LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • nwt Matalikilo 1:1-50:26
  • Matalikilo

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Matalikilo
  • Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Matalikilo

MATALIKILO

1 Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.+

2 Lino nyika yakanyina cintu cili coonse alimwi yakalipilingene, alimwi kwakali maanzi koonse-koonse amudima atala aamaanzi malamfwu,+ eelyo muuya wa Leza*+ wakali kweendeenda atala aamaanzi.+

3 Lino Leza wakati: “Akube mumuni.” Mpoonya kwakaba mumuni.+ 4 Kumane boobo, Leza wakabona kuti mumuni mubotu, alimwi Leza wakatalika kwaandaanya mumuni amudima. 5 Mpoonya Leza wakaulika mumuni kuti Syikati, pele mudima wakawuulika kuti Masiku.+ Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwakusaanguna.

6 Mpoonya Leza wakati: “Akube mulengalenga+ akati kamaanzi, alimwi akube kwaandaana akati kamaanzi amaanzinyina.”+ 7 Kumane Leza wakapanga mulengalenga alimwi wakaandaanya maanzi aakali kunsi aamulengalenga kuli yaayo aakali atala aamulengalenga.+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 8 Kumane Leza wakaulika mulengalenga kuti Julu. Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwabili.

9 Mpoonya Leza wakati: “Maanzi aali kunsi aajulu aabungikwe antoomwe mubusena bomwe kutegwa nyika njumu ilibonye.”+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 10 Leza wakaulika insi njumu kuti Nyika,+ pele maanzi aakabungikwa wakaaulika kuti Lwizi.+ Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu.+ 11 Mpoonya Leza wakati: “Akumene bwizu anyika, zisyango zizyala micelo yanseke azisamu zizyala micelo, cimwi acimwi kweelana amusyobo waco, kube micelo iijisi nseke anyika.” Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 12 Alimwi anyika kwakatalika kumena bwizu, zisyango zizyala micelo yanseke+ azisamu zizyala micelo, cimwi acimwi kweelana amusyobo waco. Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 13 Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwatatu.

14 Mpoonya Leza wakati: “Akube mimuni+ mumulengalenga kutegwa kube kwaandaana akati kasyikati amasiku,+ alimwi ibe zitondezyo zyaziindi, mazuba amyaka.+ 15 Mimuni eeyo inoomunika mumulengalenga kumunikila nyika.” Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 16 Mpoonya Leza wakapanga mimuni yobilo mipati, mumuni mupati uumunika* syikati+ alimwi amumuni muniini uumunika masiku, alimwi anyenyeezi.+ 17 Aboobo Leza wakaibikka mumulengalenga kutegwa kaimunikila nyika 18 akuti kaimunika syikati amasiku akupa kuti kakuba kwaandaana akati kamumuni amudima.+ Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 19 Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwane.

20 Mpoonya Leza wakati: “Akube misyobo-misyobo minji yazilenge zyuumi mumaanzi azilenge zyuuluka, zyuuluke atala aanyika mumulengalenga.”+ 21 Alimwi Leza wakalenga zilenge zipati zyamulwizi azilenge zyoonse zipona mumaanzi, izyakazula mumaanzi kweelana amisyobo yazyo, alimwi azilenge zyoonse zyuuluka kweelana amusyobo wazyo. Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 22 Aboobo Leza wakazilongezya, wakati: “Amuzyalane, muvwule akuzuzya maanzi aamulwizi,+ azyalo zilenge zyuuluka zivwule munyika.” 23 Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwasanu.

24 Mpoonya Leza wakati: “Anyika akube zilenge zipona kweelana amisyobo yazyo, banyama bavwubwa, banyama bakalaba* abanyama bamusyokwe kweelana amisyobo yabo.”+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 25 Alimwi Leza wakalenga* banyama bamusyokwe kweelana amisyobo yabo alimwi abanyama bavwubwa kweelana amisyobo yabo abanyama boonse bakalaba ansi kweelana amisyobo yabo. Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu.

26 Mpoonya Leza wakati: “Atulenge+ muntu mucinkozya cesu,+ kweelana ambotubede,+ beendelezye nswi zyamulwizi azilenge zyuuluka mujulu alimwi abanyama bavwubwa anyika yoonse abanyama boonse bakalaba anyika.”+ 27 Aboobo Leza wakalenga muntu mucinkozya cakwe, wakamulenga mucinkozya ca Leza; wakalenga mwaalumi amukaintu.+ 28 Mpoonya Leza wakabalongezya akubaambila kuti: “Amuzyalane muvwule, muzuzye nyika+ akuyeendelezya,+ alimwi amweendelezye+ nswi zyamulwizi azilenge zyuuluka mujulu azilenge zyoonse zyeenda anyika.”

29 Kumane Leza wakati: “Ndamupa zisyango zyoonse zizyala micelo yanseke zili anyika yoonse azisamu zyoonse zizyala micelo. Ndamupa kuti kamulya.+ 30 Alimwi banyama bamusyokwe boonse azilenge zyuuluka mujulu azilenge zyuumi zyoonse zyeenda anyika ndazipa matewo abwizu kuti zibe zyakulya zyazyo.”+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo.

31 Mpoonya Leza wakabona kuti zintu zyoonse nzyaakalenga, nzibotu kapati.+ Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwacisambomwe.

2 Aboobo julu anyika azili mumo zyoonse zyakamana kulengwa.+ 2 Kusikila mubuzuba bwaciloba, Leza wakalimanide kale mulimo wakwe ngwaakali kubeleka, alimwi mubuzuba bwaciloba wakatalika kulyookezya kumulimo wakwe woonse.+ 3 Mpoonya Leza wakalongezya buzuba bwaciloba akubwaamba kuti bulisetekene, nkaambo mubuzuba oobu Leza wali kulyookezya kumulimo wakwe woonse wakulenga zintu zyoonse nzyaakali kuyanda kulenga.

4 Aaya ngamakani aamba zyajulu anyika ciindi nozyakalengwa, mubuzuba oobo Jehova* Leza naakalenga julu anyika.+

5 Kwakanyina zitewo anyika alimwi zisyango tiizyakalinatalika kumena, nkaambo Jehova Leza tanaakalinawisya mvwula anyika alimwi kwakanyina muntu wiilima. 6 Pele kwakali kuzwa sikunku munyika iwakali kutesya nyika yoonse.

7 Lino Jehova Leza wakabumba muntu kuzwa kubulongo+ bwaanyika alimwi wakamufwulida muuya wabuumi+ mumpemo zyakwe, eelyo muntu wakaba muumi.+ 8 Kumane Jehova Leza wakalima muunda mu Edeni,+ kulubazu lwakujwe; ooko nkwaakabikka muntu ngwaakalenga.+ 9 Aboobo Jehova Leza wakameneka zisamu zyamisyobo-misyobo anyika izyakali kukkomanisya kulanga alimwi izyakali zibotu kulya, alimwi wakameneka acisamu cabuumi+ akati kamuunda acisamu cakuzyiba bubotu abubi.+

10 Lino kwakali mulonga iwakali kukunka kuzwa mu Edeni kautesya muunda, alimwi kuzwa kooko wakaandaana akuba milonga yone. 11 Izina lyamulonga wakusaanguna ngu Pisoni; nguuzinguluka nyika yoonse ya Havila, ikuli ngolida. 12 Ngolida yamunyika eeyo nimbotu kapati. Ooko kulajanika abulimbo* bununkilila alimwi amabwe aaonikisi. 13 Izina lyamulonga wabili ngu Gihoni; nguuzinguluka nyika yoonse ya Kusi. 14 Izina lyamulonga watatu ngu Hidekeli;*+ nguugama kujwe lya Asuri.+ Alimwi mulonga wane ngu Firate.+

15 Mpoonya Jehova Leza wakabweza muntu akumubikka mumuunda wa Edeni kutegwa kaulima akuulanganya.+ 16 Alimwi Jehova Leza wakalailila muntu ooyu kuti: “Kuzisamu zyoonse izili mumuunda ulakonzya kulya akukkuta.+ 17 Pele cisamu cakuzyiba bubotu abubi, toyelede kulya kulincico pe, nkaambo mubuzuba mboyoolya kulincico, ncobeni uyoofwa.”+

18 Mpoonya Jehova Leza wakati: “Tacili kabotu kuti muntu kakkala alikke. Ndilamupangila sikumugwasyilizya kutegwa abe mweenzinyina uumweelede.”+ 19 Lino Jehova Leza wakalenga banyama bamusyokwe baindene-indene azilenge zyuuluka mujulu kuzwa kubulongo, alimwi wakazileta kumuntu kutegwa abone naa ulazyuulika buti; alimwi kufwumbwa mbwaakacuulika cimwi acimwi ndilyakaba zina lyaco.+ 20 Aboobo muntu ooyu wakabaulika mazina banyama boonse bavwubwa azilenge zyuuluka mujulu abanyama boonse bamusyokwe, pele muntu wakanyina sikumugwasyilizya, imweenzinyina uumweelede. 21 Aboobo Jehova Leza wakooneka mwaalumi ooyu ŋonzi zyalufwu, alimwi kacoona, wakagwisya kabambo komwe akujala nyama aawo mpaakakagwisya. 22 Kumane Jehova Leza wakapanga mukaintu kuzwa kukabambo nkaakagwisya kumwaalumi, eelyo wakamuleta kumwaalumi.+

23 Mpoonya mwaalumi wakati:

“Ee kaka! Ooyu lino ncifwuwa cazifwuwa zyangu

Anyama yanyama yangu.

Unakwiitwa kuti Mukaintu,

Nkaambo wazwa kumwaalumi.”*+

24 Nkakaambo kaako mwaalumi uyoosiya bausyi abanyina akukakatila* kumukaintu wakwe, alimwi bayooba mubili omwe.+ 25 Boonse bobilo bakazumanana kabali mantanda,+ mwaalumi amukaintu wakwe; nokuba boobo tiibakali kufwa nsoni pe.

3 Lino nzoka+ yakalicenjede kapati kwiinda banyama boonse bamusyokwe Jehova Leza mbaakalenga. Aboobo yakabuzya mukaintu kuti: “Sena ncobeni Leza wakaamba kuti tamweelede kulya kuzisamu zyoonse zyamumuunda?”+ 2 Mpoonya mukaintu wakati kunzoka: “Tulakonzya kulya micelo yazisamu zyoonse izili mumuunda.+ 3 Pele Leza wakaamba boobu kujatikizya micelo yacisamu icili akati kamuunda:+ ‘Tamweelede kulya kulincico pe, nokuba kuciguma; buyo-buyo muyoofwa.’” 4 Mpoonya nzoka yakati kumukaintu: “Tamukonzyi kufwa pe.+ 5 Nkaambo Leza ulizyi kuti buzuba mbomuyoolya kulincico, meso aanu ayoojaluka alimwi muyooba mbuli Leza, muyoozyiba bubotu abubi.”+

6 Lino mukaintu wakabona kuti cisamu cakali cibotu kulya akuti cakali kunyomenezya, inzya, cisamu eeco cakali kukkomanisya kulanga. Aboobo wakacela micelo kulincico akulya.+ Kumane nobakaba antoomwe amulumaakwe, wakamupa eelyo awalo wakalya.+ 7 Mpoonya meso aabo boonse bobilo akajaluka alimwi bakazyiba kuti bali mantanda. Aboobo bakasuma matewo aamukuyu akulyaanga mucibuno.+

8 Kumane bakamvwa jwi lya Jehova Leza naakali kweendeenda mumuunda ciindi muwo nowakali kuunga kabotu kumabbililo aazuba, alimwi mwaalumi amukaintu wakwe bakayuba kubusyu bwa Jehova Leza akati kazisamu zyamumuunda. 9 Eelyo Jehova Leza wakazumanana kwiita mwaalumi akumubuzya kuti: “Ino uli kuli?” 10 Mpoonya wakati: “Ndalimvwa jwi lyako mumuunda, pele ndayoowa nkaambo ndili mantanda, aboobo ndayuba.” 11 Kumane wakamubuzya kuti: “Ino nguni wakwaambila kuti uli mantanda?+ Sena walya kucisamu ncindakakulailila kuti utalyi?”+ 12 Mwaalumi wakati: “Mukaintu nguwakandipa kuti katukkala limwi ngowandipa mucelo kuzwa kucisamu, aboobo ndalya.” 13 Mpoonya Jehova Leza wakabuzya mukaintu kuti: “Ino ncinzi eeci ncoocita?” Mukaintu wakavwiila kuti: “Inzoka yandeena, aboobo ndalya.”+

14 Mpoonya Jehova Leza wakaambila nzoka kuti:+ “Akaambo kakuti wacita cintu eeci, wasinganizyigwa akati kabanyama boonse bavwubwa abanyama boonse bamusyokwe ibali mumuunda. Unakweenzya da lyako, alimwi unoolya bulongo mazuba oonse aabuumi bwako. 15 Alimwi ndilabikka nkondo*+ akati kanduwe+ amukaintu,+ aakati kalunyungu lwako+ alunyungu lwakwe.+ Walo uyakuupwayaula* mutwe wako+ alimwi ayebo uyoomuluma* kukasindi.”+

16 Kumukaintu wakati: “Ndiyooyungizya macise aako waakumita; uyoozyala bana mumacise, alimwi unoomuyandisisya mulumaako, eelyo walo unookweendelezya.”

17 Eelyo kuli Adamu* wakati: “Akaambo kakuti waswiilila mukaintu wako akulya kucisamu ncindakakulailila+ kuti, ‘Toyelede kulya kulincico,’ nyika yasinganizyigwa akaambo kacintu eeci ncoocita.+ Mumacise unoolya cakulya mazuba oonse aabuumi bwako.+ 18 Inyika iyoomena mamvwa azincenya, alimwi uyoolya zimena anyika. 19 Uyoozwa nkasaalo kutegwa ujane cakulya kusikila ukajokele kubulongo, nkaambo ooko nkookazwa.+ Nkaambo uli bulongo, aboobo uyoojokela kubulongo.”+

20 Mpoonya Adamu wakaulika mukaintu wakwe kuti Eva,* nkaambo wakali kuyooba banyina babantu boonse baumi.+ 21 Aboobo Jehova Leza wakapangila Adamu amukaintu wakwe zisani zilamfwu zyazikutu kuti basame.+ 22 Mpoonya Jehova Leza wakati: “Lino muntu waba mbuli ndiswe mukuzyiba bubotu abubi.+ Aboobo ikutegwa ataceli mucelo kucisamu cabuumi+ akulya alimwi akupona kukabe kutamani,—” 23 Kumane Jehova Leza wakamutanda mumuunda wa Edeni+ kutegwa akalime nyika nkwaakazwa.+ 24 Aboobo wakamutanda muntu, eelyo wakabikka bakerubi+ kujwe aamuunda wa Edeni alimwi apanga livwilima mulilo ilyakali kuzinguluka kusinka nzila iiya kucisamu cabuumi.

4 Lino Adamu wakaswaangana amukaintu wakwe Eva, kumane Eva wakamita.+ Naakatumbuka Kaini,+ wakati: “Ndazyala mwana musankwa kwiinda mulugwasyo lwa Jehova.” 2 Mukuya kwaciindi, wakazyala Abelo+ imunyina.

Abelo wakaba mweembezi wambelele, pele Kaini wakaba mulimi. 3 Nokwakainda ciindi, Kaini wakaleta micelo njaakalima mumuunda kutegwa ape cituuzyo kuli Jehova. 4 Pele Abelo wakaleta bana bambelele bataanzi+ kubikkilizya amafwuta aabo. Lino Jehova wakamukkomanina Abelo acituuzyo cakwe,+ 5 pele tanaakamukkomanina Kaini acituuzyo cakwe pe. Aboobo Kaini wakanyema kapati alimwi wakatyompwa.* 6 Kumane Jehova wakamubuzya Kaini kuti: “Ino nkaambo nzi ncoonyemena boobu akutyompwa? 7 Ikuti naa wacinca akutalika kucita kabotu, sena tokakkomaninwi?* Pele kuti utacinci akucita kabotu, kozyiba kuti cibi cilikukkalilide amulyango, alimwi ciyanda kukweendelezya; pele sena uyoocizunda?”

8 Kumane boobo Kaini wakaambila Abelo munyina kuti: “Atweende musyokwe.” Aboobo nobakali musyokwe, Kaini wakamuumputa Abelo munyina akumujaya.+ 9 Kumane boobo, Jehova wakabuzya Kaini kuti: “Ino uli kuli Abelo munyoko?” Walo wakavwiila kuti: “Tandizyi pe. Sena ndime ndilela mwanookwesu?” 10 Mpoonya Leza wakamubuzya kuti: “Ino ncinzi ncoocita? Swiilila! Bulowa bwamunyoko bulandililila kuzwa munyika.+ 11 Lino wasinganizyigwa akutandwa munyika yalo iyaasamuna mulomo wayo kuti itambule bulowa bwamunyoko kuzwa mujanza lyako.+ 12 Wanoolima nyika, tainookupi butebuzi* bwayo. Uyooba sikwiingaila alimwi simutuntuli munyika. 13 Mpoonya Kaini wakaambila Jehova kuti: “Cisubulo cazibi zyangu cakomenesya cakuti tandikonzyi kucinyamuna pe. 14 Sunu wanditanda munyika alimwi ndiyoosiswa kubusyu bwako; eelyo ndiyooba sikwiingaila alimwi simutuntuli munyika, alimwi kufwumbwa uyoondijana masimpe uyoondijaya.” 15 Mpoonya Jehova wakamwaambila kuti: “Akaambo kaceeci, muntu uuli woonse utiikamujaye Kaini uyoopegwa cisubulo ziindi zili ciloba.”

Aboobo Jehova wakabikkila Kaini citondezyo cakuti kufwumbwa uumujana atakamujayi. 16 Kumane Kaini wakazwa kubusyu bwa Jehova waakukkala munyika ya Bwiingaizi* kujwe lya Edeni.+

17 Kumane boobo, Kaini wakaswaangana amukaintu wakwe+ mpoonya wakamita akuzyala Enoki. Mpoonya wakatalika kuyaka munzi mupati akuwuulika zina lyamwanaakwe musankwa Enoki. 18 Mpoonya Enoki wakazyala Iradi. Alimwi Iradi wakazyala Mehujaeli, Mehujaeli wakazyala Metusaeli, Metusaeli wakazyala Lameki.

19 Lameki wakakwata bamakaintu bobilo. Wakusaanguna wakali Ada, eelyo mukazinyina wakali Zila. 20 Nokwakainda ciindi Ada wakazyala Jabali. Jabali nguwakali wakusaanguna kukkala mumatente akuvwuba banyama. 21 Izina lyamunyina wakali Jubali. Nguwakali wakusaanguna akati kabantu boonse ibalizya kantimbwa alimwi anyeele. 22 Zila awalo wakazyala Tubala-kaini mufwuzi wazibelesyo zyamisyobo-misyobo zyamukuba abutale. Alimwi mucizyi wa Tubala-kaini wakali Naama. 23 Mpoonya Lameki wakeema majwi aaya kuli bamakaintu bakwe, Ada a Zila:

“Amuswiilile jwi lyangu nywebo nobamakaintu ba Lameki;

Amucenjeke matwi kuli nzyondaamba:

Ndajaya muntu akaambo kakuti wandicisa,

Inzya, ndamujaya mulombwana akaambo kakunduuma.

24 Ikuti muntu uuyoojaya Kaini uyoojolelwa ziindi zili ciloba,+

Nkokuti uuyoojaya Lameki uyoojolelwa ziindi zili 77.”

25 Adamu alimwi wakaswaangana amukaintu wakwe, eelyo wakazyala mwana musankwa. Wakamuulika kuti Seti,*+ nkaambo wakaamba kuti: “Leza wandipa lunyungu lumbi mubusena bwa Abelo, ooyo ngwaakajaya Kaini.”+ 26 Seti awalo wakazyala mwana musankwa akumuulika kuti Enosi.+ Aciindi eeco bantu bakatalika kwiita zina lya Jehova.*

5 Ngaaya makani aamba zya Adamu. Mubuzuba Leza naakamulenga Adamu, wakamulenga mucinkozya ca Leza.+ 2 Wakabalenga mwaalumi amukaintu.+ Mubuzuba mbobakalengwa+ wakabalongezya akubaulika kuti Bantu.*

3 Adamu wakakkala myaka iili 130, mpoonya wakazyala mwana musankwa iwakali kulibonya mbuli nguwe, mucinkozya cakwe, alimwi wakamuulika kuti Seti.+ 4 Kuzwa naakazyala Seti, Adamu wakakkala myaka iili 800. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 5 Aboobo myaka yoonse njaakapona Adamu yakali 930, mpoonya wakafwa.+

6 Seti wakakkala myaka iili 105, mpoonya wakazyala Enosi.+ 7 Kuzwa naakazyala Enosi, Seti wakakkala myaka iili 807. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 8 Aboobo myaka yoonse njaakapona Seti yakali 912, mpoonya wakafwa.

9 Enosi wakakkala myaka iili 90, mpoonya wakazyala Kenani. 10 Kuzwa naakazyala Kenani, Enosi wakakkala myaka iili 815. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 11 Aboobo myaka yoonse njaakapona Enosi yakali 905, mpoonya wakafwa.

12 Kenani wakakkala myaka iili 70, mpoonya wakazyala Mahalaleli.+ 13 Kuzwa naakazyala Mahalaleli, Kenani wakakkala myaka iili 840. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 14 Aboobo myaka yoonse njaakapona Kenani yakali 910, mpoonya wakafwa.

15 Mahalaleli wakakkala myaka iili 65, mpoonya wakazyala Jaredi.+ 16 Kuzwa naakazyala Jaredi, Mahalaleli wakakkala myaka iili 830. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 17 Aboobo myaka yoonse njaakapona Mahalaleli yakali 895, mpoonya wakafwa.

18 Jaredi wakakkala myaka iili 162, mpoonya wakazyala Enoki.+ 19 Kuzwa naakazyala Enoki, Jaredi wakakkala myaka iili 800. Mumyaka eeyi, wakazyala bana basankwa abasimbi. 20 Aboobo myaka yoonse njaakapona Jaredi yakali 962, mpoonya wakafwa.

21 Enoki wakakkala myaka iili 65, mpoonya wakazyala Metusela.+ 22 Kuzwa naakazyala Metusela, Enoki wakazumanana kweenda a Leza mwini-mwini myaka iili 300. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 23 Aboobo myaka yoonse njaakapona Enoki yakali 365. 24 Enoki wakazumanana kweenda a Leza mwini-mwini.+ Eelyo tanaakaciliko nkaambo Leza wakamutola.+

25 Metusela wakakkala myaka iili 187, mpoonya wakazyala Lameki.+ 26 Kuzwa naakazyala Lameki, Metusela wakakkala myaka iili 782. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 27 Aboobo myaka yoonse njaakapona Metusela yakali 969, mpoonya wakafwa.

28 Lameki wakakkala myaka iili 182, mpoonya wakazyala mwana musankwa. 29 Wakamuulika kuti Nowa,*+ kati: “Ooyu ulatulemununa kumilimo yesu miyumu njotubeleka amaanza eesu nkaambo Jehova wakaisinganya nyika.”+ 30 Kuzwa naakazyala Nowa, Lameki wakakkala myaka iili 595. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi. 31 Aboobo myaka yoonse njaakapona Lameki yakali 777, mpoonya wakafwa.

32 Nowa naakakkwanya myaka iili 500, wakazyala Semu,+ Hamu+ a Jafeti.+

6 Lino mweelwe wabantu niwakatalika kuvwula anyika alimwi abana basimbi nibakazyalwa, 2 bana ba Leza* mwini-mwini+ bakatalika kubona bana basimbi babantu aaba kuti bakali babotu. Aboobo bakatalika kulibwezela basimbi akukwata kufwumbwa aumwi ngwaakayanda. 3 Kumane Jehova wakati: “Muuya wangu taukabalekeleli bantu aaba lyoonse+ akaambo kakuti mbantu buyo banyama. Aboobo, mazuba aabo ayoobalilwa kumyaka iili 120.”+

4 Ba Nefilimu* bakaliko anyika mumazuba aayo amazuba aakatobela. Aciindi eeco, bana basankwa ba Leza mwini-mwini bakazumanana kuswaangana abana basimbi babantu alimwi bakabazyalila bana basankwa. Bana aaba bakali basinguzu aciindi eciya alimwi bakali baalumi balaampuwo.

5 Aboobo Jehova wakabona kuti bubi bwabantu bwavwulisya anyika, akuti makanze aabo amizeezo njibayeeya mumyoyo yabo yakali mibi ciindi coonse.+ 6 Jehova wakausa kuti wakalenga bantu anyika alimwi wakapenga mumoyo.+ 7 Mpoonya Jehova wakaamba kuti: “Ndilabanyonyoona bantu mbondakalenga anyika, bantu antoomwe abanyama bavwubwa, banyama bakalaba azilenge zyuuluka mujulu nkaambo ndausa kuti ndakazilenga.” 8 Pele Nowa wakafwidwa luzyalo mumeso aa Jehova.

9 Ngaaya makani aamba zya Nowa.

Nowa wakali muntu uululeme.+ Wakanyina kampenda alimwi wakaliindene abantu mbaakali kupona limwi.* Nowa wakali kweenda a Leza mwini-mwini.+ 10 Nokwakainda ciindi, Nowa wakazyala bana basankwa botatwe, Semu, Hamu a Jafeti.+ 11 Pele nyika yakabija mumeso aa Leza mwini-mwini alimwi nyika yakazula bubi. 12 Masimpe, Leza wakalanga anyika alimwi wakabona kuti yabija; bantu boonse bakaibisya nyika amicito yabo.+

13 Mpoonya Leza wakaambila Nowa kuti: “Ndikanzide kubanyonyoona bantu boonse, nkaambo nyika yazula bubi akaambo kabantu aaba, aboobo ndilabanyonyoona antoomwe anyika.+ 14 Kolipangila bwato kubelesya zisamu zyagofa.+ Weelede kupanga twaanda mubwato akusyingulula ataala+ mukati akunze. 15 Mboobu mboyelede kubupanga: Bwato bweelede kulampa tukokola* tuli 300 mubulamfwu, tukokola tuli 50 mubwamba, alimwi tukokola tuli 30 kuya mujulu. 16 Weelede kupanga windo, kakokola komwe kuzwa mujulu kutegwa mumuni kaunjila mubwato. Weelede kubikka mulyango mumbali aabwato+ akuyaka twaandaanda ansi alimwi atumwi atala aatootu alimwi atwamamanino atala eeni.

17 “Lino mebo ndiyooleta zambangulwe+ anyika kutegwa linyonyoone zintu zyoonse izijisi muya wabuumi* izili anyika. Zyoonse izili anyika ziyoofwa.+ 18 Lino ndapanga cizuminano anduwe, alimwi weelede kunjila mubwato, yebo, bana bako, mukaintu wako alimwi abamakaintu babana bako.+ 19 Alimwi weelede kunjizya zilenge zipona, zyobilo-zyobilo zyamisyobo yoonse mubwato,+ kutegwa zikkale kazili zyuumi antoomwe anduwe, cilumi acizyazi;+ 20 zilenge zyuuluka kweelana amisyobo yazyo, banyama bavwubwa kweelana amisyobo yabo, alimwi abanyama boonse bakalaba ansi kweelana amisyobo yabo, zyobilo-zyobilo kuzwa mumisyobo yoonse ziyoonjila antoomwe anduwe kutegwa ziyobolwe kazili zyuumi.+ 21 Lino yebo weelede kubweza zyakulya zyamisyobo yoonse,+ izyako alimwi azyabanyama.”

22 Mpoonya Nowa wakacita zyoonse kweelana ambwaakamulailila Leza. Wakacita mbubonya oobo.+

7 Mpoonya Jehova wakaambila Nowa kuti: “Konjila mubwato, yebo abamuŋanda yako boonse nkaambo nduwe ngundajana kuti uliluleme akati kazyalani eeli.+ 2 Kubanyama basalala bali boonse bamisyobo iindene-indene weelede kubweza ibali ciloba,*+ cilumi acizyazi; alimwi kumusyobo umwi aumwi wabanyama batasalali ubweze buyo bobilo, cilumi acizyazi; 3 alimwi kuzilenge zili zyoonse zyuuluka mujulu ubweze zili ciloba,* cilumi acizyazi kutegwa zizumanane kupona akuzyalana munyika yoonse.+ 4 Nkaambo kwainda buyo mazuba aali ciloba ndilawisya mvwula+ anyika mazuba aali 40, syikati amasiku,+ alimwi ndilazinyonyoona zintu zyoonse zipona nzindakalenga anyika.”+ 5 Eelyo Nowa wakacita zintu zyoonse Jehova nzyaakamulailila.

6 Nowa wakajisi myaka iili 600 zambangulwe nolyakacitika anyika.+ 7 Aboobo Nowa antoomwe abana bakwe, mukaintu wakwe abamakaintu babana bakwe bakanjila mubwato zambangulwe kalitanatalika.+ 8 Banyama boonse basalala abanyama boonse batasalali azilenge zyuuluka mujulu alimwi azyoonse zyeenda anyika,+ 9 zyakanjila zyobilo-zyobilo mubwato mwaakabede Nowa, cilumi acizyazi, mbubonya Leza mbwaakamulailila Nowa. 10 Mpoonya nokwakainda mazuba aali ciloba, zambangulwe lyakatalika anyika.

11 Lino mumwaka wa 600 wabuumi bwa Nowa, mumwezi wabili,* mubuzuba bwa 17, buzuba oobo tusensa toonse twamaanzi manji twakajaluka alimwi azipulo zyakujulu zyakajalulwa.+ 12 Aboobo mvwula mpati yakawa anyika mazuba aali 40, syikati amasiku. 13 Mubuzuba mbubonya oobo, Nowa wakanjila mubwato antoomwe abana bakwe ba Semu, Hamu a Jafeti,+ mukaintu wakwe alimwi abamakaintu botatwe babana bakwe.+ 14 Bakanjila antoomwe abanyama bamusyokwe boonse baindene-indene kweelana amusyobo wabo, abanyama bavwubwa boonse kweelana amusyobo wabo, alimwi abanyama boonse bakalaba kweelana amusyobo wabo, alimwi azilenge zyuuluka zyoonse kweelana amusyobo wazyo, bayuni bamisyobo yoonse, azilenge zyoonse zijisi mababa. 15 Zyakazumanana kunjila mubwato mwaakabede Nowa, zyobilo-zyobilo, zilenge izijisi muya wabuumi* zyamisyobo yoonse. 16 Aboobo zilenge zyamisyobo yoonse zyakanjila, cilumi acizyazi, mbubonya mbuli Leza mbwaakamulailila. Kumane Jehova wakaujala mulyango.

