwa?” 8 Mpawo Abbrahamu wakati: “Mwanaangu, Leza ulatupa mbelele yachipo chitentwa.” Kabali babili bakayinkilila kunembo kweenda.
9 Kumamanino, bakasika aandawu eeyo Leza wakasimpe njaakamutondeezezye mpawo Abbrahamu wakayaka chipayililo mpawaawo akubamba nkuni aalinchicho. Wakasunga mwanaakwe Izakka kumaboko akumawulu mpawo wakamulazika aachipayililo aajulu aankuni. 10 Mpawo Abbrahamu wakatandabika kuboko kwakwe, wabweza kafulo* kuti ajaye mwanaakwe. 11 Pesi ngilozi yaJehova yakamwiita kuzwa kujulu kayiti: “Abbrahamu, Abbrahamu!” Wakasandula kuti: “Ndime aano!” 12 Mpawo yakati: “Utamuchisi pe mwana alubo taakwe nchweelede kuchita aalinguwe nkaambo lino ndaziba kuti ulamuyoowa Leza, mbukunga teewandiima pe mwanaako uuzyedwe aalikke.” 13 Abbrahamu wakalanga kunembo mpawo aanembo-nembo, wakabona mugutu wakapatide meja muchiteyo. Mpawo Abbrahamu wakayinka waakubweza mugutu akuupa kawuli chipo chitentwa mundawu yamwanaakwe. 14 Alubo Abbrahamu wakawuzika ndawu eeyo kuti Jehova-jayire.* Nzizyo zipa kuti ambulisunu kayiitwa kuti: “Muchilundu chakwe, Jehova uyoopa ziyandikana.”
15 Mpawo ngilozi yaJehova yakayita Abbrahamu kachibili kuzwa kujulu, 16 kayiti: “‘Ime lwangu ndakonka,’ mbaamba Jehova, ‘akaambo kacheechi nchwaachita akuti teewandikasya mwanaako, ooyo uuzyedwe aalikke, 17 kwaamba choonzyo, ndizookulongezya alubo kwaamba choonzyo, ndizoovuzya bana bako mbuli nyenyeezi zyakujulu ambuli museele wakunkomwe yalwizi alubo mwanaako uzookona geedi lyabasinkondonyina.* 18 Kwiinda mumwanaako, zisi zyoonse zili aanyika zizoolijanina chilongezyo akaambo kakuti waswiilila jwi lyangu.’”
19 Kuzwa waawo, Abbrahamu wakabweeda kubabelesi bakwe, mpawo bakanyampuka babweedaamwi kuBberi-shebba alubo Abbrahamu wakayinkilila kunembo kakkala kuBberi-shebba.
20 Kuzwa waawo, Abbrahamu wakabuzigwa kuti: “Bona, anguwe Milikka wakazyalila mukulanaako Nahori bana balombe: 21 Wakusaanguna ngu-Uzi, mwanikaakwe nguBbuzi aKkemuweli wisi aa-Aramu, 22 Kkesedi, Hazo, Pilidashi, Jidilafu aBbetuweli.” 23 Bbetuweli wakazyala Ribbekka. Bana aaba bali musanu abatatu mbimbabo Milikka mbaakazyalila Nahori mukulana wa-Abbrahamu. 24 Mwanakazi wakwe umwi* wakali kutegwa Rewuma, anguwe wakamuzyalila bana balombe: Tebba, Gahamu, Tahashi aMaakka.
23 Sara wakapona minyaka iili 127. Eeyi njiiminyaka njaakapona Sara. 2 Nkinkaako, Sara wakafwa kuKkiriyati-abba, nkukwaamba muHebburoni, munyika yaKkenani mpawo Abbrahamu wakasaanguna koomoka akulila Sara. 3 Abbrahamu wakanyampuka kazwa mpaakabede mwanakazi wakwe wakali wafwa mpawo wakati kubana baHeti: 4 “Ndilimuzwakule alubo ndilimweenzu uukkede aakati kanu, amundipe ndawu yakuzikka iili aakati kanu kuchitila kuti ndizikke mwanakazi wangu.” 5 Bana baHeti bakasandula Abbrahamu kabati: 6 “Tuswiilile simaleleesu. Iwe ulimuzulwidi waLeza* aakati kesu. Ulakonzya kuzikka mwanakazi wako kufumbwa aandawu yesu yakuzikka njuyanda. Taakwe muntu aakati kesu uukonzya kukwiima ndawu yakwe yakuzikka, zyakuti nga ulakachilwa kuzikka mwanakazi wako.”
7 Nkinkaako, Abbrahamu wakanyampuka alubo wakavuntama kunembo lyabantu bamunyika eeyo, bana baHeti 8 mpawo wakati kulimbabo: “Kuti mwandizumizya kuti ndizikke mwanakazi wangu, amundiswiilile alubo mubuzye Efroni mwana waZohari 9 kuti anduuzizye mpako yakwe yabbwe iili kuMakkipela, iili kumamanino aamuunda wakwe. Anduuzizye kamuliwo moonse amali yansiliva iikkwene, kuchitila kuti ndibe aandawu yangu yakuzikka bafu.”
10 Efroni wakalikkede aakati kabana baHeti. Nkinkaako, Efroni muHeti wakasandula Abbrahamu, bana baHeti kabamvwide akunembo lyabantu boonse bakali kunjila mumuunzi wakwe, kati: 11 “Peepe simalelaangu! Ndiswiilile. Ndilikukupa muunda ampako yabbwe iili mumo. Ndilikukupa kunembo lyabana babantu bangu. Zikka mwanakazi wako.” 12 Mpawo Abbrahamu wakavuntama kunembo lyabantu bamunyika eeyo, 13 waambuula aa-Efroni bantu kabamvwide kati: “Inche kaka ndiswiilile! Ndilakupa mali yansiliva yamuunda ooyu iikkwene. Ibweze kuchitila kuti ndikazikke mwanakazi wangu nkukooko.”
14 Efroni wakasandula Abbrahamu kati: 15 “Simalelaangu ndiswiilile. Nyika eeyi ichita mashekeli* aansiliva aali 400, pesi mali eeyi tayikwe ndaba pe kulindime akulinduwe. Kazikke mwanakazi wako.” 16 Abbrahamu wakamuswiilila Efroni mpawo wakapimina Efroni mali yansiliva njaakaambide, bana baHeti kabamvwide, nkukwaamba mashekeli* aansiliva aali 400, kweendelana abulemu buzuminwa aabasikuuzya. 17 Nkinkaako, muunda wa-Efroni uuli kuMakkipela, ooyo wakali kunembo lyaMamure, nkukwaamba muunda ampako yabbwe iili mumo aminsamu yoonse iili kumugaano kwamuunda, yakaambwa kuti 18 nindawu ya-Abbrahamu njaakawula bana baHeti kabalangide, kunembo lyabantu boonse bakali kunjila geedi lyamuunzi wakwe. 19 Kuzwa waawo, Abbrahamu wakazikka mwanakazi wakwe Sara mumpako yabbwe, mumuunda wakuMakkipela kunembo lyaMamure, nkukwaamba kuHebburoni, munyika yaKkenani. 20 Nkinkaako, bana baHeti bakabweza muunda ampako yabbwe yakali mumo, bapa Abbrahamu kuti ibe ndawu yakwe yakuzikka bafu.
24 Abbrahamu wakali wachembaala, wakali wapona minyaka myiingi alubo Jehova wakali walongezya Abbrahamu muzintu zyoonse. 2 Abbrahamu wakabuzya mubelesi wakwe wakali mupati mung’anda yakwe, ooyo wakali kulanga-langa zintu zyoonse nzyaakalaazyo kuti: “Ndikumbila ubikke kuboko kwako kunsi aachibelo changu 3 mpawo ndilapa kuti ukonke aaJehova, Leza wajulu aLeza wanyika kuti mwanaangu tukoomuyandwiida mwanakazi aakati kabana basimbi bamuKkenani aabo mbindikkede aakati kabo. 4 Pesi weelede kuya kunyika yangu, kunzubo zyangu kuti ukayandwiide mwanaangu Izakka mwanakazi.”
5 Nikuba oobo, mubelesi wakati kulinguwe: “Ani kuti mwanakazi ooyo akakake kuza aandime kunyika eeyi? Ndimutole na mwanaako kunyika iwe nkwaakazwa?” 6 Mpawo Abbrahamu wakati kulinguwe: “Utamutoli nkuko pe mwanaangu. 7 Jehova Leza wakujulu, ooyo wakandibweza kung’anda yandeende akunyika yababbululu bangu, wakaambuula aandime akukonka kulindime kati: ‘Nyika eeyi ndizooyipa bana bako,’ uzootuma ngilozi kunembo lyako alubo kwaamba choonzyo, mwanaangu uyoomujanina mwanakazi nkukooko. 8 Pesi kuti mwanakazi ooyo akakake kuza aanduwe, iwe unooli waangunuka kuchikonke eechi. Pesi mwanaangu utamutoli nkuko pe.” 9 Mpawo mubelesi wakabikka kuboko kwakwe kunsi aachibelo cha-Abbrahamu simalelaakwe alubo wakakonka kulinguwe atala ankani eeyi.
10 Nkinkaako, mubelesi wakabweza nkamela zyasimalelaakwe zili kkumi weenda alubo wakabweza misyobo yoonse yazintu zibotu zyasimalelaakwe. Mpawo wakeenda waya kuMesopotamiya kumuunzi waNahori. 11 Wakapa kuti nkamela zifugame aachikala chakali aanze aamuunzi. Lyakali goko chiindi banakazi nibavuzya kwiinka kukuteka maanzi. 12 Mpawo wakati: “Jehova Leza wasimalelaangu Abbrahamu, pa kuti ndizwidilile sunu alubo tondeezya simalelaangu Abbrahamu luyando lutamani. 13 Lino ndiliimvwi aakasawu kamaanzi alubo bana basimbi babantu bamumuunzi balikuza kuti bazooteke maanzi. 14 Azichitike kuti musimbi ngunditabuzye kuti, ‘Ndikumbila kuti utule nongo yako yamaanzi kuti ndinywe’ mpawo asandule kuti, ‘Amunywe mpawo ndilazitekela ankamela zyanu kuti zinywe,’ abe nguwe ngwaasalila mubelesi wako Izakka. Kuti zichitike munzila eeyi, ndilaziba kuti wamutondeezya luyando lutamani simalelaangu.”
15 Katanamaninsya kwaambuula, Ribbekka mwana waBbetuweli, mwana waMilikka mwanakazi waNahori, mukulana wa-Abbrahamu, wakasika kabikkide nongo yakwe yamaanzi aagwezyo. 16 Musimbi ooyu wakali mubotu loko, wakali nakalindu.* Taakwe mwaalumi wakali woonaawe pe. Wakakunuka waya kukasawu, wazuzya nongo yakwe yamaanzi mpawo waboola. 17 Aachiindi nchicheecho, mubelesi wakachijaana kuti akamuswaane mpawo wakati: “Ndikumbila twaanzi twakunywa munongo yako.” 18 Mpawo musimbi ooyo wakati: “Amunywe simalelaangu.” Musimbi ooyo wakatula nongo yakwe, wayijatila mujaanza, wamupa maanzi aakunywa. 19 Naakamaninsya kumupa maanzi aakunywa, musimbi ooyo wakati: “Ankamela zyanu ndilazitekela maanzi aakunywa kusikila zigondwe.” 20 Aachiindi nchicheecho, wakatila maanzi aakali munongo muchinywido alubo wakabweeda twiingi kuyooteka maanzi kuchikala ankamela zyakwe zyoonse wakazitekela maanzi aakunywa. 21 Chiindi choonse eechi, mwaalumi ooyu wakaliwumwide kamuzilikilide kali kugamba, kali kuyeeya kuti Jehova wapa kuti lweendo lwakwe luzwidilile na naakuti pe.
22 Nizyakamana kunywa nkamela, mwaalumi ooyu wakabweza nweenwe yamumpemo yangolida yakali kulema hafu yashekeli* atwakuzwaata mumaboko twangolida tubili twakali kulema mashekeli* aali kkumi. 23 Mpawo mwaalumi ooyo wakati: “Ndibuzye yoomusimbi, ulimwanaani? Nga tulayijana na ng’anda yakoona kung’anda yawuso?” 24 Mpawo musimbi ooyo wakati kulinguwe: “Ndili mwana waBbetuweli, ooyo Milikka ngwaakazyalila Nahori.” 25 Alubo musimbi ooyo wakayungizya kuti: “Tulaazyo zyoonse, masokwe achakulya chankamela kuswaanizya andawu yakoona.” 26 Mwaalumi ooyo wakakotama akuvuntama aansi kunembo lyaJehova 27 mpawo wakati: “Atembawulwe Jehova Leza wasimalelaangu Abbrahamu, nkaambo taakwe naaleka kutondeezya luyando lutamani akusyomeka kuli simalelaangu. Jehova wandizulwida kuti ndisike kung’anda yababbululu basimalelaangu.”
28 Musimbi wakachijaana kuyoobuzya bamung’anda yabanyina. 29 Ribbekka wakali aamunyaandumi wakali kutegwa Labbani. Nkinkaako, Labbani wakachijaana kaya kumwaalumi wakali aanze kukasawu. 30 Naakabona nweenwe yamumpemo atwakuzwaata twakali mumaboko aamuchizi wakwe, anaakamvwa majwi aamuchizi wakwe Ribbekka, ooyo wakali kuti, “Mbobu mbaambuula andime mwaalumi ooyo,” wakayinka kuti akaswaanane aamwaalumi ooyo wakachiimvwi aankamela kukasawu. 31 Naakasika wakati: “Kuza iwe nuulongezedwe aaJehova. Uchiimvwilidiinzi aanze? Ndakubambila kale ng’anda andawu yankamela.” 32 Kuzwa waawo, mwaalumi ooyo wakanjila mung’anda mpawo wakaangununa* nkamela wazipa masokwe achakulya chankamela amaanzi aakuti asambe kumawulu, kuswaanizya amawulu aabaalumi mbaakalaabo. 33 Chakulya nichakabikkwa kunembo lyakwe, mwaalumi ooyo wakati: “Tandikoolya pe kusikila ndimubuzye nzindiyanda kwaamba.” Nkinkaako, Labbani wakati: “Amba!”
34 Mwaalumi ooyo wakati: “Ndili mubelesi wa-Abbrahamu. 35 Jehova wamulongezya loko simalelaangu akupa kuti anote kwiinda mukumupa mbelele ang’ombe, nsiliva angolida, babelesi bachaalumi abachanakazi ankamela amadonki. 36 Mukuyungizya, Sara mwanakazi wasimalelaangu, wakazyalila simalelaangu mwana mulombe kali wachembaala alubo simalelaangu uzoomupa zyoonse nzyalaazyo. 37 Nkinkaako, simalelaangu wakapa kuti ndikonke kaamba kuti: “Utayandwiidi mwanaangu mwanakazi wakukwata aakati kabana basimbi bamaKkenani bali aanyika njindikkede. 38 Utachitoobo pe, pesi weelede kwiinka kung’anda yandeende, kumpuli yangu ukayandwiide mwanaangu mwanakazi.” 39 Pesi simalelaangu ndamubuzizye kuti: “Ani kuti mwanakazi ooyo akakake kuza aandime?” 40 Mpawo wakati kulindime: ‘Jehova, ooyo ngundeendaawe uzootuma ngilozi yakwe kuti yeende aanduwe. Alubo kwaamba choonzyo lweendo lwako luzoozwidilila. Nkinkaako, mwanaangu weelede kumuyandwiida mwanakazi kuzwa kumpuli yangu alubo kuzwa mung’anda yandeende. 41 Kuti wayinka kuli bamumpuli yangu mpawo baleka kukupa mwanakazi, unooli waangununwa kuchikonke chako nchwaandikonkezya. Eezi zilakwaangununa kuchikonke chako.’
42 “Nindasika aakasawu sunu, ndati: ‘Jehova Leza wasimalelaangu Abbrahamu, kuti upe kuti lweendo lwangu luzwidilile, 43 nzezi zyeelede kuchitika, nindanooyimvwi aakasawu kamaanzi. Musimbi uutasike kuzooteka maanzi mpawo ngunditabuzye kuti, “Ndikumbila twaanzi twakunywa munongo yako,” 44 mpawo andisandule kuti: “Ngaya maanzi nywa, ankamela zyako ndilazitekela maanzi,” abe nguumwanakazi Jehova ngwanooli wasalila mwana wasimalelaangu.’
45 “Kandichilyaambuuzya mumoyo, ndabona Ribbekka kali kuza kapikwide nongo yakwe aagwezyo mpawo wakunukila kukasawu, wasaanguna kuteka maanzi. Mpawo ndati kulinguwe: ‘Ndikumbila maanzi aakunywa.’ 46 Kuzwa waawo, watula nongo yakwe kuzwa aagwezyo chakufwambaana mpawo wati: ‘Amunywe, ankamela zyanu ndilazitekela maanzi.’ Ndanywa mpawo ankamela zyangu wazitekela maanzi. 47 Kuzwa waawo, ndamubuzya kuti: ‘Ulimwanaani?’ Mpawo wasandula kuti: ‘Ndili mwana waBbetuweli, mwana waNahori, ooyo Milikka ngwaakamuzyalila.’ Nkinkaako, ndamubikka nweenwe atwakuzwaata kumaboko. 48 Kuzwa waawo, ndakotama akuvuntama aansi kunembo lyaJehova, ndatembawula Jehova Leza wasimalelaangu Abbrahamu, ooyo wandizulwida munzila iili njiyo kuti ndibweze mwana musimbi wamukulana wasimalelaangu, kuti abe mwanakazi wamwanaakwe. 49 Lino amundibuzye kuti mulamutondeezya luyando lutamani na akusyomeka simalelaangu. Kuti kamutakonzyi, amundibuzye kuchitila kuti ndibone kuti ndilachita biyeni.”*
50 Mpawo Labbani aBbetuweli bakamusandula kuti: “Makani aaya azwa kuli Jehova. Tatukonzyi pe kukubuzya kuti iiyi naakuti peepe.* 51 Ngoyu Ribbekka, yinkaawe akabe mwanakazi wamwana wasimalelaako mbuli mbaamba Jehova.” 52 Mubelesi wa-Abbrahamu naakamvwa nzibakaamba, aachiindi nchicheecho wakavuntama aansi kunembo lyaJehova. 53 Mpawo mubelesi wa-Abbrahamu wakasaanguna kugwisya zintu zyansiliva azyangolida azigogo mpawo wakazipa Ribbekka alubo zintu ziyandikana wakazipa munyaandumaakwe abanyina. 54 Kuzwa waawo, mubelesi ooyo abaalumi mbaakalaabo bakalya akunywa mpawo bakoona mpawaawo.
Naakabuka kuseeni wakati: “Amundizumizye ndiye kuli simalelaangu.” 55 Munyaandumaakwe abanyina nibakamvwa oobo, bakati: “Amumuleke musimbi ajane bukkala aandiswe kwamazuba aali kkumi mpawo ulakonzya kwiinka.” 56 Pesi wakati kulimbabo: “Mutandikasyi pe mbukunga Jehova wapa kuti lweendo lwangu luzwidilile. Amundizumizye ndiinke, kuchitila kuti ndiye kuli simalelaangu.” 57 Mpawo bakati: “Atwiite musimbi tubuzye kulinguwe.” 58 Bakayita Ribbekka mpawo bakati kulinguwe: “Ulayanda na kwiinka aamwaalumi ooyu?” Mpawo wakasandula kuti: “Ndilayanda.”
59 Nkinkaako, bakamuzumizya muchizi wabo Ribbekka kuti ayinkaamwi asikumulela* amubelesi wa-Abbrahamu abaalumi mbaakalaabo. 60 Bakamulongezya Ribbekka akwaamba kuti: “O muchizi wesu, ba zyuulu zyiindulwidwe zyuulu zili kkumi.* Alubo bana bako abakone mageedi aabaabo* babazonda.” 61 Mpawo Ribbekka ababelesi bakwe bachanakazi bakanyampuka, batanta nkamela, batobela mwaalumi ooyo. Nkinkaako, mubelesi ooyo wakabweza Ribbekka weenda.
62 Izakka wakasika kazwa kubbazu lyakuBberi-lahayi-royi nkaambo wakali kukkala munyika yaNegebbu. 63 Izakka wakali kweendeenda mulusaka goko kuti akayeeyesesye. Naakalanga kunembo, wakabona nkamela zyakali kuza. 64 Ribbekka naakalanga kunembo wakabona Izakka mpawo wakafwambaana kuseluka aankamela. 65 Alubo wakabuzya mubelesi kuti: “Ngwani mwaalumi uulya ulikweendeenda mulusaka, uuza buza kulindiswe?” Mpawo mubelesi wakati: “Ngusimalelaangu.” Nkinkaako, Ribbekka wakabweza mulembo walivumba kumutwe. 66 Mpawo mubelesi wakabuzya Izakka zintu zyoonse nzyaakali wachita. 67 Kuzwa waawo, Izakka wakanjizya Ribbekka mutente lyaSara banyina. Nkinkaako, wakabweza Ribbekka waba mwanakazi wakwe alubo wakamuyanda loko. Izakka wakawumbulizigwa musule aakufwidwa aabanyina.
25 Abbrahamu wakakwata umwi mwanakazi wakali kutegwa Kketura. 2 Mukuya kwachiindi, mwanakazi ooyo wakamuzyalila Zimurani, Jokkishani, Medani, Midiyani, Ishibbakki aShuwa.
3 Jokkishani wakazyala Shebba aDedani.
Bana baDedani bakali Ashurimu, Letushimu aLewumimu.
4 Bana baMidiyani bakali Efa, Eferi, Hanokki, Abbida a-Elida.
Boonse aaba bakali bana baKketura.
5 Nikwakayinda chiindi, Abbrahamu wakapa Izakka zintu zyoonse nzyaakalaazyo, 6 pesi Abbrahamu wakabapa zipo bana bakwe mbaakazyala kwiinda muli bamwi banakazi.* Kachipona, wakati bana bakwe baye kubuzwezuba, kule amwanaakwe Izakka, nkukwaamba kuti, baye kunyika yakubuzwezuba. 7 Abbrahamu wakapona minyaka iili 175. 8 Mpawo Abbrahamu wakayoya kamamanino alubo wakafwa kali wapona minyaka myiingi, kali wachembaala akukkutisikana mubuumi mpawo bakamuzikka mbuli mbubakazikka masianyinakulu. 9 Bana bakwe Izakka a-Ishumayeli bakamuzikka mumpako yabbwe kuMakkipela mumuunda wa-Efroni mwana waZohari muHeti. Ndawu eeyi ilikunembo aaMamure, 10 nkukwaamba muunda Abbrahamu ngwaakawula kubana baHeti. Ooko nkuko Abbrahamu nkwaakazikkwaamwi amwanakazi wakwe Sara. 11 Abbrahamu naakafwa, Leza wakayinkilila kunembo kulongezya mwanaakwe Izakka alubo Izakka wakali kukkala kuBberi-lahayi-royi.
12 Aaya ngiimakani aali atala a-Ishumayeli mwana wa-Abbrahamu, ooyo Hagari mu-Ijipita mubelesi waSara ngwaakazyalila Abbrahamu.
13 Aaya ngiimazina aabana ba-Ishumayeli amazina aabo kweendelana ankuzizwa mpuli zyabo: Mwana wakusaanguna kuzyalwa wa-Ishumayeli nguNebbayoti, kakutobela Kkedari, Adibbeli, Mibbisamu, 14 Mishima, Duma, Masa, 15 Hadadi, Tema, Jeture, Nafishi aKkedema. 16 Aaba mbibakali bana ba-Ishumayeli alubo aaya ngaakali mazina aabo kweendelana azilawu zyabo ambubakakkede mumatente,* bakali bazulwidi bali 12 kweendelana ampuli zyabo. 17 Ishumayeli wakapona minyaka iili 137, mpawo wakayoya kamamanino wafwa alubo wakazikkwa mbuli mbubakazikkwa masianyinakulu. 18 Bana ba-Ishumayeli bakakkala kuzwa kuHavila, aafwiifwi akuShuri iili aafwiifwi aku-Ijipita, kuyoosika ku-Asiriya. Ishumayeli wakakkala aafwiifwi ababbululu bakwe boonse.*
19 Aaya ngiimakani aali atala a-Izakka mwana wa-Abbrahamu.
Abbrahamu wakazyala Izakka. 20 Izakka wakali aaminyaka iili 40 naakakwata Ribbekka, mwana musimbi waBbetuweli mu-Aramu wakuPadani-aramu, muchizi waLabbani mu-Aramu. 21 Izakka wakaliswini kakombelezya Jehova akaambo kamwanakazi wakwe, nkaambo taakali kuzyala pe. Nkinkaako, Jehova wakakumvwa kukombelezya kwa-Izakka, mpawo mwanakazi wakwe Ribbekka wakaba aada. 22 Mpawo bana bakali mwida bakasaanguna kulwana, zyakuti wakaamba kuti: “Kuti kakuli boobu, ndichiponenaanzi?” Nkinkaako, Ribbekka wakabuzya makani aaya kuli Jehova. 23 Mpawo Jehova wakati kulinguwe: “Mwida lyako muli zisi zibili alubo bantu babili bazoowanzaana kuzwa kulinduwe. Chimwi chisi chinooli aamanguzu kwiinda chimwi alubo mupati uzoobelekela muniini.”
24 Nichakasika chiindi chakutumbuka, Ribbekka wakali aamambile mwida. 25 Wakusaanguna wakazwa kasalala mubili woonse alubo wakali aaboya mubili woonse mbuli chigogo chaboya, nkinkaako, bakamuuzika kuti Isawu.* 26 Mpawo mwanikaakwe wakazwa, kuboko kwakwe kakujisilidi kasindi ka-Isawu, nkinkaako, bakamuuzika kuti Jakkobo.* Izakka wakali aaminyaka iili 60 chiindi Ribbekka naakatumbuka bana aaba.