17 Zambangulwe lyakazumanana mazuba aali 40 anyika, alimwi maanzi akazumanana kuvwula akunyamuna bwato alimwi bwakali kwiibauka atala aamaanzi. 18 Maanzi akazumanana kupaya atala aanyika, pele bwato bwakali kwiibauka atala aamaanzi. 19 Maanzi akavwula kapati anyika cakuti malundu malamfwu oonse akabbila.+ 20 Maanzi akaindilila malundu malamfwu atukokola* tuli 15.

21 Aboobo zilenge zyoonse izyakali kweenda anyika zyakafwa,+ nkokuti zilenge zyuuluka, banyama bavwubwa, banyama bamusyokwe, azilenge zyoonse zyeenda mumakamu-makamu anyika alimwi abantu boonse.+ 22 Zilenge zyoonse izyakajisi muya wabuumi* anyika zyakafwa.+ 23 Aboobo Leza wakanyonyoona zilenge zyoonse izyakali anyika, kubikkilizya abantu, banyama, abanyama bakalaba alimwi azilenge zyuuluka mujulu. Zyoonse zyakaloba;+ alikke Nowa abaabo mbaakali limwi mubwato mbabakafwutuka.+ 24 Alimwi maanzi akazumanana kupaya anyika mazuba aali 150.+

8 Pele Leza wakamuyeeya Nowa abanyama bamusyokwe boonse abanyama bavwubwa mbaakali abo mubwato,+ alimwi Leza wakacitya guwo kuunga anyika, eelyo maanzi akatalika kuceya. 2 Tusensa twamaanzi azipulo zyakujulu zyakasinkwa, aboobo mvwula yakaleka kuwa kuzwa kujulu.+ 3 Mpoonya maanzi akatalika kuceya anyika. Nokwakainda mazuba aali 150, maanzi akaceya. 4 Mumwezi waciloba, mubuzuba bwa 17, bwato bwakakkala atala aamalundu aa Ararati. 5 Alimwi maanzi akazumanana kuyaabuceya kusikila mumwezi wa 10. Mumwezi wa 10, mubuzuba bwakusaanguna, malundu akatalika kulibonya mpaali atala.+

6 Aboobo naakainda mazuba aali 40, Nowa wakajalula windo+ yabwato 7 akutuma cikwangala; ooyo iwakazumanana kuuluka anze akujokela, kusikila maanzi naakayuminina anyika.

8 Kumane wakatuma nziba kuti azyibe naa maanzi aceya anyika. 9 Inziba tiiyakajana aakukkala* pe, aboobo yakapiluka kulinguwe mubwato nkaambo maanzi akaciliivwumbide nyika yoonse.+ Eelyo wakatandabika janza lyakwe akwiinjizya mubwato. 10 Aboobo wakalindila mazuba aambi aali ciloba, mpoonya alimwi wakatuma nziba kuzwa mubwato. 11 Inziba niyakapiluka kulinguwe ciindi cakumangolezya, wakabona kuti yakajisi itewu lyaolifa litete kumulomo wayo. Aboobo Nowa wakazyiba kuti maanzi anyika aceya.+ 12 Wakalindila mazuba aambi aali ciloba. Mpoonya wakatuma nziba, pele tiiyakapiluka limbi kulinguwe.

13 Lino mubuzuba bwakusaanguna, mumwezi wakusaanguna, mumwaka wa 601,+ maanzi akayuminina anyika; mpoonya Nowa wakagwisya cibeela cimwi caciluli cabwato, eelyo wakabona kuti maanzi akali kuyaabuyuminina anyika. 14 Mumwezi wabili, mubuzuba bwa 27, nyika yakayuma.

15 Lino Leza wakaambila Nowa kuti: 16 “Kozwa mubwato, yebo, mukaintu wako, bana bako abamakaintu babo.+ 17 Kozwa antoomwe azilenge zyoonse zyamisyobo yoonse,+ zilenge zyuuluka abanyama boonse, abanyama bakalaba baanyika, kutegwa zizyalane akuvwula anyika.”+

18 Aboobo Nowa wakazwa antoomwe abana bakwe,+ mukaintu wakwe alimwi abamakaintu babana bakwe. 19 Zilenge zyoonse, banyama boonse bakalaba, alimwi azilenge zyoonse zyuuluka azyoonse zyeenda anyika, zyakazwa mubwato kweelana amisyobo yazyo.+ 20 Mpoonya Nowa wakayakila Jehova cipaililo+ akubweza banyama bamwi basalala azilenge zimwi zyuuluka+ akutuula zituuzyo zyuumpwa acipaililo.+ 21 Mpoonya Jehova wakatalika kumvwa bweema bununkilila. Aboobo Jehova wakati mumoyo wakwe: “Tandikaisinganyi kabili nyika+ akaambo kazibi zyabantu, nkaambo moyo wamuntu mubi kuzwa kubwana;+ alimwi tandikajayi kabili zintu zyoonse zipona mbuli mbondacita.+ 22 Kuzwa sunu, nyika taikaleki kuba aciindi cakusyanga mbuto akutebula, mupeyo aciindi cakupya, cilimo amainza, alimwi syikati amasiku.”+

9 Leza wakamulongezya Nowa abana bakwe akubaambila kuti: “Amuzyalane muvwule akuzuzya nyika.+ 2 Banyama bamusyokwe boonse azilenge zyuuluka mujulu zyoonse azilenge zyoonse zyeenda anyika alimwi answi zyamulwizi ziyoozumanana kumuyoowa. Lino zyapegwa mumaanza aanu.*+ 3 Banyama baumi boonse bayoomubeda zilyo.+ Ndamupa zyoonse, mbubonya mbondakamupa zisyumani.+ 4 Pele tamweelede kulya+ nyama antoomwe abuumi bwayo, nkokuti bulowa bwayo.+ 5 Kunze lyaboobo bulowa bwanu ndiyoobuyandaula. Ndiyoobuyandaula kumaanza aazilenge zipona zyoonse; alimwi ndiyoobuyandaula buumi bwamuntu kujanza lyamuntu uujaya munyina.+ 6 Kufwumbwa uutila bulowa bwamuntu, awalo bulowa bwakwe buyootilwa amuntu+ nkaambo Leza wakalenga muntu mucinkozya cakwe.+ 7 Pele nywebo amuzyalane muvwule, mube banji akuzuzya nyika.”+

8 Mpoonya Leza wakaambila Nowa abana bakwe kuti: 9 “Lino ndapanga cizuminano andinywe+ alimwi abana banu mbomuyoozyala, 10 alimwi azilenge zyuumi zyoonse nzyomuli limwi, bayuni, banyama azilenge zyoonse nzyomuli limwi anyika, eezyo zyoonse izyakazwa mubwato, nkokuti zilenge zyoonse zipona munyika.+ 11 Inzya, ndapanga cizuminano eeci andinywe cakuti: Tandikanyonyooni kabili zilenge* zyoonse azambangulwe, alimwi zambangulwe talikainyonyooni limbi nyika.”+

12 Alimwi Leza wakayungizya kuti: “Eeci ncecitondezyo cacizuminano ncendapanga akati kandinywe andime alimwi azilenge zyuumi nzyomuli limwi kusikila kumazyalani aaboola. 13 Ndabikka fulicoongo wangu mukkumbi, alimwi uyooba citondezyo cacizuminano akati kandime anyika. 14 Kufwumbwa buyo ndaleta kkumbi atala aanyika, fulicoongo unoolibonya mukkumbi. 15 Masimpe ndiyoociyeeya cizuminano cangu ncindakapanga akati kandime andinywe alimwi azilenge zyuumi zyamisyobo yoonse; alimwi maanzi taakabi limbi zambangulwe linyonyoona baumi boonse.+ 16 Alimwi fulicoongo uyoolibonya mukkumbi, eelyo ndiyoomubona alimwi ndiyooyeeya cizuminano citamani icili akati ka Leza azilenge zyamisyobo yoonse izipona anyika.”

17 Leza wakainduluka kwaambila Nowa kuti: “Eeci ncecitondezyo cacizuminano ncindapanga akati kandime azilenge zyoonse izipona anyika.”+

18 Bana ba Nowa ibakazwa mubwato mbaaba: Semu, Hamu a Jafeti.+ Kumbele Hamu wakazyala Kanana.+ 19 Aaba botatwe mbabakali bana ba Nowa, alimwi bantu boonse munyika bakazwa kulimbabo akumwaika kuya kumasena aambi.+

20 Lino Nowa wakaba mulimi, eelyo wakalima muunda wamisaansa. 21 Bumwi buzuba naakanywa waini, wakakolwa eelyo wakasamununa zisani zyakwe mutente lyakwe. 22 Hamu, usyi Kanana, wakabona bausyi kabali mantanda kumane wakazwa anze akuyakwaambila banabokwabo bobilo. 23 Aboobo Semu a Jafeti bakabweza jansi akulibikka aamagwezyo aabo, kumane bakanjila cifwuteesule mutente. Bakabavwumba bausyi kumwi kabalangide kumbi, aboobo kunyina nobakabona mantanda aabausyi.

24 Lino naakakololokwa Nowa akuzyiba ncaakacita mwanaakwe muniini, 25 wakati:

“Aasinganizyigwe Kanana.+

Abe muzike wabazike kubanabokwabo.”+

26 Alimwi wakayungizya kuti:

“Aatembaulwe Jehova, Leza wa Semu,

Alimwi Kanana abe muzike wa Semu.+

27 Leza ape Jafeti busena bupati,

Alimwi akkale mumatente aa Semu.

Kanana abe muzike akuli Jafeti.”

28 Nolyakainda Zambangulwe, Nowa wakazumanana kupona myaka iili 350.+ 29 Aboobo myaka yoonse Nowa njaakapona yakali 950, mpoonya wakafwa.

10 Aaya ngamakani aamba zyabana ba Nowa, Semu,+ Hamu a Jafeti.

Lino aaba bakatalika kuzyala bana nolyakainda Zambangulwe.+ 2 Bana ba Jafeti bakali ba Gomeri,+ Magogo,+ Madai, Javani, Tubali,+ Meseki+ alimwi a Tirasi.+

3 Bana ba Gomeri bakali ba Asikenazi,+ Rifati a Togarima.+

4 Bana ba Javani bakali ba Elisa,+ Tarisisi,+ Kitimu+ a Dodanimu.

5 Kuzwa kuli baaba, bantu bakkala munsumbu bakamwaika mumasena aabo kweelana amyaambo yabo, mikwasyi yabo azisi zyabo.

6 Bana ba Hamu bakali ba Kusi, Miziraimu,+ Puti+ a Kanana.+

7 Bana ba Kusi bakali ba Seba,+ Havila, Sabita, Raama+ a Sabeteka.

Bana ba Raama bakali ba Sheba a Dedani.

8 Kusi wakazyala Nimurodi. Ooyu ngowakali wakusaanguna kuba singuzu munyika. 9 Wakaba muvwimi singuzu alimwi wakali kukazya Jehova. Nkakaambo kaako ncokuli kaambyo kakuti: “Mbubonya mbuli Nimurodi, muvwimi singuzu uukazya Jehova.” 10 Minzi yakusaanguna yabwami bwakwe yakali Babelo,+ Ereki,+ Akadi, Kalene, munyika ya Sinara.+ 11 Kuzwa munyika eeyo wakaunka ku Asuri+ akuyaka Nineve,+ Rehoboti-Iri, Kala, 12 alimwi a Reseni, akati ka Nineve a Kala: Minzi yoonse eeyi njiipanga munzi mupati.

13 Miziraimu wakazyala Ludi,+ Anamimu, Lehabimu, Nafituhimu,+ 14 Paturusimu,+ Kasiluhimu (ikwakazwa ba Filisiti+) alimwi a Kafitorimu.+

15 Kanana wakazyala Sidoni,+ imwanaakwe mutaanzi, a Heti+ 16 alimwi abana Jebusi,+ bana Amori,+ bana Girigasi, 17 bana Hivi,+ bana Ariki, bana Sini, 18 bana Arivadi,+ bana Zemari alimwi abana Hamati.+ Kuzwa waawo, mikwasyi yabana Kanana yakamwaika. 19 Aboobo munyinza wabana Kanana wakali kuzwa ku Sidoni mane kuyoosika ku Gerari,+ ikufwaafwi aku Gaza,+ akuyoosika ku Sodoma a Gomora,+ ku Adima aku Zeboimu,+ kufwaafwi aku Lasa. 20 Aaba mbabana ba Hamu kweelana amikwasyi yabo alimwi amyaambo yabo kweelana anyika alimwi azisi zyabo.

21 Awalo Semu, sikale wabana ba Eberi+ boonse alimwi imunyina Jafeti iwakali mupati kuli boonse,* wakazyala bana. 22 Bana ba Semu bakali ba Elamu,+ Asuri,+ Arifakisadi,+ Ludi alimwi a Aramu.+

23 Bana ba Aramu bakali ba Uzi, Huli, Geteri alimwi a Masi.

24 Arifakisadi wakazyala Sela,+ alimwi Sela wakazyala Eberi.

25 Eberi wakazyala bana bobilo. Umwi wakali Pelegi,*+ nkaambo mumazuba aabuumi bwakwe bantu munyika bakalaandeene. Mwanookwabo wakali Jokitani.+

26 Jokitani wakazyala Alimodadi, Selefi, Hazaramaveti, Jera,+ 27 Hadoramu, Uzali, Dikila, 28 Obali, Abimaeli, Sheba, 29 Ofiri,+ Havila a Jobabu; boonse aaba bakali bana ba Jokitani.

30 Busena bwabo nkobakali kukkala bwakali kutalikila ku Mesa kusikila ku Sefari, kumalundu aali Kujwe.

31 Aaba mbabana ba Semu kweelana amikwasyi yabo alimwi amyaambo yabo kweelana anyika alimwi azisi zyabo.+

32 Eeyi njeyakali mikwasyi yabana ba Nowa kweelana amazyalani alimwi azisi zyabo. Kumikwasyi eeyo nkokwakazwa masi aakamwaika munyika nolyakainda Zambangulwe.+

11 Lino nyika yoonse yakajisi mwaambo omwe alimwi bantu bakali kubelesya mabala aakozyenye. 2 Bantu aabo nobakali kuyaabuya kujwe bakajana cibanda munyika ya Sinara+ eelyo bakatalika kukkala ooko. 3 Mpoonya bakaambilana kuti: “Amuboole! Atuume zitina akuzyuumpa.” Aboobo bakabelesya zitina muciindi cakubelesya mabwe, alimwi ataala kuba mbuli bulongo bwakuyasya. 4 Mpoonya bakati: “Amuboole tuliyakile munzi alimwi angazi iisika kujulu, alimwi atulipangile zina ilili aampuwo kutegwa tutamwaikizyanyi munyika yoonse.”+

5 Mpoonya Jehova wakalanga* akubona munzi ngobakayaka bantu alimwi angazi. 6 Kumane Jehova wakati: “Amubone! Aaba mbantu bomwe alimwi baambaula mwaambo omwe,+ alimwi amubone ncobatalika kucita. Lino kunyina cintu ncobayeeya icikonzya kubaalila kucita. 7 Atuunke+ anyika tukanyonganye mwaambo wabo kutegwa baleke kumvwana nobaambaula.” 8 Aboobo Jehova wakabamwaisya kuzwa kubusena oobu kuya munyika yoonse,+ alimwi bakaasiya mayake aabo amunzi. 9 Nkakaambo kaako munzi ooyo wakaulikwa kuti Babelo,*+ nkaambo ooko Jehova wakanyonganya mulaka wanyika yoonse, alimwi Jehova wakabamwaisya bantu kuya munyika yoonse.

10 Aaya ngamakani aamba zya Semu.+

Semu wakajisi myaka iili 100 naakazyala Arifakisadi+ alimwi kwakaindide buyo myaka yobilo kuzwa ciindi Zambangulwe nilyakamana. 11 Kuzwa naakazyala Arifakisadi, Semu wakapona myaka iili 500. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.+

12 Arifakisadi wakapona myaka iili 35, mpoonya wakazyala Sela.+ 13 Kuzwa naakazyala Sela, Arifakisadi wakapona myaka iili 403. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

14 Sela wakapona myaka iili 30, mpoonya wakazyala Eberi.+ 15 Kuzwa naakazyala Eberi, Sela wakapona myaka iili 403. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

16 Eberi wakapona myaka iili 34, mpoonya wakazyala Pelegi.+ 17 Kuzwa naakazyala Pelegi, Eberi wakapona myaka iili 430. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

18 Pelegi wakapona myaka iili 30, mpoonya wakazyala Reu.+ 19 Kuzwa naakazyala Reu, Pelegi wakapona myaka iili 209. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

20 Reu wakapona myaka iili 32, mpoonya wakazyala Serugi. 21 Kuzwa naakazyala Serugi, Reu wakapona myaka iili 207. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

22 Serugi wakapona myaka iili 30, mpoonya wakazyala Nahori. 23 Kuzwa naakazyala Nahori, Serugi wakapona myaka iili 200. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

24 Nahori wakapona myaka iili 29, mpoonya wakazyala Tera.+ 25 Kuzwa naakazyala Tera, Nahori wakapona myaka iili 119. Mumyaka eeyi wakazyala bana basankwa abasimbi.

26 Tera wakapona myaka iili 70, mpoonya wakazyala Abramu,+ Nahori,+ alimwi a Harani.

27 Ngaaya makani aamba zya Tera.

Tera wakazyala Abramu, Nahori, a Harani; mpoonya Harani wakazyala Loti.+ 28 Katanafwa Tera usyi, Harani wakafwa munyika mwaakazyalilwa, mu Uri+ mucisi caba Kasidi.+ 29 Abramu a Nahori bakakwata. Izina lyamukaintu wa Abramu wakali Sarai,+ eelyo zina lyamukaintu wa Nahori wakali Milika,+ mwana musimbi wa Harani, bausyi Milika a Isika. 30 Lino Sarai tanaakali kuzyala;+ aboobo tanaakajisi bana pe.

31 Kumane Tera wakabweza Abramu mwanaakwe alimwi a Loti muzyukulu wakwe+ imwana wa Harani, alimwi a Sarai mukamwanaakwe, mukaintu wa Abramu, eelyo bakaunka anguwe ku Uri mucisi caba Kasidi kunyika ya Kanana.+ Mukuya kwaciindi, bakasika ku Harani+ akutalika kukkala okuya. 32 Myaka njaakapona Tera yakali 205. Mpoonya wakafwa mu Harani.

12 Lino Jehova wakaambila Abramu kuti: “Kozwa mucisi cako, usiye basazinyoko abamuŋanda yabauso, uunke kucisi nconditiikutondezye.+ 2 Ndiyoopa kuti ube cisi cipati alimwi ndiyookulongezya akupa kuti zina lyako lilemekwe alimwi uyooba cilongezyo kubantu.+ 3 Ndiyoobalongezya aabo bakulongezya akusinganya yooyo uukusinganya,+ alimwi mikwasyi yoonse yaanyika iyoolongezyegwa kwiinda mulinduwe.”+

4 Aboobo Abramu wakaunka a Loti kweelana ambwaakamulailila Jehova. Abramu wakajisi myaka iili 75 naakalonga kuzwa mu Harani.+ 5 Abramu wakabweza Sarai+ mukaintu wakwe, a Loti mwana wamunyina+ azintu zyoonse nzyobakajisi+ kubikkilizya ababelesi mbobakaba aambabo mu Harani, akuunka kunyika ya Kanana.+ Nobakasika kunyika ya Kanana, 6 Abramu wakeenda munyika eeyi kusika kucooko caku Sekemu+ kufwaafwi azisamu zipati zyaku More.+ Kuciindi eeco bana Kanana bakacili munyika oomo. 7 Mpoonya Jehova wakalibonya kuli Abramu akumwaambila kuti: “Ndiyoopa nyika+ eeyi kulunyungu lwako.”+ Aboobo wakayakila Jehova cipaililo abusena aawo, ooyo iwakalibonya kulinguwe. 8 Kumane boobo wakalonga kuzwa kooko akuunka kumalundu aali kujwe aa Beteli,+ wakaimika tente lyakwe akati ka Beteli a Ai,+ Beteli kaili kumbo eelyo Ai kaili kujwe. Ooko wakayakila Jehova cipaililo+ akutalika kwiita zina lya Jehova.+ 9 Kuzwa waawo Abramu wakalonga akuunka ku Negebi,+ kayaabulonga-longa.

10 Lino kwakaba nzala mucisi eeco, aboobo Abramu wakaunka ku Egepita kuyookkala kwaciindi cili mbocibede,*+ nkaambo mucisi eeco mwakali nzala mpati.+ 11 Naakasika afwaafwi acisi ca Egepita, wakaambila mukaintu wakwe Sarai kuti: “Akaka ndakomba, swiilila! Ndilizyi kuti uli mukaintu weebeka.+ 12 Aboobo bana Egepita baakukubona, masimpe bayakwaamba kuti, ‘Ooyu ngomukaintu wakwe.’ Mpoonya bayoondijaya, pele yebo tabakakujayi pe. 13 Ndalomba ukaambe kuti uli mucizyi wangu kutegwa zintu zikandeendele kabotu akaambo kanduwe, eelyo tabakandijayi pe.”+

14 Lino Abramu mbwaakanjilila buyo mu Egepita, bana Egepita bakabona kuti mukaintu ooyu wakali kweebeka kapati. 15 Abalo bapati-pati mubwami bwa Farao bakamubona akutalika kumulumbaizya kuli Farao, aboobo mukaintu ooyu wakatolwa kuŋanda ya Farao. 16 Wakamulanganya kabotu Abramu akaambo kamukaintu ooyu, alimwi wakamupa mbelele, ŋombe, imbongolo zilumi azizyazi, babelesi baalumi abakaintu alimwi ankamela.+ 17 Aboobo Jehova wakaletela Farao abaŋanda yakwe mapenzi mapati akaambo ka Sarai mukaintu wa Abramu.+ 18 Mpoonya Farao wakaita Abramu akumubuzya kuti: “Nkaambo nzi ncoondicitila boobu? Ino wakalekela nzi kundaambila kuti mukaintu wako? 19 Ino nkaambo nzi ncookaambila kuti, ‘Mucizyi wangu?’+ Mebo ndalikumukwata. Ngooyu mukaintu wako. Komubweza koya!” 20 Aboobo Farao wakalailila babelesi bakwe kujatikizya Abramu, eelyo bakamusindikila antoomwe amukaintu wakwe azintu zyoonse nzyaakajisi.+

13 Mpoonya Abramu wakazwa mu Egepita akuya ku Negebi,+ walo amukaintu wakwe azintu zyoonse nzyaakajisi, antoomwe a Loti. 2 Abramu wakalivwubide banyama bavwubwa banji kapati, alimwi wakalijisi nsiliva angolida.+ 3 Naakazwa ku Negebi kaya ku Beteli, wakali kunga wayaka nkambi abusena bumwi, amana walonga kuya kubusena bumbi kusikila limwi wakasika kubusena nkwaakaimikide tente lyakwe akati ka Beteli a Ai,+ 4 kubusena ooko nkwaakayakide cipaililo kusaanguna. Okuya Abramu wakaita zina lya Jehova.

5 Lino Loti, iwakali kweenda a Abramu awalo wakalijisi mbelele, ŋombe amatente. 6 Aboobo nyika yakaceya cakuti boonse tiibakali kukonzya kukkala abusena bomwe; lubono lwabo lwakavwula cakuti tiibakali kukonzya kukkala antoomwe. 7 Akaambo kaceeci, kwakabuka mazwanga akati kabeembezi ba Abramu abeembezi ba Loti. (Aciindi eeco bana Kanana abana Perizi bakacili kukkala mucisi eeco.)+ 8 Aboobo Abramu wakaambila Loti kuti:+ “Tutazwangani kaka, mebo anduwe, nobaba beembezi bangu abeembezi bako nkaambo tuli banabunyina. 9 Ulakonzya kubweza kufwumbwa lubazu lwanyika eeyi ndoyanda. Ndilomba kuti twaandaane. Ikuti naa ulaunka kulumwensyi, nkokuti mebo ndilaunka kululyo; pele ikuti naa uunke kululyo, mebo ndilaunka kulumwensyi.” 10 Aboobo Loti wakalanga akubona nyika yoonse ya Jordano+ kuti yakali mbotu alimwi yakalijisi maanzi (Jehova katananyonyoona Sodoma a Gomora), mbuli muunda wa Jehova,+ mbuli cisi caku Egepita kusika ku Zoari.+ 11 Mpoonya Loti wakasala cooko coonse ca Jordano, eelyo wakalongela kujwe. Aboobo bakaandaana. 12 Abramu wakakkala munyika ya Kanana, pele Loti wakakkala akati kaminzi iili mucooko.+ Mpoonya wakaimika tente lyakwe kufwaafwi a Sodoma. 13 Lino bantu bamu Sodoma bakali babi alimwi bakali kucita zibi zipati mumeso aa Jehova.+

14 Kabali baandaana kale a Loti, Jehova wakati kuli Abramu: “Abusena aawo mpobede, tambya meso aako kunyika akumusanza, kujwe akumbo, 15 nkaambo nyika yoonse njobwene, ndilakupa yebo alunyungu lwako kuti ibe cikono citamani.+ 16 Alimwi ndilapa kuti lunyungu lwako lube mbuli musenga, kutegwa naa muntu umwi kakonzya kuubala musenga uuli anyika, nkokuti lunyungu lwako lulakonzya kubalwa.+ 17 Nyamuka koya weendeende munyika eeyi, mubulamfwu amubwamba bwanjiyo boonse, nkaambo ndilakupa njiyo.” 18 Aboobo Abramu wakazumanana kukkala mumatente. Mpoonya wakalonga akuya kukkala akati kazisamu zipati zyaku Mamure+ izili mu Hebroni,+ alimwi wakayakila Jehova cipaililo.+

14 Lino mumazuba aa Amarafele mwami waku Sinara,+ Arioki mwami waku Elasara, Kedorelaomere+ mwami waku Elamu,+ alimwi a Tidala mwami waku Goimu, 2 bakaya kukulwana Bera mwami waku Sodoma,+ Birasa mwami waku Gomora,+ Sinabi mwami waku Adima, Semebere mwami waku Zeboimu+ alimwi amwami waku Bela, nkokuti Zoari. 3 Bami aaba* boonse bakabungana mu Kkuti* lya Sidimu,+ nkokuti Lwizi lwa Munyo.*+

4 Bami aabo bosanwe bakamubelekela Kedorelaomere myaka iili 12, pele mumwaka wa 13 bakamuzangila. 5 Aboobo mumwaka wa 14, Kedorelaomere abami mbaakali limwi bakaboola akuzunda ba Refaimu mu Aseterote-karnaimu aba Zuzi mu Hamu aba Emi+ mu Save-kiriyataimu, 6 alimwi aba Hori+ mumulundu wabo wa Seiri,+ kusikila ku Eli-parana, uuli kumunyinza wankanda. 7 Mpoonya bakapiluka akuya ku Eni-musipati, nkokuti ku Kadesi,+ akuzunda cilawo coonse cabana Amaleki+ abana Amori+ ibakali kukkala mu Hazazoni-tamara.+

8 Aciindi aawa, mwami wa Sodoma wakanyamuka amwami wa Gomora, mwami wa Adima, mwami wa Zeboimu amwami wa Bela, nkokuti Zoari, alimwi bakalibambila kulwana nkondo mu Kkuti* lya Sidimu, 9 kutegwa balwane Kedorelaomere mwami wa Elamu, Tidala mwami wa Goimu, Amarafele mwami wa Sinara, Arioki mwami wa Elasara,+ nkokuti bami bone kulwana bami bosanwe. 10 Lino Kkuti* lya Sidimu lyakazwide zilindi zyataala, alimwi bami ba Sodoma a Gomora bakali kuyanda kutija eelyo bakawida mumo, alimwi aabo bakasyaala bakatijila kumalundu. 11 Mpoonya bami aabo bone ibakazunda bakabweza zintu zyoonse zyamu Sodoma a Gomora azyakulya zyabo akuzumanana mulweendo lwabo.+ 12 Bakamubwezelezya a Loti mwana wamunyina Abramu, iwakali kukkala mu Sodoma,+ kubikkilizya azintu zyakwe, eelyo bakazumanana mulweendo lwabo.

13 Mpoonya imwaalumi umwi iwakatija wakaboola akulwiida Abramu mu Hebrayo makani aayo. Aciindi eeco wakali kukkala* akati kazisamu zipati zya Mamure muna Amori,+ imunyina Esikoli a Aneri.+ Baalumi aaba bakapangene cilongwe a Abramu. 14 Aboobo Abramu wakamvwa kuti umwi wamukwasyi wakwe*+ watolwa mubuzike. Mpoonya wakabunganya baalumi bakwe bayiisyidwe kulwana nkondo ibali 318, ibabelesi bakazyalilwa muŋanda yakwe, eelyo wakabatobela basikusaala aabo kusikila ku Dani.+ 15 Ciindi camasiku wakaandaanya basikalumamba bakwe, alimwi walo ababelesi bakwe aaba bakalwana akuzunda. Wakabatandaanya kusikila ku Hoba ibusena ibuli kulubazu lwakunyika kwa Damasiko. 16 Wakabanyanga zintu zyoonse alimwi awalo Loti musazinyina wakamubweza azintu zyakwe, bamakaintu abantu bamwi.

17 Lino Abramu naakajoka kuzwa kukuzunda Kedorelaomere abami mbaakali limwi, mwami wa Sodoma wakaunka kuyoomucinga Abramu ku Kkuti* lya Save, nkokuti Kkuti lya Mwami.+ 18 Mpoonya Melekizedeki+ imwami waku Salemu+ wakaleta cinkwa awaini; wakali mupaizi wa Leza Mupatikampatila.+

19 Eelyo wakamulongezya akwaamba kuti:

“Aalongezyegwe Abramu kuli Leza Mupatikampatila,

Mulengi wajulu anyika;

20 Alimwi aatembaulwe Leza Mupatikampatila,

Iwaaba basikukupenzya mujanza lyako!”

Mpoonya Abramu wakamupa cipaanzi cakkumi cazintu zyoonse.+

21 Kumane boobo, imwami wa Sodoma wakaambila Abramu kuti: “Kondipa bantu, pele yebo kobweza zintu.” 22 Pele Abramu wakaambila mwami wa Sodoma kuti: “Ndatambika janza lyangu akukonka kuli Jehova Leza Mupatikampatila, Mulengi wajulu anyika, 23 kuti tandikoobweza cintu cako cili coonse, noiba ntali buyo, kutegwa utakaambi kuti, ‘Ndime ndakamuvwubya Abramu.’ 24 Tandikoobweza cintu cili coonse, kunze kwacakulya ncobalya balombwana bangu. Pele balombwana mbotwali limwi, Aneri, Esikoli a Mamure,+ abalibwezele caabilo cabo.”

15 Nozyakainda zintu eezyi, ijwi lya Jehova lyakasikila Abramu mucilengaano kaliti: “Utayoowi+ Abramu. Ndili ntobo yako.+ Bulumbu bwako bunooli bupati kapati.”+ 2 Mpoonya Abramu wakati: “Mwami Singuzuzyoonse Jehova, ncinzi ncotiikandipe, mbwaanga mebo tandizyede alimwi ooyo uuyookona ŋanda yangu muntu waku Damasiko, Eliezere?”+ 3 Abramu wakayungizya kuti: “Tonoondipa lunyungu,+ alimwi lino muntu* wamuŋanda yangu nguutiibe simulyazina.” 4 Pele ijwi lya Jehova lyakamwiingula kuti, “Muntu ooyu takakulidi zina pe, pele mwanaako wakulizyalila* nguuyookulida zina.”+

5 Mpoonya wakamutola anze akumwaambila kuti: “Kolanga kujulu akubala nyenyeezi, ikuti naa ulakonzya kucita oobo.” Kumane wakati kulinguwe: “Oobu mboluyooba lunyungu lwako.”+ 6 Aboobo wakasyoma Jehova,+ eelyo Leza wakamubona kuti mululami.+ 7 Kumane wakayungizya kuti: “Ndime Jehova, iwakakugwisya ku Uri wabana Kasidi kuti ndikupe nyika eeyi kuti ibe cikono cako.”+ 8 Eelyo wakaingula kuti: “Mwami Singuzuzyoonse Jehova, ino ndilazyiba buti kuti ndiyookona nyika eeyi?” 9 Mpoonya wakamwiingula kuti: “Kondiletela ŋombe mpwizi iili amyaka yotatwe iitanazyede, mpongo mpwizi iili amyaka yotatwe, mugutu uuli amyaka yotatwe, inziba alimwi akana kankwilimba.” 10 Aboobo wakazileta zyoonse eezyi akuzitenda akati muzibeela zyobilo zyeelene akubikka cibeela acimwi kulubazu lumwi lwacibeelanyina, pele tuyuni tanaakatutenda pe. 11 Mpoonya bayuni bakatalika kuboola kunyama eeyi, pele Abramu wakazumanana kubatanda.

12 Eelyo izuba nolyakali kuyanda kubbila, Abramu zyakamutola ŋonzi zyalufwu mpoonya kwakamuboolela mudima uuyoosya kapati. 13 Kumane Leza wakati kuli Abramu: “Kozyiba calusinizyo kuti, bantu balunyungu lwako bayookkala kabali bamuzwakule mucisi citali cabo, alimwi akuti bantu bakooko bayoobacita kuba bazike akubapenzya kwamyaka iili 400.+ 14 Pele ndiyoocibeteka cisi eeco ncobayoobelekela,+ mpoonya bayoozwa oomo azintu zinji.+ 15 Pele yebo uyoofwa muluumuno; uyoozikkwa musyule lyakupona myaka minji.+ 16 Pele balo bayoopiluka kuno+ muzyalani lyane, nkaambo ciindi cakubetekwa cabana Amori akaambo kazibi zyabo tacinasika pe.”+

17 Izuba nolyakabbila alimwi nokwakasiya mbi, kwakalibonya bbibi lyamulilo lisuka busi, alimwi mulilo wakainda akati kazibeela zyanyama eezyi. 18 Buzuba oobo Jehova wakapanga cizuminano+ a Abramu, wakati: “Lunyungu lwako ndiyoolupa nyika eeyi,+ kuzwa kumulonga wa Egepita kusikila kumulonga mupati wa Firate:+ 19 nyika yabana Keni,+ bana Kenizi, bana Kadimoni, 20 bana Heti,+ bana Perizi,+ bana Refaimu,+ 21 bana Amori, bana Kanana, bana Girigasi alimwi abana Jebusi.”+

16 Lino Sarai mukaintu wa Abramu, tanaakamuzyalila bana pe,+ pele wakalijisi mubelesi mukaintu, muna Egepita iwakajisi zina lya Hagare.+ 2 Aboobo Sarai wakati kuli Abramu: “Jehova tandipede luzyalo. Ndalomba kuti woone amubelesi wangu. Ambweni inga ndaba abana kwiinda mulinguwe.”+ Eelyo Abramu wakaswiilila ncaakaamba Sarai. 3 Abramu naakakkala myaka iili kkumi munyika ya Kanana, Sarai mukaintu wa Abramu wakatola Hagare mubelesi wakwe muna Egepita kumulumi wakwe Abramu kuti abe mukaintu wakwe. 4 Aboobo wakoona a Hagare, eelyo wakamita. Naakazyiba kuti wamita, wakatalika kusampaula namalelo wakwe.

5 Aboobo Sarai wakati kuli Abramu: “Ndasampaulwa akaambo kanduwe. Ndime ndakakupa mubelesi wangu ooyu, pele naakazyiba kuti wamita wakatalika kundisampaula. Jehova aabeteke akati kandime anduwe.” 6 Kumane Abramu wakati kuli Sarai: “Ooyu mubelesi wako alimwi nduwe umweendelezya. Komucita kufwumbwa ncoyeeya kuti cililuzi.” Mpoonya Sarai wakatalika kumupenzya Hagare cakuti wakatija.

7 Mpoonya mungelo wa Jehova wakamujana akasensa kamaanzi munkanda, ikasensa ikali mumbali aanzila iitozya ku Suri.+ 8 Eelyo wakamubuzya kuti: “Hagare, omubelesi wa Sarai, ino wazwa kuli alimwi uya kuli?” Walo wakaingula kuti: “Nditija Sarai namalelo wangu.” 9 Kumane mungelo wa Jehova wakamwaambila kuti: “Kopiluka kuli namalelo wako, ukalibombye.” 10 Mpoonya mungelo wa Jehova wakati: “Ndiyoovwuzya lunyungu lwako, lukavwule cakuti talukakonzyeki akubalwa.”+ 11 Mungelo wa Jehova wakayungizya kuti: “Mpaawa ulimitide, uyoozyala mwana musankwa alimwi weelede kuyoomuulika zina lyakuti Isimayeli,* nkaambo Jehova wakumvwa kulila kwako. 12 Uyooba mbongolo yamusyokwe iitakwe butambye. Uyoolwana abantu boonse, alimwi bantu boonse bayoomulwana, alimwi uyookkala cankazi abanabokwabo boonse.”

13 Mpoonya wakaita zina lya Jehova iwakali kwaambaula anguwe kati: “Uli Leza uubona,”+ nkaambo wakati: “Sena masimpe ndamubona ooyo uundibona?” 14 Nkakaambo kaako imugoti wakaitwa kuti Beeri-lahai-roi.* (Uli akati ka Kadesi a Beredi.) 15 Mpoonya Hagare wakazyalila Abramu mwana musankwa, eelyo Abramu wakaulika mwanaakwe ngwaakamuzyalila Hagare izina lyakuti Isimayeli.+ 16 Abramu wakajisi myaka iili 86 ciindi Hagare naakamuzyalila Isimayeli.

17 Abramu naakali amyaka iili 99, Jehova wakalibonya kulinguwe akumwaambila kuti: “Ndime Leza Singuzuzyoonse. Kosyomeka kulindime alimwi utondezye kubula kampenda. 2 Ndilapanga cizuminano cangu anduwe+ alimwi ndiyooluvwuzya kapati lunyungu lwako.”+

3 Naakamvwa boobo Abramu wakavwuntama ansi, alimwi Leza wakazumanana kwaambaula anguwe kuti: 4 “Ndakapanga cizuminano anduwe,+ alimwi uyooba usyi wamisyobo minji.+ 5 Tocinakwiitwi kuti Abramu;* unakwiitwa kuti Abrahamu,* nkaambo ndiyoopa kuti ube usyi wamisyobo minji. 6 Ndiyoopa kuti uzyale akuba misyobo minji, alimwi bami bayoozwa mulinduwe.+

7 “Alimwi ndiyoocibamba cizuminano cangu anduwe+ alimwi alunyungu lwako luboola mumazyalani aabo oonse, nkokuti icizuminano citamani, kuti ndibe Leza wako awalunyungu lwako luciboola kumbele. 8 Alimwi ndiyookupa yebo alunyungu lwako luboola inyika mookakkede nookali mweenzu,+ nkokuti inyika ya Kanana yoonse, kutegwa ibe lukono lutamani, alimwi ndiyooba Leza wabo.”+

9 Mpoonya Leza wakayungizya kwaambila Abrahamu kuti: “Weelede kubamba cizuminano cangu, yebo alunyungu lwako mumazyalani oonse. 10 Eeci ncizuminano cangu akati kandime andinywe ncomweelede kubamba nywebo alunyungu lwanu luboola: Musankwa uuli woonse weelede kupalulwa.+ 11 Mweelede kupalulwa kuti cibe citondezyo cacizuminano cili akati kandime andinywe.+ 12 Mumazyalani aanu oonse, kufwumbwa musankwa iwakkwanya mazuba aakuzyalwa aali lusele weelede kupalulwa,+ iwazyalilwa muŋanda alimwi ayooyo uutali walunyungu lwanu iwakaulwa amali kumuzwakule. 13 Kufwumbwa musankwa wazyalilwa muŋanda yanu awaulwa amali weelede kupalulwa,+ alimwi cizuminano cangu cibe citondezyo cacizuminano citamani amibili yanu. 14 Ikuti musankwa tanaapalulwa, muntu ooyo weelede kujaigwa. Tanaabamba cizuminano cangu.”

15 Mpoonya Leza wakati kuli Abrahamu: “Mukaintu wako Sarai,*+ toyelede kumwiita kuti Sarai pe, nkaambo lino zina lyakwe ngu Sara.* 16 Ndiyoomulongezya alimwi ndiyookupa mwana musankwa kwiinda mulinguwe;+ ndiyoomulongezya alimwi uyooba misyobo minji; bami bamisyobo bayoozwa mulinguwe.” 17 Eelyo Abrahamu wakavwuntama ansi akutalika kuseka akulyaambauzya mumoyo+ kati:+ “Sena mudaala uuli amyaka iili 100 inga waba amwana, alimwi awalo Sara uuli amyaka iili 90, mwati inga wazyala mwana?”

18 Aboobo Abrahamu wakaambila Leza mwini-mwini kuti: “Akaka! Aalelekwe Isimayeli.”+ 19 Kumane Leza wakati: “Masimpe Sara mukaintu wako uyookuzyalila mwana musankwa, alimwi weelede kumuulika kuti Izaka.*+ Ndiyoopangana cizuminano anguwe, ciyooba cizuminano citamani kulunyungu lwakwe luboola kumbele.+ 20 Pele kujatikizya Isimayeli, ndamvwa ncowaamba. Ndiyoomulongezya akumupa kuti azyale bana akubavwuzya kapati. Mulinguwe muyoozwa basilutwe bali 12, alimwi ndiyoopa kuti abe musyobo mupati.+ 21 Nokuba boobo, ndiyoopangana cizuminano a Izaka+ ooyo Sara ngwayookuzyalila aciindi nciconya eeci mwaka uuboola.”+

22 Leza naakamana kwaambaula a Abrahamu, wakaunka. 23 Eelyo Abrahamu wakabweza Isimayeli mwanaakwe musankwa abasankwa boonse bakazyalilwa muŋanda yakwe abaabo mbaakaula amali, basankwa boonse bamuŋanda ya Abrahamu, wakabapalula mubuzuba oobo mbubonya mbwaakamulailila Leza.+ 24 Abrahamu wakali amyaka iili 99 naakapalulwa.+ 25 Eelyo Isimayeli mwanaakwe wakali amyaka iili 13 naakapalulwa.+ 26 Mubuzuba mbubonya oobo, Abrahamu wakapalulwa kubikkilizya a Isimayeli mwanaakwe. 27 Basankwa boonse bamuŋanda yakwe, kufwumbwa wakazyalilwa muŋanda yakwe abaabo bakaulwa amali kuli bamuzwakule, abalo bakapalulwa antoomwe anguwe.

18 Kuzwa waawo, Jehova+ wakalibonya alimwi kuli Abrahamu akati kazisamu zipati zya Mamure+ eelyo naakakkede amulyango watente, ciindi zuba nolitwa mwaaba. 2 Wakatambya meso aakwe, eelyo wakabona baalumi botatwe kabaimvwi alaale anguwe.+ Naakababona, wakazuza kuyoobacinga, amane wakavwuntama ansi. 3 Mpoonya wakati: “Jehova,* ikuti naa wandifwida luzyalo, ndakomba utandiindilili ndemubelesi wako. 4 Amuleke kaka kuletwe maanzi masyoonto aakusanzya maulu aanu;+ mpoonya mulyookezye munsi aacisamu. 5 Mbwaanga mwaboola okuno kumubelesi wanu, amuleke ndimuletele kankwa kutegwa mukkazike myoyo. Mwamana mulazumanana alweendo lwanu.” Mpoonya balo bakaingula kuti: “Mbubo, kocita mbowaamba.”

6 Aboobo cakufwambaana Abrahamu wakanjila mutente imwakali Sara akumwaambila kuti: “Fwambaana! Leta zipimyo zyotatwe* zyafulaulu, uukande akupanga zinkwa.” 7 Kumane Abrahamu wakalundukila kubutanga bwaŋombe akuyoosala moombe uuboneka kabotu. Wakaupa kumubelesi wakwe, walo iwakafwambaana kumubamba. 8 Mpoonya wakabweza mafwuta amukupa anyama njaakabamba, wababikkila kuti balye. Eelyo wakaima ambali munsi aacisamu nobakali kulya.+

9 Kumane bakamubuzya kuti: “Ino mukaintu wako Sara uli kuli?”+ Wakaingula kuti: “Mwali mutente.” 10 Eelyo umwi wabo wakazumanana kwaamba kuti: “Masimpe ndiyooboola kulinduwe mwaka uuboola aciindi nciconya eeci, alimwi bona! mukaintu wako Sara uyoozyala mwana musankwa.”+ Lino Sara wakali kuswiilila amulyango watente, mulyango wakali kusyule lyamwaalumi ooyu. 11 Abrahamu a Sara bakalicembeede.+ Sara wakaliindide kale aciimo cakuzyala.*+ 12 Aboobo Sara wakatalika kulisekela mumoyo kati: “Oobu mbundacembaala alimwi awalo simalelaangu mbwaaba mudaala, sena masimpe inga kwaba cindikonda cili boobu?”+ 13 Mpoonya Jehova wakabuzya Abrahamu kuti: “Ino nkaambo nzi Sara ncaaseka akwaamba kuti, ‘Sena masimpe ndiyoozyala mwana mubucembele bwangu?’ 14 Sena kuli cintu cikonzya kumwaalila kucita Jehova?+ Ndiyooboola mwaka uuboola aciindi nciconya eeci, eelyo Sara uyoozyala mwana musankwa.” 15 Pele Sara wakakazya akwaamba kuti, “Kunyina nindaseka pe!” Nkaambo wakaliyoowede. Eelyo Leza wakati: “Inzya! Waseka.”

16 Lino baalumi aaba nobakanyamuka bakatozya kulubazu lwa Sodoma,+ Abrahamu wakali kweenda ambabo kabasindikila. 17 Alimwi Jehova wakati: “Tandikoomusisa Abrahamu ncondiyanda kucita.+ 18 Masimpe Abrahamu uyooba cisi cipati, alimwi masi oonse aanyika ayoolongezyegwa* kwiinda mulinguwe.+ 19 Nkaambo ndamusala kuba mulongwe wangu kutegwa alailile bana bakwe basankwa kuti babambe nzila zya Jehova kwiinda mukucita ciluzi alimwi iceelede.+ Mpoonya mebo nde Jehova ndiyoomupa Abrahamu zyoonse nzyondakasyomezya.”

20 Mpoonya Jehova wakati: “Kulilauka kujatikizya Sodoma a Gomora+ kwalimvwisya, alimwi zibi zyayo nzipati kapati.+ 21 Ndilaunka ndikabone naa kulila ikwandisikila nkwamasimpe akuti naa zibi zyayo zyaindila ncobeni. Ikuti naa takuli boobo, ndilazyiba.”+

22 Mpoonya baalumi bakazwa aawo akuya kulubazu lwa Sodoma, pele Jehova+ wakasyaala a Abrahamu. 23 Eelyo Abrahamu wakamusikila akumubuzya kuti: “Sena uyoonyonyoona baluleme antoomwe ababi?+ 24 Ino mbuti kuti kakuli balulami bali 50 mumunzi, sena uyoobanyonyoona naa uyakuufwida luzyalo munzi akaambo kabaluleme aaba bali 50 ibali mumo? 25 Tokonzyi kucita boobo pe, ikunyonyoona uululeme antoomwe amuntu mubi, alimwi muntu uululeme takonzyi kweelana amuntu mubi.+ Tokonzyi kucita boobo pe.+ Sena Mubetesi wanyika yoonse takonzyi kucita ciluzi?”+ 26 Mpoonya Jehova wakati: “Ikuti mu Sodoma ndajana bantu baluleme bali 50, ndiyakuufwida luzyalo munzi woonse akaambo kabantu aabo.” 27 Pele Abrahamu alimwi wakati: “Mpaawa ndalisungula kwaambaula a Jehova kakuli ndili bulongo buyo amulota. 28 Ino kuti baluleme kabali buyo 45, sena uyakuunyonyoona munzi woonse akaambo kabali musanu babulide?” Mpoonya Leza wakati: “Tandikaunyonyooni ikuti ndajana buyo bali 45.”+

29 Pele alimwi wakamubuzya kuti: “Ino kuti kwajanika ibali 40 ?” Mpoonya Leza wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni akaambo kabaabo bali 40.” 30 Alimwi wakazumanana kwaamba kuti: “Akaka Jehova utandinyemeni,+ ndalomba ndizumanane kwaamba: Ino kuti kwajanika buyo bali 30 ?” Mpoonya wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni ikuti bali 30 bajanika.” 31 Pele Abrahamu wakazumanana kwaamba kuti: “Mpaawa ndalisungula kwaambaula a Jehova: Ino kuti kwajanika buyo bali 20 ?” Mpoonya Leza wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni akaambo kabaabo bali 20.” 32 Kumamanino wakati: “Akaka Jehova utandinyemeni pe, pele ndalomba ndaambe buyo kamamanino: Ino kuti kwajanika buyo bali 10 ?” Mpoonya Leza wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni akaambo kabaabo bali 10.” 33 Lino Jehova naakamana kwaambaula a Abrahamu, wakaunka+ eelyo awalo Abrahamu wakajokela kuŋanda.

19 Bangelo bobilo bakasika ku Sodoma kumangolezya, eelyo Loti wakalikkede amulyango wa Sodoma. Loti naakababona, wakanyamuka akubacinga mpoonya wakavwuntama ansi.+ 2 Kumane wakati: “Akaka nobasimalelaangu, amuleye kuŋanda yamubelesi wanu akoona kusikila cifwumo kutegwa maulu aanu asanzyigwe. Mpoonya mafwumofwumo muzumanane alweendo lwanu.” Eelyo bakati: “Peepe, tuloona mulubuwa lwamumunzi.” 3 Pele Loti wakazumanana cakuti bakaunka anguwe kuŋanda yakwe. Mpoonya wakababambila cakulya alimwi wakapanga cinkwa citajisi bumena eelyo bakalya.

4 Kabatanaunka kukoona, baalumi bamumunzi—baalumi bamu Sodoma kutalikila kubalombe kusikila kubapati, boonse antoomwe—bakaizinguluka ŋanda kabali nkamu yabasilupyopyongano. 5 Eelyo bakazumanana kwiita Loti akumwaambila kuti: “Ino bali kuli baalumi ibaboola kulinduwe masiku aano? Kobagwisya anze kutegwa toonane ambabo.”+

6 Mpoonya Loti wakazwa anze kumulyango nkobakabede akujala cijazyo. 7 Eelyo wakati: “Akaka bakwesu, mutaciti cintu cibyaabi boobu. 8 Amubone, ndilijisi bana basimbi bobilo ibatazyi basankwa. Amuleke ndibalete kulindinywe kutegwa mucite kufwumbwa ncomuyanda kulimbabo. Pele mutaciti cili coonse kubaalumi aaba, nkaambo basikila muŋanda* yangu.”+ 9 Mpoonya bakati: “Kososoloka!” Alimwi bakayungizya kabati: “Ooyu mweenzu wakaboola kuzookkala kuno, pele lino uyanda kuti katubeteka! Lino tulacita cintu cimwi cibi kapati kulinduwe kwiinda ncotutiicite kulimbabo.” Mpoonya bakamusyaanikizya Loti alimwi bakaswena kutegwa bajaye cijazyo. 10 Eelyo beenzu aaba bakamukwelela muŋanda Loti, kumane bakajala kumulyango. 11 Pele bakoofwaazya baalumi ibakali amulyango waŋanda, kutalikila kubana kusikila kubapati cakuti bakaalilwa kujana mpowakabede mulyango.

12 Mpoonya baalumi bakabuzya Loti kuti: “Sena kuli banamukwasyi bambi mbojisi? Kobagwisya mumunzi uuno kufwumbwa naa mbakwe, bana basankwa abasimbi alimwi abantu bako boonse! 13 Nkaambo tulaunyonyoona munzi ooyu, akaambo kakuti kulilauka kujatikizya bantu aaba akaambo kazibi zicitwa mumunzi oomu kwamvwugwa kapati kuli Jehova,+ aboobo Jehova watutuma kuti tuunyonyoone munzi ooyu.” 14 Aboobo Loti wakazwa akutalika kwaambila basankwa ibakali kuyanda kukwata bana bakwe, alimwi wakazumanana kubaambila kuti: “Amunyamuke! Amuzwe mubusena oobu, nkaambo Jehova ulaunyonyoona munzi!” Pele bakwe ba Loti bakali kubona mbuli kuti usobana buya.+

15 Kubucedo, bangelo bakatalika kumubinzyaanya Loti kabati: “Fwambaana nyamuka! Bweza mukaintu wako abana bako basimbi bobilo mboli limwi, kutegwa mutanyonyoonwi antoomwe amunzi uuno akaambo kacibi canguwo!”+ 16 Naakacili kuwayawaya, baalumi aaba bakamujata kujanza, walo amukaintu wakwe abana bakwe basimbi bobilo, bakabatola anze aamunzi+ nkaambo Jehova wakamufwida lubomba.+ 17 Lino mbobakabagusyila buyo anze aamunzi, umwi wabangelo wakati: “Amutije kutegwa mufwutuke! Mutalangi musyule+ alimwi mutaimi-imi mucooko coonse!+ Amutijile kumalundu kutegwa mutanyonyoonwi!”

18 Mpoonya Loti wakati kulimbabo: “Peepe kaka Jehova, kutali kooko! 19 Amubone lino mubelesi wanu mwamufwida luzyalo alimwi mwatondezya luzyalo* lwanu lupati kulindime kwiinda mukundifwutula,+ pele tandikonzyi kutijila kumalundu nkaambo ndiyoowa kuti ntenda eeyi ilandeenzya eelyo ndilafwa.+ 20 Kuli munzi ooyu uuli afwaafwi, ndilakonzya kutijila nkuko; munzi musyoonto buyo. Sena nditijile buyo nkuko? Munzi musyoonto buyo. Aboobo ndilafwutuka.” 21 Eelyo wakati kulinguwe: “Mbubo, tandikokuunyonyoona munzi ngoamba.+ 22 Fwambaana! Tijila nkuko, nkaambo tandikonzyi kucita cintu cili coonse kotanasika kumunzi okuya.”+ Nkakaambo kaako munzi ooyo wakawuulika kuti Zoari.*+

23 Izuba lyakalizwide kale Loti naakasika ku Zoari. 24 Mpoonya Jehova wakawisya mulilo asulufa mu Sodoma a Gomora—wakazwa kuli Jehova, kujulu.+ 25 Eelyo wakainyonyoona minzi eeyi, icooko coonse, kubikkilizya abantu boonse ibakali kukkala mumo alimwi azisyango zyaanyika.+ 26 Pele mukaintu wa Loti iwakali musyule lyakwe wakatalika kulanga musyule, eelyo wakaba cuulu camunyo.+

27 Lino Abrahamu wakabuka mafwumofwumo akuya kubusena nkwaakaimvwi naakali kubandika a Jehova.+ 28 Lino naakalanga kulubazu lwa Sodoma a Gomora alimwi abusena boonse ibuli mucooko, wakabona cintu ciyoosya. Kwakali kusuka busi busiya mbi buzwa anyika mbuli busi bwabbibi lyamulilo.+ 29 Aboobo Leza naakainyonyoona minzi mucooko eeco, wakamuyeeya Abrahamu kwiinda mukugusya Loti muminzi njaakanyonyoona, oomo mwaakali kukkala Loti.+

30 Kumbele Loti wakalonga kuzwa ku Zoari abana bakwe basimbi bobilo akuyookkala mumalundu,+ nkaambo wakali kuyoowa kukkala mu Zoari.+ Aboobo wakatalika kukkala mumpangala abana bakwe basimbi bobilo. 31 Eelyo mutaanzi wakaambila musyoonto wakwe kuti: “Bataata bacembaala, alimwi kunyina musankwa mucisi uukonzya kutukwata kweelana acilengwa cabantu boonse anyika. 32 Boola tubape waini bataata banywe kutegwa toone ambabo kuti lunyungu lwabataata lutamaninini.”

33 Aboobo masiku aayo bakazumanana kubapa waini bausyi; mpoonya mutaanzi wakaunka kuyakoona abausyi, pele balo kunyina nobakazyiba naakoona ambabo anaakabuka. 34 Mpoonya buzuba bwakatobela, mutaanzi wakaambila musyoonto wakwe kuti: “Jilo masiku ndakoona abataata. Asunu masiku atubape waini kutegwa banywe. Mpoonya ayebo unjile akoona ambabo, kutegwa lunyungu lwabo lutamaninini.” 35 Aboobo masiku aayo bakapa bausyi waini munji, mpoonya musyoonto wakanjila akoona ambabo, pele balo tiibakazyiba naakoona ambabo anaakabuka. 36 Aboobo bana ba Loti boonse bobilo bakamita kuli bausyi. 37 Mutaanzi wakatumbuka mwana musankwa walo ngwaakaulika kuti Moabu.+ Ngousyi wabana Moabu kusikila sunu.+ 38 Awalo musyoonto wakatumbuka mwana musankwa, ooyo ngwaakaulika kuti Beni-ami. Ngousyi wabana Amoni+ kusikila sunu.

20 Lino Abrahamu wakalonga kuzwa kooko+ akuunka kunyika ya Negebi akuyookkala akati ka Kadesi+ a Suri.+ Naakali kukkala* ku Gerari,+ 2 Abrahamu wakainduluka alimwi kwaamba Sara mukaintu wakwe kuti: “Mucizyi wangu.”+ Aboobo Abimeleki mwami wa Gerari, wakatuma bantu kuti bakamulete Sara.+ 3 Mpoonya Leza wakasikila Abimeleki masiku muciloto akumwaambila kuti: “Uyoofwa akaambo kamukaintu ngoobweza,+ nkaambo ngumukamuntu.”+ 4 Nokuba boobo, Abimeleki tanaakaninga kumusika amubili pe. Aboobo wakabuzya kuti: “Jehova, sena inga wajaya bantu banyina mulandu?* 5 Sena mwaalumi ooyu tanaakandaambila kuti, ‘Ooyu mucizyi wangu’? Awalo mukaintu, sena tanaakaamba kuti, ‘Ooyu mukwesu’? Ndacita oobo kumoyo kakusalede alimwi tiindalizyi kuti ndibisya buya.” 6 Mpoonya muciloto Leza mwini-mwini wakamwaambila kuti: “Ndilizyi kuti wakacita oobo kumoyo kakusalede, aboobo ndakapa kuti utandibisizyi. Nkakaambo kaako ndakakukasya kumusika amubili. 7 Lino komupilusya mukamuntu, nkaambo mulumaakwe musinsimi,+ alimwi uyookupailila+ kutegwa uzumanane kupona. Pele ikuti utamupilusyi, uzyibe kuti ulafwa, yebo abamuŋanda yako boonse.”