27 Balombe aaba nibakakomena, Isawu wakaba muvwimi uuli aaluzibo. Wakali mwaalumi wakali kukkala mulusaka, pesi Jakkobo wakali mwaalumi uutakwe kabata. Wakali kukkala mumatente. 28 Izakka wakali kuyandisya Isawu nkaambo wakali kumweetela nyama njaakali kuvwima, pesi Ribbekka wakali kuyandisya Jakkobo. 29 Aali chimwi chiindi, Jakkobo wakali kujika musinza chiindi Isawu naakaboola kuzwa mulusaka kakatede loko. 30 Nkinkaako, Isawu wakati kuli Jakkobo: “Inche kaka fwambaana ndipe musinza uusalala ngulaawo* nkaambo ndakatala loko.”* Nzizyo zyakapa kuti aambwe kuti Edomu.* 31 Mpawo Jakkobo wakati: “Saanguna kunduuzizya cheelelo chako chakuba mwana wakusaanguna kuzyalwa!” 32 Mpawo Isawu wakayungizya kati: “Ndaamba kufwa biya! Cheelelo chakuba mwana wakusaanguna kuzyalwa chindigwasyaanzi loko?” 33 Mpawo Jakkobo wakayungizya kati: “Saanguna kukonka kulindime!” Nkinkaako, Isawu wakakonka kulinguwe mpawo wakawuzizya Jakkobo cheelelo chakwe chakuba mwana wakusaanguna kuzyalwa. 34 Kuzwa waawo, Jakkobo wakapa Isawu chinkwa amusinza wanyangu mpawo Isawu wakalya akunywa, kuzwa waawo, wakanyampuka weenda. Mbuboobu Isawu mbaakanyansya cheelelo chakwe chakuba mwana wakusaanguna kuzyalwa.
26 Aachiindi eecho munyika kwakaba nzala, kuyungizya kuli yeeyo yakaliwo mumazuba aa-Abbrahamu, zyakuti Izakka wakaya kuli Abbimelekki mwaami wamaFilisiti kuGerari. 2 Mpawo Jehova wakalibonia kulinguwe akwaamba kuti: “Utakunukili ku-Ijipita pe. Kkala munyika eeyi njindili kukutondeezya. 3 Kkala munyika eeyi kuli mweenzu. Ndinooli aanduwe alubo ndizookulongezya nkaambo iwe abana bako ndizoomupa nyika zyoonse eezi alubo ndizoochizuzikizya chikonke nchindakakonka kuli wuso Abbrahamu chakuti: 4 ‘Ndizoovuzya bana bako mbuli nyenyeezi zyakujulu alubo bana bako ndizoobapa nyika zyoonse eezi. Alubo zisi zyoonse zyaanyika zizoolijanina chilongezyo kwiinda mubana bako,’ 5 akaambo kakuti Abbrahamu wakaswiilila jwi lyangu akuti wakayinkilila kunembo kuchita nzindiyanda, kubamba malayilile aangu amilawu yangu.” 6 Izakka wakayinkilila kunembo kukkala kuGerari.
7 Bantu bamundawu eeyo nibakali kumubuzya atala amwanakazi wakwe, wakali kwaamba kuti: “Muchizi wangu.” Wakali kuyoowa kwaamba kuti, “Mwanakazi wangu,” nkaambo wakati, “Bantu bamundawu eeyi, balakonzya kundijaya akaambo kaRibbekka,” nkaambo wakali mubotu loko. 8 Nikwakayinda chiindi, Abbimelekki mwaami wamaFilisiti, wakayuna aawindo mpawo wakabona Izakka kalikutondeezya luyando kumwanakazi wakwe* Ribbekka. 9 Mpawo Abbimelekki wakayita Izakka wamubuzya kuti: “Teemwanakazi wako biya! Nkamboonzi nwaakati, ‘Muchizi wangu’?” Mpawo Izakka wakati kulinguwe: “Ndakaamba oobo nkaambo ndakayoowa kuti ndilafwa akaambo kanguwe.” 10 Pesi Abbimelekki wakati: “Niinzi eechi nchwaatuchitila? Umwi muntu walikunoowona aamwanakazi wako mpawo walikunoopa kuti tubisye!” 11 Mpawo Abbimelekki wakalayilila bantu boonse kati: “Kufumbwa muntu uuguma mwaalumi ooyu amwanakazi wakwe, kwaamba choonzyo ulajayigwa!”
12 Izakka wakasaanguna kubyala mbuto munyika eeyo alubo mumunyaka nguyooyo, nzyaakabyala wakazitebula kazyiindulwidwe kwaziindi zili 100, nkaambo Jehova wakali kumulongezya. 13 Mwaalumi ooyo wakanota alubo wakayinkilila kunembo kuzwidilila kusikila wanota loko. 14 Wakaba aamatanga aambelele amatanga aang’ombe ababelesi biingi loko mpawo maFilisiti bakasaanguna kumuchitila bbivwe.
15 Nkinkaako, maFilisiti bakabweza museele, bavwikkila zikala zyoonse zyakasyidwe aababelesi bawisi mumazuba aa-Abbrahamu. 16 Mpawo Abbimelekki wakati kuli Izakka: “Zwa muchilawu chesu, nkaambo waba aamanguzu loko kwiinda ndiswe.” 17 Nkinkaako, Izakka wakazwa mundawu eeyo mpawo wakaakuyaka matente mukkuti lyaGerari* alubo wakasaanguna kukkala nkuko. 18 Izakka wakazifukulula lubo zikala zyakasyidwe mumazuba aawisi Abbrahamu, eezyo nzibakali bavwikkila maFilisiti, Abbrahamu naakafwa. Mpawo Izakka wakazyuuzika mazina wisi ngaakazipede.
19 Babelesi ba-Izakka nibakali kusya mukkuti,* bakajana chikala chakali aamaanzi mabotu. 20 Beembeli bakuGerari bakasaanguna kukazyania abeembeli ba-Izakka kabati: “Maanzi aaya ngeesu.” Nkinkaako, chikala eecho wakachuuzika kuti Esekki,* nkaambo bakali bakazyania aanguwe. 21 Bakasaanguna lubo kusya chimwi chikala, akulicheechi bakasaanguna lubo kukazyania. Nkinkaako, wakachuuzika kuti Sitina.* 22 Nikwakayinda chiindi, wakalonga nkukooko mpawo waakusya chimwi chikala, pesi taakwe nibakakazyania pe atala anchicho. Nkinkaako, wakachuuzika kuti Rehobboti* mpawo wakati: “Jehova lino watupa ndawu mpati alubo wapa kuti tuvule munyika.”
23 Kuzwa waawo, wakatanta kazwa aandawu eeyo, waya kuBberi-shebba. 24 Mubusiku mbuboobo, Jehova wakalibonia kulinguwe mpawo wakati: “Ndime Leza wawuso Abbrahamu. Utayoowi pe, nkaambo ndili aanduwe, ndizookulongezya alubo ndizoovuzya bana bako akaambo kamubelesi wangu Abbrahamu.” 25 Nkinkaako, wakayaka chipayililo mpawaawo alubo wakayita zina lyaJehova. Izakka wakayaka tente lyakwe mpawo babelesi bakwe bakasya chikala mpawaawo.
26 Nikwakayinda chiindi, Abbimelekki wakaza kulinguwe kazwa kuGerari kalaamwi a-Ahuzati sikumupa lulayo aFikkoli mupati wamasooja aakwe. 27 Izakka wakati kulimbabo: “Mwazidaanzi kulindime, mbukunga mwakandizonda akunditanda muchilawu chanu?” 28 Bakamusandula kuti: “Twalibonena kuti Jehova ulaanduwe. Nkinkaako, twakati: ‘Atuchite chikonke chaluumuno aakati kesu anduwe alubo atupangane chizuminano anduwe, 29 chakuti iwe tukootuchitila chintu chibi mbuli mbutwakatakuchitila chintu chibi andiswe, mbukunga anduwe twakakuchitila zibotu kupela mukuti twakati weende muluumuno. Lino Jehova wakulongezya.’” 30 Nkinkaako, wakababambila pobwe mpawo bakalya akunywa. 31 Bakafuma kuseeni mpawo bakakonkezyania. Kuzwa waawo, Izakka wakati beende, mpawo bakeenda muluumuno.
32 Mubuzuba mbuboobo, babelesi ba-Izakka bakasika mpawo bakamubuzya atala achikala nchibakali basya kabati: “Twaajana maanzi!” 33 Nkinkaako, bakachuuzika kuti Shibba. Nzizyo zipa kuti muunzi ooyu wiitwe kuti Bberi-shebba kusikila sunu.
34 Isawu naakaba aaminyaka iili 40, wakakwata Juditi mwana waBbeeri muHeti aBbasemati mwana wa-Eloni muHeti. 35 Banakazi aaba bakali kupa kuti Izakka aRibbekka bawuse.*
27 Izakka kali wachembaala, meso aakwe kaatachiboni kabotu pe, wakayita mwanaakwe wakusaanguna kuzyalwa, Isawu mpawo wakati: “Mwanaangu!” Mpawo wakasandula kuti: “Ndeende!” 2 Wakayinkilila kunembo kati: “Ndachembaala. Tandibuzi pe buzuba mbundifwa. 3 Lino bweza zibelesyo zyako, chikwama adaantambwa wiinke mulusaka ukandivwimine munyama wamusokwe. 4 Mpawo undijikile chakulya chinono nchindiyandisya, undeetele. Mpawo ndilachilya kuchitila kuti ndikulongezye kanditanafwa pe.”
5 Nikuba oobo, Ribbekka wakali kuswiilila Izakka naakali kwaambuula aamwanaakwe Isawu. Isawu wakaya mulusaka kukuvwima kuti akamweetele nyama. 6 Mpawo Ribbekka wakati kumwanaakwe Jakkobo: “Ndamvwa wuso kali kwaambuula aamukulanaako Isawu kati, 7 ‘Kandivwimine munyama mpawo undijikile chakulya chinono. Mpawo ndilye kuchitila kuti ndikulongezye kunembo lyaJehova kanditanafwa.’ 8 Lino mwanaangu, swiilisisya uchite nzindili kukubuzya. 9 Yinka kubutanga ukandeetele mpongo zibili zineneede zichili ziniini mpawo ndijikile wuso chakulya chinono mbuli mbachiyanda. 10 Nindamana uchitole kuli wuso akalye kuchitila kuti akulongezye katanafwa.”
11 Jakkobo wakati kuli banyina Ribbekka: “Mukulanaangu Isawu ulaaboya aamubili, pesi ime nsikwaabo pe. 12 Anikuti ndeende akandaampaampe? Kulaboneka choonzyo kuti ndilikumweena mpawo kuchita oobo kulapa kuti ndilyeetele lutuko kutali chilongezyo pe.” 13 Mpawo banyina bakati kulinguwe: “Mwanaangu, lutuko lwako lulaba lwangu. Iwe chita nzindakubuzya kupela. Yinka ukandeetele nzindaamba.” 14 Nkinkaako, wakayinka waakweetela banyina mpongo eezyo mpawo banyina bakajika chakulya chinono loko mbuli mbaakali kuchiyanda wisi. 15 Kuzwa waawo, Ribbekka wakabweza zigogo zibotu zyamwanaakwe mupati Isawu, eezyo nzyaakabikkide mung’anda, mpawo wakazizwaatika mwanaakwe muniini Jakkobo. 16 Alubo wakamuzwaatika zikumba zyampongo zichili ziniini mumaboko amunsingo mwaakatalikwe masusu. 17 Mpawo wakapa mwanaakwe Jakkobo chakulya chinono achinkwa nchaakali wajika.
18 Mpawo Jakkobo wakayinka kuli wisi wati: “Ndeende!” mpawo wakavwiila kati: “Ndime aano! Nduweni mwanaangu?” 19 Mpawo Jakkobo wakati kuli wisi: “Ndime Isawu mwanaako mupati. Ndachita mbuli mbwaandibuzya. Inche buka ulye nyama njindakuvwimina kuchitila kuti undilongezye.” 20 Mpawo Izakka wakati kumwanaakwe: “Ani wafwambaana kutyeni kwiijana mwanaangu?” Mwanaakwe wakasandula kuti: “Nkaambo Jehova, Leza wako nguwe wayiyeta kulindime.” 21 Mpawo Izakka wakati kuli Jakkobo: “Swena aafwiifwi mwanaangu kuti ndikwaampaampe kuchitila kuti ndizibe kuti nduwe Isawu na choonzyo naakuti pe.” 22 Mpawo Jakkobo wakaswena munsi aawisi Izakka wamwaampaampa, mpawo wakati: “Jwi ndilya Jakkobo pesi maboko ngaa-Isawu.” 23 Izakka taakamuziba pe Jakkobo nkaambo maboko aakwe akali aaboya mbuli maboko aamukulanaakwe Isawu. Nkinkaako, wakamulongezya.
24 Mpawo wakabuzya kuti: “Nduwe mwanaangu Isawu na choonzyo?” mpawo wakasandula kuti: “Iiyi ndime.” 25 Mpawo wakati: “Ndipe nyama yamusokwe ndilye mwanaangu mpawo ndilakulongezya.” Naakaamba oobo, wakamweetela walya alubo wakamweetela wayini wanywa. 26 Mpawo Izakka wisi wakati kulinguwe: “Inche swena aafwiifwi mwanaangu undimyonte.” 27 Nkinkaako, Jakkobo wakaswena aafwiifwi wamumyonta mpawo wisi wakamvwa bweema bwazigogo zyamwanaakwe. Kuzwa waawo, wakamulongezya kati:
“Bweema bwamwanaangu buli mbuli bweema bwalusaka Jehova ndwaalongezya. 28 Leza wakasimpe akupe lume lwakujulu* anyika ilaamanyuwa azilyo zyiingi awayini mpya. 29 Bantu abakubelekele, zisi azikukotamine. Ba simalelo wababbululu bako alubo bana babanyoko abakukotamine. Ulitukidwe muntu woonse uukutuka alubo ulilongezedwe muntu woonse uukulongezya.”
30 Izakka mbaakamaninsya biyo kulongezya Jakkobo, aJakkobo mbaakazwa biyo kunembo lyawisi Izakka, mukulanaakwe Isawu wakaboola kuzwa kukuvwima. 31 Anguwe wakajika chakulya chinono loko wacheeta kuli wisi mpawo wakati kulinguwe: “Buka ndeende ulye nyama njaakuvwimina mwanaako kuchitila kuti undilongezye.” 32 Mpawo Izakka wisi wakati: “Nduweni?” Wakasandula kuti: “Ndime Isawu mwanaako mupati.” 33 Nkinkaako, Izakka wakasaanguna kukankama changuzu mpawo wakati: “Ani mpo ngwani wandivwimina munyama mpawo wandeetela? Ime ndalya kale kutanasika pe mpawo ndamulongezya, kwaamba choonzyo, muntu ooyo uzoolongezegwa!”
34 Isawu naakamvwa majwi aawisi, wakasaanguna kulila ajwi lilaajulu zifwisya nsoni mpawo wakati kuli wisi: “Ndilongezye andime ndeende. Inche kaka ndilongezye andime!” 35 Pesi wisi wakati: “Mwanikaako wasika wandeena kuchitila kuti abweze chilongezyo chali chako.” 36 Mpawo wakati: “Teenzizyo zipa kuti aambwe kuti nguJakkobo na, nkaambo wakanjila aandawu yangu kwaziindi zibili? Wakabweza kale cheelelo changu chakuba mwana wakusaanguna kuzyalwa mpawo lino, wabweza chilongezyo changu!” Alubo wakayungizya kuti: “Taakwe chilongezyo nchwaandisiila na?” 37 Pesi Izakka wakasandula Isawu kati: “Ndamusala kuti abe simalelaako alubo ndapa kuti babbululu bakwe boonse babe babelesi bakwe alubo ndapa kuti ajane zilyo awayini mpya. Niinzi chasyaala nchindikonzya kukuchitila mwanaangu?”
38 Isawu wakati kuli wisi: “Tuchikwe chilongezyo na nichiba chimwi ndeende? Ndilongezye andime ndeende. Inche kaka ndilongezye andime!” Kuzwa waawo, Isawu wakakwiila loko. 39 Mpawo Izakka wisi wakamusandula kuti:
“Bona, unookkala kule loko anyika iili aamanyuwa alubo unookkala kule loko alume lwakujulu.* 40 Unoobelesya sumu kwabuumi bwako boonse alubo unoobelekela mwanikaako. Pesi nwaabona kuti wakatala uzootyola jokwe lyakwe lili munsingo yako.”
41 Nikuba oobo, Isawu wakamunyemena loko Jakkobo akaambo kachilongezyo nchaakapegwa aawisi alubo Isawu wakali kulyaambuuzya mumoyo kati: “Mazuba aakulila ndeende aba aafwiifwi. Aafwa kupela, ndiyanda kuzoomujaya mwanikaangu Jakkobo.” 42 Ribbekka naakabuzigwa majwi aamwanaakwe mupati Isawu, wakatuma muntu kuti akayite mwanaakwe muniini Jakkobo mpawo wakati kulinguwe: “Bona, mukulanaako Isawu uyanda kukukkwichizya kwiinda mukukujaya.* 43 Lino mwanaangu chita nzinditakubuzye. Nyampuka, uchijile kumunyaandumaangu Labbani, kuHarani. 44 Kakkalaawe kwakayindi kusikila bukali bwamukulanaako buzoomane, 45 kusikila kunyema kwamukulanaako kuzoomane alubo kusikila azilube nzwaakamuchitila. Mpawo ndizootuma muntu kuti azookubuzye kuti uboole kuzwa nkukooko. Nkamboonzi nindeelede kusweekelwa aandinywe moonse kamuli babili mubuzuba bumwi?”
46 Ribbekka wakaliswini kubuzya Izakka kuti: “Buumi bwangu tabuchinoneezyi pe akaambo kabana basimbi bamaHeti. Kuti Jakkobo akwate umwi wabana basimbi bamaHeti mbuli bana basimbi aaba bamunyika eeyi, ani buumi bwangu bunoogwasyaanzi biya?”
28 Nkinkaako, Izakka wakayita Jakkobo wamulongezya mpawo wakamulayilila kuti: “Utakwati mwanakazi aakati kabana basimbi bamuKkenani. 2 Yinka kuPadani-aramu kung’anda yaBbetuweli sianyookulu, ukaakukwate mwanakazi kubana basimbi baLabbani munyaandumi wabanyoko. 3 Leza Singuzuzyoonse uzookulongezya akukuvuzya akupa kuti uzyale bana biingi alubo kwaamba choonzyo, uzooba wisi wambungano yabantu biingi. 4 Alubo Leza uzookupa chilongezyo cha-Abbrahamu, iwe abana bako mbutazoobaabo, kuchitila kuti ukone nyika njwaakkala kuli mweenzu, eeyo Leza njaakapa Abbrahamu.”
5 Nkinkaako, Izakka wakati Jakkobo ayende alubo wakazwa waya kuPadani-aramu kuli Labbani mwana waBbetuweli mu-Aramu, munyaandumi waRibbekka banyina aaJakkobo a-Isawu.
6 Isawu wakabona kuti Izakka wakali walongezya Jakkobo akumubuzya kuti aye kuPadani-aramu kuti akakwate mwanakazi nkukooko, akuti naakamulongezya wakali wamulayilila kuti, “Utakwati mwanakazi aakati kabana basimbi bamuKkenani,” 7 akuti Jakkobo wakali waswiilila wisi abanyina akuzwa kuti aye kuPadani-aramu. 8 Isawu wakazoobona kuti bana basimbi bamuKkenani bakali kuchita zintu zyakatali kuyandwa aa-Izakka wisi. 9 Nkinkaako, Isawu wakaya kuli Ishumayeli waakukwata Mahalati, mwana musimbi wa-Ishumayeli mwana wa-Abbrahamu muchizi waNebbayoti, mukuyungizya kubanakazi mbaakalaabo kale.
10 Jakkobo wakazwa muBberi-shebba watozya kuHarani. 11 Nikwakayinda chiindi, wakasika aaliimwi ndawu mpawo wakalibambila koona mpawaawo mbukunga zuba lyakali lyabbila. Nkinkaako, wakabweza bbwe aandawu eeyo walibikka kumutwe lyaba musego alubo wakoona mpawaawo. 12 Mpawo wakalota, lino bona! wakabona matantilo aakali kuzwa aanyika kaasika kujulu alubo kwakali ngilozi zyaLeza zyakali kutanta akuseluka aalingawo. 13 Lino bona! Jehova wakali aajulu aamatantilo aayo mpawo wakati:
“Ndime Jehova Leza wawuso Abbrahamu aLeza wa-Izakka. Nyika eeyo njulede aalinjiyo, ndizookupa njiyo abana bako. 14 Alubo kwaamba choonzyo, bana bako bazooba mbuli museele waanyika alubo uzoomwayikila mundawu yoonse kububbila akubuzwezuba, kunyika akumusanza alubo kwiinda mulinduwe amubana bako, mpuli zyoonse zyaanyika zizoolongezegwa choonzyo.* 15 Ndinooli aanduwe alubo ndizookukwabilila kufumbwa nkuya mpawo ndizookuboozya lubo munyika eeyi. Tandizookusiyi pe kusikila ndizichite nzindakakusyomezya.”
16 Mpawo Jakkobo wakabuka kung’onzi alubo wakati: “Kwaamba choonzyo, Jehova mpali aandawu eeyi, pesi ime teendazizi pe.” 17 Jakkobo wakayoowa mpawo wakayungizya kuti: “Ndawu eeyi ilagambya kaka! Kwaamba choonzyo, eeyi ning’anda yaLeza alubo eeli ndigeedi lyakujulu.” 18 Nkinkaako, Jakkobo wakabuka kuseeni loko, wabweza bbwe ndyaakasegede, walichita kuba bbwe lyakuyeezya mpawo wakatila mafuta aalindilyo. 19 Nkinkaako, wakawuzika ndawu eeyo kuti Bbeteli,* pesi chiindi, muunzi ooyu wakali kwiitwa kuti Luzi.
20 Mpawo Jakkobo wakachita chikonke kati: “Kuti Leza ayinkilile kunembo kali aandime akundikwabilila mulweendo lwangu akundipa chinkwa chakulya azigogo zyakuzwaata 21 akuti ndibweede muluumuno kung’anda yataata, nkukwaamba kuti, Jehova unooli watondeezya choonzyo kuti nguLeza wangu. 22 Mpawo bbwe eeli ndindayimikizya kuti libe bbwe lyakuyeezya, lizooba ng’anda yaLeza alubo kwaamba choonzyo, ndizookupa chakkumi chazintu zyoonse nzutazoondipe.”
29 Kuzwa waawo, Jakkobo wakayinkilila kunembo alweendo lwakwe mpawo wakaya kunyika yabantu baKubuzwezuba. 2 Aali chimwi chiindi, wakabona mugodi mulusaka amatanga aambelele aatatu aakalede kumbali aanguwo nkaambo bakajayide kunywisya matanga aabo aamugodi nguyooyo. Mugodi ooyo wakajalidwe aabbwe pati. 3 Matanga woonse naakabungana mpawaawo, bakakunkulisya bbwe lyakajalide aamugodi mpawo bakanywisya matanga aabo. Nibakamaninsya, bakalikunkulisya lubo bbwe kuti bajale mugodi.
4 Nkinkaako, Jakkobo wakati kulimbabo: “Beenzuma, muzwa kuli?” Mpawo bakati: “Tuzwa kuHarani.” 5 Mpawo wakati kulimbabo: “Mulimuzi na Labbani muzukulu waNahori?” Bakati: “Tulimuzi.” 6 Mpawo wakati kulimbabo: “Ulikabotu na?” Bakamusandula kuti: “Iiyi ulikabotu. Ngoyu mwanaakwe musimbi Rakkeli ulikuza ambelele!” 7 Mpawo wakati: “Lichili sikati tachinasika pe chiindi chakubunganizya matanga. Amuzitekele maanzi mbelele zinywe mpawo muzitole kumachezezyo.” 8 Mpawo bakati: “Tatuzumizigwi pe kuchita oobo kusikila matanga woonse abunganizigwe mpawo tukunkulisye bbwe kuti lizwe aamugodi. Kuti twachita oobo, tulakonzya kunywisya mbelele.”
9 Kachaambuulaabo, Rakkeli wakasika ambelele zyawisi nkaambo wakali mweembeli. 10 Jakkobo naakabona Rakkeli mwana musimbi waLabbani munyaandumi wabanyina ambelele zyaLabbani, chakufwambaana wakayinka waakukunkulisya bbwe lyakajalide aamugodi mpawo wakanywisya mbelele zyaLabbani munyaandumi wabanyina. 11 Jakkobo wakamyonta Rakkeli mpawo Jakkobo wakasaanguna kukwiila kalikulila. 12 Mpawo Jakkobo wakasaanguna kubuzya Rakkeli kuti wakali bbululu wawisi akuti wakali mwana waRibbekka. Rakkeli wakachijaana waakubuzya wisi makani aaya.
13 Labbani mbaakaamvwa biyo makani aali atala aJakkobo mwana wamuchizi wakwe, wakachijaana waakuswaananaawe. Wakamumbundila, wamumyonta mpawo wakamweeta mung’anda yakwe. Jakkobo wakasaanguna kubuzya Labbani zintu zyoonse eezi. 14 Labbani wakati kulinguwe: “Iwe biya ulichifuwa changu anyama yangu.”* Nkinkaako, wakakkalaawe kwamweezi woonse.
15 Mpawo Labbani wakati kuli Jakkobo: “Tazichiti pe kuti undibelekele kupela akaambo kakuti ulibbululu wangu. Ndibuzye, uyanda kuti ndikubbadale aanzi?” 16 Labbani wakali aabana basimbi babili. Mupati wakali kutegwa Leya mpawo muniini wakali kutegwa Rakkeli. 17 Meso aaLeya taakali kweebeka pe, pesi Rakkeli wakali kweebeka, kali mubotu. 18 Jakkobo wakayanda Rakkeli, nkinkaako, wakati: “Ndililipedelede kukubelekela kwaminyaka iili musanu ayibili kuti undipe mwanaako muniini Rakkeli.” 19 Mpawo Labbani wakati: “Zilikabotu kuti ndimupe nduwe kwiinda kuti ndimupe umwi mwaalumi. Yinkilila kunembo kukkala aandime.” 20 Jakkobo wakabeleka kwaminyaka iili musanu ayibili kuti apegwe Rakkeli, pesi mumeso aakwe, yakali mbuli mazuba mache biyo akaambo kanzila njaakali kumuyandaayo.