8 Aboobo Abimeleki wakafwuma, waita babelesi bakwe boonse akubaambila zintu eezyi zyoonse zyakacitika, eelyo bakayoowa kapati. 9 Mpoonya Abimeleki wakaita Abrahamu akumwaambila kuti: “Ncinzi eeci ncootucitila? Ncibi nzi ncondakucitila cakuti inga waleta cibi cipati boobu kulindime acisi cangu? Eeci ncoondicitila tacili kabotu pe.” 10 Mpoonya Abimeleki wakabuzya Abrahamu kuti: “Ino wakajisi makanze nzi nookacita cintu eeci?”+ 11 Mpoonya Abrahamu wakati: “Nkaambo ndakayeeya kuti, ‘Masimpe bantu bamucilawo eeci tabamuyoowi Leza, alimwi balandijaya akaambo kamukaintu wangu.’+ 12 Mubwini buya mucizyi wangu, tuzyalwa limwi kuli bataata, pele kutali kuli bamaama, eelyo ndakamukwata.+ 13 Aboobo Leza naakandaambila kuti ndilonge kuzwa muŋanda yataata,+ ndakati kumukaintu wangu: ‘Mboobu mboyelede kutondezya luyando lutamani kulindime: Kufwumbwa nkotwaunka, koamba boobu kujatikizya ndime, “Ooyu mwanookwesu.”’”+

14 Mpoonya Abimeleki wakabweza mbelele, ŋombe, babelesi baalumi abamakaintu akumupa Abrahamu, eelyo wakapilusya Sara imukaintu wakwe kulinguwe. 15 Abimeleki alimwi wakati: “Eeyi yoonse ninyika yangu. Kkala kufwumbwa mpoyanda.” 16 Eelyo wakaambila Sara kuti: “Ngaaya mali aansiliva aali 1,000 ngondamupa munyoko.+ Ncitondezyo cakuti yebo unyina mulandu* kubantu boonse mboli limwi abantu bamwi buyo, aboobo masampu aako oonse amana.” 17 Mpoonya Abrahamu wakatalika kupaila kuli Leza mwini-mwini, eelyo wakamuponya Abimeleki amukaintu wakwe ababelesi bakwe basimbi, aboobo bakatalika kuzyala; 18 nkaambo Jehova wakalibajalide luzyalo bamakaintu bamuŋanda ya Abimeleki boonse akaambo ka Sara mukaintu wa Abrahamu.+

21 Lino Jehova wakayeeya ncaakaambide kujatikizya Sara, alimwi wakacita mbubonya mbwaakamusyomezya Sara.+ 2 Aboobo Sara wakamita+ akuzyalila Abrahamu mwana musankwa mubucembele bwakwe, aciindi nciconya Leza ncaakamusyomezya.+ 3 Eelyo Abrahamu wakaulika mwana musankwa ooyo Sara ngwaakamuzyalila kuti Izaka.+ 4 Abrahamu wakamupalula Izaka mwanaakwe naakali amazuba aali lusele aakuzyalwa, mbubonya Leza mbwaakamulailila.+ 5 Abrahamu wakali amyaka iili 100 ciindi Izaka mwanaakwe naakazyalwa. 6 Mpoonya Sara wakati: “Leza wandipa kuseka; kufwumbwa uuyakwaamvwa makani aaya awalo uyooseka.”* 7 Alimwi wakati: “Nguni wakazyi kuti Sara uyooba abana akwaambila Abrahamu kuti, ‘masimpe Sara uyooba abana’? Pele ndamuzyalila mwana musankwa mubucembele bwakwe.”

8 Lino mwana wakakomena akulesyegwa, eelyo Abrahamu wakapanga pobwe mubuzuba oobo Izaka naakalesyegwa. 9 Pele Sara wakali kubona mwana wa Hagare+ muna Egepita ngwaakazyalila Abrahamu kafwubaazya Izaka.+ 10 Aboobo wakati kuli Abrahamu: “Mutande mubelesi musimbi ooyu antoomwe amwanaakwe, nkaambo mwana wamubelesi ooyu takabi sikukonanyina amwanaangu Izaka.”+ 11 Pele makani aaya ngaakaamba kujatikizya mwana akamubijila kapati Abrahamu.+ 12 Mpoonya Leza wakati kuli Abrahamu: “Utanyemi pe kumakani ngaakwaambila Sara kujatikizya mwana mulombe amubelesi wako musimbi. Komuswiilila,* nkaambo iluyootegwa ndunyungu lwako luyoozwa muli Izaka.+ 13 Pele kujatikizya mwana musankwa wamubelesi wako musimbi+ ndiyoomupa kuti kukazwe musyobo kulinguwe,+ nkaambo awalo ndunyungu lwako.”

14 Aboobo Abrahamu wakabuka mafwumofwumo akubweza cinkwa ankomo yamaanzi yacikutu akupa Hagare. Wakazibikka zintu eezyi agwezyo lyakwe, mpoonya wakamwaambila kuti aunke amwanaakwe.+ Aboobo wakaunka akutalika kwiingaila munkanda ya Beere-seba.+ 15 Lino maanzi aakali munkomo yacikutu akamana, eelyo mwana wakamusiya munsi aacitewo. 16 Mpoonya wakaunka akukkala alikke alaale, mbuli waawo aakonzya kusika muvwi kuti wawaalwa, nkaambo wakati: “Tandiyandi kubona mwanaangu mpafwida.” Aboobo wakakkala alaale akutalika kulila akoomoka.

17 Mpoonya Leza wakamvwa ijwi lyamulombe,+ eelyo mungelo wa Leza wakaita Hagare kuzwa kujulu kati:+ “Ino wabaanzi Hagare? Utayoowi pe, nkaambo Leza walimvwa ijwi lyamulombe aawo mpabede. 18 Nyamuka, uunke ukamubweze mulombe akumujatilila kujanza lyakwe nkaambo ndiyoopa kuti abe musyobo mupati.”+ 19 Eelyo Leza wakajalula meso aa Hagare kumane wakabona mukalo, aboobo wakaunka akuyoozuzya maanzi munkomo yacikutu akupa mwana kuti anywe. 20 Alimwi Leza wakali amulombe+ ooyu naakali kuyaabukomena. Wakakkala munkanda akuba muvwimi uubelesya buta. 21 Wakatalika kukkala munkanda yaku Parani,+ alimwi banyina bakamujanina mukaintu kucisi ca Egepita.

22 Aciindi eeco Abimeleki, antoomwe a Fikolo silutwe wampi yabasikalumamba bakwe, bakati kuli Abrahamu: “Leza uli anduwe muzintu zyoonse nzyocita.+ 23 Aboobo lino kokonka kulindime kwiinda muli Leza kuti tokandicitili calweeno mebo abana bangu alimwi alunyungu lwangu, akuti uyoondicitila caluzyalo mebo abantu bamunyika mooli kukkala mbubonya mbondakakutondezya luyando lutamani.”+ 24 Aboobo Abrahamu wakati: “Ndakonka kuti ndiyoocita mbubonya oobo.”

25 Nokuba boobo Abrahamu wakatongookela Abimeleki kujatikizya mugoti ooyo babelesi ba Abimeleki ngobakabweza cankazi.+ 26 Abimeleki wakaingula kuti: “Tandizyi wakacita boobu pe; alimwi tonookandaambila makani aaya, sunu nindaamvwa.” 27 Mpoonya Abrahamu wakabweza mbelele aŋombe akumupa Abimeleki, eelyo aaba bobilo bakapanga cizuminano. 28 Abrahamu naakazandula mbelele mpwizi zili ciloba kuzwa kubutanga akuzibikka zilikke, 29 Abimeleki wakabuzya Abrahamu kuti: “Ino nkaambo nzi ncowazandula mbelele mpwizi eezyi zili ciloba?” 30 Mpoonya wakati: “Weelede kuzitambula mbelele mpwizi eezyi zili ciloba kuzwa kulindime kutegwa bube bumboni bwakuti ndime ndakausya mugoti ooyu.” 31 Nkakaambo kaako busena oobu ncaakabuulikila kuti Beere-seba,*+ nkaambo kubusena oobu, boonse bobilo bakakonka. 32 Aboobo bakapanga cizuminano+ ku Beere-seba, eelyo nobakamana Abimeleki wakanyamuka antoomwe a Fikolo, silutwe wampi yabasikalumamba bakwe, mpoonya bakapiluka kunyika yaba Filisiti.+ 33 Kumane wakasyanga cisamu camusiikka ku Beere-seba eelyo ooko wakapaila muzina lya Jehova,+ Leza walyoonse.+ 34 Alimwi Abrahamu wakakkala* ciindi cilamfwu* munyika yaba Filisiti.+

22 Lino nozyakainda zintu eezyi Leza mwini-mwini wakasunka Abrahamu,+ wakamwiita kati: “Abrahamu!” mpoonya walo wakaingula kuti: “Ndime aano mwami!” 2 Mpoonya wakati: “Kobweza mwanaako musankwa uuli alikke ngoyandisya+ kapati Izaka,+ uunke kunyika ya Moriya+ ukamutuule kali cituuzyo cuumpwa acilundu cimwi nconditiikutondezye.”

3 Aboobo Abrahamu wakabuka mafwumofwumo akwaanga mbongolo yakwe akubweza babelesi bakwe bobilo antoomwe a Izaka mwanaakwe. Wakapandaula nkuni zyacituuzyo cuumpwa, mpoonya wakanyamuka akuya kubusena Leza mwini-mwini nkwaakamulailila kuunka. 4 Mubuzuba bwatatu, Abrahamu wakatambya meso aakwe akubona busena oobo alaale. 5 Lino Abrahamu wakati kubabelesi bakwe: “Amusyaale aano ambongolo, pele mebo amulombe ooyu tulaunka okuya kuyookomba, twamana tulapiluka kulindinywe.”

6 Aboobo Abrahamu wakabweza nkuni zyacituuzyo cuumpwa akupa Izaka mwanaakwe kuti anyamune. Mpoonya walo wakabweza mulilo acipeni,* eelyo boonse bobilo bakaunka antoomwe. 7 Mpoonya Izaka wakaita Abrahamu bausyi kuti: “Taata!” Mpoonya wakaingula kuti: “Koamba mwanaangu!” Aboobo wakazumanana kuti: “Mulilo ankuni nzyeezyi, pele ino mbelele yacituuzyo cuumpwa ili kuli?” 8 Kumane Abrahamu wakaingula kuti: “Leza mwini ulatupa mbelele yacituuzyo cuumpwa+ mwanaangu.” Eelyo boonse bobilo bakazumanana kweenda.

9 Mpoonya bakasika abusena oobo Leza mbwaakamwaambila, eelyo Abrahamu wakayaka cipaililo akubikka nkuni alincico. Kumane wakamwaanga mwanaakwe Izaka kumaanza akumaulu akumubikka acipaililo atala aankuni.+ 10 Mpoonya Abrahamu wakabweza cipeni* kutegwa ajaye mwanaakwe.+ 11 Pele mungelo wa Jehova wakamwiita kuzwa kujulu kati: “Abrahamu, Abrahamu!” mpoonya wakaingula kuti: “Ndime aano mwami!” 12 Kumane wakati: “Utamujayi mulombe ooyu alimwi utamuciti cintu cili coonse pe, nkaambo lino ndazyiba kuti ulamuyoowa Leza, nkaambo tonoondikasya mwanaako omwe buyo.”+ 13 Aboobo Abrahamu wakatambya meso aakwe akubona alaale mugutu ulipatide kumeja mucoonde. Mpoonya Abrahamu wakaakumubweza mugutu ooyo akumupaizya kali cituuzyo cuumpwa mubusena bwamwanaakwe. 14 Lino Abrahamu wakaulika busena oobo kuti Jehova-jire.* Nkakaambo kaako asunu kucaambwa kuti: “Mucilundu ca Jehova uyoopa ziyandika.”+

15 Kumane mungelo wa Jehova wakaita Abrahamu ciindi cabili kuzwa kujulu, 16 wakati: “‘Ndakonkezya lwangu,’ mbwaamba Jehova,+ ‘kuti akaambo kakuti wacita cintu eeci alimwi tonookasya mwanaako musankwa, ngojisi alikke,+ 17 ncobeni ndiyookulongezya alimwi ncobeni ndiyoovwuzya lunyungu lwako mbuli nyenyeezi zyakujulu, mbuli musenga wakunkomwe yalwizi,+ alimwi lunyungu lwako luyakwiibweza milyango* yabasinkondonyina.+ 18 Alimwi kwiinda mulunyungu lwako,+ masi oonse aamunyika ayoolongezyegwa akaambo kakuti waswiilila jwi lyangu.’”+

19 Kumane Abrahamu wakapiluka kubabelesi bakwe, mpoonya bakanyamuka akujokela ku Beere-seba;+ eelyo Abrahamu wakazumanana kukkala mu Beere-seba.

20 Kumane boobo, Abrahamu wakaambilwa kuti: “Okuno Milika awalo wakazyalila Nahori munyoko bana basankwa:+ 21 Mutaanzi ngu Uzi, wabili ngu Buzi alimwi a Kemueli usyi Aramu, 22 Kesedi, Hazo, Pilidasi, Jidilafi a Betueli.”+ 23 Betueli wakazyala Rebeka.+ Aaba bali lusele mbabana mbaakazyala Milika kuli Nahori, imunyina Abrahamu. 24 Awalo mwanakasuwa* wakwe umwi wazina lya Reuma, wakazyala bana basankwa: Teba, Gahamu, Tahasi a Maaka.

23 Lino Sara wakapona myaka iili 127 ; eeyi njemyaka yabuumi bwa Sara boonse.+ 2 Aboobo Sara wakafwa mu Kiriyati-ariba,+ nkokuti mu Hebroni+ munyika ya Kanana,+ eelyo Abrahamu wakoomoka akumulila Sara. 3 Mpoonya Abrahamu wakasiya mutunta wamukaintu wakwe akwaambila bana ba Heti kuti:+ 4 “Ndili mweenzu uukkala akati kanu.+ Amundisambale busena bwakuzikkila akati kanu kutegwa ndizikke mukaintu wangu.” 5 Eelyo bana ba Heti bakaingula Abrahamu kuti: 6 “Swiilila simaleleesu. Yebo uli silutwe wa Leza* akati kesu.+ Kozikka mukaintu wako abusena kufwumbwa butiikubotele mumasena eesu aakuzikkila. Taakwe naba omwe akati kesu uutikasye busena bwakwe kuti utazikki mukaintu wako.”

7 Aboobo Abrahamu wakanyamuka akukotamina bamukamwini nyika, bana ba Heti,+ 8 akubaambila kuti: “Ikuti naa mwazumina kuti ndizikke mukaintu wangu, amundiswiilile alimwi amundilombele kuli Efroni, mwana wa Zohari 9 kuti andisambale mpangala yakwe ya Makipela iili kumamanino aamuunda wakwe. Andisambale anywebo kamulangilila amuulo wansiliva uukkwene+ kutegwa ndibe abusena bwakuzikkila bundigeme.”+

10 Lino Efroni wakalikkede antoomwe abana ba Heti. Aboobo Efroni muna Heti wakaingula Abrahamu kabamvwide bana ba Heti, akubusyu bwabantu boonse ibakanjila amulyango wamunzi wakwe+ kati: 11 “Peepe simalelaangu! Kondiswiilila. Ndakupa muunda ampangala iili mumo. Ndakupa kubusyu bwabantu bangu. Zikka mukaintu wako.” 12 Mpoonya Abrahamu wakakotamina bantu bamunyika eeyo 13 akwaambila Efroni kabamvwide bantu kuti: “Kondiswiilila! Ndilakupa mweelwe wansiliva uukkwene kuula muunda. Kotambula nsiliva eeyi, kutegwa ndizikke mukaintu wangu.”

14 Kumane Efroni wakaingula Abrahamu kuti: 15 “Simalelaangu, kondiswiilila. Eeyi nyika yuulwa masyekeli* aansiliva aali 400, pele aaka takali nkakaambo kapati pe. Aboobo kozikka mukaintu wako.” 16 Mpoonya Abrahamu wakaswiilila Efroni, eelyo Abrahamu wakapimina Efroni mweelwe wansiliva ngwaakaamba kabamvwide bana ba Heti, masyekeli* aansiliva aali 400 kweelana ambobakali kupima basimakwebo.+ 17 Aboobo muunda wa Efroni iwakali mu Makipela, iwakali kumbele lya Mamure, nkokuti muunda ampangala yakali mumo amasamu oonse aakali mumo kusikila muminyinza yamuunda, zyakazyibwa kuti 18 Abrahamu nguwakazyuula antoomwe amuunda, bana ba Heti kabaliko abaabo boonse ibakali kunjila amulyango wamunzi wakwe. 19 Kumane boobo Abrahamu wakazikka Sara mukaintu wakwe mumpangala iyakali mumuunda wa Makipela kumbele lya Mamure, nkokuti Hebroni, munyika ya Kanana. 20 Aboobo bana ba Heti bakapa Abrahamu muunda ampangala iyakali mumo kuti bube busena bwakwe bwakuzikkila.+

24 Lino Abrahamu wakalicembeede, wakoongola, alimwi wakalilongezyedwe a Jehova muzintu zyoonse.+ 2 Mpoonya Abrahamu wakaambila mubelesi wakwe, imupati muŋanda yakwe, iwakali kulanganya zintu zyoonse nzyaakajisi kuti:+ “Bikka janza lyako kunsi aacibelo* cangu, 3 alimwi ndilakupa kukonka kuli Jehova, Leza wakujulu aanyika, kuti tokajanini mwanaangu musankwa imukaintu akati kabana basimbi bana Kanana, aabo mbotukkala limwi.+ 4 Muciindi caboobo, weelede kuunka kucisi cokwesu, kuli bamukowa wangu+ akuyoojanina mwanaangu Izaka mukaintu.”

5 Pele mubelesi wakamubuzya kuti: “Ino mbuti kuti mukaintu ooyo akakake kuboola andime kucisi ecino? Sena ndikamutole mwanaanu kucisi nkomwakazwa?”+ 6 Mpoonya Abrahamu wakaingula kuti: “Utakasoli pe kutola mwanaangu okuya.+ 7 Jehova Leza wakujulu, iwakandigwisya muŋanda yabataata akucisi camukowa wangu+ alimwi iwakaambaula andime akukonka kuti:+ ‘Ndiyoopa nyika+ eeyi kuluzubo lwako,’+ uyootuma mungelo wakwe kumbele lyako+ alimwi yebo uyoojanina mwanaangu mukaintu nkweena ooko.+ 8 Pele ikuti mukaintu ooyo akakake kuboola anduwe, uyakwaanguluka kucikonke eeci ncookonkezya kulindime. Nokuba boobo, toyelede kutola mwanaangu okuya.” 9 Mpoonya mubelesi wakabikka janza lyakwe kunsi aacibelo ca Abrahamu simalelaakwe akukonka kulinguwe kujatikizya makani aaya.+

10 Aboobo, mubelesi wakabweza nkamela zyasimalelaakwe zili kkumi akuunka, wakatolelezya azintu zibotu zyamisyobo-misyobo kuzwa kuli simalelaakwe. Mpoonya wakaunka ku Mesopotamiya kumunzi wa Nahori. 11 Naakasika kumugoti iwakali kunze aamunzi, wakaima kutegwa nkamela zyakwe zipumune. Kwakali kumazuba, ciindi bamakaintu nobakali kuvwula kuunka kuyooteka maanzi. 12 Mpoonya wakaamba kuti: “Akaka Jehova, Leza wasimalelaangu Abrahamu, kondipa kuti ndizwidilile sunu alimwi tondezya luyando lwako lutamani kuli simalelaangu Abrahamu. 13 Ndiliimvwi aano akasensa kamaanzi alimwi basimbi bakkala mumunzi oomu balaboola kuzooteka maanzi. 14 Acicitike kuti musimbi ngonditiiambile kuti, ‘Kotula nongo yako kutegwa ndinywe maanzi,’ alimwi ooyo utiiambe kuti, ‘Kamunywa azyalo nkamela zyanu ndilazipa maanzi,’ aabe ngonguwe ngoosala kuba mukaintu wamubelesi wako Izaka; alimwi kwiinda muliceeci undizyibye kuti wamutondezya luyando lutamani simalelaangu.”

15 Katanamanizya kwaambaula, Rebeka imwana musimbi wa Betueli+ mwana wa Milika+ imukaintu wa Nahori,+ mwanookwabo Abrahamu wakaboola kanyamwide nongo yakwe yamaanzi agwezyo. 16 Lino musimbi ooyu wakali mubotu kapati, wakali nakalindu; kunyina musankwa wakoonede kale anguwe. Wakaselemukila kukasensa kamaanzi akuteka maanzi munongo yakwe mpoonya wakazwa ooko. 17 Mpoonya aawo mubelesi ooyo wakamulundukila akumwaambila kuti: “Ndalomba twaanzi tusyoonto munongo yako ndinywe.” 18 Kumane walo wakaamba kuti: “Amunywe simalelaangu.” Mpoonya cakufwambaana wakatula nongo yakwe akwiijatila mujanza mpoonya wakamupa maanzi. 19 Naakamana kumupa maanzi, wakaamba kuti: “Azyalo nkamela zyanu ndilazitekela zyoonse kusikila zinywe zikkwane.” 20 Aboobo wakatila maanzi aakali munongo mucinywido, mpoonya wakali kupilukila-pilukila kumugoti, katekela nkamela maanzi kusikila zyoonse zyanywa zyakkwana. 21 Ciindi eeci coonse, imwaalumi ooyu wakaluumwine kaide kumulanga alimwi kagambidwe, kayeeya naa Jehova wamupa kuzwidilila mulweendo lwakwe naa pe.

22 Lino nkamela nozyakamana kunywa maanzi, mwaalumi ooyu wakabweza nweenwe yaampemo yangolida iyakali kulema cisela casyekeli* ankaya zyangolida zyobilo izyakali kulema masyekeli* aali 10, 23 akwaamba kuti: “Kondaambila, ino uli mwanaani? Sena kuli busena kumunzi wabauso nkotukonzya koona sunu?” 24 Kumane wakaingula kuti: “Ndili mwana wa Betueli+ ooyo Milika ngwaakazyalila Nahori.”+ 25 Alimwi wakati: “Tulijisi bwizu acakulya cabanyama cinji alimwi abusena nkomukonzya koona.” 26 Mpoonya mwaalumi ooyu wakafwugama akuvwuntama ansi kumbele lya Jehova 27 akwaamba kuti: “Aatembaulwe Jehova, Leza wasimalelaangu Abrahamu, nkaambo kunyina naaleka kutondezya luyando lwakwe lutamani akusyomeka kuli simalelaangu. Jehova wandisololela kuŋanda yabanabokwabo asimalelaangu.”

28 Mpoonya musimbi ooyu wakalunduka kuyakwaambila bamuŋanda yabanyina makani aaya. 29 Rebeka wakajisi munyina iwakajisi zina lyakuti Labani.+ Aboobo, Labani wakalundukila kumwaalumi ooyo iwakali kunze aamunzi kukasensa kamaanzi. 30 Lino naakabona nweenwe yaampemo ankaya izyakali kumaanza aamucizyi wakwe anaakamvwa nzyaakamwaambila Rebeka imucizyi wakwe naakati, “Mwaalumi uulya wandaambila boobu aboobu,” eelyo Labani wakaunka kuyoomucinga mwaalumi ooyo walo iwakacili kukasensa kamaanzi kaimvwi ankamela. 31 Mpoonya wakaamba kuti: “Koboola, yebo oolelekedwe a Jehova. Ino wiimina nzi aawo? Ndabamba kale ŋanda alimwi abusena bwankamela.” 32 Aboobo, mwaalumi ooyo wakaboola akunjila muŋanda, mpoonya wakaangununa* nkamela akuzipa bwizu acakulya cimbi alimwi wakaleta maanzi aakuti mwaalumi ooyo abaalumi mbaakali limwi basambe kumaulu. 33 Pele nobakamupa cakulya, wakaamba kuti: “Tandikoolya pe mane ndaambe makani ngondijisi.” Aboobo Labani wakati: “Ngaayo kaazya!”

34 Mpoonya mwaalumi ooyo wakati: “Ndili mubelesi wa Abrahamu.+ 35 Alimwi Jehova wamuleleka akumuvwubya kapati simalelaangu kwiinda mukumupa mbelele, ŋombe, nsiliva, ngolida, babelesi baalumi abakaintu, nkamela alimwi ambongolo.+ 36 Kunze lyaboobo, Sara imukaintu wasimalelaangu wakamuzyalila mwana musankwa mubucembele bwakwe,+ alimwi uyoopa mwana ooyo zintu zyoonse nzyajisi.+ 37 Aboobo simalelaangu wakandikonkezya kuti: ‘Mwanaangu toyelede kumujanina mukaintu kuzwa akati kabana basimbi bana Kanana ibali munyika mondikkede.+ 38 Utakasoli pe, pele weelede kuunka kuŋanda yabataata akumukowa wangu+ akuyoomujanina mukaintu mwanaangu.’+ 39 Pele ndakabuzya simalelaangu kuti: ‘Ino mbuti kuti musimbi ooyo akakake kuboola andime?’+ 40 Mpoonya wakandaambila kuti: ‘Jehova, ngondeenda limwi+ uyootuma mungelo wakwe,+ aboobo uyoopa kuti uzwidilile mulweendo lwako, alimwi uyoojanina mwanaangu imukaintu kuzwa kumukowa wangu akuŋanda yabataata.+ 41 Uyakwaangunuka kucikonke ncookonkezya kulindime ikuti waakuunka kuli bamukowa wangu batakakupi mukaintu. Eeci ciyookwaangununa kucikonke cako.’+

42 “Nindasika kukasensa sunu, ndaamba kuti: ‘O Jehova, Leza wasimalelaangu Abrahamu, ikuti naa wandipa kuzwidilila mulweendo lwangu, 43 mpaawa ndiliimvwi akasensa aano. Akube kuti imusimbi+ utiiboole kuzooteka maanzi, ngonditiiambile kuti, “Ndalomba ndinywe twaanzi munongo yako,” 44 alimwi uutiindaambile kuti, “Kamunywa, alimwi azyalo nkamela zyanu ndilazitekela.” Ooyo abe ngomukaintu Jehova ngwaasalila mwana wasimalelaangu.’+

45 “Kandicilyaambauzya mumoyo, Rebeka waboola kanyamwide nongo yakwe agwezyo, mpoonya waselemukila kukasensa akutalika kuteka maanzi. Kumane ndati kulinguwe: ‘Ndilomba maanzi aakunywa.’+ 46 Mpoonya cakufwambaana watula nongo yakwe akwaamba kuti: ‘Ngaaya amunywe,+ alimwi nkamela zyanu ndilazitekela azyalo zinywe.’ Mpoonya ndanywa alimwi azyalo nkamela wazitekela zyanywa. 47 Kumane ndamubuzya kuti, ‘Ino uli mwanaani?’ Eelyo waingula kuti: ‘Ndili mwana wa Betueli ooyo Milika ngwaakazyala kuli Nahori.’ Aboobo ndamubikka nweenwe ampemo alimwi ankaya kumaanza aakwe.+ 48 Alimwi ndafwugama akuvwuntama ansi kumbele lya Jehova akutembaula Jehova, Leza wasimalelaangu Abrahamu,+ iwandisololela munzila yeelede kutegwa ndizoobweze mwana musimbi wamunyina asimalelaangu kuti abe mukaintu wamwanaakwe. 49 Aboobo lino amundaambile naa mulatondezya luyando lutamani akusyomeka kuli simalelaangu; pele kuti naa tamukoocita oobo, amundaambile kutegwa ndizyibe cakucita.”*+

50 Mpoonya Labani a Betueli bakavwiila kuti: “Makani aaya azwa kuli Jehova. Aboobo tatukonzyi kuzumina naa kukukakila.* 51 Ngooyu Rebeka. Komubweza uunke anguwe, akabe mukaintu wamwana wasimalelaako mbubonya mbwaamba Jehova.” 52 Aboobo mubelesi wa Abrahamu naakamvwa majwi aabo, mpoonya aawo wakavwuntama ansi kumbele lya Jehova. 53 Mpoonya mubelesi ooyo wakatalika kugwisya zintu zyansiliva angolida alimwi azisani akupa Rebeka, amane wakapa mwanookwabo alimwi abanyina zipego zibotu. 54 Kuzwa waawo mwaalumi ooyo abaalumi mbaakali limwi bakalya akunywa ambabo, kumane bakoona nkukonya ooko.

Naakabuka mafwumofwumo, wakati: “Amundileke lino nduunke kuli simalelaangu.” 55 Bamvwe boobo, imwanookwabo alimwi abanyina bakati: “Amumuleke musimbi ooyu kacikkede andiswe mazuba aataleli kukkumi. Kwamana inga waunka.” 56 Pele walo wakabaambila kuti: “Mutandimusyi pe, mbwaanga Jehova wandipa kuzwidilila mulweendo lwangu. Amundileke kutegwa nduunke kuli simalelaangu.” 57 Aboobo bakati: “Atumwiite musimbi tumvwe mbwatiiambe.” 58 Mpoonya bakamwiita Rebeka akumubuzya kuti: “Sena ulayanda kuunka amwaalumi ooyu?” Eelyo wakaingula kuti: “Inzya ndilayanda.”

59 Aboobo bakamuzumizya Rebeka+ mucizyi wabo alimwi asikumulela*+ kuti baunke antoomwe amubelesi wa Abrahamu abaalumi mbaakali limwi. 60 Kumane bakamuleleka Rebeka akumwaambila kuti: “Omucizyi wesu ukabe zyuulu zyazyuulu zili kkumi* alimwi balunyungu lwako bakabweze milyango* yabaabo babasulide.”+ 61 Mpoonya Rebeka abasimbi basikumukutaukila bakanyamuka akutanta nkamela akumuccilila mwaalumi ooyu. Aboobo mubelesi ooyu wakamubweza Rebeka akuunka.

62 Lino Izaka wakaboola kuzwa ku Beeri-lahai-roi,+ nkaambo wakali kukkala munyika ya Negebi.+ 63 Izaka wakali kweendeenda musyokwe ciindi cakumazuba kutegwa azinzibale kuyeeya.+ Mpoonya naakalanga, wakabona nkamela kaziboola. 64 Lino Rebeka naakalanga, wakabona Izaka eelyo cakufwambaana wakaseluka ankamela njaakatantide. 65 Mpoonya wakabuzya mubelesi kuti: “Ino nguni mwaalumi uulya weenda kuzwa musyokwe uuboola kulindiswe?” Mpoonya mubelesi wakavwiila kuti: “Ngusimalelaangu.” Aboobo wakabweza citambala cakwe akulivwumba kumutwe. 66 Mpoonya mubelesi wakaambila Izaka zintu zyoonse nzyaakacita. 67 Kumane Izaka wakamunjizya Rebeka mutente lya Sara, banyina.+ Aboobo Rebeka wakaba mukaintu wakwe; Izaka wakamuyanda kapati musimbi ooyu,+ aboobo wakaumbulizyigwa musyule lyakufwidwa banyina.+

25 Lino Abrahamu wakakwata mukaintu uumbi wazina lya Ketura. 2 Nokwakainda ciindi mukaintu ooyu wakamuzyalila Zimirani, Jokisani, Medani, Midiyani,+ Isibaki a Sua.+

3 Jokisani wakazyala Sheba a Dedani.

Bana ba Dedani bakali ba Asura, Letusimu a Leumimu.

4 Bana ba Midiyani bakali ba Efa, Eferi, Hanoki, Abida a Elidaa.

Boonse aaba bakali bana ba Ketura.

5 Mpoonya Abrahamu wakapa Izaka zintu zyoonse nzyaakajisi,+ 6 pele Abrahamu wakapa zipego kubana mbaakazyala kuli bamwanakasuwa bakwe. Mpoonya kacipona, wakabaambila kuti bakakkale kujwe, nkokuti kunyika ya Kujwe, ikule amwanaakwe Izaka.+ 7 Abrahamu wakapona myaka iili 175. 8 Mpoonya Abrahamu wakafwa naakacembaala akupona myaka minji, eelyo wakazikkwa mbubonya bwakazikkwa basikale bakwe. 9 Bana bakwe ba Izaka a Isimayeli bakamuzikka mumpangala yaku Makipela mumuunda wa Efroni mwana wa Zohari muna Heti uuli kumbele lya Mamure,+ 10 muunda Abrahamu ngwaakaula kubana ba Heti. Abrahamu wakazikkwa nkukonya ooko kwakazikkilwa mukaintu wakwe Sara.+ 11 Naakafwa Abrahamu, Leza wakazumanana kumulongezya Izaka mwanaakwe,+ aciindi eeco Izaka wakali kukkala afwaafwi a Beeri-lahai-roi.+

12 Ngaaya makani aamba zya Isimayeli+ mwana wa Abrahamu ooyo ngwaakazyala kuli Hagare+ muna Egepita, mubelesi wa Sara ngwaakazyalila Abrahamu.

13 Lino aaya ngamazina aabana ba Isimayeli, kweelana amikwasyi nkobakazwa: Mwana mutaanzi wa Isimayeli wakali Nebayoti,+ kumane Kedara,+ Adibeli, Mibisamu,+ 14 Misima, Duma, Masa, 15 Hadada, Tema, Jeturi, Nafisi a Kedema. 16 Aaba mbabana ba Isimayeli, alimwi aaya ngamazina aabo kweelana amasena nkobakali kukkala aminzi yabo,* basilutwe bali 12 kweelana anzubo zyabo.+ 17 Isimayeli wakapona myaka iili 137. Mpoonya wakafwa alimwi wakazikkwa mbubonya bwakazikkwa basikale bakwe. 18 Kumane bakakkala ku Havila+ kufwaafwi a Suri+ iili kufwaafwi a Egepita, kusikila ku Asuri. Bakakkala afwaafwi abanabokwabo.*+

19 Aaya ngamakani aamba zya Izaka mwana wa Abrahamu.+

Abrahamu wakazyala Izaka. 20 Izaka wakajisi myaka iili 40 naakakwata Rebeka, mwana musimbi wa Betueli+ muna Aramu waku Padani-aramu, imucizyi wa Labani muna Aramu. 21 Izaka wakazumanana kumukombelezya Jehova kujatikizya mukaintu wakwe nkaambo tanaakali kuzyala; aboobo Jehova wakaingula kulomba kwakwe, eelyo mukaintu wakwe Rebeka wakamita. 22 Mpoonya bana ibakali mwida lyakwe bakatalika kulwana,+ cakuti Rebeka wakati: “Ikuti naa mbondinoopenga oobu, inga cainda kubota kuti ndafwa buyo.” Aboobo wakabuzya Jehova. 23 Eelyo Jehova wakati kulinguwe: “Kuli misyobo yobilo mwida lyako+ alimwi misyobo eeyi njoyoozyala iyakwaandaana;+ alimwi musyobo umwi uyooba anguzu kwiinda umwi,+ alimwi mupati uyoobelekela musyoonto wakwe.”+

24 Nocakasika ciindi cakutumbuka, kwakajanika kuti kuli maanga mwida lyakwe. 25 Mpoonya wakusaanguna wakazyalwa kasubila mubili woonse, alimwi wakali aboya bunji amubili mbuli cisani caboya;+ aboobo bakamuulika kuti Esau.*+ 26 Kumane mwanookwabo wakazyalwa janza lyakwe kalijatilide kasindi ka Esau,+ aboobo wakamuulika kuti Jakobo.*+ Izaka wakajisi myaka iili 60 Rebeka naakazyala bana aaba.

27 Bana aaba nobakakomena, Esau wakaba muvwimi uucibwene,+ muntu iwakali kuyandisya kuunka musyokwe, pele Jakobo wakali muntu uutakwe kampenda, uukkala mumatente.+ 28 Izaka wakali kumuyanda kapati Esau, nkaambo wakali kumupa kuti kalya nyama yamusyokwe, walo Rebeka wakali kuyandisya Jakobo.+ 29 Buzuba bumwi Jakobo wakali kujika musinza ciindi Esau naakaboola kuzwa kukuvwima kakatede kapati. 30 Aboobo Esau wakati kuli Jakobo: “Fwambaana kaka kondipa musinza uusalala ooyo, nkaambo ndakatala kapati!”* Nkakaambo kaako ncaakaulikwa kuti Edomu.*+ 31 Mpoonya Jakobo wakati: “Kosaanguna kundisambala coolwe cako cakuba mutaanzi kuzyalwa!”+ 32 Eelyo Esau wakazumanana kwaamba kuti: “Yawe ndilafwa! Ino bupati buyoondijanya nzi?” 33 Mpoonya Jakobo wakayungizya kuti: “Kosaanguna kukonka kulindime!” Aboobo wakakonka kulinguwe akusambala coolwe cakuba mutaanzi kuzyalwa kuli Jakobo.+ 34 Kumane Jakobo wakapa Esau cinkwa amusinza wanyabo, eelyo wakalya akunywa. Mpoonya wakanyamuka akuunka. Aboobo Esau wakacisampaula coolwe cakuba mutaanzi kuzyalwa.

26 Lino kwakaba nzala mucisi kunze kwayeeyo yakaliko mumazuba aa Abrahamu,+ cakuti Izaka wakaunka kuli Abimeleki mwami waba Filisiti, mu Gerari. 2 Mpoonya Jehova wakalibonya kuli Izaka akumwaambila kuti: “Utaunki ku Egepita. Kkala munyika njendakutondezya. 3 Kkala koli mweenzu munyika eeyi,+ alimwi ndinooli anduwe lyoonse akukulongezya nkaambo ndiyookupa yebo alunyungu lwako masi aaya oonse,+ alimwi ndiyoozuzikizya cikonke ncondakakonkezya kuli Abrahamu uso:+ 4 ‘Alimwi ndiyoovwuzya lunyungu lwako mbuli nyenyeezi zyakujulu;+ alimwi lunyungu lwako ndiyoolupa masi oonse aaya;+ alimwi kwiinda mulunyungu lwako, misyobo yoonse yaanyika iyoolongezyegwa,’+ 5 akaambo kakuti Abrahamu wakaswiilila jwi lyangu alimwi wakazumanana kucita kuyanda kwangu, kutobela malailile aangu akubamba milawo yangu.”+ 6 Aboobo Izaka wakazumanana kukkala mu Gerari.+

7 Lino bamaalumi bakubusena ooko nobakali kubuzya kujatikizya mukaintu wakwe, wakali kubaambila kuti: “Mucizyi wangu.”+ Wakali kuyoowa kwaamba kuti, “Mukaintu wangu” nkaambo wakati, “Baalumi bamumunzi balandijaya akaambo ka Rebeka,” nkaambo wakali mubotu kapati.+ 8 Nokwakainda mazuba aali mbwaabede, Abimeleki mwami waba Filisiti naakali kulanga awindo, wakabona Izaka kasobanya* Rebeka mukaintu wakwe.+ 9 Mpoonya aawo Abimeleki wakaita Izaka akumwaambila kuti: “Tee ooyu mukaintu wako buya! Ino nkaambo nzi ncookaambila kuti, ‘Mucizyi wangu’?” Mpoonya Izaka wakaingula kuti: “Ndakaamba boobo nkaambo ndakali kuyoowa kujaigwa akaambo kanguwe.”+ 10 Pele Abimeleki wakazumanana kwaamba, wakati: “Nkaambo nzi ncootucitila boobu?+ Umwi wamumunzi muno naakoona amukaintu wako, eelyo nookatuletela mulandu!”+ 11 Mpoonya Abimeleki wakalailila bantu kuti: “Kufwumbwa uutiimugume mwaalumi ooyu amukaintu wakwe, masimpe ulajaigwa!”

12 Kumane Izaka wakalima munyika eeyo, alimwi mumwaka ooyo butebuzi bwakwe bwakayungizyigwa ziindi zili 100 kwiinda ambuto njaakasyanga, nkaambo Jehova wakali kumuleleka.+ 13 Mwaalumi ooyu wakavwuba alimwi wakazumanana kuba alubono lunji cakuti wakavwuba kapati. 14 Wakaba amatanga aambelele aŋombe zinji alimwi ababelesi banji+ cakuti ba Filisiti bakatalika kumunyonokela.

15 Aboobo ba Filisiti bakavwikkila migoti yoonse njobakasyide babelesi babausyi mumazuba ngaakali kupona Abrahamu.+ 16 Mpoonya Abimeleki wakati kuli Izaka: “Kozwa akati kesu nkaambo waba anguzu kwiinda ndiswe.” 17 Aboobo Izaka wakalonga kubusena ooko akutalika kukkala mukkuti* lya Gerari+ alimwi wakazumanana kukkala ooko. 18 Alimwi Izaka wakafwumbulula migoti yamaanzi iyakasyidwe ciindi naakali kupona Abrahamu usyi, eeyo ba Filisiti njobakavwikkila naakafwa Abrahamu,+ eelyo wakayuulika mazina ngaonya usyi ngaakaipede.+

19 Babelesi ba Izaka nobakali kusya mukkuti,* bakajana mugoti wamaanzi mabotu. 20 Eelyo beembezi bana Gerari bakatalika kuzwangana abeembezi ba Izaka, kabati: “Aya maanzi ngeesu!” Aboobo mugoti ooyo wakawuulika kuti Eseki,* nkaambo bakazwangana anguwe. 21 Mpoonya bakatalika kusya mugoti uumbi, eelyo awalo bakaulwanina. Aboobo bakawuulika kuti Sitina.* 22 Eelyo kumbele wakalonga, wakazwa kubusena ooko akuyoosya mugoti uumbi, pele lino kunyina nobakaulwanina pe. Aboobo wakawuulika kuti Rehoboti* akwaamba kuti: “Nkaambo kakuti lino Jehova watupa busena bupati alimwi wapa kuti tuvwule munyika.”+

23 Kumane wakaunka ku Beere-seba.+ 24 Masiku aayo Jehova wakalibonya kulinguwe akumwaambila kuti: “Ndime Leza wauso Abrahamu.+ Utayoowi pe,+ nkaambo ndili anduwe alimwi ndiyookulongezya akuvwuzya lunyungu lwako akaambo ka Abrahamu mubelesi wangu.”+ 25 Aboobo wakayaka cipaililo ooko akukomba muzina lya Jehova.+ Izaka wakaimika tente lyakwe nkukonya ooko,+ eelyo babelesi bakwe bakasya mugoti kubusena nkukonya ooko.

26 Kumane Abimeleki wakaboola kulinguwe kuzwa ku Gerari antoomwe a Ahuzati sikumulailila a Fikolo silutwe wampi yabasikalumamba bakwe.+ 27 Mpoonya Izaka wakababuzya kuti: “Ino mwaboolela nzi kulindime, kakuli mwakalindisulide alimwi mwakanditanda akati kanu?” 28 Eelyo bakati: “Lino twalibonena caantangala kuti Jehova uli anduwe.+ Aboobo twakati, ‘Akube luumuno akati kesu anduwe, alimwi atupange cizuminano anduwe,+ 29 cakuti utakaciti cintu cibi kulindiswe mbubonya andiswe mbotwatakakucitila cibi, mbwaanga twakakucitila buyo cibotu nkaambo twakakwaambila buyo kuti ulonge muluumuno. Lino mpaawa Jehova wakulongezya.’” 30 Mpoonya wakabacitila pobwe, eelyo bakalya akunywa. 31 Mafwumofwumo bakabuka kucili kooko alimwi bakakonkezyanya umwi aumwi.+ Mpoonya Izaka wakalayana ambabo, eelyo bakaunka muluumuno.

32 Lino mubuzuba oobo babelesi ba Izaka bakaboola kumwaambila zyamugoti ngobakasya,+ bakati: “Twaajana maanzi!” 33 Aboobo wakawuulika kuti Siba. Nkakaambo kaako munzi ncowiitwa kuti Beere-seba+ kusikila sunu.

34 Esau naakali amyaka iili 40, wakakwata Judisi mwana wa Beeri muna Heti alimwi a Basemati mwana wa Eloni muna Heti.+ 35 Aaba bakali kupa kuti Izaka a Rebeka kabapenga kapati mumoyo.+

27 Lino Izaka naakacembaala alimwi ameso aakwe naakaleka kubona, wakaita Esau+ imwanaakwe mutaanzi akumwaambila kuti: “Mwanaangu!” Walo wakaingula kuti: “Ndime aano!” 2 Eelyo wakazumanana kwaamba kuti: “Lino ndacembaala. Tandizyi buzuba nendiyoofwa. 3 Aboobo lino kobweza zibelesyo zyako zyakuvwimya, buta ankomo yamivwi, uunke musyokwe ukandijaile nyama yamusyokwe.+ 4 Mpoonya undijikile cakulya cinono ncendiyandisya kapati wamana undeetele. Eelyo ndilacilya kutegwa ndikulongezye kanditanafwa.”

5 Pele Rebeka wakali kuswiilila Izaka naakali kwaambila Esau mwanaakwe. Eelyo Esau wakaunka musyokwe kuyoovwima nyama akwiileta.+ 6 Mpoonya Rebeka wakaambila Jakobo mwanaakwe kuti:+ “Ndamvwa bauso kabaambila munyoko Esau kuti, 7 ‘Undiletele nyama yamusyokwe akundijikila cakulya cinono. Eelyo ndilalya kutegwa ndikulongezye kubusyu bwa Jehova kanditanafwa.’+ 8 Lino mwanaangu swiililisya akucita nzenditiikwaambile.+ 9 Koya kubutanga undeetele twana twampongo tobilo tuneneede, kutegwa ndijikile bauso cakulya cinono mbuli mbobaciyanda. 10 Mpoonya ubatolele bauso kuti balye, kutegwa bakulongezye kabatanafwa.”

11 Pele Jakobo wakaambila Rebeka banyina kuti: “Mwanookwesu Esau ulaaboya amubili, pele mebo ndinyina boya pe.+ 12 Ino kuti bataata bandaampaampe?+ Balazyiba kuti ndabacenga, aboobo ndilasinganizyigwa muciindi cakulongezyegwa.” 13 Lino banyina bakamwaambila kuti: “Ikuti naa mboobo, andisinganizyigwe ndime muciindi canduwe mwanaangu. Kocita buyo mbondakulailila, koya ulete nzindakutuma.”+ 14 Aboobo wakaunka akuzileta kuli banyina, eelyo banyina bakajika cakulya cinono mbuli mbobakali kuciyanda bausyi. 15 Kumane Rebeka wakabweza zisani zyeebeka kapati zyamwanaakwe mutaanzi Esau, eezyo nzyaakayobwede muŋanda akusamika Jakobo musyoonto wakwe.+ 16 Alimwi wakamuzambaila zipaya zyatwana twampongo kumaanza aakwe amunsingo, oomo imwakanyina boya.+ 17 Mpoonya wakapa mwanaakwe Jakobo cakulya cinono ncaakajika alimwi acinkwa ncaakapanga.+

18 Mpoonya wakaunka akunjila oomo mobakabede bausyi akubaambila kuti: “Taata!” Eelyo balo bakaingula kuti: “Ndime aano! Ino nduwe ni mwanaangu?” 19 Eelyo Jakobo wakati kuli bausyi: “Ndime Esau mwanaanu mutaanzi.+ Ndacita mbuli mbomwandaambilide. Amubuke mulye nyama yamusyokwe njindamuletela, kutegwa mundilongezye.”+ 20 Mpoonya Izaka wakabuzya mwanaakwe kuti: “Ino wafwambaana buti kwiijana nyama mwanaangu?” Mpoonya wakaingula kuti: “Nkaambo Jehova Leza wanu waileta kulindime.” 21 Mpoonya Izaka wakati kuli Jakobo: “Swena afwaafwi kutegwa ndikwaampaampe mwanaangu, kutegwa ndizyibe naa masimpe nduwe Esau mwanaangu naa pe.”+ 22 Eelyo Jakobo wakaswena afwaafwi a Izaka bausyi alimwi bakamwaampaampa, mpoonya bakati: “Ijwi ndijwi lya Jakobo, pele maanza nga Esau.”+ 23 Tanaakamuzyiba, nkaambo maanza aakwe akajisi boya mbuli maanza aa Esau munyina. Aboobo wakamulongezya.+

24 Kumane boobo wakabuzya kuti: “Sena masimpe nduwe Esau mwanaangu?” Mpoonya walo wakaingula kuti: “Inzya ndime.” 25 Mpoonya bakati: “Kondiletela nyama yamusyokwe kutegwa ndilye mwanaangu, kumane ndilakulongezya.” Wakaitola kuli bausyi, eelyo bakalya alimwi wakabatolela awaini mpoonya bakanywa. 26 Mpoonya Izaka usyi wakati kulinguwe: “Swena afwaafwi mwanaangu kutegwa undimyonte.”+ 27 Aboobo wakaswena afwaafwi akubamyonta, alimwi bakanunkizya zisani zyakwe.+ Mpoonya bakamulongezya akwaamba kuti:

“Amubone, bweema bwamwanaangu buli mbuli bweema bwamuunda ooyo Jehova ngwaakalongezya. 28 Leza mwini-mwini akupe mume wakujulu+ anyika iijisi mbolezi+ alimwi maila awaini mupya zivwule.+ 29 Abakubelekele bantu alimwi ayalo misyobo yabantu aikukotamine.+ Koba simalelo wabanabokwanu alimwi ibana basankwa babanyoko bakukotamine. Aasinganizyigwe muntu uuli woonse uukusinganya, alimwi aalongezyegwe muntu uuli woonse uukulongezya.”+

30 Lino Izaka mbwaakamanizyila buyo kulongezya Jakobo, alimwi a Jakobo mbwaakazwida buyo kubusyu bwa Izaka usyi, Esau munyina wakaboola kuzwa kukuvwima.+ 31 Awalo wakajika cakulya cinono, alimwi wakacitola kuli bausyi, mpoonya wakati kuli bausyi: “Amubuke taata mulye nyama njindamujaila ndemwanaanu, kutegwa mundilongezye.” 32 Mpoonya Izaka usyi wakamubuzya kuti: “Ino nduwe ni?” Eelyo walo wakati: “Ndime Esau mwanaanu mutaanzi.”+ 33 Mpoonya Izaka wakatalika kubimba kapati, eelyo wakati: “Ino nguni wavwima nyama yamusyokwe akundiletela? Ndailya kale kotanasika, alimwi ndamulongezya–eelyo uyoolongezyegwa ncobeni!”

34 Esau naakamvwa majwi aabausyi, wakatalika kulila cakupozomoka akwaambila bausyi kuti: “Kamundilongezya andime taata!”+ 35 Pele bausyi bakati: “Mwanookwanu waliboolede calweeno kutegwa apegwe cilongezyo icaleelede kuba cako.” 36 Mpoonya wakati: “Sena takali nkakaambo ncolimweelela zina lyakuti Jakobo,* kutegwa andidyaaminine ziindi eezyi zyobilo?+ Coolwe cakuba mutaanzi kuzyalwa wakacibweza kale,+ lino mpaawa wabweza acilongezyo cangu!”+ Mpoonya wakayungizya kuti: “Sena kunyina cilongezyo cimbi ncomwandiyobweda?” 37 Pele Izaka wakaingula Esau kuti: “Ndamubikka kuba simalelaako,+ alimwi ndamupa banabokwabo boonse kuti babe babelesi bakwe, alimwi ndamupa maila awaini mupya kuti kazimugwasyilizya. Ino ncinzi casyaala ncendikonzya kukupa mwanaangu?”+

38 Mpoonya Esau wakati kuli bausyi: “Sena kuli buyo cilongezyo comwe ncomujisi taata? Amundilongezye kaka taata!” Mpoonya Esau wakoomba kulila.+ 39 Aboobo Izaka usyi wakamwaambila kuti:

“Bona, tokakkali munyika iijisi mbolezi, alimwi tokatambuli mume wakujulu.+ 40 Alimwi lyoonse unakweenda apanga+ akubelekela munyoko.+ Pele waakucimwa kweendelezyegwa, uyootyola joko lyakwe musingo yako akuzwa kubweendelezi bwakwe.”+

41 Nokuba boobo, Esau wakamusula mumoyo Jakobo akaambo kacilongezyo usyi ncaakamupa,+ eelyo Esau wakazumanana kwaamba mumoyo wakwe kuti: “Buzuba bwakulila taata buli afwaafwi,+ aakwiinda buyo malila ndiyoomujaya Jakobo mwanookwesu.” 42 Lino Rebeka naakaambilwa majwi ngaakaamba Esau, mwanaakwe mutaanzi, mpoonya aawo wakatuma mulomo kuti Jakobo mwanaakwe musyoonto aboole, mpoonya wakamwaambila kuti: “Bona! Imunyoko Esau ukanzide kukupilusizya cibi kwiinda mukukujaya. 43 Aboobo lino mwanaangu, cita ncenditiikwaambile. Nyamuka utijile kumwanookwesu Labani, ku Harani.+ 44 Ukakkale anguwe ciindi cili mbocibede kusikila munyoko akatontomane, 45 kusikila bukali bwamwanookwanu bukamane akuti akalube nzyowakamucitila. Mpoonya ndiyookutumina mulomo. Ino nkaambo nzi nconditiisweekelwe ndinywe nyoonse nyobilo mubuzuba bomwe?”

46 Kuzwa waawo Rebeka wakazumanana kwaambila Izaka kuti: “Lino buumi tabucindikkomanisyi akaambo kabana basimbi aaba bana ba Heti.+ Ikuti awalo Jakobo akakwate bana ba Heti, mbuli baaba bana basimbi bamunyika eeyi, nkokuti inga cainda kubota kuti ndafwa buyo.”+

28 Aboobo Izaka wakaita Jakobo akumulongezya alimwi akumulailila kuti: “Utakakwati musimbi muna Kanana.+ 2 Koya ku Padani-aramu kuŋanda ya Betueli syaanyokokulu, ukabweze mukaintu akati kabana basimbi basiminzyaako Labani.+ 3 Leza Singuzuzyoonse uyookulongezya akukupa kuti uzyale bana banji akuvwuzya lunyungu lwako, alimwi bana bako bayooba makamu aabantu.+ 4 Alimwi uyookupa zilongezyo eezyo nzyaakasyomezya Abrahamu,+ yebo alunyungu lwako, kutegwa mukakone nyika oomo momwakali beenzu, eeyo Leza njaakapa Abrahamu.”+

5 Aboobo Izaka wakaambila Jakobo kuti aunke, eelyo wakaunka ku Padani-aramu, kuli Labani mwana wa Betueli muna Aramu,+ imwanookwabo a Rebeka,+ banyina Jakobo a Esau.

6 Esau wakabona kuti Izaka wakalongezya Jakobo akumwaambila kuti aunke ku Padani-aramu kuyookwatila nkuko, akuti naakamulongezya wakamulailila kuti, “Utakakwati musimbi muna Kanana,”+ 7 akuti Jakobo wakabamvwida bausyi abanyina, eelyo wakaunka ku Padani-aramu.+ 8 Mpoonya Esau wakazyiba kuti Izaka usyi tabayandi basimbi bana Kanana,+ 9 aboobo Esau wakaunka kuli Isimayeli akuyookwata Mahalati, mwana musimbi wa Isimayeli imwana wa Abrahamu, mucizyi wa Nebayoti, kunze lyabamakaintu bambi mbaakajisi kale.+

10 Jakobo wakanyamuka kuzwa ku Beere-seba akutozya ku Harani.+ 11 Mukuya kwaciindi wakasika kubusena bumwi akulibambila kuti aone aawo nkaambo zuba lyakamubbilila. Aboobo wakabweza bbwe lyomwe kuti alitulisye, kumane wakoona mpoonya aawo.+ 12 Mpoonya wakalota, eelyo muciloto wakabona matantilo aakaimikidwe anyika kaasika kujulu; alimwi bangelo ba Leza bakali kutanta akuseluka alingawo.+ 13 Jehova wakali atala aamatantilo aayo, eelyo wakati:

“Ndime Jehova Leza wauso Abrahamu a Leza wa Izaka.+ Eeyi nyika mpolede, ndiyakwiipa kulinduwe akulunyungu lwako.+ 14 Alimwi lunyungu lwako luyoovwula ncobeni mbuli musenga waanyika,+ muyoomwaikizyanya kumbo, kujwe, kunyika akumusanza, alimwi kwiinda mulunyungu lwako mikwasyi yaanyika yoonse iyoolongezyegwa.*+ 15 Ndili anduwe, alimwi ndinookukwabilila kufwumbwa nkoya, alimwi ndiyookupilusya kunyika eeyi.+ Nsikakusiyi kusikila ndikacite zintu nzindakakusyomezya.”+

16 Mpoonya Jakobo wakasinsimuka kuŋonzi akwaamba kuti: “Masimpe Jehova mwali mubusena obuno, tiindalizyi pe.” 17 Wakayoowa kapati, kumane wakayungizya kwaamba kuti: “Eelo kaka busena oobu bulayoosya! Masimpe eeyi niŋanda ya Leza+ alimwi ooyu ngomulyango wakujulu.”+ 18 Aboobo Jakobo wakafwuma kubuka akubweza bbwe eelyo ndyaakalitulisyide, waliimika kuti libe ciibalusyo alimwi wakatila mafwuta alindilyo.+ 19 Aboobo busena oobu wakabuulika kuti Beteli,* pele kumatalikilo munzi ooyu wakali kwiitwa kuti Luzi.+

20 Kumane Jakobo wakakonka akwaamba kuti: “Ikuti O Leza uzumanane kuba andime akundikwabilila mulweendo lwangu akundipa zyakulya azisani zyakusama, 21 alimwi akuti naa ndikajokele kuŋanda yataata muluumuno, nkokuti yebo O Jehova uyooba Leza wangu. 22 Alimwi bbwe eeli ndindabikka kuba ciibalusyo liyooba ŋanda ya Leza,+ alimwi ndiyookupa cipaanzi cakkumi cazintu zyoonse nzyoyoondipa.”

29 Kuzwa waawo Jakobo wakanyamuka akuzumanana mulweendo lwakwe kuya kunyika yabantu ba Kujwe. 2 Kumane wakabona mugoti musyokwe alimwi kwakali matanga aambelele otatwe aakalede mumbali aamugoti, nkaambo mumugoti ooyo mobakali kuteka maanzi aakunywisya matanga aayo. Atala aamugoti ooyu kwakajalidwe bbwe pati. 3 Matanga oonse baabunganya amugoti, beembezi bakali kulikunkulisya bbwe eeli ilyakali mpawo akwaatekela maanzi, eelyo bamana bakali kulipilusya bbwe amugoti.

4 Aboobo Jakobo wakababuzya kuti: “Bakwesu, ino mwazwa kuli?” Bakaingula kuti: “Twazwa ku Harani.”+ 5 Mpoonya wakababuzya kuti: “Sena mulimuzyi Labani+ muzyukulu wa Nahori?”+ Eelyo bakati: “Inzya tulimuzyi.” 6 Alimwi wakababuzya kuti: “Sena upona kabotu?” Bakaingula kuti: “Inzya, upona kabotu. Nguulya Rakele+ mwanaakwe musimbi waboola ambelele!” 7 Mpoonya wakati: “Acili masyikati. Tacinakkwana ciindi cakuyobolola mbelele. Amuzitekele maanzi zinywe, mpoonya muzitole zikacele.” 8 Eelyo bakati: “Tatuzumizyidwe kucita boobo mane kusikila matanga oonse ayobololwa, eelyo bbwe lilakunkulisyigwa kuzwa amugoti. Mpoonya tulazinywisya maanzi mbelele.”

9 Naakacili kwaambaula ambabo Rakele wakasika ambelele zyabausyi, nkaambo nguwakali kuzyeembela. 10 Jakobo naakabona Rakele mwana musimbi wa Labani, imwanookwabo abanyina, ambelele zya Labani, mpoonya aawo Jakobo wakaswena akukunkulisya bbwe ilyakali amugoti akuzinywisya mbelele zya Labani imwanookwabo abanyina. 11 Mpoonya Jakobo wakamyonta Rakele, amane wakapozomoka kulila. 12 Mpoonya Jakobo wakatalika kwaambila Rakele kuti wakali wamukowa* abausyi akuti wakali mwana wa Rebeka. Kumane Rakele wakalunduka waakwaambila bausyi.

13 Lino Labani+ mbwaakaamvwida buyo makani aaya aajatikizya Jakobo imwana wamucizyi wakwe, wakalunduka kuyooswaangana anguwe. Mpoonya wakamukumbata akumumyonta, kumane wakamuleta akumunjizya muŋanda yakwe. Lino wakatalika kulwiida Labani zintu zyoonse zyakacitika. 14 Mpoonya Labani wakati kulinguwe: “Masimpe uli fwuwa lyangu anyama yangu.”* Aboobo wakakkala anguwe mwezi omwe uukkwene.

15 Kumane Labani wakati kuli Jakobo: “Sena weelede kundibelekela cabuyo akaambo kakuti uli wamukowa wangu?*+ Kondaambila mboyanda kuti kandikuvwozya.”+ 16 Lino Labani wakajisi bana basimbi bobilo. Mupati wakali Leya, eelyo musyoonto wakali Rakele.+ 17 Meso aa Leya tanaakali mabotu, pele Rakele wakajisi ciwa cibotu alimwi wakali mubotu kapati. 18 Jakobo wakali kumuyanda kapati Rakele, aboobo wakati: “Ndililyaabide kukubelekela myaka iili ciloba kutegwa ukandipe mwanaako musyoonto, Rakele.”+ 19 Eelyo Labani wakati: “Inga cainda kubota kuti ndamupa kulinduwe kwiinda kumupa kumwaalumi uumbi. Kozumanana kukkala andime.” 20 Jakobo wakabeleka myaka iili ciloba kuti apegwe Rakele,+ pele kulinguwe myaka eeyi yakali mbuli mazuba masyoonto buyo akaambo kakuti wakali kumuyanda kapati.