21 Mpawo Jakkobo wakati kuli Labbani: “Ndipe mwanakazi wangu nkaambo mazuba aangu akkwana kuchitila kuti ndoonaawe.” 22 Labbani naakamvwa oobo, wakabunganizya bantu boonse bamundawu eeyo, wabamba pobwe. 23 Pesi goko, Labbani wakabweza mwaanakwe Leya akumutola kuli Jakkobo kuchitila kuti awoone aanguwe. 24 Alubo Labbani wakabweza mubelesi wakwe wachanakazi Zilipa akumupa Leya kuti abe mubelesi wakwe. 25 Kuseeni Jakkobo wakabona kuti wakali Leya! Nkinkaako, wakati kuli Labbani: “Niinzi eechi nchwaandichitila? Teendakabelekela Rakkeli na? Nkamboonzi nwaandeena?” 26 Mpawo Labbani wakati: “Teechiyanza chesu pe ookuno chakuti mwanike ulasaangunina mukulana kukwatwa. 27 Botelwa kwamviki eeyi amwanakazi ooyu. Nwaamaninsya ulapegwa mwanakazi ooyu umwi mpawo uzoondibelekela lubo kwaminyaka imwi iili musanu ayibili.” 28 Jakkobo wakachita oobo mpawo wakabotelwa kwamviki eeyo amwanakazi ooyu. Kuzwa waawo, Labbani wakamupa mwanaakwe Rakkeli kuti amukwate. 29 Mukuyungizya, Labbani wakabweza mubelesi wachanakazi Bbiliha wamupa mwana wakwe Rakkeli kuti abe mubelesi wakwe.
30 Mpawo Jakkobo wakoona aaRakkeli. Jakkobo wakali kumuyanda loko Rakkeli kwiinda Leya, nkinkaako, wakamubelekela lubo Labbani kwaminyaka iili musanu ayibili. 31 Jehova naakabona kuti Leya taakali kuyandwa pe,* wakapa kuti abe aada,* pesi Rakkeli taakali kuzyala pe. 32 Nkinkaako, Leya wakaba aada mpawo wakatumbuka mwana mulombe alubo wakamuuzika kuti Rubbeni* nkaambo wakati: “Jehova waabona mapenzi aangu nkaambo lino mulumaangu ulasaanguna kundiyanda.” 33 Leya wakaba aada lubo mpawo wakatumbuka mwana mulombe akwaamba kuti: “Akaambo kakuti Jehova waswiilila, mukuti teendakali kuyandwa pe, nzizyo zyapa kuti andipe ayooyu lubo.” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Simiyoni.* 34 Leya wakaba aada lubo mpawo wakatumbuka mwana mulombe, mpawo wakati: “Lino mulumaangu ulaswena aafwiifwi andime nkaambo ndamuzyalila bana balombe batatu.” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Levi.* 35 Mpawo Leya wakaba aada lubo mpawo wakatumbuka mwana mulombe alubo wakati: “Lino ndilatembawula Jehova.” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Juda.* Kuzwa waawo, wakaleka kuzyala.
30 Rakkeli naakabona kuti taakwe naakazyalila Jakkobo bana, wakamuchitila bbivwe mukulanaakwe mpawo wakasaanguna kubuzya Jakkobo kuti: “Ndipe bana, kuti teewachita oobo ndilafwa.” 2 Jakkobo naakamvwa oobo, wakamunyemena loko Rakkeli mpawo wakati: “Ndime Leza na me wakukachizya kuba aabana?” 3 Mpawo wakati: “Ngoyu mubelesi wangu Bbiliha. Wonaawe kuchitila kuti andizyalile bana* akuti kwiinda mulinguwe, andime ndibe aabana.” 4 Mpawo Rakkeli wakapa Jakkobo mubelesi wakwe Bbiliha kuti abe mwanakazi wakwe alubo Jakkobo wakoonaawe. 5 Bbiliha wakaba aada mpawo mukuya kwachiindi wakazyalila Jakkobo mwana mulombe. 6 Rakkeli wakati: “Leza waba mubetesi wangu alubo walimvwa jwi lyangu, zyakuti wandipa mwana mulombe.” Nchaakamuuzika kuti Dani.* 7 Bbiliha mubelesi waRakkeli wakaba aada lubo alubo nikwakayinda chiindi, wakazyalila Jakkobo mwana mulombe wachibili. 8 Mpawo Rakkeli wakati: “Ndalwana changuzu amukulanaangu alubo ndazunda.” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Nafutali.*
9 Leya naakabona kuti wakali waleka kuzyala, wakabweza mubelesi wakwe Zilipa mpawo wakamupa Jakkobo kuti abe mwanakazi wakwe. 10 Zilipa mubelesi waLeya, wakazyalila Jakkobo mwana mulombe. 11 Mpawo Leya wakati: “Ndaba musiko!” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Gadi.* 12 Kuzwa waawo, Zilipa mubelesi waLeya wakazyalila Jakkobo mwana mulombe wachibili. 13 Mpawo Leya wakati: “Ndabotelwa loko! Nkaambo bana basimbi bazoondaambilizya kuti ndilabotelwa.” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Asha.*
14 Rubbeni wakali kweendeenda mumazuba aakutebula wiiti mpawo wakajana michelo iitegwa mamandirakki mulusaka. Nkinkaako, wakayibweza wayitola kuli banyina, Leya. Mpawo Rakkeli wakati kuli Leya: “Inche, ndakumbila amwi mamandirakki aamwanaako.” 15 Mpawo wakati kulinguwe: “Ubonaanga ninkani niini na yakuti wakandinyanga mulumaangu? Lino waabuyanda kubweza na amamandirakki aamwanaangu?” Mpawo Rakkeli wakati: “Nchibotu. Uloona aanduwe sunu mansiku, mpawo iwe undipe mamandirakki aamwanaako.”
16 Jakkobo naakali kuzwa mulusaka goko, Leya wakaza kuti akamutambule mpawo wakamubuzya kuti: “Sunu uloona aandime nkaambo ndakuula aamamandirakki aamwanaangu.” Nkinkaako, Jakkobo wakoonaawe mubusiku mbuboobo. 17 Leza wakamumvwa Leya akumusandula mpawo wakaba aada alubo nikwakayinda chiindi, wakazyalila Jakkobo mwana mulombe wamusanu. 18 Mpawo Leya wakati: “Leza wandipa bulumbu bwangu* akaambo kakuti mulumaangu ndakamupa mubelesi wangu.” Nkinkaako, mwana ooyo wakamuuzika kuti Isakkara.* 19 Mpawo Leya wakaba aada lubo alubo mukuya kwachiindi, wakazyalila Jakkobo mwana mulombe wamusanu awumwi. 20 Leya wakati: “Leza wandipa chipo, ime biya wandipa chipo chibotu. Kumamanino, mulumaangu ulaba aandaba aandime, nkaambo ndamuzyalila bana balombe bali musanu awumwi.” Nkinkaako, wakamuuzika kuti Zebbuloni.* 21 Kuzwa waawo, wakatumbuka mwana musimbi mpawo wakamuuzika kuti Dina.
22 Kumamanino, Leza wakamuyeeya Rakkeli alubo Leza wakamumvwa akumusandula kwiinda mukupa kuti abe aada.* 23 Rakkeli wakaba aada alubo wakatumbuka mwana mulombe mpawo wakati: “Leza waagwisya masampu aangu!” 24 Nkinkaako, wakamuuzika kuti Josefa* akwaamba kuti: “Jehova wapa kuti ndibe aamwana mulombe.”
25 Rakkeli naakatumbuka Josefa, Jakkobo wakabuzya Labbani kuti: “Ndizumizye ndiinke, kuchitila kuti ndibweede kulindiswe kunyika yangu. 26 Ndipe banakazi bangu abana bangu mbindakabelekela kuchitila kuti ndiinke, nkaambo ulizi kabotu mbundakakubelekela.” 27 Mpawo Labbani wakati kulinguwe: “Kuti wandifwida luzyalo, kkala aandime, nkaambo ndaziba kwiinda mukusonda kuti* Jehova ulikundilongezya akaambo kanduwe.” 28 Mpawo wakayungizya kuti: “Wamba nzuyanda kuti ndikubbadale mpawo ndilakubbadala.” 29 Nkinkaako, Jakkobo wakati kulinguwe: “Ulizi kabotu mbundakakubelekela amatanga aako mbaakali kuvula chiindi naakali aandime. 30 Kanditanasika wakali aazintu ziche, pesi kuzwa nindakasika, matanga aako ayungizya akuvula alubo Jehova wakulongezya. Ani mpo ime ng’anda yangu ndilayibelekela lili?”
31 Mpawo wakati: “Ndikupeenzi?” Jakkobo wakati: “Taakwe chintu nchweelede kundipa pe! Pesi ndichitile chintu chimwi biyo eechi, kuti kuyanda kuti ndisaangune lubo kweembela butanga bwako akubulanga-langa. 32 Ndilayinda aakati kabutanga bwako boonse sunu. Aakati kabutanga bwako, gwisya mbelele zili aabusenseele azili aamabata-mabata alubo ugwisye mbelele zyoonse zisalala aakati kabagutu bachili baniini alubo aakati kampongo mpwizi zyoonse, gwisya mpongo zili aabusenseele azili aamabata-mabata. Kuzwa sunu, eeyi njiitanooli mbadalo yangu. 33 Bululami bwangu buzooboneka kuti limwi zuba wazoosika kuzoolanga-langa mbadalo yangu. Mpongo zitakwe busenseele azitakwe mabata-mabata aakati kampongo mpwizi, ambelele zitasalali aakati kabagutu bachili baniini, zinooli nzyakubba kuti zyajanika kulindime.”
34 Mpawo Labbani wakati: “Zilikabotu! Akube mbuli mbwaamba.” 35 Mubuzuba mbuboobo, wakapambula bapule bampongo bali aamyeengo-myeengo abali aamabata-mabata, ampongo mpwizi zyoonse zili aabusenseele azili aamabata-mabata, abagutu boonse bachili baniini bakali aamabata aatuba aboonse bakali kusiya-siya, wazipa bana bakwe kuti kabazilanga. 36 Kuzwa waawo, wakabweza matanga aakwe waatola kule kwamusinzo wakali kweendwa kwamazuba aatatu kuzwa nkwaakabede akwakali Jakkobo. Alubo Jakkobo wakali kweembela matanga aaLabbani aakali asyaala.
37 Mpawo Jakkobo wakatema tusamu tutete twamusitorakki, twamu-alumondi atwamupulani mpawo wakatukupula makwa kuti kuboneke chisamu chituba chamukati mulizimwi ndawu. 38 Mpawo wakabweza tusamu ntwaakakupula, watubikka kunembo lyamatanga mumitiba matanga mwakali kuza kuti azoonywide mumo, kuchitila kuti abe aacheembela kunembo lyatusamu ooto naasika kuzoonywa maanzi.
39 Nkinkaako, matanga akali kutantana kunembo lyatusamu mpawo akali kuzyala bana bali aamyeengo-myeengo, bali aabusenseele abali aamabata-mabata. 40 Mpawo Jakkobo wakapambula bagutu bakali baniini alubo wakachengulusya matanga kuti alange kulizeezyo zyakali aamyeengo-myeengo azyoonse zyakali kusiya-siya zyakali aakati kamatanga aaLabbani. Mpawo Jakkobo wakapambula matanga aakwe kuti ataswaanani aamatanga aaLabbani. 41 Chiindi choonse banyama basimide nibakali kuba aacheembela, Jakkobo wakali kubikka tusamu mumitiba yakunywida maanzi kunembo lyamatanga, kuchitila kuti atantane naasika munsi aatusamu. 42 Pesi chiindi banyama batasimide nibakali kuba aacheembela, Jakkobo taakali kutubikka pe tusamu. Nkinkaako, banyama batasimide bakali kuba baLabbani pesi basimide bakali kuba baJakkobo.
43 Mwaalumi ooyu wakazwidilila loko alubo wakaba aamatanga miingi ababelesi bachaalumi abachanakazi ankamela amadonki.
31 Nikwakayinda chiindi, wakamvwa zintu nzibakali kwaamba bana baLabbani kabali kuti: “Jakkobo wabweza zintu zyoonse zyali zyandeende, alubo wanota loko akaambo kazintu zyandeende.” 2 Jakkobo naakali kubona busyu bwaLabbani, wakabona kuti taakachili kumujata mbuli mbaakali kumujata chiindi. 3 Kumamanino, Jehova wakati kuli Jakkobo: “Bweeda kunyika yamawuso akubabbululu bako alubo ndinooli aanduwe chiindi choonse.” 4 Jakkobo wakatuma mulayizyo kuli Rakkeli akuli Leya kuti baze kumachezezyo kwakali tanga lyakwe, 5 mpawo wakati kulimbabo:
“Ndabona kuti nzila njalikundijataayo wuso yachincha, pesi Leza wandeende wali aandime. 6 Inywe biya muzizi kabotu loko kuti wuso ndakamubelekela aamanguzu aangu woonse. 7 Akuti wuso wakandeena akuchincha mbadalo yangu kwaziindi zili kkumi, pesi Leza taakamuzumizya pe kuti andichitile zintu zibi. 8 Naakali kwaamba kuti, ‘Zili aabusenseele zilaba mbadalo yako,’ tanga lyoonse lyakali kuzyala bana bali aabusenseele, pesi naakali kuti, ‘Zili aamyeengo-myeengo zilaba mbadalo yako,’ tanga lyoonse lyakali kuzyala bana bali aamyeengo-myeengo. 9 Nkinkaako, Leza wakali kugwisya zivuubwa zyawuso kali kuzipa ndime. 10 Aali chimwi chiindi tanga nilyakali kuba aacheembela, ndakalanga mpawo ndakabona muchiloto kuti bapule bampongo bakali kutanta butanga bakali bamyeengo, bali aabusenseele abali aamabata-mabata. 11 Mpawo ngilozi yaLeza wakasimpe yakati kulindime muchiloto, ‘Jakkobo!’ mpawo ndakasandula kuti, ‘Ndime aano.’ 12 Yakayungizya kuti, ‘Langa, mpawo ubone kuti bapule bampongo bali kutanta tanga mbaabo bamyeengo abali aabusenseele abali aamabata-mabata, nkaambo ndazibona zintu zyoonse Labbani nzyaalikukuchitila. 13 Ndime Leza wakasimpe wakalibonia kulinduwe kuBbeteli, ooko nkwaakananika bbwe lyakuyeezya alubo ooko nkwaakachita chikonke kulindime. Lino nyampuka, uzwe munyika eeyi mpawo ubweede kunyika nkwaakazyalilwa.’”
14 Mpawo Rakkeli aLeya bakamusandula kuti: “Kuchili lukono na lwakasyaala ndutukonzya kukona mung’anda yandeende? 15 Tatuboni mbuli bamuzwakule na, mbukunga wakatuuzya alubo wakabelesya mali njaakapegwa aakaambo kandiswe? 16 Bunoti boonse Leza mbwaakabweza kuzwa kuli ndeende mbubwesu abana besu. Nkinkaako, chita zyoonse Leza nzyaakubuzya kuti uchite.”
17 Mpawo Jakkobo wakanyampuka wagadika bana bakwe abanakazi bakwe aankamela, 18 mpawo wakasaanguna kubinga lubono lwakwe loonse akubweza zintu zyakwe zyoonse nzyaakali wajana. Wakabweza zivuubwa zyoonse nzyaakali wabaazyo muPadani-aramu kuti ayinke kuli wisi Izakka kunyika yaKkenani.
19 Labbani naakayinka kukugela mbelele zyakwe, Rakkeli wakabba zibumbwa zyawisi.* 20 Mukuyungizya, Jakkobo wakeena Labbani mu-Aramu kwiinda mukuchija katamubuzizye pe. 21 Alubo Jakkobo wakachija wazubuka Mulonga,* we abamung’anda yakwe azintu zyoonse nzyaakalaazyo mpawo wakatozya kunyika iili aazilundu yakuGiliyadi. 22 Mubuzuba bwachitatu, Labbani wakabuzigwa kuti Jakkobo wakachija. 23 Nkinkaako, Labbani wakayinka aababbululu bakwe mpawo wakamwaandila kwamusinzo weendwa mazuba aali musanu aabili alubo wakamweenzya kunyika yazilundu kuGiliyadi. 24 Mpawo Leza wakasika mansiku muchiloto kuli Labbani mu-Aramu alubo wakati kulinguwe: “Uchenjelele makani ngutaambe kuli Jakkobo, kufumbwa kuti mabotu naakuti mabi.”
25 Nkinkaako, Labbani wakasika kuli Jakkobo, mbukunga Jakkobo wakali wayaka tente lyakwe muchilundu alubo Labbani ababbululu bakwe bakali bayaka matente munyika yazilundu yaGiliyadi. 26 Mpawo Labbani wakati kuli Jakkobo: “Niinzi eechi nchwaachita? Nkamboonzi nwaandeena akubweza bana bangu aanga mbazike babwezegwa kunkondo? 27 Nkamboonzi nwaakachija chakusisikizya akundeena kutandibuzizye pe? Kaansinga wakandibuzya, twalikunoolayana katuli kusekelela akwiimba nyimbo, katulizya nsakalala atuntimbwa. 28 Pesi taakwe nwaakandipa mweenya wakuti ndimyonte bazukulu bangu abana bangu. Wachita chabufuba-fuba! 29 Ndili aamanguzu aakukuchitila zintu zibi pesi Leza wawuso wakaambuula aandime jilo mansiku kati, ‘Uchenjelele makani ngutaambe kuli Jakkobo, kufumbwa kuti mabotu naakuti mabi.’ 30 Lino wabweeda akaambo kakuti ulaachiyandisyo chipati chakubweeda kumuunzi wawuso, pesi nkamboonzi nwaabba baleza bangu?”
31 Jakkobo wakasandula Labbani kati: “Ndakayoowa nkaambo ndakalibuzya kuti, ‘Ulakonzya kundibwezela bana bako changuzu.’ 32 Kufumbwa muntu uutajanike kali aabaleza bako, takoopona pe. Yanduulisisya muzintu zyangu zyoonse kunembo lyababbululu bangu, mpawo kuti uzijane, ubweze zintu zyako.” Pesi Jakkobo taakazi pe kuti Rakkeli nguwe wakali wazibba. 33 Nkinkaako, Labbani wakanjila mutente lyaJakkobo amutente lyaLeya amutente lyababelesi basimbi babili pesi taakazijana pe. Kuzwa waawo, wakazwa mutente lyaLeya, wanjila mutente lyaRakkeli. 34 Rakkeli wakali wabweza zibumbwa,* wazibikka aachuuno chabanakazi chaankamela alubo wakazikkala. Nkinkaako, Labbani wakayanduula mutente lyoonse pesi taakazijana pe. 35 Rakkeli wakati kuli wisi: “Utanyemi pe simalelaangu, tandikonzyi pe kunyampuka kunembo lyako nkaambo zichitika kubanakazi zili aalindime.”* Nkinkaako, wakayanduulisisya koonse pesi taakazijana pe zibumbwa.
36 Mpawo Jakkobo wakanyema loko alubo wakasaanguna kusola Labbani. Kuzwa waawo, Jakkobo wakati kuli Labbani: “Ndakabisyaanzi? Nchibiinzi loko nchindakabisya chapa kuti undaandile kunyemede oobu? 37 Mbukunga lino wayanduula muzintu zyangu zyoonse, niinzi nchwaajana chamung’anda yako? Chibikke aawa kunembo lyababbululu bangu ababbululu bako, mpawo batubeteke ime anduwe. 38 Muminyaka eeyi iili 20 njindali aanduwe, taakwe mbelele yako naakuti mpongo yako yakasowa pe alubo taakwe nindakalya bagutu bamatanga aako pe. 39 Taakwe nindakakweetela chivuubwa chako chakalumwa aamunyama wamusokwe. Kufumbwa chivuubwa chakali kubbigwa sikati naakuti mansiku, wakali kuti ndichibbadale. 40 Sikati zuba lyakali kunditenta. Mansiku ndakali kufwa mpeyo alubo ndakali kukachilwa koona. 41 Ndaba aaminyaka iili 20 kandikkala mung’anda yako. Ndakakubelekela kwaminyaka iili 14 kuti undipe bana bako basimbi babili, aminyaka iili musanu awumwi kuti undipe matanga aako. Pesi wakaliswini kuchincha-chincha mbadalo yangu kwaziindi zili kkumi. 42 Kaansinga Leza wandeende, Leza wa-Abbrahamu aLeza ooyo Izakka ngwayoowa taakali aandime, nikuli ndakazwa chinkwamaanza kulinduwe. Leza waabona mapenzi aangu akubeleka changuzu nkundakali kuchita, nzizyo zyakapa kuti akululamike jilo mansiku.”
43 Mpawo Labbani wakasandula Jakkobo kati: “Bana aaba basimbi mbana bangu, abana babo mbana bangu, amatanga aaya ngaangu azintu zyoonse nzubwene nzizyangu abana bangu basimbi. Niinzi nchindikonzya kuchita sunu kuli baaba akubana babo mbibakazyala? 44 Lino kuza, tupange chizuminano, ime anduwe, chitazoobeleke kachili bukamboni aakati kesu.” 45 Nkinkaako, Jakkobo wakabweza bbwe walyiimikizya kuti libe bbwe lyakuyeezya. 46 Mpawo Jakkobo wakati kubabbululu bakwe: “Amubwezelele mabwe!” Bakaabwezelela baalundika lyaba dwi. Mpawo bakalida mpawaawo aadwi lyamabwe. 47 Labbani wakalyuuzika kuti Jegari-sahaduta,* pesi Jakkobo wakalyuuzika kuti Galedi.*
48 Mpawo Labbani wakati: “Dwi lyamabwe eeli, ngukamboni aakati kangu anduwe sunu.” Nzizyo zyakapa kuti Jakkobo alyuuzike kuti Galedi 49 akuti Ngaziyakulinda, nkaambo wakati: “Jehova ayinkilile kunembo kutulanga ime anduwe nitwaanzaana. 50 Kuti wapenzya bana bangu akutalika kukwata bamwi banakazi, kuyungizya kubana bangu, nikuba kuti taakwe umwi muntu ngutulaawe, utalubi kuti Leza ngukamboni aakati kangu anduwe.” 51 Labbani wakayinkilila kunembo kubuzya Jakkobo kuti: “Ndeli dwi lyamabwe alubo ndeli bbwe ndindayimikizya aakati kako andime. 52 Dwi eeli lyamabwe ngukamboni alubo bbwe eeli lyakuyeezya ngukamboni wakuti tandizooyindi pe aadwi lyamabwe aaya kuti ndikuchitile zintu zibi, anduwe tuzooyindi pe aadwi lyamabwe aaya abbwe eeli lyakuyeezya kuti uzoondichitile zintu zibi. 53 Leza wa-Abbrahamu, aLeza waNahori aLeza wamawisi atubeteke.” Mpawo Jakkobo wakakonka kuli Yooyo wisi Izakka ngwayoowa.
54 Nizyakayinda zintu eezi, Jakkobo wakapa chipayizyo muchilundu alubo wakatamba babbululu bakwe kuti balye chinkwa. Nkinkaako, bakalya akoona muchilundu mumoomo. 55 Mpawo Labbani wakafuma kuseeni, wamyonta bazukulu bakwe abana bakwe basimbi mpawo wakabalongezya. Kuzwa waawo, Labbani wakanyampuka wabweeda kumuunzi wakwe.
32 Jakkobo wakayinkilila kunembo alweendo lwakwe, mpawo ngilozi zyaLeza zyakamuswaana. 2 Mbaakazibona biyo, Jakkobo wakati: “Eeyi nikkeempu yaLeza!” Nkinkaako, ndawu eeyo wakayuuzika kuti Mahanayimu.*
3 Mpawo Jakkobo wakatuma batumwa kunembo lyakwe kuti baye kumukulanaakwe Isawu, kunyika yaSeyiri muchilawu cha-Edomu, 4 mpawo wakabalayilila kuti: “Mbobu mbumweelede kwaamba kuli simalelaangu Isawu, ‘Mbobu mbaamba mubelesi wako Jakkobo: “Ndakkala* aaLabbani kwachiindi chilamfu loko kusikila lino. 5 Ndakaba aang’ombe, madonki, mbelele ababelesi bachaalumi abachanakazi alubo ndilikutuma mulumbe ooyu kuli simalelaangu kuchitila kuti andifwide luzyalo.”’”
6 Nikwakayinda chiindi, batumwa bakaboola kuli Jakkobo mpawo bakati: “Twaswaana mukulanaako Isawu. Lino ulimunzila kuti azooswaanane aanduwe alubo ulaabaalumi bali 400.” 7 Jakkobo wakayoowa loko akukataazikana. Nkinkaako, wakapambula bantu mbaakali aabo kuswaanizya ambelele ampongo, ng’ombe ankamela kuti zibe nkamu zibili. 8 Wakati: “Kuti Isawu walwana imwi nkamu, imwi nkamu ilachija.”
9 Kuzwa waawo, Jakkobo wakati: “O Leza wandeende Abbrahamu aLeza wandeende Izakka, O Jehova, iwe nulikundibuzya kuti, ‘Bweeda kunyika yako akubabbululu bako alubo ndiyookuchitila zibotu.’ 10 Talundeeleli pe luyando lutamani loonse akusyomeka koonse nkwaakanditondeezya ndimubelesi wako, nkaambo nindakazubuka Jodani, ndakali aankoli eeyi kupela, pesi lino, ndaba nkamu zibili. 11 Ndivune kaka ndakombelela kujaanza lyamukulanaangu Isawu, nkaambo ndiyoowela kuti ulakonzya kusika andilwane kuswaanizya abana amanyina. 12 Alubo wakaamba kuti: ‘Kwaamba choonzyo, ndizookuchitila zintu zilikabotu, ndizoopa kuti bana bako bazoobe mbuli museele wamulwizi mwiingi loko uutabaliki pe.’”
13 Alubo wakoona mpawaawo. Kuzwa waawo, wakabweza zimwi zintu zyakwe wazipa Isawu mukulanaakwe: 14 Mpongo mpwizi zili 200, bapule bampongo bali 20, mbelele mpwizi zili 200, bagutu bali 20, 15 nkamela zinyonsya zili 30, ng’ombe mpwizi zili 40, bapule bang’ombe bali 10, madonki mazyazi aali 20 amadonki meenze aali 10.
16 Wakazipa babelesi bakwe. Tanga limwi alimwi lyakeenda alilikke kaayabutobelana mpawo wakati kubabelesi bakwe: “Amuzubuke muye kunembo lyangu alubo mwanooyabweenda, musiye kasinzo aakati katanga limwi alimwi.” 17 Alubo wakalayilila wakusaanguna kuti: “Kuti mukulanaangu Isawu akuswaane mpawo akubuzye kuti, ‘Ulimubelesi wani, uya kuli alubo lubono oolu ndulwani?’ 18 Weelede kwaamba kuti, ‘Ndili mubelesi wamubelesi wako Jakkobo. Eechi nchipo nchaapa simalelaangu Isawu mpawo we Jakkobo uchili musule lyesu.’” 19 Mpawo wakalayilila wachibili awachitatu abaabo boonse bakali kubinga matanga kuti: “Mbuboobu mbumweelede kumubuzya Isawu nimwamuswaana. 20 Alubo mweelede kuyungizya kuti, ‘Mubelesi wako Jakkobo uchili musule lyesu.’” Nkaambo wakali kulibuzya kuti: ‘Kuti ndamubotezya kwiinda mukumupa chipo chili kunembo lyangu mpawo nitwaswaanana, ulanditambula kabotu.’ 21 Babelesi bakwe bakali aazipo bakamusaangunina kuzubuka, pesi we wakoona mukkeempu.
22 Mubusiku mbuboobo wakabuka, wabweza banakazi bakwe babili ababelesi bakwe bachanakazi babili abana bakwe bali 11, wazubuka kuchito chakumulonga waJabbokku. 23 Nkinkaako, wakabazubusya mulonga* akubatola mutala alubo wakazubusya zintu zyoonse nzyaakalaazyo.
24 Jakkobo wakazoochaala aalikke. Mpawo kwakasika mwaalumi wakasaanguna kukkikkilisyania aanguwe kusikila kubuchedo. 25 Mwaalumi ooyo naakabona kuti talikumuzunda pe, wakamujata nsonyo yaakasolo. Mpawo nsonyo yaakasolo kaJakkobo yakagujuka chiindi naakali kukkikkilisyania aanguwe. 26 Mwaalumi ooyo wakati: “Ndileke ndeende nkaambo bwaamba kucha.” Mpawo Jakkobo wakati: “Tandikookuleka pe kusikila undilongezye.” 27 Nkinkaako, mwaalumi ooyo wakati kulinguwe: “Nduweni?” Mpawo wakati: “Ndime Jakkobo.” 28 Mpawo wakati: “Tuchinooyitwi kuti Jakkobo pe, pesi waba Israyeli nkaambo wazundaana aaLeza abantu alubo kumamanino wazunda.” 29 Anguwe Jakkobo wakati: “Inche ndibuzye zina lyako.” Nikuba oobo mwaalumi ooyo wakati: “Nkamboonzi nulikubuzya zina lyangu?” Kuzwa waawo, wakamulongezya aandawu njiyeeyo. 30 Nkinkaako, Jakkobo wakawuzika ndawu eeyo kuti Peniyeli,* nkaambo wakati, “Ndamubona Leza ameso aangu, nikuba oobo ndichili muumi.”
31 Mbaakayinda biyo kuPenuweli,* zuba lyakazwa pesi wakali kusunkuta akaambo kakasolo. 32 Eezi nzizyo zipa kuti ma-Israyeli batalyi malambi aachibelo aansonyo yaakasolo kusikila sunu, nkaambo mwaalumi uulya wakajata nsonyo yaJakkobo yaakasolo.
33 Jakkobo wakatambya meso mpawo wakabona Isawu kalikuza kali aabaalumi bali 400. Nkinkaako, wakapambula bana bakwe. Bamwi wakabapa Leya, bamwi wabapa Rakkeli mpawo bamwi wakabapa babelesi bakwe bachanakazi babili. 2 Wakabikka babelesi bakwe bachanakazi abana babo kunembo mpawo kwatobela Leya abana bakwe, mpawo Rakkeli aJosefa bakali musule lyabo. 3 Mpawo we, wakatunga kunembo lyabo alubo naakali kuyabuswena aafwiifwi amukulanaakwe, wakavuntama aansi kwaziindi zili musanu azibili.
4 Pesi Isawu wakamuchijaanina kuti bakaswaanane mpawo wakamumbundila, wamumyonta alubo boonse bakalila. 5 Isawu naakatambya meso akubona banakazi abana, wakati: “Mbaani aaba mbulaabo?” Jakkobo wakati: “Aaba mbana Leza mbaakapa mubelesi wako.” 6 Mpawo babelesi bachanakazi bakasika abana babo mpawo bakavuntama aansi. 7 Anguwe Leya wakasika abana bakwe mpawo bakavuntama aansi, aJosefa wakasika kalaamwi aRakkeli mpawo bakavuntama aansi.
8 Isawu wakati: “Ani nkamu zyabantu amatanga ngindaswaana nzyanzi?” Mpawo Jakkobo wakasandula kuti: “Nzyakuti simalelaangu andifwide luzyalo.” 9 Mpawo Isawu wakati: “Ndilaazintu zyiingi loko mwanikaangu. Bweza biyo zintu zyako.” 10 Nikuba oobo, Jakkobo wakati: “Peepe. Kuti kuli wandifwida luzyalo, weelede kutambula chipo chizwa mumaboko aangu nkaambo ndacheetela kuti ndibone busyu bwako. Kubona busyu bwako kuli mbuli kubona busyu bwaLeza, mukuti wanditambula kabotu. 11 Inche ndakumbila kaka, tambula chipo changu chitondeezya kuti ndiyanda kuti zikweendele kabotu, nkaambo Leza wakandilongezya alubo ndilaazintu zyoonse nzindiyanda.” Wakaliswini kumukombelezya zyakuti wakachitambula.
12 Nikwakayinda chiindi, Isawu wakati: “Atuzwe tweende mpawo ime ndilatunga kunembo.” 13 Pesi Jakkobo wakati kulinguwe: “Simalelaangu, ulizi kuti ndili aabana baniini akuti ndili aambelele ang’ombe zichinyonsya. Kuti zyabingwa chakufwambaana mubuzuba bumwi, tanga lyoonse lilafwa. 14 Zilikabotu kuti simalelaangu ayinke kunembo lyamubelesi wakwe, pesi ime ndinooza butobela mbichaani-mbichaani kweendelana ambuzikonzya kweenda zivuubwa abana, kusikila ndisike kuli simalelaangu kuSeyiri.” 15 Isawu wakati: “Ndikumbila kukusiila bamwi bantu mbindilaabo.” Mpawo Jakkobo wakati: “Nkamboonzi nuyanda kuchita oobo? Ndifwide luzyalo biyo simalelaangu.” 16 Nkinkaako, mubuzuba mbuboobo Isawu wakabweeda kuSeyiri.
17 Alubo Jakkobo wakeenda kaya kuSukkoti mpawo wakayaka ng’anda yakwe amabondo aalubono lwakwe. Nchicho chakapa kuti awuzike ndawu eeyo kuti Sukkoti.*
18 Naakeenda kuzwa kuPadani-aramu, Jakkobo wakasika oobotu mumuunzi waShekkemu munyika yaKkenani alubo wakayaka matente aakwe aafwiifwi amuunzi ooyo. 19 Mpawo wakawula ndawu kubana baHamori wisi waShekkemu amali yansiliva iili 100, ooko nkwaakayaka tente lyakwe. 20 Wakayaka chipayililo aandawu eeyo mpawo wakachuuzika kuti Leza, Leza wa-Israyeli.
34 Dina mwana waJakkobo ngwaakazyala aaLeya, wakazibide kuswaya* basimbi bamunyika eeyo. 2 Shekkemu mwana waHamori muHivi, ooyo wakali muzulwidi wanyika, naakamubona wakamubweza woonaawe, wamupambanisya. 3 Moyo waShekkemu wakaba aali Dina. Wakamuyanda loko musimbi ooyu alubo wakali kumubuzya majwi aakumoongelezya.* 4 Kumamanino Shekkemu wakati kuli Hamori wisi: “Ndikumbilile musimbi ooyu kuti abe mwanakazi wangu.”
5 Jakkobo naakamvwa kuti Shekkemu wabisya mwanaakwe Dina, bana bakwe bakali aamatanga kumachezezyo. Nkinkaako, Jakkobo wakawumuna biyo kusikila nibakaboola. 6 Nikwakayinda chiindi, Hamori wisi aaShekkemu wakayinka kuyoowambuula aaJakkobo. 7 Pesi bana baJakkobo bakazimvwa zyakachitika mpawo bakaboola kuzwa kumachezezyo mpawaawo. Zyakabachisa alubo bakanyema loko nkaambo Shekkemu wakali wawubula Israyeli kwiinda mukoona aamwana waJakkobo, chintu chakateelede kuchitwa pe.
8 Hamori wakaambuulaabo kati: “Mwanaangu Shekkemu ulikuyanda mwanaanu.* Amumupe amukwate 9 alubo amupange chizuminano chakukwatana* andiswe. Mulatupa bana banu basimbi mpawo inywe mulabweza bana besu basimbi. 10 Amukkale aandiswe alubo tulamupa nyika yakukkala. Amukkale mulinjiyo muchite bbizinesi mulinjiyo, mulyiibe.” 11 Mpawo Shekkemu wakati kuli wisi aaDina akubanyaandumi bakwe: “Amundifwide luzyalo mpawo ndilamupa kufumbwa nzimutaambe. 12 Mulakonzya kwaamba kufumbwa luselo ndumuyanda achipo. Ndililipedelede kumupa kufumbwa nzimutaambe. Amundipe biyo musimbi ooyu kuti abe mwanakazi wangu.”
13 Bana baJakkobo balombe bakasandula Shekkemu awisi Hamori chalweeno nkaambo Shekkemu wakali wapambanisya muchizi wabo Dina. 14 Bakati kulimbabo: “Tatukoochita chintu chili boobo pe, kuti muchizi wesu tumupe kumwaalumi uutapalwidwe* nkaambo aayo masampu kulindiswe. 15 Chintu chikonzya kupa kuti tuzumine, ncheechi kupela: kuti mwaba mbuli ndiswe kwiinda mukupalula baalumi boonse mbimulaabo. 16 Kuti mwachita oobo, tulamupa bana besu basimbi mpawo andiswe tulabweza bana banu basimbi alubo tulakkalaamwi tube bantu bamwi. 17 Pesi kuti teemwatuswiilila akuleka kupalulwa, tulabweza mwaneesu twiinke.”
18 Majwi aabo akabotezya Hamori aShekkemu mwana waHamori. 19 Mulombe ooyo taakanonoka pe kuchita nzibakaamba nkaambo wakali wamuyanda loko mwana waJakkobo alubo wakali mwaalumi uulemekwa loko mung’anda yoonse yawisi.
20 Nkinkaako, Hamori amwanaakwe Shekkemu, bakayinka kugeedi lyamuunzi mpawo bakakwaambuula aabaalumi bamumuunzi wabo kabati: 21 “Bantu aaba bayanda kukkala muluumuno andiswe. Amubaleke bakkale munyika eeyi mpawo bachite bbizinesi mulinjiyo nkaambo nyika eeyi nimpati, balakkwana. Tulakonzya kubweza bana babo basimbi kuti tubakwate mpawo andiswe tulakonzya kubapa bana besu basimbi. 22 Pesi kuli chintu chimwi biyo nchibatubuzya kuti tuchite kuti bakonzye kukkala aandiswe, kuti tube bantu bamwi: nchakuti bantu boonse bachaalumi bali aakati kesu bapalulwe mbuli mbabo mbubapalwidwe. 23 Mpawo zintu zyoonse nzibalaazyo, bunoti bwabo alubono lwabo loonse tazikooba zyesu na? Nkinkaako, atuchite mbuli mbubaamba kuti bakkale aandiswe.” 24 Boonse bakabungene kugeedi lyamuunzi wakwe, bakaswiilila Hamori amwanaakwe Shekkemu alubo bantu boonse bachaalumi bakapalulwa, boonse bakabungene aageedi lyamuunzi.
25 Nikuba oobo, mubuzuba bwachitatu kabatanapona, bana babili baJakkobo, banyaandumi baDina, Simiyoni aLevi, umwi awumwi wabo wakabweza panga lyakwe, banjila mumuunzi bantu kabalyiibide mpawo bajaya bantu boonse bachaalumi. 26 Bakajaya Hamori amwanaakwe Shekkemu apanga mpawo bakabweza Dina wakali mung’anda yaShekkemu beenda. 27 Bamwi bana balombe baJakkobo bakasika, banjila mumuunzi mwakali bantu bakali bajayigwa mpawo bakabweza zintu zyamumuunzi nkaambo bantu aabo bakali bapambanisya muchizi wabo. 28 Bakabweza mbelele ampongo zyabo, ng’ombe zyabo, madonki aabo alubo bakabweza kufumbwa chintu chakali mumuunzi achakali aanze aamuunzi. 29 Mukuyungizya, bakabweza zintu zyabo zyoonse, bana babo boonse, abanakazi babo azintu zyabo zyoonse zyakali mumaanda aabo.
30 Naakabona zyakachitika, Jakkobo wakabuzya Simiyoni aLevi kuti: “Mwandeetela mapenzi mapati kwiinda mukupa kuti ndibe chintu chinunka nsu kubantu bamunyika eeyi, kumaKkenani akumaPerezi. Iswe tuli bache alubo kwaamba choonzyo, bazoobungana kuti batulwane akutunyonyoona, ime abamung’anda yangu.” 31 Pesi bakati: “Zilikabotu na kuti umwi muntu ajate muchizi wesu mbuli wuule?”
35 Nikwakayinda chiindi, Leza wakati kuli Jakkobo: “Nyampuka uye kuBbeteli ukakkale nkuko, ukayakile Leza wakasimpe chipayililo nkukooko, ooyo wakalibonia kulinduwe chiindi nwaakali kuchija Isawu mukulanaako.”
2 Mpawo Jakkobo wakati kuli bamung’anda yakwe akulibaabo boonse mbaakalaabo: “Amusowe baleza beenzu bali aakati kanu alubo mulisalazye, muchinche zigogo zyanu, 3 mpawo tunyampuke tutante tuye kuBbeteli. Nkukooko ndiyooyakila Leza wakasimpe chipayililo, ooyo wakandisandula mubuzuba nindakali mumapenzi, ooyo wakali aandime koonse nkundakali kuya.”* 4 Nkinkaako, bakapa Jakkobo baleza beenzu boonse mbibakalaabo amalangu-langu ngibakazweete kumatwi mpawo Jakkobo wakazivwikkila* munsi aamunsamu mupati wakali aafwiifwi akuShekkemu.
5 Nibakeenda, Leza wakapa kuti bantu bamumyuunzi yakabazyungulukide bayoowe, nkinkaako, taakwe nibakabaandila pe bana baJakkobo. 6 Mpawo Jakkobo wakasika kuLuzi, nkukwaamba kuBbeteli, munyika yaKkenani, we abantu boonse mbaakalaabo. 7 Wakayaka chipayililo kundawu eeyo mpawo wakayuuzika kuti Eli-bbeteli,* nkaambo kundawu eeyo Leza wakasimpe wakalibonia kulinguwe naakali kuchija mukulanaakwe. 8 Mukuya kwachiindi, Dibbora sikulela Ribbekka wakafwa mpawo wakazikkwa aafwiifwi akuBbeteli, munsi aamunsamu mupati uutegwa mu-Okku. Mpawo ndawu eeyo wakayuuzika kuti Aloni-bbakkuti.*
9 Leza wakalibonia lubo kuli Jakkobo naakali kuzwa kuPadani-aramu mpawo wakamulongezya. 10 Leza wakati kulinguwe: “Zina lyako nduwe Jakkobo. Tuchinooyitwi kuti Jakkobo pe, pesi waba Israyeli.” Mpawo wakasaanguna kumwiita kuti Israyeli. 11 Alubo Leza wakayungizya kuti kulinguwe: “Ndime Leza Singuzuzyoonse. Zyala bana biingi uvule. Zisi ambungano zyazisi zizoozwa mulinduwe alubo baami bazoozwa mulinduwe. 12 Nyika njindakapa Abbrahamu a-Izakka, ndizooyipa nduwe alubo ndizooyipa bana mbutazoobaabo.” 13 Mpawo Leza wakazwa aandawu mpaakali kwaambuula aanguwe.
14 Jakkobo wakayimikizya bbwe lyakuyeezya aandawu mpaakaambwiide aanguwe, mpawo wakatila chipo chinywigwa amafuta aalindilyo. 15 Jakkobo wakayita ndawu eeyo kuti Bbeteli, ooko Leza nkwaakaambwiide aanguwe.
16 Mpawo bakazwa kuBbeteli. Kabachili kule-kule kuti basike ku-Efrata, Rakkeli wakasaanguna kumyongwa kayanda kutumbuka alubo kutumbuka kwakwe kwakali kukataazya loko. 17 Pesi naakali kumvwa machise kalikutumbuka, sikumutumbusya wakati kulinguwe: “Utayoowi pe nkaambo ayooyu mwana mulombe ulamutumbuka.” 18 Naakali kumana (nkaambo wakali kufwa), wakawuzika mwanaakwe kuti Bbeni-oni,* pesi wisi wakamuuzika kuti Bbenjamini.* 19 Nkinkaako, Rakkeli wakafwa alubo wakazikkwa munzila kabaya ku-Efrata, nkukwaamba kuBbetelehema. 20 Mpawo Jakkobo wakabikka bbwe pati aajulu aakabanda kakwe. Ambulisunu bbwe eeli mpulichili aakabanda kaRakkeli.
21 Kuzwa waawo, Israyeli wakazwa waakuyaka tente lyakwe kunembo aangazi ya-Ederi. 22 Israyeli kachikkede mundawu eeyo, Rubbeni wakoona aaBbiliha mwanakazi umwi* wawisi, mpawo Israyeli wakaamvwa makani aayo.
Nkinkaako, Jakkobo wakaba aabana balombe bali 12. 23 Bana balombe baLeya mbaakazyala aaJakkobo mbaba, wakusaanguna wakali Rubbeni, mpawo Simiyoni, Levi, Juda, Isakkara aZebbuloni. 24 Bana baRakkeli bakali Josefa aBbenjamini. 25 Bana baBbiliha mubelesi waRakkeli bakali Dani aNafutali. 26 Alubo bana baZilipa mubelesi waLeya bakali Gadi a-Asha. Aaba mbiibana balombe baJakkobo bakazyalilwa kuPadani-aramu.
27 Kumamanino, Jakkobo wakasika kundawu wisi Izakka nkwaakabede kuMamure kuKkiriyati-abba, nkukwaamba kuHebburoni, ooko Abbrahamu a-Izakka nkubakakkala kabali bamuzwakule. 28 Izakka wakapona minyaka iili 180. 29 Izakka wakayoya kamamanino mpawo wakafwa alubo wakazikkwaamwi amasianyinakulu kali wapona minyaka myiingi akukkutisikana mubuumi mpawo bana bakwe balombe, Isawu aJakkobo bakamuzikka.
36 Aaya ngiimakani aali atala a-Isawu, nkukwaamba Edomu.
2 Aaba mbiibanakazi Isawu mbaakakwata kuzwa kubasimbi bamuKkenani: Ada mwana musimbi wa-Eloni muHeti a-Oholibbama mwana musimbi wa-Ana muzukulu waZibbiyoni muHivi 3 aBbasemati mwana musimbi wa-Ishumayeli muchizi waNebbayoti.
4 Ada mwanakazi wa-Isawu wakazyala Elifazi mpawo Bbasemati wakazyala Ruwelu
5 alubo Oholibbama wakazyala Jewushi, Jalamu aKkora.
Aaba mbiibana Isawu mbaakazyala munyika yaKkenani. 6 Kuzwa waawo, Isawu wakabweza banakazi bakwe, bana bakwe balombe abasimbi, abantu boonse bamung’anda yakwe, matanga aakwe azimwi zivuubwa zyakwe zyoonse abunoti boonse mbwaakajana munyika yaKkenani mpawo wakaya kunyika yakali kule loko amwanikaakwe Jakkobo. 7 Wakachita oobo nkaambo zintu nzibakali babaazyo zyakali zyavula loko zyakuti teezyakachili kuchita pe kuti bakkale aamwi, anyika njibakali kukkala* teeyakachili kukkwana pe akaambo kamatanga aabo. 8 Nkinkaako, Isawu wakaakukkala muchilawu chazilundu chakuSeyiri. Isawu ngunguwe Edomu.
9 Aaya ngiimakani aali atala a-Isawu, wisi wama-Edomu muchilawu chazilundu chakuSeyiri.
10 Aaya ngiimazina aabana ba-Isawu: Elifazi mwana wa-Ada mwanakazi wa-Isawu aRuwelu mwana waBbasemati mwanakazi wa-Isawu.
11 Bana ba-Elifazi bakali Temani, Omari, Zefo, Gatamu aKkenazi. 12 Timina wakaba mwanakazi umwi* wa-Elifazi, Elifazi mwana wa-Isawu. Mukuya kwachiindi, Timina wakazyalila Elifazi mwana wakali kutegwa Amalekki. Aaba mbiibana ba-Ada mwanakazi wa-Isawu.
13 Aaba mbiibana baRuwelu: Nahati, Zera, Shama aMiza. Aaba mbibakali bana baBbasemati mwanakazi wa-Isawu.
14 Aaba mbibakali bana ba-Oholibbama mwana musimbi wa-Ana muzukulu waZibbiyoni mwanakazi wa-Isawu mbaakazyalila Isawu: Jewushi, Jalamu aKkora.
15 Aaba mbiibazulwidi babana ba-Isawu: Bana ba-Elifazi mwana wa-Isawu mupati: Muzulwidi Temani, Muzulwidi Omari, Muzulwidi Zefo, Muzulwidi Kkenazi, 16 Muzulwidi Kkora, Muzulwidi Gatamu aMuzulwidi Amalekki. Aaba mbiibazulwidi bazwa kuli Elifazi munyika ya-Edomu. Aaba mbana Isawu mbaakabaabo a-Ada.
17 Aaba mbiibana baRuwelu mwana wa-Isawu: Muzulwidi Nahati, Muzulwidi Zera, Muzulwidi Shama aMuzulwidi Miza. Aaba mbiibazulwidi bakazwa kuli Ruwelu munyika ya-Edomu. Aaba mbiibana baBbasemati mwanakazi wa-Isawu.
18 Alubo aaba mbiibana ba-Oholibbama mwanakazi wa-Isawu: Muzulwidi Jewushi, Muzulwidi Jalamu aMuzulwidi Kkora. Aaba mbiibazulwidi ba-Oholibbama mwanakazi wa-Isawu mwana musimbi wa-Ana.
19 Aaba mbiibana ba-Isawu alubo aaba mbiibazulwidi babo. Isawu ngunguwe Edomu.
20 Aaba mbiibana baSeyiri muHori, bakali kukkala munyika eeyo. Lotani, Shobbali, Zibbiyoni, Ana, 21 Dishoni, Ezeri aDishani. Aaba mbiibazulwidi bamaHori bana baSeyiri munyika ya-Edomu.
22 Bana baLotani bakali Hori aHemamu alubo muchizi waLotani wakali Timina.
23 Aaba mbibakali bana baShobbali: Alivani, Manahati, Ebbali, Shepo a-Onamu.
24 Aaba mbiibana baZibbiyoni: Aya a-Ana. Ooyu nguu-Ana wakajana mbila munkanda naakali kweembela madonki aaZibbiyoni wisi.
25 Aaba mbiibana ba-Ana: Dishoni a-Oholibbama mwana musimbi wa-Ana.
26 Aaba mbiibana baDishoni: Hemidani, Eshibbani, Itirani aKkerani.
27 Aaba mbiibana ba-Ezeri: Bbilihani, Zaavani a-Akkani.
28 Aaba mbiibana baDishani: Uzi a-Arani.
29 Aaba mbiibazulwidi bamaHori: Muzulwidi Lotani, Muzulwidi Shobbali, Muzulwidi Zibbiyoni, Muzulwidi Ana, 30 Muzulwidi Dishoni, Muzulwidi Ezeri aMuzulwidi Dishani. Aaba mbiibazulwidi bamaHori kweendelana abazulwidi babo munyika yaSeyiri.
31 Aaba mbiibaami bakeendelezya munyika ya-Edomu, kakutanaba mwaami wakayinayendelezya ma-Israyeli.* 32 Bbela mwana waBbewori wakeendelezya mu-Edomu alubo muunzi wakwe wakali kutegwa Dinihabba. 33 Bbela naakafwa, Jobbabbu mwana waZera wakuBbozira, wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe. 34 Jobbabbu naakafwa, Hushamu wakunyika yamaTemani, wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe. 35 Hushamu naakafwa, Hadadi mwana waBbedadi, ooyo wakazunda maMidiyani muchilawu chaMowabbu, wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe alubo muunzi wakwe wakali kutegwa Aviti. 36 Hadadi naakafwa, Samula wakuMasirekka wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe. 37 Samula naakafwa, Shawulu wakuRehobboti iili aafwiifwi aMulonga, wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe. 38 Shawulu naakafwa, Bbaala-hanani mwana wa-Akkibbori wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe. 39 Bbaala-hanani mwana wa-Akkibbori naakafwa, Hadari wakasaanguna kweendelezya mundawu yakwe. Muunzi wakwe wakali kutegwa Pawu alubo mwanakazi wakwe wakali kutegwa Mehetabbeli mwana waMatiredi mwana musimbi waMezahabbu.
40 Aaya ngiimazina aabazulwidi ba-Isawu kweendelana ampuli zyabo, kweendelana andawu zyabo amazina aabo: Muzulwidi Timina, Muzulwidi Aliva, Muzulwidi Jeteti, 41 Muzulwidi Oholibbama, Muzulwidi Ela, Muzulwidi Pinoni, 42 Muzulwidi Kkenazi, Muzulwidi Temani, Muzulwidi Mibbizari, 43 Muzulwidi Magidiyeli aMuzulwidi Iramu. Aaba mbiibazulwidi bamu-Edomu kweendelana ambubakakkede munyika njibakakona. Ooyu ngu-Isawu wisi wama-Edomu.