21 Mpoonya Jakobo wakati kuli Labani: “Kondipa mukaintu wangu, mazuba aangu akkwana kutegwa ndiswaangane anguwe.” 22 Mpoonya Labani wakabunganya bantu boonse bamumunzi akubamba pobwe. 23 Pele kumangolezya wakabweza Leya mwanaakwe musimbi akumutola kulinguwe kutegwa aswaangane anguwe. 24 Kunze lyaboobo, Labani wakapa mubelesi wakwe mukaintu wazina lya Zilipa kuli Leya mwanaakwe musimbi kuti kamubelekela.+ 25 Nobwakaca, Jakobo wakajana kuti ngu Leya. Aboobo wakati kuli Labani: “Ino ncinzi ncoondicitila boobu? Sena tali Rakele ngondakali kubelekela kulinduwe? Ino wandicengela nzi?”+ 26 Mpoonya Labani wakati: “Kweelana acilengwa cakokuno, tacizumizyidwe kukwasya musimbi musyoonto mupati katanakwatwa. 27 Kokkomana kwansondo yoonse amukaintu ooyu. Kwamana boobo uyoopegwa mukaintu awalo ooyu ngoyoobelekela myaka iimbi iili ciloba.”+ 28 Mpoonya Jakobo wakacita mbwaakaambilwa alimwi wakakkomana nsondo eeyo amukaintu ooyo, kumane boobo wakamupa Rakele mwanaakwe musimbi kuti abe mukaintu wakwe. 29 Kuyungizya waawo, Labani wakapa Biliha+ mubelesi wakwe mukaintu kuli Rakele mwanaakwe musimbi kuti kamubelekela.+

30 Mpoonya Jakobo wakaswaangana a Rakele, alimwi wakali kumuyanda kapati Rakele kwiinda Leya, aboobo wakabelekela Labani myaka iimbi iili ciloba.+ 31 Jehova naakabona kuti Leya tanaakali kuyandwa,* wakapa kuti amite,*+ pele Rakele tanaakali kuzyala.+ 32 Aboobo Leya wakamita akuzyala mwana musankwa akumuulika kuti Rubeni,*+ nkaambo wakati: “Jehova waabona mapenzi aangu, nkaambo lino mulumaangu ulatalika kundiyanda.”+ 33 Wakamita alimwi mpoonya wakazyala mwana musankwa akwaamba kuti: “Nkaambo Jehova wamvwa kuti tiindakali kuyandwa, aboobo wandipa ayooyu.” Mpoonya wakamuulika kuti Simeoni.*+ 34 Alimwi wakamita akuzyala mwana musankwa, mpoonya wakati: “Lino mulumaangu ulatalika kundiyanda, nkaambo ndamuzyalila bana basankwa botatwe.” Aboobo wakaulikwa kuti Levi.*+ 35 Alimwi wakamita akuzyala mwana musankwa, mpoonya wakati: “Lino ndilamutembaula Jehova.” Aboobo wakamuulika kuti Juda.*+ Kumane boobo wakacileka kuzyala.

30 Lino Rakele naakabona kuti tanaazyalila Jakobo bana, wakafwida mupati wakwe munyono akutalika kwaambila Jakobo kuti: “Kondipa bana, buyo-buyo ndilafwa.” 2 Naakamvwa boobu, Jakobo wakamunyemena kapati Rakele akumwaambila kuti: “Sena mebo ndime Leza iwapa kuti utazyali?” 3 Aboobo Rakele wakati: “Ngooyu mubelesi wangu Biliha.+ Koona anguwe kutegwa andizyalile bana,* eelyo kwiinda mulinguwe, andime ndibe abana.” 4 Mpoonya wakamupa Biliha mubelesi wakwe kuti abe mukaintu wakwe, eelyo Jakobo wakoona anguwe.+ 5 Biliha wakamita alimwi nokwakainda ciindi wakazyalila Jakobo mwana musankwa. 6 Mpoonya Rakele wakati: “Leza waba mubetesi wangu alimwi wamvwa ijwi lyangu, aboobo wandipa mwana musankwa.” Nkakaambo kaako ncaakamuulika kuti Dani.*+ 7 Biliha, mubelesi wa Rakele wakamita alimwi, eelyo mukuya kwaciindi wakazyalila Jakobo mwana musankwa wabili. 8 Mpoonya Rakele wakati: “Ndalwana canguzu amupati wangu. Alimwi ndazunda!” Aboobo wakamuulika kuti Nafutali.*+

9 Leya naakabona kuti waleka kuzyala, wakabweza Zilipa mubelesi wakwe akupa Jakobo kuti abe mukaintu wakwe.+ 10 Lino Zilipa mubelesi wa Leya wakazyalila Jakobo mwana musankwa. 11 Mpoonya Leya wakati: “Eelo kaka ncoolwe eeci!” Aboobo wakamuulika kuti Gadi.*+ 12 Kumane boobo Zilipa mubelesi wa Leya wakazyalila Jakobo mwana musankwa wabili. 13 Mpoonya Leya wakati: “Ndakkomana kapati! Nkaambo bamakaintu bayoondaamba kuti ndilikkomene.”+ Aboobo wakamuulika kuti Aseri.*+

14 Lino Rubeni+ naakali kweendeenda ciindi cakutebula wiiti, wakajana mamandirake* mumuunda. Aboobo wakaatola kuli Leya banyina. Mpoonya Rakele wakaambila Leya kuti: “Ndakomba kaka, kondipa mamandirake amwi aamwanaako.” 15 Mpoonya wakati kulinguwe: “Sena uyeeya kuti makani masyoonto kuti wakandinyanga mulumaangu?+ Sena aalo mamandirake aamwanaangu uyanda kwaabweza?” Aboobo Rakele wakati: “Mbubo. Uloona anduwe sunu masiku ikuti undipe mamandirake aamwanaako.”

16 Jakobo naakali kuzwa kumuunda kumangolezya, Leya wakaunka kuyoomucinga akwaamba kuti: “Uloona andime sunu nkaambo ndakuula buya amamandirake aamwanaangu.” Aboobo wakoona anguwe masiku aayo. 17 Eelyo Leza wakamvwa akumwiingula Leya, aboobo wakamita, mpoonya mukuya kwaciindi wakazyalila Jakobo mwana musankwa wasanu. 18 Kumane Leya wakati: “Leza wandilumbula nkaambo ndapa mubelesi wangu kumulumaangu.” Aboobo wakamuulika kuti Isakara.*+ 19 Leya wakamita alimwi, eelyo mukuya kwaciindi wakazyalila Jakobo mwana musankwa wacisambomwe.+ 20 Mpoonya Leya wakati: “Masimpe Leza wandipa cipego, icipego cipati. Lino mulumaangu ulandilemeka+ nkaambo ndamuzyalila bana basankwa bali cisambomwe.”+ Aboobo wakamuulika kuti Zebuloni.*+ 21 Nokwakainda ciindi wakazyala mwana musimbi, eelyo wakamuulika kuti Dina.+

22 Kumamanino Leza wakamuyeeya Rakele, alimwi Leza wakamvwa akumwiingula kwiinda mukupa kuti akonzye kumita.*+ 23 Aboobo wakamita akuzyala mwana musankwa. Mpoonya wakati: “Leza waagusya masampu aangu!”+ 24 Aboobo wakamuulika kuti Josefa,*+ akwaamba kuti: “Jehova wandiyungizyila aumwi mwana musankwa.”

25 Rakele naakazyala Josefa, Jakobo cakutasowa ciindi wakaambila Labani kuti: “Kondileka lino kutegwa ndijokele kwesu, kucisi cangu.+ 26 Kondipa bamakaintu bangu abana bangu, mbondabelekela kulinduwe, kutegwa nduunke, nkaambo ulizyi kabotu mbondakubelekela.”+ 27 Mpoonya Labani wakati kulinguwe: “Ikuti lino ndajana luzyalo mumeso aako,–ndakomba kocikkede andime nkaambo ndakasonda akujana kuti Jehova wandileleka akaambo kanduwe.” 28 Alimwi wakayungizya kwaamba kuti: “Kondaambila mboyanda kuti ndikuvwozye, eelyo ndilakuvwozya.”+ 29 Aboobo Jakobo wakati kulinguwe: “Ulizyi mbondakubelekela alimwi butanga bwako mbobwaba mumazuba ngendakubelekela;+ 30 ikuti bwakali busyoonto kanditanaboola, pele bona lino butanga bwako mbobwavwula, Jehova wakulongezya kuzwa ciindi nindakasika. Aboobo ino ndiyoobabelekela lili bamuŋanda yangu?”+

31 Mpoonya wakati: “Ino ndikupe nzi?” Eelyo Jakobo wakati: “Taakwe ncoyelede kundipa pe! Pele ikuti undicitile cintu eeci, ndilatalika alimwi kweembela butanga bwako akubukwabilila.+ 32 Sunu ndilainda mubutanga bwako boonse. Lino uzandule mbelele zyoonse zijisi tudombwi-dombwi alimwi azijisi mabala-mabala, ambelele kufwumbwa zisiya-siya akati kabagutu bacili bana ampongo zyoonse zijisi mabala-mabala azijisi tudombwi-dombwi akati kampwizi zyoonse. Kuzwa lino, eezyi nzyondiyanda kuti kandivwola.+ 33 Alimwi kululama* kwangu kweelede kundibeda kamboni kufwumbwa buzuba mboyooboola kuzoolanga zyakuvwola zyangu; mpongo iili yoonse njoyoojana iitajisi tudombwi-dombwi naa mabala-mabala alimwi abagutu basiya-siya bacili bana, iyoobonwa kuti njakubba.”

34 Mpoonya Labani wakati: “Makani aaya ali kabotu! Acibe boobo kweelana ambowaamba.”+ 35 Mpoonya buzuba oobo, wakazandula bajembwe boonse bakajisi myeengwe-myeengwe alimwi amabala-mabala ampongo mpwizi zyoonse izyakajisi tudombwi-dombwi alimwi azyamabala-mabala, abagutu bacili bana boonse ibakajisi mubala uutuba abakali kusiya-siya boonse, eelyo wakazibikka mumaanza aabana bakwe. 36 Kumane boobo wakazitola kulamfwu, musinzo iwakali kweendwa mazuba otatwe kuzwa kulinguwe kuya kuli Jakobo, eelyo Jakobo wakali kweembela butanga bwa Labani bwakasyaala.

37 Kumane Jakobo wakabweza tusamu tutete twamizimbwa,* twaalumondi, azisamu zimwi, alimwi wakatukwama-kwama kutegwa kulibonye cisamu cituba camukati. 38 Mpoonya wakabikka tusamu ntwaakakwama-kwama kumbele lyabutanga, muzinywido oomo matanga mwaakali kunywida maanzi, kutegwa zyabona tusamu ooto tuzipe kuyanda kutantana zyaboola kukunywa maanzi.

39 Aboobo mbelele zyakali kutantana kumbele lyazinywido, alimwi butanga boonse bwakali kuzyala twana tujisi myeengwe-myeengwe, tudombwi-dombwi amabala-mabala. 40 Mpoonya Jakobo wakazandula bagutu bacili bana akubalanzya kuli zyeezyo zyakajisi myeengwe-myeengwe azisiya-siya mubutanga bwa Labani. Mpoonya wakazandula matanga aakwe akwaabikka alikke, alimwi tanaakaasanganya amatanga aa Labani. 41 Alimwi kufwumbwa mbelele izyakajisi nguzu zyasika aciindi cakutantana, Jakobo wakali kubikka tusamu muzinywido kumbele lyabutanga kutegwa tusamu ooto tuzipe kuyanda kutantana. 42 Pele ikuti mbelele kazitajisi nguzu, tanaakali kuzibikkila tusamu pe. Aboobo zitajisi nguzu lyoonse zyakali kuba zya Labani, pele zijisi nguzu zyakali kuba zya Jakobo.+

43 Mwaalumi ooyu wakavwuba kapati, alimwi wakaba amatanga manji ababelesi bakaintu abasankwa alimwi ankamela ambongolo.+

31 Mukuya kwaciindi Jakobo wakamvwa bana basankwa ba Labani kabaamba kuti: “Jakobo wabweza zintu zyoonse zyabataata, alimwi mulubono lwabataata mwaajanina buvwubi oobu boonse.”+ 2 Jakobo naakali kumulanga Labani kubusyu, wakabona kuti tanaakacili kumulanga kabotu mbuli lyoonse.+ 3 Mpoonya Jehova wakaambila Jakobo kuti: “Kopiluka kunyika yabamauso akumukowa wako,+ eelyo ndiyoozumanana kuba anduwe.” 4 Kumane Jakobo wakatuma mulomo kuli Rakele a Leya wakubaita kuti baunke nkwaakali kweembelela butanga, 5 eelyo wakabaambila kuti:

“Ndabona kuti bauso tabacindilangi kabotu mbuli mbobakali kucita kaindi,+ pele Leza wabataata wali andime lyoonse.+ 6 Nywebo mulizyi kabotu kuti bauso ndababelekela anguzu zyangu zyoonse.+ 7 Alimwi bauso bandeena akucinca zyakuvwola zyangu ziindi zili kkumi; pele Leza taakwe naabazumizya kuti bandicitile cibi. 8 Kwakali kunga baamba kuti, ‘Izijisi tubala-bala zilaba cakuvwola cako,’ butanga boonse bwakali kuzyala zijisi tubala-bala; pele baamba kuti, ‘Izijisi myeengwe-myeengwe zilaba cakuvwola cako,’ butanga boonse bwakali kuzyala zijisi myeengwe-myeengwe.+ 9 Aboobo Leza wakali kubweza butanga bwabauso akupa ndime. 10 Aciindi cimwi butanga nobwakatalika kutantana, muciloto ndakabona kuti basijembwe ibakali kutanta butanga bakajisi myeengwe-myeengwe, tubala-bala, atudombwi-dombwi.+ 11 Mpoonya muciloto, imungelo wa Leza mwini-mwini wakati kulindime, ‘Jakobo!’ eelyo ndakati, ‘Ndime aano mwami.’ 12 Alimwi wakazumanana kwaamba kuti, ‘Tambya meso aako, ubone kuti basijembwe boonse ibatanta butanga bajisi myeengwe-myeengwe, tubala-bala alimwi atudombwi-dombwi, nkaambo ndabona zintu zyoonse Labani nzyakucitila.+ 13 Ndime Leza mwini-mwini iwakalibonya kulinduwe ku Beteli,+ okuya nkookananika bbwe lyaciibalusyo amafwuta alimwi nkookakonkela kulindime.+ Lino nyamuka, uzwe munyika eeyi, upiluke kunyika nkookazyalilwa.’”+

14 Mpoonya Rakele a Leya bakamwiingula kuti: “Sena kuli caabilo cicisyeede ncotukonzya kukona muŋanda yabataata? 15 Sena inga tabatuboni buyo mbuli beenzu mbwaanga bakatusambala alimwi bali kwaabelesya mali aakabbadelelwa ndiswe?+ 16 Lubono loonse oolo Leza ndwaakabweza kuzwa kuli bataata ndulwesu abana besu.+ Aboobo kocita zyoonse Leza nzyaakwaambila.”+

17 Mpoonya Jakobo wakanyamuka akutansika bana abamakaintu bakwe ankamela,+ 18 alimwi wakatalika kubinga butanga bwakwe boonse azintu zyoonse nzyaakajana+ ku Padani-aramu, kutegwa aunke kuli Izaka usyi kunyika ya Kanana.+

19 Lino Labani naakaunkide kuyoogela mbelele zyakwe, Rakele wakabba mituni*+ yabausyi.+ 20 Kunze lyaboobo, Jakobo wakamucenjelela Labani muna Aramu, nkaambo tanaakamwaambila kuti ulaunka. 21 Aboobo wakatija, waakuzabuka Mulonga,*+ walo amukwasyi wakwe azintu zyoonse nzyaakajisi. Mpoonya wakagama kumalundu aaku Gileadi.+ 22 Lino mubuzuba bwatatu Labani wakaambilwa kuti Jakobo watija. 23 Aboobo wakabweza banabokwabo* akumutandila lweendo lwamazuba aali ciloba, eelyo bakamujana mumalundu aaku Gileadi. 24 Mpoonya masiku aayo, Leza wakaboola kuli Labani muna Aramu+ muciloto+ akumwaambila kuti: “Ucenjele kapati amakani ngotiimwaambile Jakobo, abe mabotu naa mabi.”+

25 Aboobo Labani wakasika kuli Jakobo, mbwaanga Jakobo wakaimikide tente lyakwe mumulundu eelyo Labani abanabokwabo bakaimika matente aabo mumalundu aaku Gileadi. 26 Kumane Labani wakati kuli Jakobo: “Ncinzi ncoocita? Ino nkaambo nzi ncoondicitila calweeno akubweza bana bangu mbuli kuti mbazike bakajatwa munkondo? 27 Ino nkaambo nzi ncoondicitila calweeno akuloboka kakunyina akundilaya? Ikuti nookandaambila kuti uyanda kuunka, notwakalayana cakusekelela akwiimba, akulizya nsakalala akantimbwa. 28 Pele tonookandipa aciindi cakumyonta bazyukulu* bangu abana bangu basimbi. Wacita cabufwubafwuba. 29 Ndilijisi nguzu zyakukucitila cibi, pele Leza wabauso wakaambaula andime jilo masiku, wakati, ‘Ucenjele kapati kumakani ngotiimwaambile Jakobo, abe mabotu naa mabi.’+ 30 Lino waunka nkaambo uliyandide kapati kupiluka kuŋanda yabauso, pele ino nkaambo nzi ncoobbida baleza bangu?”+

31 Jakobo wakaingula Labani kuti: “Nkaambo kakuti ndakayoowa, ndakayeeya kuti, ‘Ambweni ulandinyanga bana bako.’ 32 Kufwumbwa ngotiijane abaleza bako ulafwa. Kubusyu bwabantu besu, langaula muzintu zyangu, akubweza zintu zyako.” Pele Jakobo tanaakazyi kuti ngu Rakele wakababba. 33 Aboobo Labani wakanjila mutente lya Jakobo, tente lya Leya atente lyababelesi basimbi bobilo,+ pele tanaakabajana. Kumane wakazwa mutente lya Leya akunjila mutente lya Rakele. 34 Lino Rakele wakaibweza mituni akwiibikka mucikkalilo caankamela akwiikkalila. Aboobo Labani wakalangaula mutente lyoonse, pele tanaakabajana pe. 35 Mpoonya Rakele wakaambila bausyi kuti: “Mutanyemi simalelaangu akaambo kakuti tandikonzyi kunyamuka nkaambo ndili kucilengwa cabamakaintu.”*+ Aboobo wakazumanana kulangaula cakubikkila maano, pele tanaakaijana mituni pe.+

36 Mpoonya Jakobo wakanyema kapati akutalika kumutongooka Labani. Kumane Jakobo wakati kuli Labani: “Ino mulandu nzi ngundakacita, alimwi ncibi nzi ncindakabisya icapa kuti unditandile cabukali? 37 Mbwaanga lino walangaula muzintu zyangu zyoonse, ino ncintu nzi camuŋanda yako ncoojana? Cibikke aawa kumbele lyabantu bangu abanabokwanu, kutegwa bakosole makani akati kesu tobilo. 38 Myaka yoonse eeyi iili 20 njindali anduwe, mbelele ampongo zyako tiizyakali kusowa pe, alimwi kunyina nindakalya bagutu babutanga bwako.+ 39 Tiindakakuletela mbelele naa mpongo iyakalumwa munyama wamusyokwe.+ Ooyu wakali kuba mulandu wangu. Kufwumbwa iyakabbigwa masyikati naa masiku, wakali kundibbadelesya. 40 Masyikati lyakali kunduumpa zuba, masiku ndakali kwaandwa mpeyo alimwi ndakali kubula ŋonzi.+ 41 Ndakkala anduwe myaka iili 20 muŋanda yako. Ndakakubelekela myaka iili 14 kutegwa undipe bana bako, amyaka iili cisambomwe kandeembela butanga bwako, pele wakacinca-cinca zyakuvwola zyangu ziindi zili kkumi.+ 42 Ikuti naatali andime Leza wabataata,+ Leza wa Abrahamu alimwi a Leza ooyo Izaka ngwayoowa,+ nondaunka acinkwamaanza. Leza waabona mapenzi aangu amilimo njondabeleka amaanza aangu, alimwi nkakaambo kaako ncaakakusinsa jilo masiku.”+

43 Mpoonya Labani wakaingula Jakobo kuti: “Bamakaintu aaba mbana bangu, alimwi bana aaba mbazyukulu bangu abutanga oobu mbubwangu, alimwi zintu zyoonse eezyi nzyobwene nzizyangu alimwi nzyabana bangu mbokwete. Ncinzi ncondikonzya kucita kuli baaba sunu naa kubana aaba mbobakazyala? 44 Lino boola tupange cizuminano mebo anduwe, eelyo ciyooba kamboni akati kesu.” 45 Aboobo Jakobo wakabweza bbwe akuliimika kuti cibe ciibalusyo.+ 46 Mpoonya Jakobo wakaambila bantu bakwe kuti: “Amubweze mabwe!” Eelyo bakabwezelela mabwe akwaalundika. Kumane bakalida atala aamulwi wamabwe. 47 Mpoonya Labani wakaulika busena oobu kuti Jegara-sahaduta,* pele Jakobo wakabuulika kuti Galeeda.*

48 Kumane Labani wakati: “Mulwi wamabwe ooyu ngukamboni akati kandime anduwe sunu.” Nkakaambo kaako ncaakabuulika kuti Galeeda,+ 49 akuti Ngazi Yamulindizi, nkaambo Labani wakati: “Jehova azumanane kutulangilila twaandaana mebo anduwe. 50 Ikuti naa wabapenzya bana bangu alimwi akutalika kukwata bamakaintu bambi, nokuba kuti kunyina muntu uukonzya kubona, koyeeya kuti Leza uyooba kamboni akati kandime anduwe.” 51 Labani wakayaambele kwaambila Jakobo kuti: “Ngooyu mulwi wamabwe, alimwi nceeci ciibalusyo ncondaimika akati kandime anduwe. 52 Mulwi wamabwe ooyu ngukamboni, alyalo bbwe lyaciibalusyo eeli licitila bumboni+ bwakuti tandikawiindilili mulwi wamabwe ooyu kutegwa ndikucitile cibi, akuti ayebo tokawiindilili mulwi wamabwe ooyu alimwi abbwe lyaciibalusyo eeli kutegwa undilwane. 53 Leza wa Abrahamu,+ Leza wa Nahori a Leza wabausyi atubeteke.” Pele Jakobo wakakonkezya kuli Yooyo Izaka usyi ngwayoowa.+

54 Kumane Jakobo wakatuula cituuzyo mumulundu akutamba banabokwabo kuti balye cinkwa. Aboobo bakalya akoona mumulundu ooyo. 55 Pele Labani wakafwuma akumyonta bazyukulu* bakwe+ abana bakwe basimbi alimwi akubalongezya.+ Mpoonya Labani wakanyamuka akujokela kuŋanda.+

32 Mpoonya Jakobo wakazumanana mulweendo lwakwe, alimwi bangelo ba Leza bakayaana anguwe. 2 Mbwaakababonena buyo, Jakobo wakati: “Eeyi ninkambi ya Leza!” Aboobo busena oobo wakabuulika kuti Mahanaimu.*

3 Mpoonya Jakobo wakatuma batumwa kumbele lyakwe kuti bakaswaangane a Esau imunyina munyika ya Seiri,+ icilawo* ca Edomu,+ 4 alimwi wakabalailila kuti: “Mboobu mbomuyakwaamba kuli simalelaangu Esau, ‘Mboobu mbwaamba muzike wako Jakobo: “Ndakkala* a Labani kwaciindi cilamfwu kusikila sunu.+ 5 Alimwi ndaba aŋombe zinji, imbongolo, mbelele ababelesi baalumi abakaintu,+ eelyo ndatuma mulumbe ooyu kuti ndimuzyibye simalelaangu kutegwa ndifwidwe luzyalo mumeso aanu.”’”

6 Nokwakainda ciindi batumwa bakapiluka kuli Jakobo akumwaambila kuti: “Twakaswaangana amunyoko Esau alimwi lino uli munzila kuboola kulinduwe kuti muswaangane, ulijisi abaalumi bali 400.”+ 7 Lino Jakobo wakayoowa kapati akulibilika.+ Aboobo wakaandaanya bantu mbaakali limwi, impongo ambelele, iŋombe alimwi ankamela, munkamu zyobilo. 8 Mpoonya wakati: “Ikuti Esau walwana nkamu yomwe, nkokuti imwi ilafwutuka.”

9 Kumane Jakobo wakati: “O Leza wataata Abrahamu a Leza wataata Izaka, O Jehova, yebo oondaambila kuti, ‘Piluka kunyika yokwanu akumukowa wako, alimwi ndinookulongezya,’+ 10 talundeeleli luyando lutamani akusyomeka kwako koonse nkootondezya kulindime ndemubelesi wako,+ nkaambo nindakazabuka Jordano ndakajisi buyo nkoli yangu, lino mpaawa ndaba nkamu zyobilo.+ 11 Ndakomba, kondifwutula+ kujanza lyamwanookwesu Esau, nkaambo ndiliyoowede kuti ambweni ulaboola kundilwana mebo,+ abana abamakaintu. 12 Alimwi yebo wakaamba kuti: ‘Ndiyookulongezya alimwi ndiyoovwuzya lunyungu lwako mbuli musenga wakulwizi, imunji cakuti tuubaliki.’”+

13 Aboobo wakoona nkukonya ooko masiku aayo. Mpoonya wakabweza lubono lumwi ndwaakajisi kuti ape Esau munyina kacili cipego:+ 14 wakamupa mpongo mpwizi zili 200 abajembwe bali 20, ambelele mpwizi zili 200 abagutu bali 20, 15 nkamela zinyonsya zili 30, ŋombe mpwizi zili 40 abapoho bali 10, imbongolo zizyazi zili 20 azilumi zili 10.+

16 Wakazipa kubabelesi bakwe, tanga limwi alimwi lilikke, eelyo wakabaambila kuti: “Amuzabuke musolole kumbele lyangu, mwanakweenda kamusiilana zibaka kuzwa kutanga limwi alimwi.” 17 Alimwi wakalailila mubelesi wakusaanguna kuti: “Waakuswaangana a Esau mwanookwesu alimwi aakukubuzya kuti, ‘Ino simalelaako nguni alimwi ino uya kuli, alimwi ino tanga eeli ilili kumbele lyako ndilyani?’ 18 weelede kwiingula kuti, ‘Ngu Jakobo muzike wako. Watuma cipego eeci kuli simalelaangu Esau,+ alimwi awalo ulaboola musyule lyesu.’” 19 Mbubonya oobo wakalailila wabili, awatatu alimwi aboonse ibakali kubinga matanga, kuti: “Mboobu mbomweelede kumwaambila Esau mwaakuswaangana anguwe. 20 Alimwi mukamwaambile kuti, ‘Muzike wako Jakobo ulaboola musyule lyesu.’” Nkaambo wakayeeya kuti: ‘Ikuti ndimukkomanisye acipego ncondatuma kumbele lyangu,+ nkokuti twaakuswaangana uyoonditambula kabotu.’ 21 Aboobo basikutola zipego bakazabuka, bamusolweda kumbele, pele walo wakoona munkambi masiku aayo.

22 Kumane masiku aayo wakanyamuka akubweza bamakaintu bakwe bobilo,+ babelesi bakwe bamakaintu bobilo+ alimwi abana bakwe bali 11 akuzabuka acito ca Jaboki.+ 23 Aboobo wakabazabusya akubaleta kutala aakalonga,* alimwi wakazabusya azintu zyoonse nzyaakajisi.

24 Mpoonya Jakobo wakasyaala alikke. Kumane mwaalumi umwi wakaboola akutalika kutingana anguwe masiku oonse kusikila kubucedo.+ 25 Mwaalumi ooyo naakabona kuti tamuzundi, wakamujata mukasolo; eelyo zifwuwa zyamukasolo ka Jakobo zyakaindana nobakali kutingana.+ 26 Kumane wakati: “Kondileka nduunke, nkaambo buyanda kuca.” Mpoonya walo wakati: “Tandikookuleka pe mane undilongezye.”+ 27 Aboobo wakamubuzya kuti: “Ino nduwe ni zina?” eelyo wakati: “Ndime Jakobo.” 28 Mpoonya wakamwaambila kuti: “Tocinakwiitwi limbi kuti Jakobo, pele unakwiitwa kuti Israyeli,*+ nkaambo wazundana a Leza+ abantu alimwi kumamanino wazwidilila.” 29 Kumane Jakobo wakati: “Ndalomba kondaambila zina lyako.” Pele walo wakati: “Ino ndyanzi zina lyangu ndyobuzya?”+ Eelyo wakamulongezya mpoonya aawo. 30 Aboobo Jakobo wakaulika busena oobu kuti Penieli,*+ nkaambo wakati: “Ndamubona Leza ameso aangu, pele ndicili muumi.”+

31 Lino zuba lyakapasula mbwaakainda buyo mu Penueli,* pele wakali kusunkuta akaambo kakasolo kakwe.+ 32 Nkakaambo kaako kusikila sunu bana Israyeli tabalyi milambi iili acibelo camunyama, akaambo kakuti mwaalumi ooyo wakajata maswaanganino aazifwuwa zyaakasolo ka Jakobo amulambi waacibelo.

33 Lino Jakobo wakatambya meso aakwe mpoonya wakabona Esau kaboola abaalumi bali 400.+ Aboobo wakabaandaanya bana bakwe, bamwi wakapa Leya, bamwi wakapa Rakele eelyo bamwi wakapa babelesi bakwe bobilo bamakaintu.+ 2 Wakasolozya babelesi bamakaintu abana babo kumbele,+ Leya abana bakwe bakatobela,+ mpoonya Rakele+ a Josefa bakali musyule mwini. 3 Mpoonya walo wakeendela kumbele lyabo, eelyo naakasika afwaafwi amunyina wakavwuntama ansi ziindi zili ciloba.