37 Jakkobo wakayinkilila kunembo kukkala munyika yaKkenani, munyika wisi njaakakkede kali mweenzu.
2 Aaya ngiimakani aali atala aJakkobo.
Josefa naakali aaminyaka iili 17, wakali kweembela matanga kalaamwi abana baBbiliha abana baZilipa, banakazi bawisi. Josefa wakaza kuzoobuzya wisi mulumbe mubi atala abana aaba. 3 Israyeli wakali kumuyanda loko Josefa kwiinda bana bakwe boonse nkaambo wakali mwana wabuchembele bwakwe nkinkaako, wakamusumisizya jansi bbotu. 4 Bakulana bakwe nibakabona kuti wisi wakali kumuyanda loko kwiinda mbabo, bakasaanguna kumuzonda alubo teebakachili kwaambuula kabotu pe anguwe.
5 Nikwakayinda chiindi, Josefa wakalota chiloto mpawo wakachibuzya bakulana bakwe. Eezi zyakapa kuti babe aakamwi kaambo kakumuzonda. 6 Wakati kulimbabo: “Amuswiilizye mumvwe nzindalota. 7 Ndalota katulikusunga misunta aakati kamuunda. Mpawo musunta wangu wayimikila nji alubo yanu yawuzyunguluka, yawukotamina.” 8 Bakulana bakwe bakati kulinguwe: “Ulaachoonzyo na chakuti uyanda kuba mwaami wesu akutweendelezya?” Nkinkaako, bakajana kamwi kaambo kakumuzonda akaambo kaziloto zyakwe anzyaakaamba.
9 Alubo wakalota chimwi chiloto mpawo wakachibuzya bakulana bakwe kati: “Ndalota chimwi chiloto. Muchiloto eechi, zuba, mweezi anyenyeezi zili 11 zyali kundikotamina.” 10 Mpawo wakachibuzya wisi abakulana bakwe alubo wisi wakamukalalila kati: “Chaambaanzi chiloto chako eecho? Undibuzya kuti ime abanyoko abakulana bako choonzyo tuzoosika tukukotamine?” 11 Mpawo bakulana bakwe bakamuchitila bbivwe pesi wisi wakaabamba mumoyo majwi aaya.
12 Bakulana bakwe bakaya kukweembela matanga aawisi aafwiifwi aakuShekkemu. 13 Nikwakayinda chiindi, Israyeli wakati kuli Josefa: “Mbuli mbuzi kuti bakulana bako balikweembela matanga aafwiifwi akuShekkemu, kuza ndikutume uye kulimbabo.” Mpawo wakati kulinguwe: “Nchibotu!” 14 Nkinkaako, Israyeli wakati kulinguwe: “Yinka ukabone kuti bakulana bako balikabotu na. Alubo ubone kuti matanga alikabotu na mpawo uboole uzoondibuzye.” Kuzwa waawo, wakamutuma kazwa kukkuti lyaHebburoni* mpawo wakatozya kuShekkemu. 15 Nikwakayinda chiindi, umwi mwaalumi wakamujana kali kweendengana mulusaka mpawo wakamubuzya kuti: “Uyanduulaanzi?” 16 Mpawo Josefa wakati: “Ndiyanduula bakulana bangu. Baliikweembezezya kuli?” 17 Mwaalumi ooyo wakati: “Bazwa ookuno, ndamvwa kabaamba kuti, ‘Atuye kuDotani.’” Nkinkaako, Josefa wakatobela bakulana bakwe mpawo wakaakubajana kuDotani.
18 Mpawo bakamubona kachili kule-kule, katanasika pe mpubakabede mpawo bakasaanguna kuyanduula nzila yakuti bamujaye. 19 Nkinkaako, bakasaanguna kubuzyania kuti: “Amubone! Ngoyu simaloto wasika. 20 Amuze tumujaye, tumuwaalile mudindi mpawo tuyoowamba kuti walumwa aamunyama wamusokwe uuyoosya. Tulabona zitachitike kuziloto zyakwe.” 21 Rubbeni naakamvwa makani aaya, wakeezya kumuvuna kulimbabo. Mpawo wakati: “Tutamujayi pe.” 22 Rubbeni wakababuzya kuti: “Mutatili ganzi pe, amumuwaalile mudindi munkanda pesi mutamuchisi pe.”* Makanze aakwe akali aakuti amuvune kulimbabo kuchitila kuti amubweedezye kuli wisi.
23 Josefa mbaakasika biyo kubakulana bakwe, bakamugwisya jansi lyakwe, nkukwaamba jansi lyakwe bbotu ndyaakali kuzwaata. 24 Bakamujata bamuwaalila mudindi lyamaanzi. Aachiindi eecho, dindi eelyo teelyakalikwe chintu, teemwakalikwe maanzi pe.
25 Kuzwa waawo, bakakkala balya. Pesi nibakalanga kunembo, bakabona nkamu yabasikweenda yama-Ishumayeli bakali kuzwa kuGiliyadi. Nkamela zyabo zyakanyampwide nzuka iinunkilila iitegwa labbudanamu, bbalisamu ayimwi nzuka alubo bakali kukunuka kabaya ku-Ijipita. 26 Mpawo Juda wakati kubananyina: “Tulajanaanzi kuti twajaya mwanikeesu mpawo twavumba ganzi lyakwe? 27 Amuze tumuuzye kuma-Ishumayeli alubo tutabikki kuboko kwesu aalinguwe. Kabi mwanikeesu, ninyama yesu.” Nkinkaako, bakamuswiilila. 28 Basikuuzya maMidiyani nibakali kwiinda, bakulana baJosefa bakamugwisya mudindi lyamaanzi mpawo bakamuuzya kuma-Ishumayeli amali yansiliva iili 20. Mpawo baalumi aaba bakayinka aaJosefa ku-Ijipita.
29 Nikwakayinda chiindi, Rubbeni naakabweeda kudindi lyamaanzi akubona kuti Josefa taakachilimo pe mukati, wakadelula zigogo zyakwe. 30 Rubbeni naakabweeda kubanike bakwe, wakagamba kati: “Mwana tachiwo pe! Ani mpo ndilachita biyeni?”
31 Nkinkaako, bakabweza jansi lyaJosefa bajaya pule wampongo mpawo jansi eelyo bakalinika muganzi. 32 Kuzwa waawo, bakatola jansi eelyo bbotu kuli wisi mpawo bakati: “Nzezi nzitwajana. Lilange-lange ubone kuti teejansi lyamwanaako na.” 33 Mpawo wisi wakalilanga-langa alubo wakakwiila kati: “Ndijansi lyamwanaangu! Munyama wamusokwe wamulya! Josefa wazavuulwa aamunyama.” 34 Nizyakachitika zintu eezi, Jakkobo wakadelula zigogo zyakwe, wazwaata zigogo zyamasaka muchibuno alubo wakalila mwanaakwe kwamazuba miingi. 35 Bana bakwe balombe boonse abana bakwe basimbi boonse bakaliswini kumuumbulizya, pesi wakali kukaka kuumbulizigwa kati: “Ndizooyinka muKabanda* kandilila mwanaangu.” Alubo wisi wakayinkilila kunembo kumulila.
36 Mpawo maMidiyani bakamuuzya ku-Ijipita kuli Potifa, wakali walupati-pati mung’anda yaFaro alubo kali mupati wabalindi.
38 Aachiindi eechi, Juda wakasiya banike bakwe abakulana bakwe mpawo wakaakuyaka tente lyakwe aafwiifwi amwaalumi waku-Adulamu uutegwa Hira. 2 Naakali nkukooko, Juda wakabona mwana musimbi wawumwi mwaalumi wakuKkenani uutegwa Shuwa. Juda wakabweza musimbi ooyo woonaawe, 3 mpawo wakaba aada. Nikwakayinda chiindi, musimbi ooyo wakatumbuka mwana mulombe mpawo Juda wakamuuzika kuti Ere. 4 Mwanakazi ooyo wakazooba aada lubo alubo wakatumbuka mwana mulombe mpawo wakamuuzika kuti Onani. 5 Wakazootumbuka lubo umwi mwana mulombe mpawo wakamuuzika kuti Shela. Wakali* ku-Akkizibbu, mwanakazi ooyu naakatumbuka mwana ooyo.
6 Mukuya kwachiindi, Juda wakayandwiida mwanaakwe mupati Ere mwanakazi. Zina lyakwe wakali kutegwa Tamari. 7 Pesi Ere mwana waJuda wakusaanguna kuzyalwa, wakali kuchita zintu zyakatali kubotezya Jehova. Nkinkaako, Jehova wakamujaya. 8 Akaambo kazeezi, Juda wakati kuli Onani: “Wona aamwanakazi wamukulanaako umukwate kuchitila kuti umuzyalile bana mukulanaako.” 9 Pesi Onani wakalizi kuti bana teebakali kuzoowambwa kuti mbibakwe pe. Nkinkaako, naakali koona aamwanakazi wamukulanaakwe, wakali kubutilaansi bwaalumi bwakwe kuchitila kuti atazyalili mukulanaakwe bana. 10 Nzyaakachita zyakali zibi loko mumeso aaJehova, nkinkaako, anguwe wakamujaya. 11 Juda wakabuzya mukamwanaakwe Tamari kuti: “Yinka ukakkale mung’anda yawuso kuli mukamufu kusikila mwanaangu Shela akomene,” nkaambo Juda wakali kulibuzya kuti: ‘Anguwe ulakonzya kufwa mbuli bakulana bakwe.’ Nkinkaako, Tamari wakayinka waakukkala kung’anda yawisi.
12 Nikwakayinda chiindi, mwanakazi waJuda mwana waShuwa wakafwa. Naakakkwana mazuba aakulila mwanakazi wakwe, Juda wakaya kuli basikugela mbelele bakwe kuTimina kali aamweenzinyina Hira waku-Adulamu. 13 Tamari wakabuzigwa kuti: “Wusozyala ulikuya kuTimina kukugela mbelele zyakwe.” 14 Naakamvwa oobo, Tamari wakagwisya zigogo zizwaatwa aabamukabafu, walivumba mulembo mpawo wakakkala aansi kumanjililo aaku-Enayimu iili kumugwagwa uuya kuTimina nkaambo wakali wabona kuti Shela wakomena pesi taakalinatolwa pe kulinguwe kuti abe mwanakazi wakwe.
15 Juda naakamubona, wakayeeya kuti ndiwuule nkaambo wakalivumbide kumeso. 16 Juda wakaleya kumbali aanzila kaya kulinguwe mpawo wakati: “Ndikumbila koona aanduwe,” nkaambo taakazi pe kuti wakali mukamwanaakwe. Nikuba oobo, wakati: “Ulandipaanzi kuti woone aandime?” 17 Juda wakati: “Ndilakutumizya mwanaampongo mutanga lyangu.” Pesi Tamari wakati: “Ulandipa chitondeezyo na kusikila umutumizye?” 18 Mpawo Juda wakati: “Uyanda chitondeezyo chanzi?” Mwanakazi ooyo wakati: “Ndiyanda ring’i yako yachidindo antambo yayo amufunko wako uuli mujaanza.” Kuzwa waawo, Juda wakamupa zintu eezi, woonaawe mpawo wakaba aada. 19 Kuzwa waawo, wakanyampuka weenda alubo wakagwisya mulembo uulya, wazwaata zigogo zyakwe zizwaatwa aabamukabafu.
20 Juda wakatumizya mwanaampongo kabelesya mweenzinyina waku-Adulamu kuchitila kuti akaboozye chitondeezyo nchaakapede mwanakazi ooyo, pesi taakamujana pe. 21 Mwaalumi ooyo wakabuzya kubaalumi bakali kukkala kundawu nkwaakali kukkala mwanakazi ooyo kati: “Ulikuli muwuule waatempele waku-Enayimu wamumbali aanzila?” Pesi bakati: “Takunaba muwuule waatempele pe mundawu eeyi.” 22 Mwaalumi ooyo wakabweeda kuli Juda mpawo wakati: “Teendamujana pe alubo baalumi bamundawu eeyo bati, ‘Takunaba muwuule waatempele pe mundawu eeyi.’” 23 Nkinkaako, Juda wakati: “Asike azoolibwezele we kuchitila kuti tutasampuki, ime ndalitumizizye mwanaampongo pesi iwe teewamujana pe.”
24 Nikuba oobo, nikwakayinda myeezi iitatu, Juda wakabuzigwa kuti: “Tamari mukamwanaako waba wuule alubo waba aada akaambo kabuwuule bwakwe.” Mpawo Juda wakati: “Amumugwisizye aanze atentwe.” 25 Mwanakazi ooyo naakali kugwisigwa aanze, wakatuma mulayizyo kuli wisizyala wakuti: “Muntu uuli aazintu eezi, ngwaakandipa bula.” Mpawo wakayungizya kuti: “Inche amuzilange-lange mubone kuti zintu eezi nzizyani, ring’i yachidindo antambo yayo amufunko.” 26 Juda wakazilanga-langa alubo wakati: “Mwanakazi ooyu uliluleme kwiinda ndime, nkaambo ime teendakamupa Shela mwanaangu.” Kuzwa waawo, Juda taakwe naakazoowonaawe lubo pe.
27 Nichakasika chiindi chakwe chakutumbuka, wakanyampwide mambile mwida. 28 Naakali kutumbuka, umwi mwana wakagwisya kuboko aanze mpawo chakufwambaana sikumutumbusya wakabweza katambo kasalala wamusunga kuboko mpawo wakati: “Ooyu nguwe wasaanguna kuzwa.” 29 Naakabweedezya kuboko kwakwe, mweenzinyina wakazwa mpawo sikumutumbusya wakagamba kati: “Teewapola!” Nkinkaako, wakawuzikwa kuti Perezi.* 30 Mpawo mweenzinyina ooyo wakaangidwe katambo kasalala kukuboko wakazyalwa alubo wakawuzikwa kuti Zera.
39 Josefa wakatolwa ku-Ijipita mpawo mwaalumi waku-Ijipita wakali kutegwa Potifa wakali walupati-pati mung’anda yaFaro alubo kali mupati wabalindi, wakamuula kuma-Ishumayeli bakamutola nkukooko. 2 Pesi Jehova wakali aaJosefa. Akaambo kazeezi, wakazwidilila alubo wakabikkwa kuti kalanga-langa ng’anda yasimalelaakwe waku-Ijipita. 3 Alubo simalelaakwe wakabona kuti Jehova wakali aanguwe akuti Jehova wakali kupa kuti zintu zyoonse nzyaakali kuchita zizwidilile.
4 Buzuba abuzuba, Josefa wakali kufwidwa luzyalo mumeso aasimalelaakwe alubo wakaba mubelesi wakwe. Nkinkaako, wakamusala kuti ayendelezye ng’anda yakwe akumubikka kuti kalanga-langa zintu zyakwe zyoonse. 5 Kuzwa chiindi Potifa naakamusala kuti ayendelezye ng’anda yakwe akuti kalanga-langa zintu zyakwe zyoonse, Jehova wakayinkilila kunembo kulongezya bamung’anda yamu-Ijipita ooyo akaambo kaJosefa alubo Jehova wakalongezya zintu zyoonse nzyaakalaazyo mung’anda amumuunda. 6 Kumamanino, zintu zyoonse wakazisiya mumaboko aaJosefa alubo taakwe chintu nchaakachili kukataazikanaacho pe, kunze kwachakulya nchaakali kulya kupela. Mukuyungizya, Josefa wakaba aamubili mubotu, kali mubotu loko.
7 Nizyakayinda zintu eezi, mwanakazi wasimalelaakwe wakasaanguna kumumenena mate Josefa kati: “Wona aandime.” 8 Pesi wakakaka mpawo wakabuzya mwanakazi wasimalelaakwe kuti: “Simalelaangu tachizilangi pe zintu nzindichita mung’anda alubo zintu zyoonse wakazibikka mumaboko aangu. 9 Mung’anda eeyi taakwe muntu mupati kwiinda ndime alubo taakwe naakandikasya chintu nichiba chimwi kunze kwako nkaambo uli mwanakazi wakwe. Nkinkaako, nga ndilachichitilaanzi chibi chipati oobu akubisizya Leza?”
10 Nkinkaako, buzuba abuzuba mwanakazi ooyu wakali kwaambuula aaJosefa, pesi taakwe naakazumina pe koonaawe naakuti kukkalaawe kabali babili. 11 Pesi bumwi buzuba naakanjila mung’anda kuti abeleke milimu yakwe, taakwe mubelesi wamung’anda wakaliwo. 12 Mpawo mwanakazi ooyo wakamujata chigogo kali kumubuzya kuti: “Wona aandime!” Pesi Josefa wakasiya chigogo mujaanza lyakwe mpawo wakachijila aanze. 13 Mbaakabona kuti wamusiila chigogo mujaanza akuti wachijila aanze, 14 wakasaanguna kukwiila kuti baalumi babeleka mung’anda yakwe bamumvwe mpawo wakati kulimbabo: “Amubone! Wakatweetela muHebberu ooyu kuti bantu batuseke. Walizide kuti awone aandime mpawo ndakwiila. 15 Pesi mbaamvwa kuti ndakwiila akulila, wasiya chigogo chakwe mpawo wachijila aanze.” 16 Kuzwa waawo, mwanakazi ooyo wakabikka chigogo chaJosefa kumbali lyakwe kusikila simalelo waJosefa naakasika aang’anda yakwe.
17 Mpawo mwanakazi ooyo wakamubuzya makani aakozyenie kati: “Mubelesi muHebberu ngwaakatweetela, walizide kulindime kayanda kuti bantu bandiseke. 18 Pesi mbundasaanguna biyo kulila akukwiila, wasiya chigogo chakwe munsi lyangu mpawo wachijila aanze.” 19 Simalelaakwe mbaakamvwa majwi aakaambwa aamwanakazi wakwe kati: “Nziizintu nzyaandichitila mubelesi wako,” wakanyema loko. 20 Nkinkaako, simalelo waJosefa wakamubweza wamutola mujele, oomo basungwa bamwaami mubakali kukkala kabasungidwe alubo wakakkala mujele mumoomo.
21 Pesi Jehova wakayinkilila kunembo kali aaJosefa alubo wakayinkilila kunembo kumutondeezya luyando lutamani akupa kuti afwidwe luzyalo mumeso aamupati wajele. 22 Nkinkaako, mupati wajele wakabikka Josefa kuti abe mupati wabasungwa boonse bamujele alubo wakali kuba aachoonzyo chakuti zintu zyoonse nzibakeelede kuchita mumoomo, zyachitwa. 23 Mupati wajele taakwe chintu nichiba chimwi nchaakali kulanga chakali mumaboko aaJosefa, nkaambo Jehova wakali aaJosefa alubo Jehova wakapa kuti zintu zyoonse Josefa nzyaakali kuchita zizwidilile.
40 Nizyakayinda zintu eezi, mupati wabasikutola zyakunywa kumwaami wa-Ijipita amupati wabasikujika zinkwa bakabisizya simalelaabo, mwaami wa-Ijipita. 2 Nkinkaako, Faro wakabanyemena loko babelesi bakwe aaba babili, nkukwaamba, mupati wabasikutola zyakunywa amupati wabasikujika zinkwa 3 alubo wakalayilila kuti babikkwe mujele lyamung’anda yamupati wabalindi, oomo Josefa mwaakabikkidwe kali musungwa. 4 Mpawo mupati wabalindi wakasala Josefa kuti akkale aambabo akuti kanoobalanga alubo bakakkala mujele kwachiindi.*
5 Sikutola zyakunywa kumwaami wa-Ijipita asikujika zinkwa bakasungidwe mujele, umwi awumwi wakalota chiloto mubusiku bumwi alubo chiloto chimwi achimwi chakali aabupanduluzi bwacho. 6 Kuseeni Josefa naakanjila akubalanga, bakali kuboneka kabawuside. 7 Nkinkaako, wakabuzya babelesi baFaro mbaakasungidwe aabo mung’anda yasimalelaakwe kuti: “Nkamboonzi nimuuside sunu?” 8 Mpawo bakati kulinguwe: “Toonse katuli babili kuli nzitwalota pesi taakwe sikutupandulwida pe.” Mpawo Josefa wakati kulimbabo: “TeeLeza na uupandulula ziloto? Amundibuzye nzimwalota.”
9 Nkinkaako, mupati wabasikutola zyakunywa wakabuzya Josefa chiloto chakwe kati: “Muchiloto nchindalota, kwali musaansa kunembo lyangu. 10 Aamusaansa ooyo kwali tutabi tutatu, mpawo nwaaba aazisyuukila, wafulula alubo zikama zyawo zyaba masaansa aabizidwe. 11 Nkomeki yaFaro yali mujaanza lyangu mpawo ndabweza masaansa ndaadinina munkomeki yaFaro. Kuzwa waawo, nkomeki eeyo ndayibikka mujaanza lyaFaro.” 12 Mpawo Josefa wakati kulinguwe: “Mbobu bupanduluzi bwacho: Tutabi tutatu, mazuba aatatu. 13 Nikwayinda mazuba aatatu, Faro uzookugwisya mujele akukubweedezya aamulimu wako alubo uzoobikka nkomeki yaFaro mujaanza lyakwe mbuli mbwaakali kuchita nwaakachili sikumupa zyakunywa. 14 Nikuba oobo, ukandiyeeye zyaakukweendela kabotu. Inche kaka unditondeezye luyando lutamani alubo umubuzye Faro, kuchitila kuti ndizwe mundawu eeyi. 15 Kwaamba choonzyo, ndakabbigwa biya kuzwa kunyika yamaHebberu alubo taakwe chintu nchindakachita ookuno chinga chilapa kuti bandibikke mujele.”*
16 Mupati wabasikujika zinkwa naakabona kuti Josefa wapandulula zintu zibotu, wakati kulinguwe: “Andime ndalota kanditukkide mabbasikiti aatatu aali aazinkwa zituba 17 alubo mubbasikiti lyali aajulu, mwali zyakulya zyaFaro zyamisyobo yoonse zipangidwe aafulawa mpawo bayuni balikuzilya kuzwa mubbasikiti ndindatukkide.” 18 Josefa wakasandula kuti, “Mbobu bupanduluzi bwacho: Mabbasikiti aatatu, mazuba aatatu. 19 Nikwayinda mazuba aatatu, Faro uzookudyunkula mutwe akukwaanzika aachisamu mpawo bayuni bazoolya nyama yamubili wako.”
20 Buzuba bwachitatu, bwakali buzuba bwakuzyalwa kwaFaro. Faro wakabambila babelesi bakwe boonse pobwe alubo wakati mupati wabasikutola zyakunywa amupati wabasikujika zinkwa beetwe kulinguwe, kunembo lyababelesi bakwe. 21 Mpawo wakabweedezya mupati wabasikutola zyakunywa aamulimu wakwe wakupa mwaami zyakunywa. Wakayinkilila kunembo kupa Faro nkomeki. 22 Pesi mupati wabasikujika zinkwa wakamwaanzika aachisamu, mbuli Josefa mbaakababuzizye. 23 Nikuba oobo, mupati wabasikutola zyakunywa taakwe naakamuyeeya pe Josefa, wakamuluba.
41 Kumamanino aaminyaka iibili iizwide, Faro wakalota kayimvwi kumbali aaMulonga waNayile. 2 Kali nkukooko, mumulonga mwakazwa ng’ombe zibotu zineneede zili musanu azibili alubo zyakali kuchela masokwe aali kumbali aaMulonga waNayile. 3 Alubo kwakali zimwi ng’ombe zili musanu azibili zibi alubo zyakakotede, zyakazwa muMulonga waNayile zyakali kutobela eezi mpawo zyakayimikila aafwiifwi azeezi zyakaneneede kunkomwe yamulonga waNayile. 4 Mpawo ng’ombe zibi alubo zyakakotede zyakasaanguna kulya eeziya zili musanu azibili zibotu zyakaneneede. Mpawo Faro wakapatamuka.
5 Mpawo wakoona lubo walota chiloto chachibili. Muchiloto eechi, wakabona mpakatwa zyazilyo zili musanu azibili kazizwa aachisiko chimwi, zyakazyede, kazili zibotu. 6 Musule azeezi kwakaba zimwi mpakatwa zili musanu azibili zyakanyanide alubo zyakawumpidwe aamoya wakubuzwezuba. 7 Mpawo mpakatwa zyazilyo zyakanyanide zyakasaanguna kumena eezi zili musanu azibili zyakali zibotu alubo zyakazyede. Mpawo Faro wakapatamuka, wabona kuti wakali kulota.
8 Pesi kuseeni Faro wakakataazikana loko mumoyo. Nkinkaako, wakayita bapayizi basimasalamusi boonse bamu-Ijipita abasyaabusongo boonse bamumoomo. Faro wakababuzya ziloto zyakwe pesi taakwe naaba uumwi wakakonzya kuzipandulwida Faro.
9 Mpawo mupati wabasikupa mwaami zyakunywa wakaambuula aaFaro kati: “Ndiyanda kulyaambilila zibi zyangu sunu. 10 Faro wakalibanyemenede babelesi bakwe, nkinkaako, wakalayilila kuti ime amupati wabasikujika zinkwa, tubikkwe mujele lyamung’anda yamupati wabalindi. 11 Mpawo katuli babili twakalota ziloto mubusiku bumwi. Ime anguwe twakalota ziloto zyakali aabupanduluzi busiyene. 12 Twakali aawumwi mulombe muHebberu mumoomo, mubelesi wamupati wabalindi. Nitwakamubuzya ziloto zyesu, wakatupandulwida chimwi achimwi mbuchakali kwaamba. 13 Zyakachitika mbuli mbaakatupandulwida loko. Ime ndakabweedezegwa aamulimu wangu pesi mweenzuma wakaanzikwa.”
14 Mpawo Faro wakatuma bantu kuti bakeete Josefa alubo Josefa wakeetwa chakufwambaana kuzwa mujele.* Wakagelwa, wachincha zigogo zyakwe mpawo wakaya kuli Faro. 15 Faro wakati kuli Josefa: “Ndalota chiloto pesi taakwe muntu uukonzya kundipandulwida pe. Ndamvwa makani aali atala anduwe akuti, kuti wabuzigwa chiloto, ulakonzya kuchipandulula.” 16 Naakamvwa oobo, Josefa wakasandula Faro kuti: “Ime taakwe ambundibede pe! Leza nguwe uutabuzye Faro makani mabotu.”
17 Faro wakabuzya Josefa kuti: “Ndalota kandiimvwi kunkomwe yaMulonga waNayile. 18 Mpawo muMulonga waNayile mwazwa ng’ombe zibotu zineneede zili musanu azibili mpawo zyasaanguna kuchela masokwe aali kumbali aaMulonga waNayile. 19 Musule azeezi kwazwa zimwi ng’ombe zili musanu azibili, zibi alubo zikotede. Tandinabona ng’ombe zibi oobuya pe munyika yoonse ya-Ijipita. 20 Ng’ombe zibi alubo zikotede zyakasaanguna kulya eezi zili musanu azibili zineneede zyakusaanguna. 21 Nizyakamaninsya kuzilya, taakwe muntu wakali kukonzya kuziba kuti zyakali zyazilya nkaambo zyakachili zibi mbuli mbuzyakabede kumasaangunino. Mpawo ndakapatamuka.
22 “Muli chimwi chiloto, ndakabona mpakatwa zili musanu azibili zyazilyo zyakali kuzwa aachisiko chimwi, zyakazyede, kazili zibotu. 23 Musule lyazeezi, kwakaba zimwi mpakatwa zili musanu azibili zyazilyo zyakanyanide, zyakawumpidwe aaluuwo lwakubuzwezuba. 24 Mpawo mpakatwa eeziya zyazilyo zinyanide, zyakasaanguna kumena mpakatwa zyazilyo zibotu zili musanu azibili. Nkinkaako, ndabuzya bapayizi basimasalamusi pesi taakwe naaba uumwi wakonzya kundipandulwida mbuchaamba.”
25 Mpawo Josefa wakati kuli Faro: “Ziloto zyaFaro nzimwi biyo alubo zyaamba chintu chimwi. Leza wakasimpe wabuzya Faro nzyayanda kuzoochita. 26 Ng’ombe zibotu zili musanu azibili minyaka iili musanu ayibili. Ampakatwa zyazilyo zili musanu azibili minyaka iili musanu ayibili. Zintu nzwaalota nzimwi biyo alubo zyaamba chintu chimwi. 27 Ng’ombe zili musanu azibili zikotede alubo zibi, zyakatobela, minyaka iili musanu ayibili. Alubo mpakatwa zyazilyo zili musanu azibili, zitazyede zyakawumpwa aaluuwo lwakubuzwezuba, zizooba minyaka iili musanu ayibili yanzala. 28 Nkinkaako, mbuli mbundabuzya Faro: Leza wakasimpe watondeezya Faro zintu nzyayanda kuzoochita.
29 “Kuzooba minyaka iili musanu ayibili nikunooli chakulya chiingi mu-Ijipita. 30 Pesi kuzootobela minyaka iili musanu ayibili yanzala alubo chakulya chiingi choonse eechiya chakali munyika ya-Ijipita chizooloba. Mukuyungizya, nzala izooba mpati munyika. 31 Chakulya chakali chiingi muminyaka yakiinda tachichizooyeeyegwi pe akaambo kanzala iitazootobele, nkaambo inooli mpati loko. 32 Chiloto eechi chapegwa tubili kuli Faro nkaambo makani aaya asimatizigwa aaLeza wakasimpe kuti ngachoonzyo alubo Leza wakasimpe uzoozizuzikizya lino-lino.
33 “Lino Faro ayanduule muntu uuchenjede alubo musongo, amubikke kuti ayendelezye nyika ya-Ijipita. 34 Faro abweze ntaamu mpawo asale balangizi banyika alubo kanoobweza chipanzi chimwi muzipanzi zili musanu zyabutebuzi bwa-Ijipita muminyaka iili musanu ayibili yakooloka. 35 Balangizi aaba ababunganizye chakulya choonse muminyaka mibotu iliikuza alubo abayobolole zilyo eezyo kabazulwidwa aa-Faro mpawo chakulya eecho bachilondole mumyuunzi akuchikwabilila mumoomo. 36 Chakulya eecho cheelede kunoopegwa bantu kwaminyaka iili musanu ayibili yanzala iitazoobewo munyika ya-Ijipita kuchitila kuti nyika eeyi itazoonyonyoonwi aanzala.”
37 Muzeezo ooyu wakamubotela Faro ababelesi bakwe boonse. 38 Nkinkaako, Faro wakati kubabelesi bakwe: “Nga ulajanika na muntu uuli mbuli ooyu uuli aamuuya waLeza?” 39 Faro wakati kuli Josefa: “Mbukunga Leza wapa kuti uzibe zyoonse eezi, taakwe umwi muntu uuchenjede alubo musongo mbuli nduwe. 40 Iwe nduwe nutanooyendelezye bamung’anda yangu alubo bantu bangu boonse banookuswiilila. Ime kupela ndime ndinooli mupati kulinduwe mbukunga ndili mwaami.”* 41 Mpawo Faro wakayungizya kati kuli Josefa: “Bona ndilikukubikka kuti weendelezye nyika yoonse ya-Ijipita.” 42 Mpawo Faro wakagwisya ring’i yakwe ilaachidindo aakuboko kwakwe mpawo wayizwaatika aakuboko kwaJosefa alubo wakamuzwaatika zigogo zyamulembo mubotu mpawo wakamuzwaatika nikkilesi yangolida munsingo. 43 Mukuyungizya, wakamutansika mungolo yachibili yabulemu njaakalaayo. Mpawo bantu bakali kuyaboompolola kunembo lyakwe kabati, “Avurekki!”* Nkinkaako, wakamubikka kuti ayendelezye nyika yoonse ya-Ijipita.
44 Faro wakayungizya kwaamba kuti kuli Josefa: “Ndime Faro, pesi taakwe muntu uuzumizigwa kuchita kufumbwa chintu* munyika yoonse ya-Ijipita” kuti taazumizigwa aanduwe. 45 Mpawo Faro wakawuzika Josefa zina lyakuti Zafenati-paniya alubo wakamupa Asenati mwana waPotifera mupayizi waku-Oni* kuti abe mwanakazi wakwe. Mpawo Josefa wakasaanguna kweendelezya nyika* ya-Ijipita. 46 Josefa wakali aaminyaka iili 30, naakayimikila kunembo lya-Faro* mwaami munyika ya-Ijipita.
Josefa wakazwa kunembo lyaFaro mpawo wakeendeenda munyika yoonse ya-Ijipita. 47 Alubo muminyaka iili musanu ayibili yakooloka, nyika yakali kupa butebuzi bwiingi loko. 48 Mukuyungizya, wakali kubunganizya chakulya choonse munyika ya-Ijipita kwaminyaka iili musanu ayibili. Alubo wakali kubamba chakulya mumyuunzi. Mumuunzi umwi awumwi, wakali kubamba chakulya chakali kuzwa mumyuunda yakali aafwiifwi anjiyo. 49 Josefa wakayinkilila kunembo kubunganizya zilyo kazili zyiingi loko mbuli museele wamulwizi. Kumamanino, bakaleka kuzipima nkaambo teezyakachili kupimika pe.
50 Minyaka yanzala kayitanasika, Josefa wakaba aabana balombe babili mbaakazyala aa-Asenati mwana waPotifera mupayizi waku-Oni.* 51 Josefa wakawuzika mwanaakwe wakusaanguna kuti Manase* nkaambo wakati: “Leza wapa kuti ndaalube mapenzi aangu woonse abamung’anda yandeende boonse.” 52 Mpawo mwanaakwe wachibili wakamuuzika kuti Efremu* nkaambo wakati, “Leza wapa kuti ndizyale bana munyika yamapenzi aangu.”
53 Mpawo minyaka iili musanu ayibili yakooloka yakamana munyika ya-Ijipita. 54 Alubo minyaka iili musanu ayibili yanzala yakasaanguna mbuli Josefa mbaakaambide. Nzala yakabawo munyika yoonse pesi muchisi choonse cha-Ijipita mwakali chinkwa.* 55 Mpawo munyika yoonse ya-Ijipita mwakazooba nzala alubo bantu bakasaanguna kukwiilila Faro kuti abape chinkwa. Mpawo Faro wakabuzya bantu boonse bamu-Ijipita kuti: “Amuye kuli Josefa mpawo muchite kufumbwa nzyatamubuzye.” 56 Nzala yakayinkilila kunembo munyika yoonse. Mpawo Josefa wakasaanguna kujula matala woonse aazilyo aakali aakati kabo akuuzizya bantu bamu-Ijipita mbukunga nzala yakali yazemba aakasisi munyika ya-Ijipita. 57 Mukuyungizya, bantu boonse bamunyika bakali kuza mu-Ijipita kuzoowula chakulya nkaambo nzala yakali kuzemba aakasisi munyika yoonse.
42 Jakkobo naakamvwa kuti kwakali zilyo ku-Ijipita, wakabuzya bana bakwe kuti: “Nkamboonzi nimulikulangana kupela?” 2 Wakayungizya kuti: “Ndakamvwa kuti ku-Ijipita kuli zilyo. Amukunukile nkuko mukatuulile zilyo kuchitila kuti tutafwi.” 3 Nkinkaako, bakulana baJosefa bali kkumi bakakunukila ku-Ijipita kuti bakawule zilyo. 4 Pesi Jakkobo taakamuzumizya pe Bbenjamini mwanike waJosefa kuti ayinkaamwi abakulana bakwe nkaambo wakati: “Kulakonzya kuchitika ngoozi iikonzya kumujaya.”
5 Nkinkaako, bana ba-Israyeli bakazaamwi abamwi bakali kuza kuzoowula zilyo, nkaambo nzala yakali yasika kunyika yaKkenani. 6 Josefa nguwe wakali kweendelezya munyika ya-Ijipita alubo nguwe wakali kuuzya zilyo kubantu boonse bamunyika. Nkinkaako, bakulana bakwe bakasika bamufugamina akuvuntama aansi kunembo lyakwe. 7 Josefa naakabona bakulana bakwe wakabuka aakubaziba, pesi wakalisisa kuti batamuzibi pe. Nkinkaako, wakabakalalila kati: “Muzwa kuli?” Mpawo bakati: “Twazwa kunyika yaKkenani kuti tuzoowule zilyo.”
8 Josefa wakabaziba bakulana bakwe pesi bo teebakamuziba pe. 9 Aachiindi eecho, Josefa wakayeeya ziloto nzyaakalotede atala ambabo mpawo wakati kulimbabo: “Mulibasikulanga-langa nyika! Mwaza kuzoolanga-langa nyika yesu mwiitakwabililidwe!”* 10 Bakati kulinguwe: “Peepe, simaleleesu, tubabelesi bako twaza kuzoowula chakulya biyo. 11 Toonse tuli bana bamuntu uumwi. Tulibantu baluleme. Tubabelesi bako tatuli basikulanga-langa nyika pe.” 12 Pesi wakati kulimbabo: “Mulabeja! Mwaza kuzoolanga-langa nyika yesu mwiitakwabililidwe!” 13 Mpawo bakati: “Tubabelesi bako tuzyedwe katuli bana balombe bali 12. Tuli bana bamuntu uumwi munyika yaKkenani. Alubo mwanikeesu wasyaala aandeende pesi umwi tachiwo pe.”
14 Nikuba oobo, Josefa wakati kulimbabo: “Mbuli mbundaamba kale, ‘Mulibasikulanga-langa nyika!’ 15 Ndiyanda kumusunka azeezi: Mbuli Faro mbali muumi, tamukoozwa pe aandawu eeyi kusikila mwanike wanu asike. 16 Amutume umwi akeete mwanike wanu, mpawo inywe musyaale kamusungidwe. Munzila eeyi, ndilabona kuti nzimwaamba nzyachoonzyo na. Kuti kamuli kubeja, mbuli Faro mbali muumi, zyaamba kuti mulibasikulanga-langa.” 17 Kuzwa waawo, wakabasunga, wabajalila kabalaamwi kwamazuba aatatu.
18 Mubuzuba bwachitatu, Josefa wakati kulimbabo: “Amuchite eezi, mupone nkaambo ime ndilamuyoowa Leza. 19 Kuti kamululeme, umwi wanu asyaale kajalilidwe mung’anda mujalilwa bantu, pesi inywe moonse amwiinke mutole zilyo kuchitila kuti mukamaninsye nzala iili mumaanda aanu. 20 Mpawo mweete mwanike wanu kulindime kuchitila kuti kuboneke kuti nzimwaamba nzyachoonzyo mpawo tamukoofwa pe.” Bakachita mbuboobo.
21 Mpawo bakasaanguna kubuzyania kuti: “Kwaamba choonzyo, tulikusubulwa akaambo kamwanikeesu, nkaambo twakaabona mapenzi aakwe* naakali kutukombelezya kuti tumufwide luzyalo, pesi teetwakaswiilila pe. Nchaatusikila mapenzi aaya.” 22 Mpawo Rubbeni wakabasandula kuti: “Teendakamubuzya na kuti, ‘Mutamuchitili chintu chibi mwana,’ pesi teemwakaswiilila pe? Lino ganzi lyakwe lyaza aalindiswe.” 23 Pesi teebakazi pe kuti Josefa wakalizimvwide nzibakali kwaambuula nkaambo naakali kwaambuulaabo, kwakali sikutolekela. 24 Nkinkaako, wakazwa mpubakabede mpawo wakasaanguna kulila. Naakabweeda wakaambuulaabo lubo, wabweza Simiyoni aakati kabo mpawo wamusunga boonse kabalangide. 25 Mpawo Josefa wakalayilila kuti masaka aabo azuzigwe chakulya alubo wakabweedezya mali yawumwi awumwi musaka lyakwe mpawo bakapegwa chakulya chamulweendo. Eezi nzizyo nzibakachitilwa.
26 Nkinkaako, bakabweza zilyo zyabo, bazibikka aamadonki aabo mpawo bakazwa mpawaawo. 27 Umwi wabo naakajula saka lyakwe kuti ape donki lyakwe chakulya mundawu yakupumwida, wakabona mali yakwe aamulomo wasaka lyakwe. 28 Mpawo wakabuzya bananyina kuti: “Mali yangu yaboozegwa, njeyi musaka lyangu!” Bakazwa moyo, bakankama mpawo bakalangana akwaamba kuti: “Niinzi eechi Leza nchaatuchitila?”
29 Nibakasika kuli Jakkobo wisi munyika yaKkenani, bakamubuzya zintu zyoonse zyakali zyabachitikila, kabati: 30 “Mwaalumi weendelezya nyika eeyo watukalalila alubo watutamikizya kuti tuli basikulanga-langa nyika. 31 Pesi twamubuzya kuti, ‘Tuli bantu baluleme. Tatuli basikulanga-langa nyika pe. 32 Tuzyedwe katuli bana balombe bali 12 kuli ndeende. Umwi tachiwo pe mpawo keela kasyaala aandeende munyika yaKkenani.’ 33 Pesi mwaalumi weendelezya nyika eeyo watubuzya kuti, ‘Tulabona kuti muliluleme kuti mwachita eechi: Umwi wanu asyaale aandime mpawo mubweze chakulya mwiinke mukamaninsye nzala mumaanda aanu. 34 Mpawo mundeetele keela kanu kuchitila kuti ndizibe kuti tamuli basikulanga-langa nyika pe, pesi muli bantu baluleme. Mpawo ndilamuboozya mwananyokwe alubo mulakonzya kuula nzimuyanda munyika eeyi.’”
35 Nibakali kupimpa masaka aabo, umwi awumwi wabo wakajana chikwama chamali musaka lyakwe. Baalumi aaba awisi nibakabona zikwama zyamali, bakayoowa. 36 Mpawo Jakkobo wisi wakati kulimbabo: “Mwandimanina bana! Josefa tachiwo aSimiyoni tachiwo mpawo lino muyanda kubweza Bbenjamini! Mapenzi aaya woonse alangene aandime!” 37 Pesi Rubbeni wakati kuli wisi: “Kuti teendamuboozya, ujaye bana bangu babili. Mweete abe mumaboko aangu mpawo ndilamuboozya kulinduwe.” 38 Nikuba oobo, wakati: “Mwanaangu takooyinka aandinywe pe nkaambo mukulanaakwe wakafwa alubo lino usyeede aalikke. Kuti mulweendo lwanu kukachitike ngoozi mpawo mwanaangu afwe, kwaamba choonzyo muzoopa kuti ndinjile muKabanda* amvwi zyangu kanduuside.”
43 Nzala yakali mpati loko munyika. 2 Nkinkaako, nibakamaninsya chakulya nchibakeetede ku-Ijipita, wisi wakati kulimbabo: “Amubweede mukatuulile chakulya chiche.” 3 Mpawo Juda wakati kulinguwe: “Mwaalumi uulya wakatubuzya chaantanganana kuti, ‘Tamuzoobuboni lubo pe busyu bwangu kuti teemwaza aamwanike wanu.’ 4 Kuti watuzumizya kuti twiinke amwanike wesu, tulakunuka tukakuulile chakulya. 5 Pesi kuti teewamuzumizya kuti ayinke aandiswe, tatukooyinka pe, nkaambo mwaalumi uulya wakatubuzya kuti, ‘Tamuzoobuboni lubo pe busyu bwangu kuti teemwaza aamwanike wanu.’” 6 Mpawo Israyeli wakabuzya kuti: “Nkamboonzi nimwakandeetela mapenzi aaya kwiinda mukubuzya mwaalumi uulya kuti mulaawumwi mwanike?” 7 Mpawo bakasandula kuti: “Mwaalumi uulya nguwe wakabuzya makani aali atala andiswe ababbululu besu kati, ‘Wuso uchipona na? Mulaamwanike na?’ Mpawo swe twakamubuzya makani aaya. Twali kunooziziba biyeni kuti ulaamba kuti, ‘Muze aamwanike wanu’?”
8 Juda wakati kuli Israyeli wisi: “Zumizya mulombe ayinke aandime, tweende, kuchitila kuti tutafwi pe, iswe anduwe abana besu. 9 Ndilaba aachoonzyo chakuti taakwe chichitika kumulombe ooyu. Kufumbwa chitakachitike, unooli mulandu wangu. Kuti teendamuboozya akumweeta kulinduwe, ndinooli ndakubisizya kwabuumi bwangu boonse. 10 Pesi kaansinga teetwanonoka, nikuli twaba aatubili katuboola.”
11 Mpawo Israyeli wisi wakati kulimbabo: “Kuti kakuli boobo, amuchite oobu: Amubikke zintu zibotu loko zyamunyika eeyi muzikwama zyanu, mwiinkaazyo kumwaalumi uulya mukamupe kazili zipo. Mubweze bbalisamu nche, buchi buche, nzuka iinunkilila iitegwa labbudanamu, nzuka, nseke zili mbuli mandongo kuswaanizya ama-alumondi. 12 Amubweze mali yiindulwidwe tubili kuliilya njimwakabwezede kusaanguna alubo mubweedezye mali yakabweedezegwa kumilomo yamasaka aanu. Amwi yakabikkwa kabatazi pe. 13 Amubweze mwanikaanu mwiinke, mubweede kumwaalumi uulya. 14 Leza Singuzuzyoonse ape kuti mwaalumi ooyo amufwide nsoni, kuchitila kuti amwaangunwide umwi mwananyokwe, kuswaanizya aBbenjamini. Pesi kuti kakuli kuti bana bangu balandimanina, abamane biyo!”
15 Nkinkaako, baalumi aaba bakachibweza chipo eecho mpawo bakabweza mali yiindulwidwe tubili kuli njibakabwezede alubo bakabweza aBbenjamini. Mpawo bakanyampuka beenda, bakunukila ku-Ijipita baakwiimikila lubo kunembo lyaJosefa. 16 Josefa naakabona Bbenjamini kalaamwi ambabo, wakabuzya mwaalumi wakali kulanga-langa ng’anda yakwe kuti: “Bweza baalumi aaba ubatole kung’anda mpawo ukajaye banyama ujike chakulya, nkaambo balalya aandime sikati.” 17 Chakufwambaana, mwaalumi ooyo wakachita mbuli mbaakaamba Josefa mpawo wakababweza wabatola kung’anda yaJosefa. 18 Pesi baalumi aaba, bakayoowa nibakali kutolwa kung’anda yaJosefa mpawo bakasaanguna kwaamba kuti: “Nimali iilya yakabweedezegwa mumasaka eesu aalya nitwakazide ookuno yapa kuti tweetwe ookuno. Lino balatujata batuchite bazike mpawo babweze madonki eesu!”
19 Nkinkaako, bakayinka kumwaalumi wakali kulanga-langa ng’anda yaJosefa mpawo bakaambuulaawe kabali aamulyango wang’anda. 20 Bakati: “Inche kaka simaleleesu tuswiilile! Twakalizide kuzoowula chakulya. 21 Pesi nitwakasika kundawu yesu yakupumwida twakajula masaka eesu, umwi awumwi wesu wakajana mali musaka lyakwe kayikkwene. Nkinkaako, twayeeya kwiiboozya. 22 Mpawo twaza aayimwi mali kuti tuzoowule chakulya. Tatuzi pe kuti ngwani wakabikka mali eeyo mumasaka eesu.” 23 Mpawo wakati: “Nchibotu. Mutayoowi pe. Leza wanu aLeza wawuso nguwe wakabikka mali mumasaka aanu. Mali yanu yakasika kale kulindime.” Mpawo wakagwisya Simiyoni wamweeta kulimbabo.
24 Mwaalumi ooyo wakabanjizya mung’anda yaJosefa, wabapa maanzi aakusamba kumawulu alubo wakapa madonki aabo chakulya. 25 Mpawo bakalibambila chipo chakupa Josefa naasika sikati nkaambo bakali bamvwa kuti wakali kuyanda kulya aambabo nkukooko. 26 Josefa naakanjila mung’anda, bakamweetela chipo nchibakazaacho alubo bakavuntama aansi kunembo lyakwe. 27 Kuzwa waawo, wakabajuzya mpawo wakati: “Ulibiyeni wuso, mudaala ngumwakaambide? Uchipona na?” 28 Bakasandula kuti: “Mubelesi wako ndeende ulikabotu. Uchipona.” Mpawo bakakotama akuvuntama aansi.
29 Naakalanga akubona Bbenjamini mwanikaakwe mwana wabanyina wakati: “Ooyu nguumwanike wanu na keela ngumwakali kwaamba?” Wakayungizya kuti: “Leza akufwide luzyalo mwanaangu.” 30 Mpawo Josefa wakazwaanze mpawaawo, akaambo kakuti moyo wakwe wakali kumuchisa loko akaambo kamwanikaakwe alubo wakayanduula ndawu yakulilila. Nkinkaako, wakanjila muliimwi ng’anda waakulila. 31 Wakasamba kumeso wazwaanze kali wabatama, mpawo wakati: “Amweete chakulya.” 32 Josefa bakamupakwida aalikke ambabo bakabapakwida aabalikke, mpawo ma-Ijipita mbaakali aabo bakalya aabalikke nkaambo ma-Ijipita teebakali kulyaamwi pe amaHebberu, mbukunga eechi nchintu chisesemya kuma-Ijipita.
33 Baalumi aaba bakalikkede* kunembo lyakwe, mupati kakkede kweendelana acheelelo chakwe chakuba mupati, kusika kukeela mpawo bakali kulangana kabagambide. 34 Wakaliswini kugwisya chakulya aatebbulu lyakwe kachitola kutebbulu lyabo, pesi chakulya chaBbenjamini wakali kuchiyungizya ziindi zyiindulwidwe tuli musanu kwiinda chakulya chabamwi boonse. Nkinkaako, bakalya akunywaamwi anguwe kusikila bakkuta.
44 Nikwakayinda chiindi, Josefa wakalayilila mwaalumi wakali kulanga-langa ng’anda yakwe kuti: “Zuzya chakulya mumasaka aabaalumi aaba kweendelana anzibakonzya kubweza mpawo ubikke mali kumulomo wasaka lyawumwi awumwi. 2 Pesi ubikke nkomeki yangu yansiliva kumulomo wasaka lyamuniini kuswaanizya amali yakwe yakuula zilyo.” Mpawo wakachita kweendelana ambaakaamba Josefa.
3 Kuseeni loko nikwakangwengwemuka, baalumi aaba bakazumizigwa kweenda amadonki aabo. 4 Nibakazwa mumuunzi kabatanabbila pe, Josefa wakati kumwaalumi wakali kulanga-langa ng’anda yakwe: “Nyampuka, waandile baalumi aaba! Nwaabeenzya, ubabuzye kuti, ‘Nkamboonzi nimwachita chintu chibi kakuli mwakachitilwa zibotu? 5 Eeyi teenkomeki yasimalelaangu na njanywida akusondya? Mwachita chibi chipati loko.’”
6 Nkinkaako, wakabeenzya mpawo wakababuzya majwi aaya. 7 Pesi bakati kulinguwe: “Nkamboonzi simaleleesu naawamba oobo? Babelesi bako tabanoonga bachita chintu chili boobu pe. 8 Teemali njitwakajana kumilomo yamasaka eesu, twakayiboozya kulinduwe kuzwa kunyika yaKkenani. Nga tulayibba biyeni nsiliva, niiba ngolida kung’anda yasimalelaako? 9 Kuti ijanike kuli umwi wabazike bako, ajayigwe mpawo toonse tulaba bazike basimaleleesu.” 10 Nkinkaako, wakati: “Akube mbuli mbumwaamba kuti: Ooyo uutajanike kalaayo ulaba muzike wangu, pesi bamwi boonse tabanoolikwe mulandu pe.” 11 Mpawo umwi awumwi wakafwambaana kuselusya saka lyakwe walijula. 12 Mwaalumi ooyo wakayanduula kasaangunina kumupati kusikila kumuniini. Kumamanino, nkomeki yakajanika musaka lyaBbenjamini.
13 Mpawo bakadelula zigogo zyabo alubo umwi awumwi wabo wakabweedezya chibbudu chakwe aadonki mpawo bakabweeda mumuunzi. 14 Juda abananyina nibakanjila mung’anda yaJosefa, bakajana kachili mukati mpawo bakavuntama aansi kunembo lyakwe. 15 Josefa wakati kulimbabo: “Niinzi eechi nchimwachita? Tamuzi na kuti muntu uuli mbuli ndime ulakonzya kusonda?” 16 Naakamvwa oobo, Juda wakasandula kuti: “Nga tulatyeni kuli simalelaangu? Tulatyeni biya? Nga tulatondeezya biyeni kuti tuliluleme? Leza wakasimpe wachibona chibi nchibachita bazike bako. Lino twaba bazike kuli simalelaangu, iswe toonse kuswaanizya ayooyo wajanika kali aankomeki!” 17 Nikuba oobo, wakati: “Tandikoochita oobo pe! Muntu wajanika kali aankomeki, nguwe uutabe muzike wangu. Pesi inywe moonse, amweende biyo muluumuno kuli wuso.”