4 Pele Esau wakalunduka kuyoomucinga, alimwi wakamukumbata akumumyonta, mpoonya boonse bobilo bakatalika kulila. 5 Lino naakalanga kumbele wakabona bamakaintu abana, eelyo wakati: “Ino mbaani aaba mboli limwi?” Mpoonya walo wakati: “Aaba mbabana Leza muluzyalo lwakwe mbaakandipa ndemuzike wako.”+ 6 Kumane babelesi bamakaintu bakaboola abana babo akuvwuntama ansi, 7 mpoonya awalo Leya wakaboola abana bakwe akuvwuntama ansi. Kumane Josefa wakaboola a Rakele, abalo bakavwuntama ansi.+

8 Esau wakati: “Ino nkaambo nzi ncootumina nkamu yoonse eeyi yabantu abanyama mbondali kuyaabuyaanya?”+ Wakaingula kuti: “Kutegwa ndijane luzyalo mumeso aasimalelaangu.”+ 9 Eelyo Esau wakati: “Ndijisi kale lubono lunji+ mukwesu. Koyobola buyo lubono lwako.” 10 Nokuba boobo, Jakobo wakati: “Peepe kaka. Ikuti naa ndajana luzyalo mumeso aako, kotambula cipego ncondakupa, nkaambo ndacileta kutegwa ndibone busyu bwako. Wanditambula kabotu, alimwi ikubona busyu bwako cili mbuli kuti ndabona busyu bwa Leza.+ 11 Akaka kotambula cipego ncondakuletela icitondezya cilongezyo cangu,+ nkaambo Leza wandifwida luzyalo alimwi ndijisi zyoonse ziyandika.”+ Eelyo wakazumanana kumukombelezya kusikila wacitambula.

12 Kumane Esau wakati: “Atunyamuke tweende, alimwi mebo ndilamusolweda.” 13 Pele wakati kulinguwe: “Simalelaangu ulizyi kuti bana bacili baniini+ alimwi ndijisi mbelele aŋombe zinyonsya. Ikuti naa zyabingwa cakufwambaana mubuzuba bomwe, nkokuti butanga boonse bulafwa. 14 Akaka simalelaangu, nywebo amuye kumbele lyamuzike wanu, pele mebo ndilaccilila munsi kandiyaabweenda kabotu-kabotu kweelana ambozyeenda zivwubwa zyangu ambobeenda bana kusikila ndisike kuli simalelaangu ku Seiri.”+ 15 Mpoonya Esau wakati: “Koleka ndikusiile bantu bangu bamwi.” Eelyo walo wakati: “Nee mbubo. Andijane buyo luzyalo mumeso aasimalelaangu.” 16 Aboobo buzuba oobo, Esau wakajokela ku Seiri.

17 Alimwi Jakobo wakaunka ku Sukoti,+ waakuliyakila ŋanda alubaya lwabutanga bwakwe. Nkakaambo kaako busena oobo ncaakabuulika kuti Sukoti.*

18 Naakazwa ku Padani-aramu,+ Jakobo wakaakusika kabotu kumunzi wa Sekemu+ munyika ya Kanana,+ alimwi wakayaka zivwuka afwaafwi amunzi. 19 Mpoonya wakaula cibeela camuunda kubana ba Hamori, usyi Sekemu, amali aansiliva aali 100, aawo mpaakaimika tente lyakwe.+ 20 Ooko wakayaka cipaililo akucuulika kuti Leza, Leza wa Israyeli.+

34 Lino Dina, mwana musimbi wa Jakobo ooyo ngwaakazyala kuli Leya+ wakali kuvwula kuunka kukwiizya abasimbi* bamumunzi.+ 2 Eelyo Sekemu, mwana wa Hamori muna Hivi,+ silutwe wamunyika eeyo naakamubona, wakamujata akoona anguwe. 3 Alimwi moyo wakwe wakali kuli Dina imwana musimbi wa Jakobo cakuti wakamuyanda kapati musimbi ooyu akutalika kumoongelezya. 4 Mpoonya Sekemu wakaambila Hamori+ usyi kuti: “Amundiselele musimbi ooyu kuti abe mukaintu wangu.”

5 Jakobo naakamvwa kuti Sekemu wasofwaazya Dina mwanaakwe, bana bakwe basankwa bakali musyokwe kukweembela butanga bwakwe. Aboobo Jakobo wakaumuna buyo kusikila nobakapiluka. 6 Kumane Hamori, usyi Sekemu, wakaunka kuti akabandike a Jakobo. 7 Pele bana ba Jakobo basankwa bakaamvwa makani aaya, mpoonya aawo bakapiluka kuzwa musyokwe. Eeci cakabacima alimwi bakanyema kapati nkaambo wakasampula Israyeli kwiinda mukoona amwana musimbi wa Jakobo,+ icintu catakeelede kucitwa pe.+

8 Hamori wakaambaula ambabo kati: “Mwanaangu Sekemu uyanda mwanaanu musimbi. Akaka amumupe kuti amukwate, 9 kuti tupange cilongwe cakukwatana. Katukwata bana banu basimbi andinywe kamukwata bana besu basimbi.+ 10 Mulakonzya kukkala andiswe alimwi nyika iyooba yanu. Mukkale mulinjiyo akucita makwebo akujana lubono.” 11 Mpoonya Sekemu wakaambila usyi Dina abanabokwabo kuti: “Amundifwide luzyalo, alimwi ndilamupa kufwumbwa ncomuyanda. 12 Mulakonzya kundaambila mali manji aacikwati acipego. Ndililibambide kumupa kufwumbwa ncomuyanda.+ Amundipe buyo musimbi ooyu kuti ndikwate.”

13 Eelyo bana ba Jakobo basankwa bakaingula Sekemu a Hamori usyi calweeno nkaambo wakasofwaazya Dina mucizyi wabo. 14 Bakati kulimbabo: “Tatukonzyi kucita cintu cili boobu akupa mucizyi wesu kumwaalumi uutapalwidwe,*+ nkaambo masampu aayo kulindiswe. 15 Inga twazumina buyo lilikke kuti mwacita boobu: ikuti naa mwaba mbuli ndiswe nkokuti kupalula basankwa banu boonse.+ 16 Mpoonya tuyoomupa bana besu basimbi, andiswe tuyoobweza bana banu basimbi alimwi tuyookkala andinywe akuba bantu bomwe. 17 Pele ikuti mutatuswiilili, mukake kupalulwa, nkokuti tulamubweza mucizyi wesu akuunka.”

18 Majwi aabo akamubotela Hamori+ a Sekemu, mwana wa Hamori.+ 19 Mulombwana ooyu kunyina naakasowa ciindi pe kucita ncobakamwaambila,+ nkaambo wakali kumuyandisya mwana musimbi wa Jakobo alimwi wakali kulemekwa kapati kwiinda boonse bamuŋanda yabausyi.

20 Aboobo Hamori amwanaakwe Sekemu bakaunka kumulyango wamunzi akwaambila baalumi bamumunzi wabo+ kuti: 21 “Aaba bantu bayanda kubamba luumuno andiswe. Atubazumizye bakkale munyika akuzumanana kucita makwebo, nkaambo nyika eeyi nimpati cakuti balakonzya kukkwana. Tulakonzya kukwata bana babo basimbi abalo balakonzya kukwata bana besu basimbi.+ 22 Pele kutegwa bazumine kukkala akuba bantu bomwe andiswe: baalumi boonse ibali akati kesu beelede kupalulwa mbuli mbabo.+ 23 Sena zintu zyabo alubono lwabo, azivwubwa zyabo zyoonse tazikooyooba zyesu? Aboobo atuzumine kutegwa bakkale andiswe.” 24 Bantu boonse bamumunzi bakazumina nzyaakaamba Hamori amwanaakwe Sekemu, eelyo baalumi bamumunzi boonse bakapalulwa.

25 Nokuba boobo mubuzuba bwatatu, zilonda kazicicisa kapati, bana ba Jakobo basankwa bobilo, Simeoni a Levi, banabokwabo a Dina,+ aumwi wakabweza panga lyakwe akuunka mumunzi kakunyina kulizyibya kuli basimunzi akujaya basankwa boonse.+ 26 Bakamujaya Hamori amwanaakwe Sekemu apanga, mpoonya bakabweza Dina kuzwa kuŋanda ya Sekemu akuunka. 27 Bana basankwa ba Jakobo bambi bakaboola kuli bamaalumi bakajaigwa akusaala munzi nkaambo bakasofwaazya mucizyi wabo.+ 28 Bakabweza matanga aabo aambelele, mpongo, ŋombe, mbongolo azintu zyoonse izyakali mumunzi amumyuunda. 29 Alimwi bakabweza zintu zyabo zyoonse, bana babo baniini boonse abamakaintu babo, alimwi azintu zyoonse izyakali mumaanda.

30 Mpoonya Jakobo wakaambila Simeoni a Levi kuti:+ “Mwandiletela mapenzi* mapati kwiinda mukundipa kuti ndinunke nsu kubantu bamunyika eeyi, bana Kanana abana Perizi. Mebo bantu bangu mbasyoonto, aboobo bayoolibunga-bunga akundilwana eelyo bayoondijaya, mebo abamuŋanda yangu.” 31 Pele balo bakati: “Sena ncibotu kuti mucizyi wesu acitwe mbuli kuti muvwuule?”

35 Kumane Leza wakati kuli Jakobo: “Nyamuka uunke ku Beteli+ akuyookkala nkukonya ooko, alimwi ukamuyakile cipaililo Leza mwini-mwini, ooyo iwakalibonya kulinduwe nookali kutija munyoko Esau.”+

2 Mpoonya Jakobo wakaambila bamuŋanda yakwe abantu boonse mbaakali limwi kuti: “Amusowe baleza boonse bakubeja bali akati kanu+ alimwi amulisalazye akucinca zisani zyanu, 3 atunyamuke twiinke ku Beteli. Okuya ndiyoomuyakila cipaililo Leza mwini-mwini, ooyo iwakandigwasya muciindi camapenzi alimwi ooyo iwali andime kuli koonse nkondaunka.”+ 4 Aboobo bakapa Jakobo baleza bakubeja boonse mbobakajisi amasikkiyo aakali kumatwi aabo, eelyo Jakobo wakazizikka* munsi aacisamu cipati icakali afwaafwi amunzi wa Sekemu.

5 Lino nibakazumanana kweenda, buyoofwu buzwa kuli Leza bwakabajata bantu bamuminzi yakali afwaafwi, aboobo tiibakabatobela bana ba Jakobo. 6 Mpoonya Jakobo wakasika ku Luzi,+ munyika ya Kanana, nkokuti Beteli, walo abantu boonse mbaakali limwi. 7 Ooko wakayaka cipaililo alimwi busena oobu wakabuulika kuti Eli-beteli,* nkaambo ooko Leza mwini-mwini wakalibonya kulinguwe ciindi naakali kutija munyina.+ 8 Kumane Debora+ sikulela mwana wa Rebeka wakafwa, eelyo wakazikkwa afwaafwi a Beteli munsi aacisamu cipati. Aboobo cisamu eeci wakacuulika kuti Aloni-bakuti.*

9 Leza wakalibonya alimwi kuli Jakobo naakali kuzwa ku Padani-aramu, eelyo wakamulongezya. 10 Mpoonya Leza wakati kulinguwe: “Izina lyako nduwe Jakobo.+ Tocinakwiitwi limbi kuti Jakobo, pele unakwiitwa kuti Israyeli.”+ 11 Leza alimwi wakamwaambila kuti: “Ndime Leza Singuzuzyoonse.+ Amuzyalane muvwule. Mulinduwe muyoozwa makamu aabantu,+ alimwi abami bayoozwa mulinduwe.+ 12 Alimwi nyika njindakapa Abrahamu a Izaka ndiyakwiipa kulinduwe akulunyungu lwako iluyooboola musyule lyako.”+ 13 Mpoonya Leza wakazwa akumusiya abusena aawo mpaakali kwaambawida anguwe.

14 Aboobo Jakobo wakaimika bbwe abusena mpaakaambawida anguwe, ibbwe lyaciibalusyo, kumane wakatila cituuzyo cinyugwa alimwi amafwuta alindilyo.+ 15 Alimwi Jakobo wakazumanana kwiita busena aawo Leza mpaakaambawida anguwe kuti Beteli.+

16 Mpoonya bakanyamuka kuzwa ku Beteli. Eelyo kabacili alamfwu kusika ku Efrata, Rakele wakatalika kumyongwa alimwi kutumbuka kwakwe kwakakatazya kapati. 17 Pele naakali kukatazyigwa kutumbuka, sikutumbusya wakamwaambila kuti: “Utayoowi pe, nkaambo ulazyala mwana musankwa aumbi.”+ 18 Lino buumi bwakwe nobwakali kuyanda kumusiya (nkaambo wakali afwaafwi kufwa) wakaulika mwana ooyu kuti Beni-oni,* pele bausyi bakamuulika kuti Benjamini.*+ 19 Aboobo Rakele wakafwa alimwi wakazikkwa nobakali munzila kuya ku Efrata, ku Betelehemu.+ 20 Mpoonya Jakobo wakabikka bbwe acuumbwe cakwe; eeli bbwe mpolicili acuumbwe ca Rakele kusikila sunu.

21 Kuzwa waawo Israyeli wakanyamuka akuyakwiimika tente lyakwe alaale, kunze aangazi ya Ederi. 22 Ciindi Israyeli naakali kukkala munyika eeyo, Rubeni wakoona a Biliha mwanakasuwa umwi wabausyi, alimwi Israyeli wakaamvwa makani aaya.+

Aboobo Jakobo wakaba abana basankwa bali 12. 23 Bana ba Leya kuli Jakobo mbaaba: Mutaanzi wakali Rubeni,+ mpoonya Simeoni, Levi, Juda, Isakara a Zebuloni. 24 Bana ba Rakele mbaaba: Josefa a Benjamini. 25 Alimwi bana ba Biliha, mubelesi wa Rakele mbaaba: Dani a Nafutali. 26 Eelyo bana ba Zilipa, mubelesi wa Leya mbaaba: Gadi a Aseri. Aaba mbabana ba Jakobo mbaakazyala naakali mu Padani-aramu.

27 Mukuya kwaciindi Jakobo wakasika ku Mamure+ ikwakali Izaka usyi, ku Kiriyati-ariba, nkokuti Hebroni, ooko Abrahamu alimwi a Izaka nkobakali kukkala kabali beenzu.+ 28 Izaka wakapona myaka iili 180.+ 29 Mpoonya Izaka wakafwa akuzikkwa mbubonya bwakazikkwa bamasyaanene bakwe kacembeede akupona myaka minji, ibana bakwe ba Esau a Jakobo bakamuzikka.+

36 Ngaaya makani aamba zya Esau, nkokuti Edomu.+

2 Esau wakakwata bamakaintu kuzwa kubasimbi bana Kanana: Ada+ mwana musimbi wa Eloni muna Heti;+ a Oholibama+ mwana musimbi wa Ana, muzyukulu wa Zibeoni muna Hivi; 3 alimwi a Basemati,+ mwana musimbi wa Isimayeli mucizyi wa Nebayoti.+

4 Ada wakazyala Elifazi kuli Esau, eelyo Basemati wakazyala Reueli,

5 Oholibama wakazyala Jeusi, Jalamu a Kora.+

Aaba mbabana ba Esau mbaakazyala munyika ya Kanana. 6 Kuzwa waawo Esau wakabweza bamakaintu bakwe, bana bakwe basankwa abasimbi, abantu boonse bamuŋanda yakwe, butanga bwakwe abanyama bavwubwa boonse, alimwi alubono lwakwe loonse ndwaakajana+ munyika ya Kanana, eelyo wakaunka kunyika iimbi iili kulamfwu kuzwa kumunyina Jakobo.+ 7 Nkaambo zintu zyabo zyakavwula kapati cakuti tiibakacili kukonzya kukkala antoomwe alimwi tiibakacili kukkwana munyika mobakali kukkala* akaambo kamatanga aabo. 8 Aboobo Esau wakaakukkala kumalundu aaku Seiri.+ Izina lya Esau limbi wakali Edomu.+

9 Aaya ngamakani aamba zya Esau, usyi wabana Edomu, mumalundu aaku Seiri.+

10 Aaya ngamazina aabana ba Esau: Elifazi mwana wa Ada, imukaintu wa Esau; Reueli mwana wa Basemati, mukaintu wa Esau.+

11 Bana ba Elifazi bakali ba Temani,+ Omara, Zefo, Gatamu a Kenazi.+ 12 Timuna wakaba mwanakasuwa wa Elifazi, mwana musankwa wa Esau. Mukuya kwaciindi wakazyala Amaleki+ kuli Elifazi. Aaba mbabazyukulu ba Ada, imukaintu wa Esau.

13 Aaba mbabana ba Reueli: Nahati, Zera, Sama a Miza. Aaba mbabazyukulu ba Basemati,+ imukaintu wa Esau.

14 Aaba mbabakali bana ba Oholibama, mwana musimbi wa Ana, muzyukulu wa Zibeoni, imukaintu wa Esau, mbaakazyala kuli Esau: Jeusi, Jalamu a Kora.

15 Aaba mbabasilutwe babana ba Esau:+ Bana bamwana wa Esau mutaanzi Elifazi bakali ba: Silutwe Temani, Silutwe Omara, Silutwe Zefo, Silutwe Kenazi,+ 16 Silutwe Kora, Silutwe Gatamu a Silutwe Amaleki. Aaba mbabasilutwe ba Elifazi+ munyika ya Edomu. Aaba mbazyukulu ba Ada.

17 Aaba mbabana ba Reueli, imwana wa Esau: Silutwe Nahati, Silutwe Zera, Silutwe Sama a Silutwe Miza. Aaba mbabasilutwe ba Reueli munyika ya Edomu.+ Aaba mbazyukulu ba Basemati, imukaintu wa Esau.

18 Lino bana ba Oholibama, mukaintu wa Esau mbaaba: Silutwe Jeusi, Silutwe Jalamu a Silutwe Kora. Aaba mbabasilutwe ba Oholibama mwana musimbi wa Ana, imukaintu wa Esau.

19 Aaba mbabana ba Esau, nkokuti Edomu, alimwi aaba mbabasilutwe babo.+

20 Aaba mbabana ba Seiri muna Hori, ibakkala munyika eeyi:+ Lotani, Sobala, Zibeoni, Ana,+ 21 Disoni, Ezeri a Disani.+ Aaba mbabasilutwe babana Hori, ibana ba Seiri, munyika ya Edomu.

22 Bana ba Lotani bakali ba Hori a Hemamu, alimwi mucizyi wa Lotani wakali Timuna.+

23 Aaba mbabana ba Sobala: Alivani, Manahati, Ebala, Sefo a Onamu.

24 Aaba mbabana ba Zibeoni:+ Aya a Ana. Ooyu ngo Ana iwakajana tusensa twamaanzi aapya munkanda naakali kweembela mbongolo zya Zibeoni usyi.

25 Aaba mbabana ba Ana: Disoni a Oholibama mwana musimbi wa Ana.

26 Aaba mbabana ba Disoni: Hemadani, Esibani, Itirani a Kerani.+

27 Aaba mbabana ba Ezeri: Bilihani, Zavani a Akani.

28 Aaba mbabana ba Disani: Uzi a Arani.+

29 Aaba mbabasilutwe babana Hori: Silutwe Lotani, Silutwe Sobala, Silutwe Zibeoni, Silutwe Ana, 30 Silutwe Disoni, Silutwe Ezeri alimwi a Silutwe Disani.+ Aaba mbabasilutwe babana Hori munyika ya Seiri.

31 Lino aaba mbabami ibakalela mucisi ca Edomu+ kakutanaba mwami uuli woonse iwakali kulela bana Israyeli.+ 32 Bela imwana wa Beori wakalela mu Edomu, alimwi imunzi wakwe wakali kwiitwa kuti Dinaba. 33 Bela naakafwa, Jobabu imwana wa Zera iwaku Bozira wakatalika kulela mubusena bwakwe. 34 Naakafwa Jobabu, Husamu iwakazwa kunyika yabana Temani, wakatalika kulela mubusena bwakwe. 35 Husamu naakafwa, Hadada mwana wa Bedadi, iwakazunda bana Midiyani+ mucilawo* ca Moabu, wakatalika kulela mubusena bwakwe, alimwi munzi wakwe wakali kwiitwa kuti Aviti. 36 Hadada naakafwa, Samula iwakazwa ku Masereka wakatalika kulela mubusena bwakwe. 37 Samula naakafwa, Saulu iwakazwa ku Rehoboti kumbali aa Mulonga wakatalika kulela mubusena bwakwe. 38 Saulu naakafwa, Baala-hanani mwana wa Akiboro wakatalika kulela mubusena bwakwe. 39 Baala-hanani imwana wa Akiboro naakafwa, Hadari wakatalika kulela mubusena bwakwe. Imunzi wakwe wakali kwiitwa kuti Pai, alimwi mukaintu wakwe wakali Mehetabele imwana wa Matiredi mwana musimbi wa Mezahabu.

40 Aboobo aaya ngamazina aabasilutwe ba Esau kweelana amikwasyi yabo, alimwi kweelana amasena nkobakali kukkala: Silutwe Timuna, Silutwe Aliya, Silutwe Jeteti,+ 41 Silutwe Oholibama, Silutwe Ela, Silutwe Pinoni, 42 Silutwe Kenazi, Silutwe Temani, Silutwe Mibezari, 43 Silutwe Megadieli a Silutwe Iramu. Aaba mbabasilutwe babana Edomu kweelana ambobakakkede munyika yalukono lwabo.+ Ooyu ngo Esau usyi wabana Edomu.+

37 Jakobo wakazumanana kukkala munyika ya Kanana, oomo usyi mwaakakkede kali mweenzu.+

2 Aaya ngamakani aamba zya Jakobo.

Josefa+ naakali amyaka iili 17, wakali kweembela butanga+ antoomwe abana ba Biliha+ abana ba Zilipa,+ bamakaintu babausyi. Aboobo Josefa wakaletela usyi makani mabi aazintu nzyobakacita banabokwabo. 3 Lino Israyeli wakali kumuyanda Josefa kwiinda bana bakwe basankwa bambi+ nkaambo wakali mwana wamubucembele bwakwe, alimwi wakamusumina jansi lilamfwu lyeebeka. 4 Ibanabokwabo nobakabona kuti bausyi balamuyanda kwiinda mbabo boonse, bakamusulaika alimwi tiibakacili kwaambaula kabotu anguwe.

5 Kumane Josefa wakalota ciloto alimwi wakaambila banabokwabo ncaakalota,+ eelyo bakaindila kumusulaika. 6 Mpoonya wakati kulimbabo: “Amuswiilile ciloto eeci ncindalota. 7 Twali kwaanga misunta yamaila akati kamuunda, eelyo musunta wangu waimikila nji, mpoonya misunta yanu yauzinguluka akuukotamina musunta wangu.”+ 8 Mpoonya banabokwabo bakati kulinguwe: “Sena masimpe uyoolibikka kuba mwami wesu alimwi akutweendelezya?”+ Aboobo bakajana kaambo kambi kakumusulaikila akaambo kaziloto zyakwe alimwi azintu nzyaakaamba.

9 Kuzwa waawo alimwi wakalota ciloto acimbi, eelyo wakabalwiida banabokwabo ulaamba: “Ndalota ciloto acimbi. Muciloto eeci zuba amwezi anyenyeezi zili 11 zyali kundikotamina.”+ 10 Mpoonya wakabalwiida bausyi alimwi abanabokwabo, aboobo bausyi bakamukalalila akumwaambila kuti: “Ino caamba nzi ciloto cako eeci? Sena mebo abanyoko abanabokwanu mubwini tuyooboola akukukotamina ansi?” 11 Lino banabokwabo bakamufwida munyono,+ pele bausyi bakaayobola majwi aayo mumoyo.

12 Kumane banabokwabo bakaunka kukweembela butanga bwabausyi kumbali aamunzi wa Sekemu.+ 13 Kwiinde ciindi, Israyeli wakati kuli Josefa: “Ibanabokwanu beembela matanga kumbali lya Sekemu, tee kayi? Koboola ndikutume kulimbabo.” Mpoonya walo wakati: “Ndililibambilide kuunka.” 14 Aboobo wakati kulinguwe: “Koya ukabone naa bali kabotu. Ukabone mbobubede butanga, wamana uzoondaambile.” Kumane wakamutuma, eelyo wakanyamuka kuzwa kukkuti* lya Hebroni+ kuya ku Sekemu. 15 Mpoonya umwi mwaalumi wakamujana ulaingaila musyokwe. Kumane wakamubuzya kuti: “Ino uyandaula nzi?” 16 Eelyo wakaingula kuti: “Ndiyandaula banabokwesu. Ndakomba amundaambile, ino nkuli nkobeembelela?” 17 Mwaalumi ooyo wakazumanana kwaamba kuti: “Bazwa okuno, nkaambo ndabamvwa kabaamba kuti, ‘Atuunke ku Dotani.’” Mpoonya Josefa wakabatobela, eelyo wakaakubajana ku Dotani.

18 Lino bakamubona kacili kulamfwu, eelyo katanasika nkobakabede, bakatalika kukanza kuti bamujaye. 19 Aboobo bakatalika kwaambilana kuti: “Amubone! Nguulya siziloto waboola.+ 20 Amuboole tumujaye akumusowela mumulindi umwi, mpoonya tukaambe kuti waligwa amunyama wamusyokwe mukali. Mpoonya tulabona citiicitike kuziloto zyakwe.” 21 Rubeni+ naakamvwa boobo, wakasola kuti amuvwune kulimbabo. Aboobo wakati: “Tutamujayi pe.”+ 22 Mpoonya Rubeni wakabaambila kuti: “Mutatili bulowa.+ Amumusowele buyo mumulindi ooyu uuli munkanda, pele mutamucisi* pe.”+ Makanze aakwe akali aakumuvwuna kulimbabo kutegwa amujole kuli bausyi.

23 Josefa mbwaakasikila buyo mpobakabede banabokwabo, bakamusamununa jansi lyeebeka ndyaakasamide,+ 24 bamane bakamunyamuna akumusowela mumulindi. Aciindi eeco mumulindi oomo mwakanyina cintu; mwakanyina maanzi.

25 Mpoonya bakakkala akutalika kulya. Nobakalanga kulaale, bakabona nkamu yabana Isimayeli+ kaiboola kuzwa ku Gileadi. Nkamela zyabo zyakanyamwide mafwuta aanunkilila aalabbudamu amabbona amakwa aajisi bulimbo bununkilila,+ bakali kuya ku Egepita. 26 Mpoonya Juda wakaambila banabokwabo kuti: “Ino nimpindu nzi njotukonzya kujana ikuti twamujaya mwanookwesu akusisa lufwu lwakwe?+ 27 Atumusambale buyo+ kubana Isimayeli, alimwi tutamucisi pe. Mbwaanga mwanookwesu, tuli nyama yomwe.” Aboobo bakamvwa nzyaakabaambila munyina. 28 Eelyo basimakwebo bana Midiyani+ nibakali kwiinda, banabokwabo bakamugwisya Josefa mumulindi akumusambala kubana Isimayeli amali aansiliva aali 20.+ Baalumi aaba bakamutola Josefa ku Egepita.

29 Kumane Rubeni naakajokela kumulindi akujana kuti Josefa tako mumulindi, wakazapula zisani zyakwe. 30 Naakapiluka kubanabokwabo wakakankamuka kuti: “Mwana tako! Ino mebo ndilacita buti lino?”

31 Aboobo bakabweza jansi lya Josefa kumane bakajaya mujembwe akunyika jansi mubulowa. 32 Mpoonya bakalitola jansi eelyo ilyakali kweebeka kuli bausyi akwaamba kuti: “Amubone ncotwajana. Amulilange-lange mubone naa eeli ndijansi lyamwanaanu.”+ 33 Mpoonya wakalilanga-langa akukankamuka kuti: “Ndijansi lyamwanaangu! Munyama wamusyokwe mukali weelede kuti wamulya! Masimpe Josefa wazazaulwa!” 34 Mpoonya Jakobo wakazapula zisani zyakwe akusama masaka mucibuno akumulila mwanaakwe mazuba manji. 35 Alimwi bana bakwe basankwa abasimbi boonse bakasola kumuumbulizya pele wakakaka kuumbulizyigwa kaamba kuti: “Ndiyakuunka mu Cuumbwe*+ kandilila mwanaangu!” Aboobo bausyi bakazumanana kumulila.

36 Lino bana Midiyani abalo bakamusambala ku Egepita kuli Potifara mupati wababelesi ba Farao,+ nkokuti silutwe wabalindizi.+

38 Lino kuciindi eeco, Juda wakasiya banabokwabo akuyakwiimika tente lyakwe afwaafwi amwaalumi muna Adulamu wazina lya Hira. 2 Okuya Juda wakabona musimbi, mwana wa Shuwa muna Kanana.+ Aboobo wakamukwata alimwi wakoona anguwe, 3 eelyo wakamita. Kumane wakazyala mwana musankwa akumuulika kuti Ere.+ 4 Alimwi wakamita akuzyala mwana musankwa akumuulika kuti Onani. 5 Alimwi wakazyala mwana musankwa akumuulika kuti Sela. Aciindi eeci walo* wakali ku Akizibi+ naakamuzyala.

6 Mukuya kwaciindi Juda wakajanina Ere, mwanaakwe mutaanzi imukaintu wazina lya Tamara.+ 7 Nokuba boobo Ere, mwana mutaanzi wa Juda, wakali mubi mumeso aa Jehova; aboobo Jehova wakamujaya. 8 Akaambo kaceeci, Juda wakati kuli Onani: “Koona amukaintu wamunyoko akumukwata kutegwa umuzyalile bana imunyoko.”+ 9 Pele Onani wakalizyi kuti bana tiibakali kuyakwaambwa kuti mbana bakwe.+ Aboobo naakali koona amukaintu wamunyina, wakali kutila bwaalumi bwakwe ansi kutegwa atazyalili munyina bana.+ 10 Eeci ncaakacita cakali cibi mumeso aa Jehova, aboobo wakamujaya awalo.+ 11 Kumane Juda wakati kuli Tamara, mukamwanaakwe: “Koya ukkale mbuli mukamufwu muŋanda yabauso kusikila mwanaangu Sela akakomene,” nkaambo wakayeeya kuti: ‘Ambweni awalo ulafwa mbuli banabokwabo.’+ Aboobo Tamara wakaunka akuyoozumanana kukkala kuŋanda yabausyi.