18 Juda wakaswena aafwiifwi anguwe mpawo wakati: “Inche kaka ndakombelela simalelaangu, muzumizye muzike wako aambe jwi limwi biyo simalelaangu kamvwide. Utamunyemeni pe muzike wako, nkaambo iwe biya, uli mbuli Faro kumupalama. 19 Simalelaangu wakabuzizye bazike bakwe kuti: ‘Wuso mpachili na, muli aamwanike na?’ 20 Mpawo twakati kuli simalelaangu, ‘Ndeende mpachili pesi wachembaala alubo uli aamwana ngwaakazyala kali wachembaala, nkiikeela. Pesi mukulanaakwe wakafwa, ngunguwe mwana wakasyaala kuli banyina alubo wisi umuyanda loko.’ 21 Mpawo iwe wakati kubazike bako, ‘Amwiinke mukazaawe kuchitila kuti ndizoomubone.’ 22 Pesi twakabuzya simalelaangu kuti, ‘Mulombe takonzyi pe kusiya wisi. Kuti wamusiya kupela, kwaamba choonzyo, wisi ulafwa.’ 23 Mpawo iwe wakabuzya bazike bako kuti, ‘Kuti teemwaza aamwanikeenu, tamuchizoobuboni lubo pe busyu bwangu.’
24 “Nkinkaako, twakayinka kumuzike wako ndeende, mpawo twakamubuzya majwi ngwaakaamba simalelaangu. 25 Nikwakayinda chiindi, ndeende wakati, ‘Amubweede mukatuulile chakulya chiche.’ 26 Pesi twakati, ‘Tatukooyinka pe. Kuti mwanikeesu wayinkaamwi andiswe tulayinka, nkaambo tatukonzyi pe kubona busyu bwamwaalumi uulya kuti teetwayinka aamwanikeesu.’ 27 Mpawo muzike wako ndeende, wakati kulindiswe, ‘Muzizi kabotu loko kuti mwanakazi wangu wakandizyalila bana babili kupela. 28 Pesi umwi wabo wakandisiya mpawo ndakati: “Kwaamba choonzyo, wakazavuulwa aamunyama!” alubo tandinamubona pe kusikila sunu. 29 Kuti ayooyu mumubweze mumugwisye munsi lyangu mpawo kukachitike ngoozi akafwe, kwaamba choonzyo, muzoopa kuti ndinjile muKabanda* amvwi zyangu kandili mumapenzi.’
30 “Mpawo lino kuti ndibweede kumuzike wako ndeende, katutakwe mulombe, mbukunga buumi bwandeende buli aabuumi bwamulombe ooyu, 31 mpawo aakubona kupela kuti mulombe tawo pe, uyoofwa, mpawo iswe tubazike bako tuyoopa kuti muzike wako ndeende akanjile muKabanda* amvwi zyakwe kawuside. 32 Ime ndimuzike wako ndakasyomezya ndeende atala amulombe ooyu kanditi, ‘Kuti teendaakuzaawe mulombe, ndinooli ndabisizya ndeende kwabuumi bwangu boonse.’ 33 Nkinkaako, ime ndimuzike wako ndakumbila kuti ndisyaale kandili muzike wasimalelaangu kwiinda kuti kusyaale mulombe ooyu, kuchitila kuti mulombe abweede abakulana bakwe. 34 Nga ndilabweeda kutyeni kuli ndeende kanditakwaawe pe mulombe? Tandikakonzyi pe kulanga ndeende kali mumapenzi!”
45 Aachiindi eechi, Josefa taakachili kukonzya pe kulijata kunembo lyababelesi bakwe boonse. Nkinkaako, wakoompolola kati: “Muntu woonse azwe!” Taakwe muntu wakachilaawe pe, chiindi Josefa naakalizibya kubananyina.
2 Mpawo wakasaanguna kukwiilila aajulu zyakuti ma-Ijipita abamung’anda yaFaro bakamumvwa. 3 Kumamanino, Josefa wakati kubananyina: “Ndime Josefa. Ndeende uchipona na?” Pesi bananyina teebakakonzya pe kumusandula, nkaambo bakagamba loko akaambo kanguwe. 4 Nkinkaako, Josefa wakati kubananyina: “Amuswene aafwiifwi andime.” Mpawo bakaswena aafwiifwi anguwe.
Mpawo wakati: “Ndime Josefa mwananyokwe, ooyo ngumwakawuzya ku-Ijipita. 5 Pesi mutanyemi pe naakuti kukazyania akaambo kakuti mwakanduuzya ookuno, nkaambo Leza wakandituma kunembo lyanu kuti ndifutule buumi bwabantu. 6 Ooyu munyaka wachibili kakuli nzala alubo kuchili imwi minyaka iili musanu nikutanoolimwi nikuba kutebulwa. 7 Pesi Leza wakandituma kunembo lyanu kuchitila kuti ndikwabilile basyeede banu aanyika* akuti mwiinkilile kunembo kupona kwiinda mulufutuko lupati. 8 Nkinkaako, teendinywe pe mwakandituma kuti ndize ookuno, pesi nguLeza wakasimpe kuchitila kuti andisale kuti ndibe mupati wabazulwidi baFaro,* akuti ndibe mwaami wabantu boonse bamung’anda yakwe amweendelezi wamunyika yoonse ya-Ijipita.
9 “Amufwambaane mubweede kuli ndeende, mukamubuzye kuti: ‘Mbobu mbaamba mwanaako Josefa: “Leza wandisala kuti ndibe mwaami wa-Ijipita yoonse. Kuza ookuno. Utanonoki pe. 10 Unookkala munyika yaGosheni, mpunooli aafwiifwi andime, iwe, bana bako, bazukulu bako, mbelele zyako, mpongo zyako, ng’ombe zyako azintu zyoonse nzulaazyo. 11 Ndinoomupa chakulya nkukooko nkaambo kuchili minyaka iili musanu yanzala. Kuti teemwachita oobo, iwe abamung’anda yako azintu zyoonse nzulaazyo, mulafwa aanzala.”’ 12 Inywe amwanikaangu Bbenjamini mwalibonena ameso aanu kuti ndime biya choonzyo nindilikwaambuula aandinywe. 13 Nkinkaako, mweelede kumubuzya ndeende atala abulemu bwangu boonse bwamu-Ijipita azintu zyoonse nzimwabona. Amufwambaane mumweete ookuno ndeende.”
14 Kuzwa waawo, wakambundila mwanikaakwe* Bbenjamini wasaanguna kulila mpawo anguwe Bbenjamini wakalila kamumbundilide munsingo. 15 Wakamyonta bananyina boonse walila mpawo bananyina bakaambuulaawe.
16 Makani akasika kung’anda yaFaro aakuti: “Bananyina baJosefa basika!” Makani aaya akamubotezya loko Faro ababelesi bakwe. 17 Nkinkaako, Faro wakati kuli Josefa: “Buzya bananyokwe kuti, ‘Muchite oobu: Amugazike zibbudu zyanu aabanyama babweza zibbudu mpawo mwiinke kunyika yaKkenani. 18 Mukabweze wuso abamumaanda aanu kuti baze ookuno kulindime. Ndizoomupa zintu zibotu zyamunyika ya-Ijipita alubo munoolya zintu zibotu zyamunyika.’* 19 Alubo ubabuzye kuti: ‘Muchite eezi: Amubweze ngolo zyamunyika ya-Ijipita, mukagazike bana banu abanakazi banu alubo mweelede kubelesya imwi ngolo kuti mweete wuso aze ookuno. 20 Mutabi aandaba azintu zyanu, nkaambo zintu zibotu zyamunyika yoonse ya-Ijipita nzizyanu.’”
21 Mpawo bana ba-Israyeli bakachita mbuboobo alubo Josefa wakabapa ngolo kweendelana ambaakaamba Faro mpawo wakabapa chakulya chamulweendo. 22 Alubo umwi awumwi wakamupa chigogo chakuchincha, pesi Bbenjamini wakamupa mali yansiliva iili 300 azigogo zili musanu zyakuchincha. 23 Mpawo kuli wisi wakatumizya zintu zitobela: madonki aali kkumi aakabwezede zintu zibotu zyamu-Ijipita, amadonki mazyazi aali kkumi aakanyampwide zilyo achinkwa achimwi chakulya chawisi chamulweendo. 24 Nkinkaako, wakati bananyina beende, nibakali kweenda, wakati kulimbabo: “Mutanyemezyani pe munzila.”
25 Mpawo bakeenda kabazwa ku-Ijipita alubo bakasika munyika yaKkenani kuli wisi Jakkobo. 26 Mpawo bakabuzya wisi kuti: “Josefa uchipona alubo nguwe uulikweendelezya nyika yoonse ya-Ijipita!” Pesi we wakazilika kupela nkaambo taakabasyoma pe. 27 Nibakamubuzya majwi woonse Josefa ngaakababuzya, anaakabona ngolo Josefa nzyaakatumizya kuti zizoomubweze, muuya wawisi Jakkobo, wakasaanguna kubusilizigwa. 28 Israyeli wakati: “Lino ndasyoma! Mwanaangu Josefa uchipona! Ndeelede kwiinka ndikamubone kanditanafwa pe!”
46 Nkinkaako, Israyeli wakabweza zintu zyoonse nzyaakalaazyo* mpawo wakeenda. Naakasika kuBberi-shebba wakapa zipayizyo kuli Leza wawisi, Izakka. 2 Mpawo Leza wakaambuula aa-Israyeli muchilengaano mansiku kati: “Jakkobo, Jakkobo!” Wakasandula kuti: “Mpundili aano!” 3 Mpawo wakati: “Ndime Leza wakasimpe, Leza wawuso. Utayoowi pe kukunukila ku-Ijipita, nkaambo ooko ndiyoopa kuti ube chisi chipati. 4 Ime lwangu ndilayinka aanduwe ku-Ijipita alubo ime lwangu ndizookuboozya kuzwa nkuko. Mpawo Josefa uzoojala meso aako.”*
5 Kuzwa waawo, Jakkobo wakazwa kuBberi-shebba alubo bana ba-Israyeli bakabweza Jakkobo wisi abana babo abanakazi babo mungolo Faro nzyaakabatumizizye kuti bakabweze wisi. 6 Bakabweza matanga aabo azintu zyabo nzibakali babaazyo munyika yaKkenani. Jakkobo abana bakwe boonse mbaakali aabo bakasika mu-Ijipita. 7 Mu-Ijipita, Jakkobo wakaza aabana bakwe bachaalumi abachanakazi abazukulu bakwe, nkukwaamba bamumpuli yakwe boonse.
8 Aaya ngiimazina aabana balombe ba-Israyeli bakaza mu-Ijipita, nkukwaamba Jakkobo abana bakwe balombe: Mwana waJakkobo wakusaanguna kuzyalwa wakali Rubbeni.
9 Bana baRubbeni bakali Hanokki, Palu, Hezironi aKkami.
10 Bana baSimiyoni bakali Jemuyeli, Jamini, Ohadi, Jakkini, Zohari aShawulu mwana wamwanakazi wakuKkenani.
11 Bana baLevi bakali Geshoni, Kohati aMerari.
12 Bana baJuda bakali Ere, Onani, Shela, Perezi aZera. Nikuba oobo, Ere a-Onani bakafwida munyika yaKkenani.
Perezi wakazooba aabana aaba, Hezironi aHamuli.
13 Bana ba-Isakkara bakali Tola, Puva, Iyobbu aShimuroni.
14 Bana baZebbuloni bakali Seredi, Eloni aJaleeli.
15 Aaba mbiibana balombe Leya mbaakazyalila Jakkobo kuPadani-aramu, aamwi amwanaakwe musimbi Dina. Bana bakwe balombe abasimbi boonse bakali 33.
16 Bana baGadi bakali Zifiyoni, Hagi, Shuni, Ezibboni, Eri, Arodi a-Areli.
17 Bana ba-Asha bakali Imina, Ishiva, Ishivi aBberiya. Alubo muchizi wabo wakali Sera.
Bana baBberiya bakali Hebberi aMalikkiyeli.
18 Aaba mbiibana baZilipa, Labbani ngwaakapa mwanaakwe Leya. Aaba mbiibana mbaakazyalila Jakkobo. Boonse bakali 16.
19 Bana baRakkeli mwanakazi waJakkobo bakali Josefa aBbenjamini.
20 Bana baJosefa mbaakazyala munyika ya-Ijipita nguManase a-Efremu, aabo Asenati mwana musimbi waPotifera mupayizi waku-Oni* mbaakamuzyalila.
21 Bana baBbenjamini bakali Bbela, Bbekkeri, Ashibbeli, Gera, Naamani, Ehi, Roshi, Mupimu, Hupimu a-Aridi.
22 Aaba mbiibana Rakkeli mbaakazyalila Jakkobo. Boonse bakali 14.
23 Mwana* waDani wakali Hushimu.
24 Bana baNafutali bakali Jazeeli, Guni, Jezeri aShilemu.
25 Aaba mbiibana baBbiliha ooyo Labbani ngwaakapa mwanaakwe musimbi Rakkeli, aaba mbiibana mbaakazyalila Jakkobo. Boonse bakali musanu ababili.
26 Boonse bakazwa kuli Jakkobo alubo bakayinkaamwi anguwe ku-Ijipita bakali 66 katutabali banakazi babana baJakkobo. 27 Bana Josefa mbaakazyala mu-Ijipita bakali babili. Bantu boonse bamung’anda yaJakkobo bakasika ku-Ijipita bakali 70.
28 Jakkobo wakatuma Juda kunembo kuti akabuzye Josefa kuti wakali munzila kaza kuGosheni. Nibakasika munyika yaGosheni, 29 Josefa wakalayilila kuti ngolo yakwe isungwe mpawo wakayinka kuti akaswaanane aawisi Israyeli kuGosheni. Naakasika aali wisi, wakamumbundila* mpawo wakalila kwachiindi chilamfu. 30 Israyeli wakati kuli Josefa: “Lino ndilakonzya kufwa. Ndabubona busyu bwako alubo ndaziba kuti uchipona.”
31 Mpawo Josefa wakati kubananyina akuli bamung’anda yawisi: “Amuleke ndiinke ndikabuzye Faro kuti, ‘Banama abamung’anda yandeende bakali kukkala munyika yaKkenani basika ookuno kulindime. 32 Baalumi aaba mbeembeli, balivubide alubo baza aambelele zyabo, mpongo zyabo ang’ombe zyabo azintu zyoonse nzibalaazyo.’ 33 Faro naamwiita akumubuzya kuti, ‘Mubeleka mulimuunzi?’ 34 Mweelede kwaamba kuti, ‘Iswe tubabelesi bako tuli bavubi kuzwa katuchili baniini kusika sunu, iswe amasianene,’ kuchitila kuti mukkale munyika yaGosheni, nkaambo sikweembela mbelele woonse nchisesemyo kuma-Ijipita.”
47 Nkinkaako, Josefa wakayinka waakubuzya Faro kuti: “Ndeende abanama ambelele ampongo zyabo ang’ombe zyabo azintu zyoonse nzibalaazyo basika kabazwa kunyika yaKkenani, lino balikunyika yaGosheni.” 2 Wakabweza bananyina bali musanu, wayinkaabo kuli Faro.
3 Faro wakati kubananyina baJosefa: “Mubeleka mulimuunzi?” Bakasandula Faro kuti: “Iswe tubabelesi bako, tuli beembeli bambelele, iswe amasianene.” 4 Mpawo bakati kuli Faro: “Twasika kuzookkala katuli bamuzwakule munyika, mbukunga taakwe masokwe aamatanga aababelesi bako, nkaambo nzala nimpati munyika yaKkenani. Tukumbila kuti iswe tubabelesi bako tukkale munyika yaGosheni.” 5 Faro wakati kuli Josefa: “Wuso abananyokwe bazida nduwe. 6 Nyika ya-Ijipita iili mumaboko aako. Ulakonzya kupa wuso abananyokwe ndawu mbotu loko yakukkala munyika. Abakkale munyika yaGosheni alubo kuti kakuli baalumi mbuzi aakati kabo, bawuzi kabotu mulimu wabo, basale kuti kabalanga lubono lwangu.”
7 Josefa wakanjizya Jakkobo wisi, wamutola kuli Faro mpawo Jakkobo wakalongezya Faro. 8 Faro wakabuzya Jakkobo kuti: “Ulaaminyaka iingana?” 9 Jakkobo wakati kuli Faro: “Minyaka yangu yakweendengana* iili 130. Minyaka njindapona miche, izwide mapenzi alubo teemyiingi pe mbuli njibakapona masianene nibakali kweendengana.”* 10 Mpawo Jakkobo wakalongezya Faro alubo wakazwa kunembo lyakwe.
11 Josefa wakakkazika wisi abananyina munyika ya-Ijipita. Wakabapa chaabilo chanyika mbotu loko, muchilawu chaRamesesi mbuli Faro mbaakalayilide. 12 Josefa wakayinkilila kunembo kupa wisi abananyina abamung’anda yawisi boonse chakulya,* kweendelana amweelwe wabana babo.
13 Teekwakachilikwe chakulya* pe munyika yoonse, nkaambo nzala yakali mpati loko. Bantu bakali boongelwa munyika ya-Ijipita amunyika yaKkenani akaambo kanzala. 14 Josefa wakali kubweza mali yoonse yakali kujanika munyika ya-Ijipita amunyika yaKkenani, bantu njibakali kuulaayo chakulya alubo Josefa wakali kweeta mali eeyo kung’anda yaFaro. 15 Mukuya kwachiindi, mali yakali munyika ya-Ijipita amunyika yaKkenani yakamana, mpawo ma-Ijipita boonse bakasaanguna kuza kuli Josefa kabati: “Tupe chakulya! Tufwe na kunembo lyako akaambo kakuti tatuchikwe mali pe?” 16 Mpawo Josefa wakati: “Kuti kakuli mali yanu yamana, amundipe lubono lwanu. Ime ndinoomupa chakulya katuchinchaana aalubono lwanu.” 17 Nkinkaako, bakasaanguna kweeta lubono lwabo kuli Josefa, mpawo Josefa wakali kubapa chakulya kabachinchaanisya aamabbiza aabo, alubono lwabo luswaanizya, mbelele ampongo, ng’ombe amadonki. Wakaliswini kubapa chakulya, kachinchaanisya aalubono lwabo loonse mumunyaka ooyo.
18 Munyaka ooyo nwaakamana, bakasaanguna kuza kulinguwe mumunyaka wakatobela kabati: “Tatukoowasisa pe makani aaya kuli simaleleesu aakuti mali yesu alubono lwesu twakazipa simaleleesu, tatuchikwe chintu chakupa simaleleesu kunze kwamibili yesu anyika yesu. 19 Tufwe na kulangide, amyuunda yesu ilaluke na? Tuule iswe anyika yesu utuchinchaanie aachakulya, mpawo iswe anyika yesu tulaba bazike baFaro. Tupe mbuto kuchitila kuti tupone akuti tutafwi akuti nyika yesu itasyaali kayili tongo.” 20 Mpawo Josefa wakawulila Faro nyika yoonse yama-Ijipita mbukunga muntu woonse wamu-Ijipita wakali wawuzya muunda wakwe, nkaambo nzala yakali mpati loko. Nkinkaako, nyika yoonse yakaba yaFaro.
21 Mpawo wakalonzya bantu wabatola mumyuunzi, kuzwa kulilimwi bbazu lya-Ijipita kuya kulilimwi bbazu. 22 Nyika yabapayizi kupela, njiyo njaakatawula, nkaambo chakulya chabapayizi chakali kuzwa kuli Faro alubo bakali kupona aachakulya nchaakali kubapa Faro. Nzizyo zyakapa kuti batawuzyi nyika yabo. 23 Mpawo Josefa wakabuzya bantu kuti: “Amubone, sunu ndamuula inywe anyika yanu kuti mube baFaro. Njeyi mbuto mukabyale mumyuunda. 24 Nimwatebula, mweelede kupa Faro chipanzi chimwi chazipanzi zili musanu, pesi zipanzi zine zilaba zyanu kuti zibe mbuto yamyuunda yanu achakulya chanu achabaabo bali mumaanda aanu achabana banu kuti mulye.” 25 Nkinkaako, bakati: “Wafutula buumi bwesu. Atufwidwe luzyalo mumeso aasimaleleesu mpawo tulaba bazike baFaro.” 26 Mpawo Josefa wakabikka mulawu, uuchibeleka kusikila sunu munyika yoonse ya-Ijipita, wakuti, chipanzi chimwi chazipanzi zili musanu, nchichaFaro. Nyika yabapayizi ayilikke, njiyo yakataba yaFaro.
27 Israyeli wakayinkilila kunembo kukkala munyika ya-Ijipita muchilawu chaGosheni. Bakakkala mumo mpawo bakazyalana bavula loko. 28 Mpawo Jakkobo wakakkala minyaka iili 17 munyika ya-Ijipita. Nkinkaako, mazuba aabuumi bwaJakkobo akasika kuminyaka iili 147.
29 Mazuba aakufwa kwa-Israyeli akaswena, nkinkaako, wakayita mwanaakwe Josefa, mpawo wakati: “Kuti wandifwida luzyalo, ndikumbila ubikke kuboko kwako kunsi aachibelo changu alubo unditondeezye luyando lutamani akusyomeka. Ndakumbila utazoondivwikkili mu-Ijipita pe. 30 Nindazoofwa,* uzoondigwisye munyika ya-Ijipita ukaakundizikke mukabanda kamasianene.” Josefa wakati: “Ndizoochita mbuli mbuwaamba.” 31 Jakkobo wakati: “Konka kulindime.” Nkinkaako, wakakonka kulinguwe. Mpawo Israyeli wakakotamika mutwe, kumutwe wabulo bwakwe.
48 Nizyakayinda zintu eezi, Josefa wakabuzigwa kuti: “Bona wuso uyabumana manguzu.” Mpawo wakabweza bana bakwe babili Manase a-Efremu wayinkaabo. 2 Mpawo Jakkobo wakabuzigwa kuti: “Ngoyu mwanaako Josefa wasika.” Nkinkaako, Israyeli wakalisimya-simya, wakabuka wakkala aabulo bwakwe. 3 Mpawo Jakkobo wakati kuli Josefa:
“Leza Singuzuzyoonse wakalibonia kulindime kuLuzi munyika yaKkenani mpawo wakandilongezya. 4 Mpawo wakati kulindime, ‘Ndizoopa kuti uzyale bana uvule alubo ndizoopa kuti ube mbungano yazisi alubo nyika eeyi ndizooyipa bana mbutazoobe aabo kaluli lukono lutamani.’ 5 Bana bako babili mbwaakazyala munyika ya-Ijipita ime kanditanasika kulinduwe mu-Ijipita mbibangu. Efremu aManase bazooba bangu mbuli Rubbeni aSimiyoni mbubali bangu. 6 Pesi bana mbutazoozyale musule aabaaba, bazooba bako. Bazooyitwa muzina lyabakulana babo mulukono lwabo. 7 Pesi ime nindakali kuzwa kuPadani, Rakkeli wakafwa kali munsi lyangu munyika yaKkenani kakuchili musinzo mulamfu kuti tusike ku-Efrata. Nkinkaako, ndakamuzikka nkukooko katuli munzila kuya ku-Efrata, nkukwaamba Bbetelehema.”
8 Israyeli wakabona bana baJosefa mpawo wakabuzya kuti: “Mbaani aaba?” 9 Mpawo Josefa wakati kuli wisi: “Aaba mbana bangu Leza mbaakandipa mundawu eeyi.” Wisi wakati: “Inche kaka beete kulindime kuchitila kuti ndibalongezye.” 10 Lino meso aa-Israyeli akali aba aagubilizi akaambo kakuchembaala, taakachili kubona kabotu pe. Nkinkaako, Josefa wakabeeta aafwiifwi anguwe mpawo wakabamyonta akubambundila. 11 Israyeli wakati kuli Josefa: “Teendakachili kuyeeyela pe kuti ndizoobubona busyu bwako, pesi lino Leza wapa kuti ndibabone abana bako.” 12 Josefa wakabagwisya aamazwi aa-Israyeli mpawo wakavuntama, busyu kabulangide aansi.
13 Josefa wakabweza bana bakwe babili. Wakabweza Efremu akuboko kwakwe kwachilisyo wamutola kukuboko kwa-Israyeli kwachimweensi mpawo wakabweza Manase akuboko kwakwe kwachimweensi wamutola kukuboko kwa-Israyeli kwachilisyo mpawo wakabaswenzya aafwiifwi anguwe. 14 Nikuba oobo, Israyeli wakabikka kuboko kwachilisyo aamutwe wa-Efremu nikuba kuti nguwe wakali muniini alubo wakabikka kuboko kwakwe kwachimweensi aamutwe waManase. Wakabikka maboko aakwe munzila eeyi achaali nikuba kuti Manase nguwe wakali mwana wakusaanguna kuzyalwa. 15 Kuzwa waawo, wakalongezya Josefa mpawo wakati:
“Leza wakasimpe ooyo mandeende Abbrahamu a-Izakka ngubakeendaawe,
Leza wakasimpe walikundeembela kwabuumi bwangu boonse kusikila sunu,
16 Ngilozi yalikundigwasya mumapenzi aangu woonse, ayilongezye balombe aaba.
Zina lyangu alyiitwe aalimbabo azina lyamandeende Abbrahamu a-Izakka,
Abavule babe biingi loko aanyika.”
17 Josefa naakabona kuti wisi uchibikkide kuboko kwakwe kwachilisyo aamutwe wa-Efremu, wakanyema loko. Nkinkaako, wakeezya kugwisya kuboko kwawisi aamutwe wa-Efremu, kuchitila kuti akubikke aamutwe waManase. 18 Josefa wakati kuli wisi: “Utachiti oobo pe ndeende nkaambo ooyu nguumupati. Bikka kuboko kwako kwachilisyo aamutwe wakwe.” 19 Pesi wisi wakaliswini kukaka mpawo wakati: “Ndilizizi mwanaangu, ndilizizi. Anguwe ooyu uzooba nkamu yabantu, anguwe uzooba mupati. Nikuba oobo, mwanikaakwe uzooba mupati loko kwiinda nguwe alubo bana bakwe bazooba biingi loko zyakuti bazoopanga zisi.” 20 Nkinkaako, wakayinkilila kunembo kubalongezya mubuzuba oobo kati:
“Ma-Israyeli abaambe zina lyako nibanoolongezyania kabati,
‘Leza ape kuti ube mbuli Efremu ambuli Manase.’”
Nkinkaako, wakali kusaanguna kwaamba Efremu nataambe Manase.
21 Mpawo Israyeli wakati kuli Josefa: “Bona, ime ndaamba kufwa, pesi kwaamba choonzyo, Leza ulayinkilila kunembo kali aandinywe alubo uzoomubweedezya kunyika yamasianyookulu. 22 Pesi ime ndilakuyungizizya chipanzi chimwi chanyika kwiinda bananyokwe, eeyo njindakabweza mujaanza lyama-Amori apanga lyangu adaantambwa lyangu.”
49 Jakkobo wakayita bana bakwe balombe mpawo wakati: “Amubunganaamwi kuchitila kuti ndimubuzye zitazoomuchitikile kumazuba aakumamanino. 2 Amubunganaamwi mpawo muswiilile inywe nibana baJakkobo, iiyi biya muswiilile Israyeli wuso.
3 “Rubbeni ndunduwe mwanaangu wakusaanguna, nduwe manguzu aangu amasaangunino aamanguzu aangu aakuzyala. Wakali aabulemu kwiinda boonse alubo wakali aamanguzu kwiinda boonse. 4 Akaambo kakutalinyona mbuli maanzi aakopana changuzu, tukoozwidilila pe. Akaambo kakuti wakatanta aabulo bwawuso. Aachiindi eecho, wakabisya* bulo bwangu. Kwaamba choonzyo, wakatanta aalimbubo!
5 “Simiyoni aLevi mukulana amwanike. Zibelesyo zyabo zyakulwana bazibelesya kukujaya. 6 Nditaliswaanizyi aambabo kaka. Bulemu bwangu* butaswaanizigwi aakabunga kabo, nkaambo bakajaya bantu akaambo kabukali bwabo. Bakadunsula malambi aabapule bang’ombe kuti babotelwe biyo. 7 Kulitukidwe kunyema kwabo nkaambo kuli aalunya, akubilila kwabo nkaambo kuli aabukali. Ndilabamwaya munyika yaJakkobo alubo ndilabasansaania mu-Israyeli.
8 “Pesi iwe Juda, bananyokwe bazookulumbayizya. Jaanza lyako linooli aansingo yabasinkondonyokwe. Bana bawuso bazookotama kunembo lyako. 9 Juda mwana wamulavu. Mwanaangu, uzoolya munyama ngwaajata mpawo weende. Walandabala aansi akulyoolola mbuli mulavu. Mbuli mulavu, ngwani uuli aachibindi chakumubusya? 10 Nkoli yabwaami tiizoozwi pe kuli Juda, nuuba mufunko wamweendelezi tukazwi pe aakati kamawulu aakwe kusikila Shilo* azoosike, ooyo bantu ngubatanooswiilile. 11 Uzoowanga donki lyakwe aamusaansa, amwana wadonki lyakwe aamusaansa mubotu, mpawo uzoowacha zigogo zyakwe muwayini achigogo chakwe muganzi lyamasaansa. 12 Meso aakwe alasalala akaambo kawayini amenyo aakwe alatuba akaambo kamalili.
13 “Zebbuloni uzookkala kunkomwe yalwizi, kunkomwe yalwizi ooko maato nkwaasungililwa, amugaano wakwe unoosika kubbazu lyakuSidoni.
14 “Isakkara ndidonki lili aachifuwa chiyumu, lilede aakati kazibbudu zibili. 15 Uyoobona kuti ndawu yakupumwida nimbotu akuti nyika nimbotu. Uyaakooka gwezyo lyakwe kuti apikule chibbudu alubo uzoozumina kubeleka mulimu uumizya.
16 “Dani, umwi wamisyobo ya-Israyeli uzoobeteka bantu. 17 Dani abe nzoka kumbali aamugwagwa, nzoka iili aameja kumbali aakazila, iiluma nsumba zyabbiza, kuchitila kuti muntu uulitantide asandamuke. 18 Ndizoolindila lufutuko luzwa kulinduwe, O Jehova.
19 “Gadi zigwebenga zizoomulwana, pesi we uzoozilwana kutusindi.
20 “Chinkwa* cha-Asha chinooli chiingi alubo uzoopanga chakulya cheelela kuligwa aamwaami.
21 “Nafutali ninsya nzyazi iikotede. Waambuula majwi mabotu.
22 “Josefa nkasyuukila kamunsamu uuzyala michelo. Munsamu uuzyala michelo kumbali aakasawu, uuli aantabi zitandabala kusika kumuduli. 23 Pesi basitwaanta bakaliswini kumukataazya akumuyasa alubo bakaliswini kumunyemena. 24 Nikuba oobo, daantambwa lyakwe lyakakkala kalili aandawu yalyo amaboko aakwe akakkala kaasimide. Eezi zyakali kuzwa kumaboko aayooyo uuli aamanguzu waJakkobo, kuzwa kumweembeli, bbwe lya-Israyeli. 25 Uzwa* kuli Leza wawuso alubo uzookugwasya, uli aaSinguzuzyoonse, uzookulongezya azilongezyo zyakujulu, azilongezyo zizwa aansi aanyika, uzookulongezya abana biingi azivuubwa zyiingi. 26 Zilongezyo zyawuso zinoosumpukide kwiinda zilongezyo zyazilundu zinooliwo lyoonse, kwiinda zintu zibotu zyatulundu-lundu twalili alili. Zinooliwo chiindi choonse aamutwe waJosefa, aakatwikkilo kamutwe wayooyo wakasalwa aakati kabananyina.
27 “Bbenjamini uzoozavuula munyama ngwaajata mbuli wumpe. Kuseeni unoolya munyama ngwaajata mpawo goko unoowabaania zintu nzyaanyanga basinkondonyina.”
28 Yoonse eeyi misyobo iili 12 ya-Israyeli alubo eezi nzizyo wisi nzyaakababuzya naakali kubalongezya. Umwi awumwi wakamupa chilongezyo chimweelela.
29 Kuzwa waawo, wakabapa malayilile aaya aakuti: “Lino ndaamba kufwa. Mukandizikkaamwi amandeende mumpako yabbwe iili mumuunda wa-Efroni muHeti, 30 mpako iili mumuunda waMakkipela kunembo lyaMamure munyika yaKkenani, muunda Abbrahamu ngwaakawula kuli Efroni muHeti, kuti ibe ndawu yakuzikka bantu. 31 Kundawu eeyo, bakazikka Abbrahamu amwanakazi wakwe Sara. Alubo kundawu eeyo, bakazikka Izakka amwanakazi wakwe Ribbekka alubo nkuko nkundakazikka Leya. 32 Muunda ampako yabbwe iili mumo, zyakawulwa kubana baHeti.”
33 Jakkobo wakamaninsya kupa bana bakwe malayilile aaya. Nkinkaako, wakanyampula mawulu aakwe waabikka aabulo, wayoya kamamanino mpawo wazikkwaamwi amasianyinakulu.
50 Josefa wakaliwaala aamubili wawisi walila, wamumyonta. 2 Kuzwa waawo, Josefa wakalayilila babelesi bakwe basilisi kuti bananike chidumbu chawisi musamu kuti chitaboli. Nkinkaako, basilisi bakananika chidumbu cha-Israyeli musamu kuti chitaboli. 3 Alubo bakatola mazuba aakkwene aali 40, nkaambo oobu mbuubulamfu bwachiindi chikkwene chakunanika chidumbu musamu alubo ma-Ijipita bakayinkilila kunembo kumulila kwamazuba aali 70.
4 Mazuba aakumulila naakayinda, Josefa wakaambuula aabamunkuta* yaFaro kati: “Kuti kandili ndafwidwa luzyalo mumeso aanu, amumubuzye mulumbe ooyu Faro wakuti: 5 ‘Ndeende wakapa kuti ndikonke naakati: “Bona! Ndaamba kufwa. Ukandizikke kundawu yangu yakuzikka, njindakasya munyika yaKkenani.” Inche amundizumizye ndikazikke ndeende mpawo ndilaboola.’” 6 Faro wakasandula kuti: “Yinka ukazikke wuso mbuli mbaakapa kuti ukonke.”
7 Nkinkaako, Josefa wakayinka kuti akazikke wisi alubo wakayinkaamwi ababelesi baFaro boonse, bapati bamunkuta yakwe, bapati boonse bamunyika ya-Ijipita, 8 bamung’anda yaJosefa boonse, bananyina abamung’anda yawisi. Munyika yaGosheni, bakasiya bana babo kupela ang’ombe zyabo ambelele zyabo. 9 Ngolo abasimabbiza bakayinkaamwi anguwe alubo yakali nkamu mpati loko. 10 Mpawo bakasika kulubuwa lwakupolela lwaku-Atadi, luli muchilawu chaJodani. Kabali nkukooko, bantu bakalila loko akoomoka alubo Josefa wakayinkilila kunembo kulila wisi kwamazuba aali musanu aabili. 11 Bantu bakkala munyika eeyo, maKkenani, bakababona kabalikulila kulubuwa lwakupolela lwaku-Atadi mpawo bakati: “Ooku nkulila kupati loko kwama-Ijipita!” Eezi nzizyo zyakapa kuti ndawu eeyi iwuzikwe kuti Abbeli-mizirayimu,* iili muchilawu chaJodani.
12 Nkinkaako, bana bakwe bakachita zyoonse mbuli mbaakabalayilila. 13 Bana bakwe bakamubweza bamutola kunyika yaKkenani baakumuzikka mumpako yabbwe iili mumuunda waMakkipela, muunda uuli kunembo aaMamure, ooyo Abbrahamu ngwaakawula kuli Efroni muHeti, kuti ibe ndawu yakuzikka bantu. 14 Josefa naakazwa aakuzikka wisi, wakabweeda ku-Ijipita kalaamwi abananyina abantu boonse mbaakayinkide aabo kukuzikka wisi.
15 Bananyina baJosefa nibakabona kuti wisi wafwa bakati: “Amwi Josefa uchitunyemenede, ulakonzya kutubweedezya akaambo kazibi zyoonse nzitwakamuchitila.” 16 Nkinkaako, bakatumizya mulayizyo kuli Josefa wakuti: “Wuso katanafwa, wakasiya walayilila majwi aaya aakuti: 17 ‘Mbobu mbumweelede kubuzya Josefa: “Inche kaka ndakumbila ubalekelele bananyokwe kumilandu azibi nzibakachita, zyakapa kuti unjile mumapenzi aali boobu.”’ Inche kaka balekelele milandu yabo babelesi baLeza wawuso.” Mpawo Josefa wakalila nibakaambuulaawe. 18 Bananyina bakasika baliwaala kunembo lyakwe mpawo bakati: “Twalyeeta kulinduwe tubazike bako!” 19 Josefa wakati kulimbabo: “Mutayoowi pe. Ndili Leza na kuti ndimubeteke? 20 Nikuba kuti mwakali kuyanda kundichitila zibi, Leza wakapa kuti zichitike oobo, kuchitila kuti zintu zyeende kabotu akuti bantu biingi bafutulwe mbuli mbalikuchita sunu. 21 Mutayoowi pe. Ndinoomupa chakulya inywe abana banu baniini.” Nkinkaako, wakabawumbulizya akubabuzya majwi aasimya.
22 Josefa wakayinkilila kunembo kukkala munyika ya-Ijipita we abamung’anda yawisi alubo Josefa wakapona minyaka iili 110. 23 Josefa wakabona bana ba-Efremu bazyalani lyachitatu abana baMakkiri mwana waManase. Bakazyalilwa aamazwi aaJosefa.* 24 Nikwakayinda chiindi chilamfu, Josefa wakabuzya bananyina kuti: “Ndaamba kufwa, pesi kwaamba choonzyo, Leza tazoomusiyi pe, kwaamba choonzyo, uzoomugwisya munyika eeyi akumutola kunyika njaakakonkezya Abbrahamu, Izakka aJakkobo.” 25 Nkinkaako, Josefa wakapa kuti bana ba-Israyeli bakonke naakati: “Kwaamba choonzyo, Leza tazoomulekelezyi pe. Mweelede kuzoogwisya mafuwa aangu oomuno.” 26 Josefa wakafwa kali aaminyaka iili 110 alubo bakamunanika musamu kuti mubili wakwe utaboli mpawo wakabikkwa mubbokesi mu-Ijipita.
Naakuti, “aamaanzi aavuuma.”
Naakuti, “muuya waLeza wakali.”
Naakuti, “abanyama beenda,” nkukwaamba banyama bali aamakwa abamwi banyama bamisyobo iimbi.
MuchiHebberu, “amakamu aazyo woonse akamana.”
Aawa mpulisaangunina kwaambwa zina lyaLeza, lyiimininwa aamabbi aachiHebberu aatobela YHWH. Langa Makani Aakuyungizya A4.
Bamwi bati, “sikunku.”
MuchiHebberu bbala eeli lyaamba “chilenge chipona.” Langa Bupanduluzi Bwamabala.
MuchiHebberu, “mitwe.”
Naakuti, “nguTigirisi.”
Naakuti, “akkale amwanakazi.”
Naakuti, “kutamvwanana.”
Naakuti, “abana bakwe.”
Naakuti, “Uzookuuma.”
Nkukwaamba, “Muntu Waanyika; Muntu.”
MuchiHebberu, “chinkwa.”
Nkukwaamba kuti “Uupona.”
MuchiHebberu, “alubo busyu bwakwe bwakawa.”
Naakuti, “takukooba kusekelela na?”
MuchiHebberu, “nguzu.”
MuchiHebberu, “kubusyu bwanyika.”
Naakuti, “yaNodi.”
Naakuti, “zyamukuba.”
Nkukwaamba kuti “Kusalwa; Kubikkwa.”
Naakuti, “wandisalila.”
Naakuti, “Adamu.”
Lilakonzya kwaamba “Kupumuna; Luumbulizyo.”
Aaya maambilambali aachiHebberu aamba ngilozi zyaLeza.
Naakuti, “uchita kweendelana anyama.”
Lilakonzya kwaamba “Basikuwisya,” nkukwaamba bantu bapa kuti bamwi bawe. Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Naakuti, “wakamvwa kuchisa mumoyo wakwe.”
MuchiHebberu, “kazyalani lyakwe.”
MuchiHebberu, “bbokesi pati.”
Kkiyubbiti iimwi yeelene aamasentimita aali 44.5. Langa Makani Aakuyungizya B14.
MuchiHebberu, “nyama yoonse iili aamuuya wabuumi.”
Amwi malembe ati, “beenze bali musanu ababili abazyazi bali musanu ababili babanyama boonse basalala.”
Amwi malembe ati, “azyeenze zili musanu azibili azizyazi zili musanu azibili zyazilenge zyuuluka mujulu.”
Kkiyubbiti iimwi yeelene aamasentimita aali 44.5. Langa Makani Aakuyungizya B14.
MuchiHebberu, “nyama yoonse yakali.”
MuchiHebberu, “wakamuyeeya Nowa.”
Naakuti, “yakakasigwa.”
Naakuti, “yakulyatilila mawulu aayo.”
Naakuti, “mwaabuzyeendelezya.”
MuchiHebberu, “Nyama yoonse iipona tizoonyonyoonwi.”
MuchiHebberu, “nyama yoonse iipona.”
MuchiHebberu, “anyama yoonse iipona.”
Amwi malembe ati, “Myuunzi eeyi ipanga muunzi mupati.”
Amwi malembe ati, “mukulana waJafeti.”
Nkukwaamba kuti “Kwaanzaana.”
Naakuti, “bantu bakkala munyika bakalaanzeene.”
Nkukwaamba “Kunyongania.”
Naakuti, “zizoolijanina chilongezyo.”
Naakuti, “kali mweenzu.”
Nkukwaamba, Lwizi Lufwide.
Naakuti, “kukkala mumatente.”
Naakuti, “mwanike.”
MuchiHebberu, “mwana.”
MuchiHebberu, “ooyo uutazoozwe mulinduwe.”
Nkukwaamba kuti “Leza Ulamvwa.”
Bamwi bayeeyela kuti nimbizi. Nkukwaamba kuti wakali kuzooba aamuuya wakulyeendelezya.
Amwi malembe ati, “unookkala kakazyania aabeenzinyina boonse.”
Nkukwaamba kuti “Chikala Chayooyo Uupona Uundibona.”
Nkukwaamba kuti “Taata Ulisumpukide.”
Nkukwaamba kuti “Wisi Wankamu; Wisi Wabiingi.”
Nkukwaamba kuti “Kukazyania.”
Nkukwaamba kuti “Namalelo.”
Nkukwaamba kuti “Kuseka.”
MuchiHebberu, “musimye myoyo yanu.”
MuchiHebberu, “zipimyo zyasiya.” Siya yeelene aamalita aali 7.33. Langa Makani Aakuyungizya B14.
MuchiHebberu, “Zichitika kubanakazi teezyakachili kuchitika pe kuli Sara.”
Naakuti, “zizoolijanina chilongezyo.”
MuchiHebberu, “mumweenzule.”
Naakuti, “luyando lutamani.”
Nkukwaamba kuti “Muniini.”
Naakuti, “Naakakkede kali mweenzu.”
Nkukwaamba kuti, “taakalinawonaawe pe.”
Naakuti, “chiluleme.”
MuchiHebberu, “Nchivumbyo chameso aako.”
Naakuti, “wakali wabasinka tuzyalilo boonse bamung’anda ya-Abbimelekki.”
Amwi malembe ati, “ulandiseka.”
MuchiHebberu, “Swiilila jwi lyakwe.”
Lilakonzya kwaamba, “Chikala Chachikonke” naakuti “Chikala Chamusanu Azibili.”
Naakuti, “wakakkala kali mweenzu.”
MuchiHebberu, “kwamazuba miingi.”
Naakuti, “kafulo kakujazya.”
Naakuti, “kafulo kakujazya.”
Nkukwaamba kuti “Jehova Uyoopa; Jehova Uyoobona Zyakuchita.”
Naakuti, “myuunzi yabasinkondonyina.”
Ooyu wakali mwanakazi ngwaakali kukwata mwaalumi, kutali mwanakazi wakusaanguna. Mwanakazi ooyu taakalikwe bulemu buli mbuli bwamwanakazi wakusaanguna. Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Amwi malembe ati, “Iwe ulimuzulwidi mupati.”
Shekeli limwi lyeelene aamagilemu aali 11.4. Langa Makani Aakuyungizya B14.
Shekeli limwi lyeelene aamagilemu aali 11.4. Langa Makani Aakuyungizya B14.
Nkukwaamba musimbi uutanaziba mwaalumi.
Shekeli limwi lyeelene aamagilemu aali 11.4. Langa Makani Aakuyungizya B14.
Shekeli limwi lyeelene aamagilemu aali 11.4. Langa Makani Aakuyungizya B14.
Kuyeeyelwa kuti nguLabbani.
MuchiHebberu, “ndibone kuti ndilaya kuchilisyo na naakuti kuchimweensi.”
Naakuti, “kukubuzya zintu zibi naakuti zibotu.”
Nkukwaamba sikumulela wakazooba mubelesi wakwe.
Naakuti, “ba banyina bazyuulu zili zyuulu.”
Naakuti, “myuunzi yabaabo.”
Ooyu wakali mwanakazi ngwaakali kukwata mwaalumi, kutali mwanakazi wakusaanguna. Mwanakazi ooyu taakalikwe bulemu buli mbuli bwamwanakazi wakusaanguna. Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Naakuti, “mumatente aakazyungulukidwe muduli.”
Amwi malembe ati, “wakakkala kakazyania aabananyina boonse.”
Nkukwaamba kuti “Uuli Aaboya.”
Nkukwaamba kuti “Ooyo Uujisi Kasindi; Ooyo Uubweza Ndawu Yawumwi.”
MuchiHebberu, “zisalala; eezi zisalala.”
Naakuti, “ndafwa nzala.”
Nkukwaamba kuti “Kusalala.”
Naakuti, “kambundilide mwanakazi wakwe.”
Naakuti, “mumusena waGerari.”
Naakuti, “mumusena.”
Nkukwaamba kuti “Kukazyania.”
Nkukwaamba kuti “Kutamikizya.”
Nkukwaamba kuti “Ndawu Iikwazeme.”
MuchiHebberu, “bachiswe moyo.”
Bamwi bati, “gweeda lyakujulu.”
Bamwi bati, “agweeda lyakujulu.”
Naakuti, “ulikulyuumbulizya kwiinda mukuyeeya kukujaya.”
Naakuti, “zizoolijanina chilongezyo.”
Nkukwaamba kuti “Ng’anda yaLeza.”
Naakuti, “ulibbululu wangu loko-loko.”
MuchiHebberu, “wakali kuzondwa.”
MuchiHebberu, “wakajula kazyalilo kakwe.”
Nkukwaamba kuti “Amubone Mwana Mulombe!”
Nkukwaamba kuti “Kuswiilila.”
Nkukwaamba kuti “Kuliswaanizya; Kujatana.”
Nkukwaamba kuti “Kutembawulwa; Chintu Chitembawulwa.”
MuchiHebberu, “azyale bana aamazwi aangu.”
Nkukwaamba kuti “Mubetesi.”
Nkukwaamba kuti “Kulwana Kwangu.”
Nkukwaamba kuti “Busiko.”
Nkukwaamba kuti “Kubotelwa.”
Naakuti, “mbadalo yangu.”
Nkukwaamba kuti “Mbulumbu.”
Nkukwaamba kuti “Kuba Aandaba.”
MuchiHebberu, “wakamuswiilila akujula kazyalilo kakwe.”
Eechi nchifwiinsyo chazina lyakuti Josifiya, chaamba kuti “Ja Ayungizye (Avuzye).”
Naakuti, “nkaambo ndajana bukamboni bwakuti.”
MuchiHebberu, “materafimu aawisi.”
Nkukwaamba, Yufurati.
MuchiHebberu, “materafimu.”
Naakuti, “ndili kumweezi.”
Eeli ndibbala lyachi-Aramu lyaamba “Dwi Lyabukamboni.”
Eeli ndibbala lyachiHebberu lyaamba “Dwi Lyabukamboni.”
Nkukwaamba kuti “Makkeempu Aabili.”
Naakuti, “Ndakkala kandili mweenzu.”
Naakuti, “musena.”
Nkukwaamba kuti “Busyu bwaLeza.”
Naakuti, “Peniyeli.”
Nkukwaamba kuti “Zivuututu; Aakukkala.”
Naakuti, “kuya kukubona.”
Naakuti, “kwaambuula majwi aamusika aamoyo.”
Naakuti, “Moyo waShekkemu ulaamwanaanu.”
Naakuti, “chakukwatilana.”
MuchiHebberu, “ulaandomo.”
Naakuti, “munzila zyoonse nzindakali kweenda.”
Naakuti, “wakazisisa.”
Nkukwaamba kuti, “Leza wakuBbeteli.”
Nkukwaamba kuti, “Mu-Okku Wakulila.”
Nkukwaamba kuti, “Mwanaangu Wakulila.”
Nkukwaamba kuti, “Mwana Wakukuboko Kwachilisyo.”
Ooyu wakali mwanakazi ngwaakali kukwata mwaalumi, kutali mwanakazi wakusaanguna. Mwanakazi ooyu taakalikwe bulemu buli mbuli bwamwanakazi wakusaanguna. Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Naakuti, “njibakakkede kabali bamuzwakule.”
Ooyu wakali mwanakazi ngwaakali kukwata mwaalumi, kutali mwanakazi wakusaanguna. Mwanakazi ooyu taakalikwe bulemu buli mbuli bwamwanakazi wakusaanguna. Langa Bupanduluzi Bwamabala.
MuchiHebberu, “bana ba-Israyeli.”
Naakuti, “mumusena waHebburoni.”
Naakuti, “mutabikki kuboko kwanu aalinguwe.”
Naakuti, “muShiyoli.” Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Nkukwaamba, Juda.
Nkukwaamba kuti, “Kubbaluka.” Kuyeeyelwa kuti ooku nkubbaluka kuchitika chiindi mwanakazi nalikutumbuka.
MuchiHebberu, “kwamazuba.”
MuchiHebberu, “mumugodi; mudindi.”
Naakuti, “mumugodi; mudindi.”
Naakuti, “Kuchuuno chabwaami kupela nkundinooli mupati kulinduwe.”
Kweelede kuti bbala eeli lyakali kwaamba kuti muntu alemekwe.
MuchiHebberu, “uunyampula kuboko kwakwe naakuti kuulu kwakwe.”
Nkukwaamba, Heliyopolisi.
Naakuti, “kweendeenda munyika.”
Naakuti, “naakasaanguna kubelekela Faro.”
Nkukwaamba, Heliyopolisi.
Nkukwaamba kuti, “Ooyo Uupa Kuti Ndilube.”
Nkukwaamba kuti, “Kuvula Kuyungizidwe.”
Naakuti, “chakulya.”
Naakuti, “mwiitasimide.”
Naakuti, “twakamubona mbaakakataazikene.”
Naakuti, “muShiyoli.” Langa Bupanduluzi Bwamabala.
MuchiHebberu, “Bakakkede.”
Naakuti, “muShiyoli.” Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Naakuti, “muShiyoli.” Langa Bupanduluzi Bwamabala.
Naakuti, “munyika.”
MuchiHebberu, “wisi kuli Faro.”
MuchiHebberu, “wakawida munsingo yamwanikaakwe.”
Naakuti, “munoopona akulya mafuta aamunyika.”
Naakuti, “bantu boonse mbaakali aabo.”
Nkukwaamba kuti nguwe wakali kuzoowajala Jakkobo naakali kuzoofwa.
Nkukwaamba, Heliyopolisi.
MuchiHebberu, “Bana.”
MuchiHebberu, “wakawida munsingo yakwe.”
Naakuti, “yakweendeenda; njindakakkala kandili mweenzu.”
Naakuti, “kweendeenda; kukkala kabali beenzu.”
MuchiHebberu, “chinkwa.”
MuchiHebberu, “chinkwa.”
MuchiHebberu, “Nindazoowona aamasianene.”
Naakuti, “wakasampula.”
Naakuti, “Buntu bwangu.”
Nkukwaamba, “Munaacho.”
Naakuti, “Chakulya.”
Nkukwaamba, Josefa.
Naakuti, “aabamung’anda.”
Nkukwaamba, “Kulila Kwama-Ijipita.”
Nkukwaamba kuti wakali kubabona mbuli bana bakwe loko.