12 Nokwakainda ciindi, mwana wa Shuwa,+ imukaintu wa Juda wakafwa. Naakamana mazuba aadilwe, Juda wakazwa aawo akuunka kubantu bakwe basikugela mbelele ku Timina+ antoomwe amulongwe wakwe Hira, muna Adulamu.+ 13 Mpoonya Tamara wakaambilwa kuti: “Bona, bausozyala baya ku Timina kuyoogela mbelele zyabo.” 14 Naakamvwa boobo wakasamununa zisani zyabumukamufwu akulivwumba cisani kubusyu akumutwe mpoonya wakakkala kumanjililo aamunzi wa Enaimu, uuli mumbali aanzila iitozya ku Timina, nkaambo wakabona kuti Sela wakakomena nokuba boobo tanaakapegwa kulinguwe kuti abe mukaintu wakwe.+

15 Lino Juda mbwaakamubonena buyo, wakamuyeeyela kuba muvwuule nkaambo wakalilivwumbide kubusyu. 16 Aboobo wakaleya kuya mpaakabede mumbali aanzila akumwaambila kuti: “Ndalomba kuti ndoone anduwe,” nkaambo tanaakazyiba kuti wakali mukamwanaakwe.+ Pele walo wakati: “Ino ulandipa nzi ndoona anduwe?” 17 Mpoonya walo wakati: “Ndilakutumina kana kampongo kuzwa kubutanga bwangu.” Pele wakati: “Sena ulandipa cisyomezyo cimwi kusikila ukakatumizye?” 18 Mpoonya wakazumanana kuti: “Ino ncisyomezyo nzi ncoyanda kuti ndikupe?” Eelyo wakati: “Nweenwe yakusimbya+ akatambo kanjiyo alimwi ankoli iili mujanza lyako.” Kumane wakamupa zintu eezyo akoona anguwe, eelyo wakamumisya. 19 Mpoonya wakanyamuka akuunka alimwi wakaakucisamununa cisani ncaakalivwumbide akusama zisani zyabumukamufwu.

20 Lino Juda wakapa mweenzinyina muna Adulamu+ kana kampongo kuti atole, kutegwa akabweze zintu nzyaakasiide kumukaintu ooyo, pele tanaakamujana pe. 21 Mpoonya wakabuzya baalumi bakubusena oobo kuti: “Ino uli kuli muvwuule* uulya iwakali kumbali aanzila ku Enaimu?” Pele balo bakati: “Takunabede muvwuule mubusena obuno pe.” 22 Kumane wakajoka kuli Juda akumwaambila kuti: “Tiindamujana pe, alimwi bantu bakubusena oobu baamba kuti, ‘Takunabede muvwuule mubusena oobu.’” 23 Aboobo Juda wakati: “Amumuleke azitole buyo kutegwa tutasampuki. Kayi ndamutumizyide kana kampongo aaka, pele tiiwamujana pe.”

24 Lino nokwakainda myezi yotatwe Juda wakaambilwa kuti: “Tamara mukamwanaako wakavwuula alimwi ulimitide akaambo kabuvwuule bwakwe.” Amvwe boobo Juda wakati: “Amumulete anze kutegwa aumpwe.”+ 25 Nobakali kumuleta anze, wakatumya mulomo kuli bausyizyala kuti: “Muntu uuli azintu eezyi ngonguwe wakandimisya.” Alimwi wakati: “Amuzilange-lange mubone naa nzizyani, inweenwe yakusimbya akatambo kanjiyo alimwi ankoli.”+ 26 Kumane Juda wakazilanga-langa akwaamba kuti: “Mukaintu ooyu uliluleme kwiinda ndime, nkaambo tiindakamupa kuli Sela mwanaangu.”+ Eelyo kuzwa waawo tanaakoona limbi anguwe.

27 Ciindi cakutumbuka nicakasika, kwakajanika kuti kuli maanga mwida lyakwe. 28 Lino naakali kutumbuka, umwi mwana wakagwisya janza lyakwe, mpoonya aawo sikutumbusya wakabweza katambo kasalala akumwaanga kujanza akwaamba kuti: “Ooyu nguwasaanguna kuzyalwa.” 29 Mbwaakalijosyela buyo janza lyakwe, imunyina wakazwa, eelyo sikutumbusya wakagambwa akwaamba kuti: “Eelo kaka wapola!” Aboobo wakaulikwa kuti Perezi.+ 30 Kumane boobo imunyina ooyo iwakaangidwe katambo kasalala kujanza awalo wakazyalwa, eelyo wakaulikwa kuti Zera.+

39 Lino Josefa wakatolwa ku Egepita+ mpoonya muna Egepita wazina lya Potifara+ mupati wababelesi ba Farao, nkokuti silutwe wabalindizi wakamuula kubana Isimayeli+ balo ibakamutola kooko. 2 Pele Jehova wakali a Josefa.+ Akaambo kaceeci wakazwidilila alimwi wakabikkwa kuti kalanganya zintu zyamuŋanda yasimalelaakwe muna Egepita. 3 Alimwi simalelaakwe wakabona kuti Jehova wakali anguwe akuti Jehova wakali kupa kuti kazwidilila muzintu zyoonse nzyaakali kucita.

4 Lino Josefa wakazumanana kufwidwa luzyalo mumeso aakwe, alimwi wakaba sikumukutaukila. Aboobo wakamubikka kuti abe mupati muŋanda yakwe, alimwi wakamubikka kuti kalanganya zintu zyakwe zyoonse. 5 Kuzwa ciindi naakamubikka kuba mupati muŋanda yakwe kuti kalanganya zintu zyakwe zyoonse, Jehova wakazumanana kulongezya ŋanda yamuna Egepita ooyo akaambo ka Josefa, alimwi Jehova wakaleleka zintu zyoonse nzyaakajisi muŋanda amumuunda.+ 6 Mukuya kwaciindi zintu zyakwe zyoonse wakazipa Josefa kuti kazilanganya, alimwi tanaakacili alubazu mucintu cili coonse ccita buyo cakulya ncaakali kulya. Kunze lyaboobo, Josefa wakaba mulombwana uuzyandamene alimwi uujisi ciwa cibotu.

7 Lino musyule lyazintu eezyi, mukaintu wasimalelaakwe wakatalika kumumenena mate Josefa akumwaambila kuti: “Koona andime.” 8 Pele wakakaka akwaambila mukaintu wasimalelaakwe kuti: “Bona! Simalelaangu tacilibiliki kulanganya zintu zyamuŋanda yakwe pe, nkaambo wakandipa kuti kandizilanganya zyoonse 9 Taakwe mupati kwiinda ndime muno muŋanda, alimwi ulindipede zintu zyoonse ccita buyo nduwe olikke, nkaambo uli mukaintu wakwe. Aboobo, ino inga ndacitila nzi cibi cipati cili boobu akubisizya Leza?”+

10 Aboobo buzuba abuzuba mukaintu wa Potifara wakali kumwaambauzya Josefa, pele kunyina naakazumina koona anguwe nokuba kukkala kabali bobilo. 11 Pele bumwi buzuba naakanjila muŋanda kuti abeleke mulimo wakwe, taakwe mubelesi waaŋanda naba omwe iwakaliko muŋanda. 12 Mpoonya wakamujata kucisani cakwe akwaamba kuti: “Koona andime!” Pele wakasiya cisani cakwe mumaanza aakwe akutijila anze. 13 Lino mbwaakabonena buyo kuti wasiya cisani cakwe mujanza lyakwe akutijila anze, 14 wakatalika kukwiilila babelesi baaŋanda yakwe akubaambila kuti: “Amubone! Wakatuletela mwaalumi ooyu mu Hebrayo kutegwa tusampuke. Waliboolede kuti aone andime, pele ndakwiila. 15 Eelyo mbwaamvwida buyo kuti ndakwiila, wasiya cisani cakwe munsi lyangu akutijila anze.” 16 Kumane boobo wakabikka cisani cakwe kumbali lyakwe kusikila simalelaakwe naakasika aŋanda.

17 Mpoonya wakamwaambila majwi ngeena aaya kati: “Mubelesi mu Hebrayo ngookatuletela waliboolede kulindime kuti andisampule. 18 Pele mbondatalikila buyo kukwiila, wasiya cisani cakwe munsi lyangu mpoonya watijila anze.” 19 Lino simalelaakwe mbwaakaamvwida buyo majwi ngaakamwaambila mukaintu wakwe aakuti: “Eezyi nzyezintu mubelesi wako nzyaacita kulindime,” wakanyema kapati. 20 Mpoonya simalelo wa Josefa wakamubweza akumutola kuntolongo, oomo baange bamwami mobakali kwaangilwa, alimwi wakazumanana kukkala muntolongo.+

21 Pele Jehova wakali aa Josefa alimwi wakazumanana kumutondezya luyando lutamani akumupa kuti ajane luzyalo mumeso aamupati wantolongo.+ 22 Aboobo mupati wantolongo wakabikka Josefa kuti kalanganya basintolongo boonse ibakali muŋanda yabaange, azintu zyoonse nzyobakali kucita ooko, ngonguwe iwakali kuzyeendelezya.+ 23 Mupati wantolongo kunyina mulimo uuli woonse ngwaakacili kubeleka ooyo iwakali mumaanza aa Josefa, nkaambo Jehova wakali a Josefa alimwi Jehova wakapa kuti kufwumbwa zintu nzyaakali kucita kazwidilila.+

40 Lino nozyakainda zintu eezyi, silutwe uutola zyakunywa+ kumwami wa Egepita asilutwe uupanga zinkwa bakabisizya simalelaabo, imwami wa Egepita. 2 Aboobo Farao wakanyema kapati kujatikizya babelesi bakwe aaba bobilo, silutwe uutola zyakunywa kumwami asilutwe uupanga zinkwa,+ 3 eelyo wakababikka muntolongo yamuŋanda yasilutwe wabalindizi,+ ooko Josefa nkwaakali mwaange.+ 4 Mpoonya silutwe wabalindizi wakabikka Josefa kuti abe ambabo akuti kabalanganya,+ eelyo bakakkala muntolongo ciindi cili mbocibede.*

5 Sikutola zyakunywa kumwami asikupanga zinkwa zyamwami wa Egepita, aabo ibakaangidwe muntolongo, umwi aumwi wabo wakalota ciloto mubusiku bomwe, pele ciloto cimwi acimwi cakajisi bupanduluzi bwaco. 6 Mafwumofwumo buzuba bwakatobela, ciindi Josefa naakanjila kubabona, bakali kulibonya kuusa. 7 Aboobo wakababuzya babelesi ba Farao mbaakaangidwe limwi muŋanda yasimalelaakwe kuti: “Ino nkaambo nzi masyu aanu ncaauside sunu?” 8 Mpoonya bakati kulinguwe: “Toonse tobilo twalota ziloto, pele twabula sikutupandulwida.” Aboobo Josefa wakati kulimbabo: “Sena tali Leza uupandulula ziloto?+ Amundaambile nzyomwalota.”

9 Aboobo silutwe uutola zyakunywa kumwami wakalwiida Josefa ciloto cakwe akumwaambila kuti: “Muciloto cangu ndabona musaansa. 10 Musaansa ooyu wajisi mitabi yotatwe, alimwi niwali kusyuuka wafwulula alimwi misaansa yanguwo yatalika kubizwa. 11 Alimwi nkapu ya Farao yali mujanza lyangu, mpoonya ndabweza misaansa akwiisinina munkapu ya Farao. Kumane ndabweza nkapu akumupa Farao.” 12 Mpoonya Josefa wakati kulinguwe: “Mboobu bupanduluzi bwaciloto eeci: Mitabi yotatwe yaamba mazuba otatwe. 13 Kwainda buyo mazuba otatwe, Farao uyookwaangununa akukupilusya kumulimo wako,+ alimwi unoopa Farao nkapu mbubonya mbookali kucita kaindi nowakali sikutola zyakunywa kumwami.+ 14 Nokuba boobo, ukandiyeeye zintu zyaakukweendela kabotu. Ndalomba ukanditondezye luyando lutamani akwaambila Farao kujatikizya ndime kutegwa ndikazwe mubusena obuno. 15 Nkaambo masimpe ndakabbigwa buya kuzwa kunyika yaba Hebrayo,+ alimwi kuno tiindakacita cintu cili coonse ceelede kundipa kubikkwa muntolongo.”*+

16 Lino silutwe uupanga zinkwa naakabona kuti Josefa wapa bupanduluzi bubotu, wakati kulinguwe: “Andime ndalota kuti ndatwikkide zisuwo zyotatwe zijisi zinkwa zituba, 17 mucisuwo icali atala eeni mwali zinkwa zyamisyobo-misyobo izya Farao, alimwi bayuni bali kuzilya mucisuwo kanditwikkide.” 18 Mpoonya Josefa wakaamba kuti, “Mboobu bupanduluzi bwaciloto eeci: Zisuwo zyotatwe zyaamba mazuba otatwe. 19 Kwainda buyo mazuba otatwe, Farao uyookukosola mutwe akukwaanzika acisamu, eelyo bayuni bayakuulya mubili wako.”+

20 Lino buzuba bwatatu bwakali buzuba bwakusekelela kuzyalwa kwa Farao+ alimwi wakabacitila pobwe babelesi bakwe boonse, eelyo wakaangununa silutwe uutola zyakunywa kumwami asilutwe uupanga zinkwa kabalangilila babelesi bakwe. 21 Aboobo wakapilusya silutwe uutola zyakunywa kumwami acuuno cakwe cakutola zyakunywa, alimwi wakazumanana kupa nkapu kuli Farao. 22 Pele silutwe uupanga zinkwa wakamwaanzika acisamu mbubonya Josefa mbwaakabapandulwida.+ 23 Nokuba boobo, silutwe uutola zyakunywa kumwami tanaakamuyeeya Josefa pe; wakamuluba.+

41 Nokwakainda myaka yobilo iikkwene, Farao wakalota+ kuti wakaimvwi mumbali aa Mulonga wa Nile. 2 Mpoonya mumulonga ooyu mwakazwa ŋombe zili ciloba zineneede izilibonya kabotu, alimwi zyakali kucela mumbali aa Mulonga wa Nile.+ 3 Kumane mu Mulonga wa Nile kwakazwa ŋombe azimbi zili ciloba izyakali kutobela zyeezyi, izibi alimwi zikokede, mpoonya zyakaima afwaafwi aŋombe zineneede zyakusaanguna kunkomwe ya Mulonga wa Nile. 4 Mpoonya ŋombe eezyo zyatakali kulibonya kabotu, zikokede, zyakatalika kulya ŋombe zili ciloba izyakali kulibonya kabotu, izineneede. Naakabona boobo Farao wakasinsimuka.

5 Kumane wakoona akulota ciloto cabili. Muciloto eeci wakabona makunka aamaila aali ciloba kaazwa acisiko comwe, aasimide alimwi mabotu kapati.+ 6 Musyule lyamakunka aamaila aaya, kwakazwa aambi makunka aamaila aali ciloba, aanyanide alimwi aakaumpwa amuwo uupya uuzwa kujwe. 7 Mpoonya makunka aamaila aanyanide akatalika kumena yaayo aasimide alimwi mabotu kapati aali ciloba. Kumane boobo Farao wakasinsimuka akujana kuti ulota buya.

8 Pele mafwumofwumo wakapenga kapati mumoyo. Aboobo wakaita bapaizi basimasalamuzi bamu Egepita abasongo boonse bamucisi eeci. Mpoonya Farao wakabalwiida ziloto zyakwe, pele kunyina naba omwe iwakali kukonzya kumupandulwida nzizyo.

9 Kumane silutwe uutola zyakunywa kumwami wakaambila Farao kuti: “Sunu ndilalyaambilila zibi zyangu. 10 Yebo omwami Farao wakatunyemena kapati tobabelesi bako. Aboobo wakatubikka muntolongo yamuŋanda yasilutwe wabalindizi, mebo asilutwe uupanga zinkwa.+ 11 Mpoonya toonse tobilo twakalota ziloto mubusiku bomwe. Mebo anguwe twakalota ziloto zijisi bupanduluzi bwiindene.+ 12 Lino twakali amulombwana mu Hebrayo, imubelesi wasilutwe wabalindizi.+ Notwakamulwiida,+ wakatupandulwida umwi aumwi ncocipandulula ciloto cakwe. 13 Cakacitika mbubonya mbwaakatupandulwida. Ndakapilusyigwa kumulimo wangu, pele walo wakaanzikwa acisamu.”+

14 Aboobo Farao wakatumya mulomo wakwiita Josefa,+ eelyo bakamuleta cakufwambaana kuzwa muntolongo.*+ Mpoonya wakaligela akucinca zisani zyakwe akuunka kuli Farao. 15 Eelyo Farao wakati kuli Josefa: “Ndalota ciloto, pele taakwe naba omwe uukonzya kucipandulula. Lino ndamvwa kujatikizya nduwe kuti naa waambilwa ciloto ulakonzya kucipandulula.”+ 16 Mpoonya Josefa wakaingula Farao kuti: “Ikutali ndime pe! Leza nguutiipandulule makani mabotu aajatikizya nduwe omwami Farao.”+

17 Mpoonya Farao wakaambila Josefa kuti: “Ndalota kuti ndaliimvwi kunkomwe ya Mulonga wa Nile. 18 Kumane mu Mulonga wa Nile kwazwa ŋombe zili ciloba zineneede izilibonya kabotu, mpoonya zyatalika kucela mumbali aa Mulonga wa Nile.+ 19 Eelyo musyule lyazyo kwazwa ŋombe azimbi zili ciloba, zibi kapati alimwi zikokede. Tandinabwene ŋombe zibi boobu mucisi coonse ca Egepita. 20 Mpoonya eezyo ŋombe izyatali kulibonya kabotu alimwi zikokede kapati zyatalika kulya ŋombe zili ciloba zyakusaanguna izineneede. 21 Pele nozyamana kuzilya, taakwe muntu wali kukonzya kuzyiba kuti zyalya ŋombenyina, nkaambo zyacili zibi mbubonya mbozyabede kumatalikilo. Mpoonya ndasinsimuka.

22 “Kuzwa waawo ndabona muciloto cangu cimbi makunka aamaila aali ciloba kaazwa acisiko comwe, aasimide alimwi mabotu.+ 23 Musyule lyamakunka aamaila aaya, kwazwa aambi makunka aamaila aali ciloba, aanyanide alimwi aakapya amuwo uupya uuzwa kujwe. 24 Mpoonya makunka aamaila aanyanide atalika kumena yaayo aasimide alimwi mabotu kapati aali ciloba. Aboobo ndabalwiida bapaizi basimasalamuzi,+ pele taakwe naba omwe iwakonzya kundipandulwida.”+

25 Kumane Josefa wakati kuli Farao: “Ziloto zyako omwami Farao zijisi bupanduluzi bomwe buyo. Leza mwini-mwini wakutondezya ncayoocita omwami Farao.+ 26 Ŋombe zibotu zili ciloba zyaamba myaka iili ciloba. Mbubonya buyo, aalo makunka aamaila mabotu aali ciloba aamba myaka iili ciloba. Ziloto zijisi bupanduluzi bomwe buyo. 27 Iŋombe zibi alimwi zikokede kapati izyatobela zyaamba myaka iili ciloba, amakunka aamaila aanyanide alimwi aakapya amuwo uupya uuzwa kujwe aamba myaka yanzala iili ciloba. 28 Mbubonya mbondakwaambila omwami Farao: Leza mwini-mwini wapa kuti ubone ncayoocita, omwami Farao.

29 “Kuyooba myaka iili ciloba nokuyooba zyakulya zitalivwulili mucisi coonse ca Egepita. 30 Pele yaakwiinda myaka eeyo, kuyootobela myaka iili ciloba nokunooli nzala mpati, alimwi butebuzi oobo butalivwulili mucisi ca Egepita masimpe buyoolubwa, alimwi nzala iyoonyonyoona mucisi.+ 31 Eelyo butebuzi butalivwulili bwamusyule mucisi eeci tabukayeeyegwi akaambo kanzala iyootobela, nkaambo inooli mpati kapati. 32 Ciloto eeci capegwa ziindi zyobilo kulinduwe omwami Farao akaambo kakuti Leza mwini-mwini waasinizya makani aaya, alimwi Leza mwini-mwini ulaazuzikizya lino-lino.

33 “Aboobo omwami Farao uyandaule muntu uucenjede alimwi musongo akumubikka kuti ayendelezye cisi ca Egepita. 34 Omwami Farao, weelede kusala balangizi mucisi, alimwi akuyobolola cipaanzi casanu cabutebuzi bwamu Egepita mumyaka iili ciloba nokunooli butebuzi bunji.+ 35 Alimwi kwiinda mukulaililwa anduwe omwami Farao, beelede kuyobolola zyakulya zyoonse mumyaka mibotu eeyi iiboola akulundika maila kuti ayobolwe muminzi akulanganizyigwa kabotu mumasena oomo.+ 36 Eezyi nzeziyooba zyakulya munyika mumyaka iili ciloba yanzala mpati iiyooba mucisi ca Egepita, kutegwa nyika itakanyonyoonwi anzala eeyo.”+

37 Muzeezo ooyu wakamubotela Farao ababelesi bakwe boonse. 38 Aboobo Farao wakaambila babelesi bakwe kuti: “Sena kuli muntu uumbi uuli mbuli yooyu uukonzya kujanwa uujisi muuya wa Leza?” 39 Mpoonya Farao wakaambila Josefa kuti: “Mbwaanga Leza wakupa kuzyiba zintu zyoonse eezyi, kunyina uumbi uucenjede alimwi musongo mbuli nduwe. 40 Yebo kukugama ndonduwe uunoolanganya ŋanda yangu, alimwi bantu bangu boonse banookumvwida cakumaninina.+ Kulikke kucuuno cangu cabwami nkondiyooba mupati kukwiinda.” 41 Alimwi Farao wakaambila Josefa kuti: “Bona, ndakubikka kulanganya cisi coonse ca Egepita.”+ 42 Kumane Farao wakasamununa nweenwe yakwe yakusimbya akusamika Josefa kujanza lyakwe alimwi wakamusamika zisani zibotu kapati akumubikka kawenje kangolida munsingo. 43 Kuyungizya waawo, wakamutansika munkalaki yabili yabwami njaakajisi, eelyo bakali kuyaaboongolola kumbele lyakwe kabati, “Avaleti!”* Aboobo bakamubikka kweendelezya cisi coonse ca Egepita.

44 Alimwi Farao wakaambila Josefa kuti: “Ndime Farao, pele kuti naa tonoozumizya, kunyina muntu uukonzya kucita cili coonse* mucisi coonse ca Egepita.”+ 45 Mpoonya Farao wakaulika Josefa zina lyakuti Zafenati-panea akumupa Asenati,+ mwana wa Potifera imupaizi waku Oni,* kuti akwate. Eelyo Josefa wakatalika kweendelezya cisi ca Egepita.+ 46 Josefa wakali amyaka iili 30 + naakatalika kubelekela Farao mwami wa Egepita.

Mpoonya Josefa wakazwa kubusyu bwa Farao akutalika kweendeenda mucisi coonse ca Egepita. 47 Lino mumyaka iili ciloba yacakulya cinji, nyika yakapa zyakulya zinji. 48 Aboobo wakazumanana kuyobolola zyakulya zyoonse izyakatebulwa mumyaka iili ciloba mucisi ca Egepita alimwi wakali kuzibungika muminzi. Mumunzi umwi aumwi wakali kubungika zyakulya kuzwa mumyuunda yeengelede. 49 Josefa wakazumanana kubungika maunda-maunda aamaila mbuli musenga wakulwizi, kusikila limwi baleka kwaapima, nkaambo tanaakacili kukonzyeka kupimwa.

50 Kautanasika mwaka wanzala, Josefa wakazyala bana basankwa bobilo+ kumukaintu wakwe Asenati imwana wa Potifera imupaizi waku Oni.* 51 Aboobo Josefa wakaulika mwanaakwe mutaanzi kuti Manase,*+ nkaambo wakati, “Leza wandipa kuti ndilube mapenzi aangu oonse alimwi abamuŋanda yataata boonse.” 52 Wabili wakamuulika kuti Efraimu,*+ nkaambo wakati, “Leza wandipa kuti ndizyale bana munyika yamapenzi.”+

53 Mpoonya myaka iili ciloba yacakulya cinji mucisi ca Egepita yakamana,+ 54 eelyo myaka iili ciloba yanzala mpati+ yakatalika, mbubonya mbwaakaamba Josefa. Nzala yakaba munyika yoonse, pele mucisi coonse ca Egepita kwakali zyakulya.+ 55 Mukuya kwaciindi, nzala yakanjila amucisi ca Egepita coonse, eelyo bantu bakatalika kulilila Farao kutegwa abape cakulya.+ Mpoonya Farao wakaambila bana Egepita boonse kuti: “Kamuya kuli Josefa, alimwi mucite kufwumbwa ncatiimwaambile.”+ 56 Nzala yakazumanana munyika yoonse mbwiizulwa.+ Mpoonya Josefa wakatalika kujalula matala oonse aakali akati kabo akusambala zyakulya kubana Egepita,+ mbwaanga nzala yakali mpati kapati mucisi ca Egepita. 57 Bantu kuzwa munyika yoonse bakali kuboola ku Egepita kukuula zyakulya kuli Josefa, nkaambo nzala yakali mpati kapati munyika yoonse.+

42 Ciindi Jakobo naakamvwa kuti maila nkwaali ku Egepita,+ wakaambila bana bakwe kuti: “Ino nkaambo nzi ncomwiile kulangana?” 2 Alimwi wakayungizya kuti: “Ndamvwa kuti kuli maila ku Egepita. Kamuya mukatuulile kutegwa tutafwi nzala.”+ 3 Aboobo banabokwabo Josefa bali kkumi+ bakaunka kuyakuula maila ku Egepita. 4 Pele Jakobo tanaakamuzumizya Benjamini,+ imunyina Josefa kuti aunke abanabokwabo bamwi nkaambo wakati: “Ambweni awalo inga wacitikilwa ntenda.”+

5 Aboobo bana ba Israyeli bakaunka ku Egepita abamwi ibakali kuya kukuula maila, nkaambo nzala yakasika amunyika ya Kanana.+ 6 Josefa ngowakali kweendelezya cisi ca Egepita,+ alimwi ngowakali kusambala maila kubantu boonse bamunyika.+ Aboobo banabokwabo Josefa bakaboola kulinguwe akumukotamina ansi.+ 7 Lino Josefa naakababona banabokwabo, mpoonya aawo wakabazyiba, pele wakalisisa kuti batamuzyibi.+ Aboobo wakaambaula ambabo cabukali akubabuzya kuti: “Ino mwazwa kuli?” Mpoonya balo bakati: “Twazwa kunyika ya Kanana, twaboola kuzikuula cakulya.”+

8 Aboobo Josefa wakabazyiba banabokwabo, pele balo tiibakamuzyiba pe. 9 Mpoonya aawo Josefa wakayeeya ziloto nzyaakalotede kujatikizya mbabo,+ eelyo wakati kulimbabo: “Muli basikutwela nywebo! Mwaboolela kulanga-langa masena aatakwabilidwe aali mucisi!” 10 Eelyo bakati kulinguwe: “Peepe simaleleesu, swebo tobazike bako twaboolela kuula cakulya. 11 Tuli bana bamuntu omwe. Tuli bantu baluleme. Tobabelesi bako tatuli basikutwela pe.” 12 Pele wakati kulimbabo: “Peepe! Mwaboolela kulanga-langa masena aatakwabilidwe aali mucisi ecino!” 13 Mpoonya bakati: “Tobabelesi bako tuli babunyina bali 12.+ Tuli bana bamuntu omwe+ munyika ya Kanana, alimwi musyoonto wesu wasyaala abataata,+ kakuli umwi taciko pe.”+

14 Nokuba boobo, Josefa wakati kulimbabo: “Mbuli mbondaamba kale, ‘Muli basikutwela!’ 15 Mboobu mbomutiisunkwe: Masimpe Farao mbwali muumi, tamukoozwa mubusena obuno kusikila musyoonto wanu akaboole kuno.+ 16 Amutume umwi akati kanu kuti akamulete munyoko, pele nobamwi mulaangwa. Munzila eeyi, majwi aanu alabonwa naa ngamasimpe. Ikuti naa pe, masimpe Farao mbwali muumi, muli basikutwela.” 17 Mpoonya wakababikka antoomwe mucitolokesi mazuba otatwe.

18 Kumane mubuzuba bwatatu Josefa wakati kulimbabo: “Amucite nzyondimwaambila kutegwa muzumanane kupona, nkaambo ndilamuyoowa Leza. 19 Ikuti naa mulasyomeka, umwi akati kanu ulasyaala mucitolokesi, pele nobamwi inga mwaunka akutola maila kumaanda aanu kutegwa nzala imane.+ 20 Mpoonya mukamulete kulindime musyoonto wanu kutegwa majwi aanu akabonwe kuti ngamasimpe eelyo tamukajaigwi pe.” Eelyo bakacita mbubonya oobo.

21 Kumane bakatalika kwaambilana kuti: “Masimpe tuli mukusubulwa akaambo kamukwesu,+ nkaambo twakabona mbwaakapenga mumoyo naakali kutukombelezya kuti tumufwide lubomba, pele tiitwakamuswiilila pe. Nkakaambo kaako twaabona mapenzi aaya aatusikila.” 22 Mpoonya Rubeni wakabaingula kuti: “Sena tiindakamwaambila kuti, ‘Mutamucisi mulombe pe,’ pele nywebo tiimwakaswiilila?+ Lino masimpe bulowa bwakwe buli mukuyandaulwa kumaanza eesu.”+ 23 Pele tiibakazyi kuti Josefa wakalimvwide, nkaambo kwakali sikusandulula akati kabo. 24 Aboobo wakazwa mpobakabede akutalika kulila.+ Naakajoka wakaambaula alimwi ambabo, mpoonya wakabweza Simeoni+ akumwaanga boonse kabalangilila.+ 25 Kumane Josefa wakapa malailile aakuti bazuzye maila mumasaka aabo alimwi bakalaililwa kuti baajosye mali aabaalumi aaba musaka lyaumwi aumwi akubapa cakulya camulweendo lwabo. Aboobo bakacitilwa zyoonse eezyi.

26 Aboobo bakabikka maila aabo ambongolo zyabo akuunka. 27 Lino umwi wabo naakaangununa saka lyakwe kuti ape mbongolo yakwe cakulya abusena bwakulyookezyela, wakabona mali aakwe musaka. 28 Abone boobo wakati kubanyina: “Mali aangu apilusyigwa, ngaaya musaka lyangu!” Mpoonya bakayoowa akutalika kukankama, eelyo bakalangana akwaamba kuti: “Ino ncinzi eeci Leza ncaatucitila?”

29 Lino nobakasika kuli Jakobo usyi, munyika ya Kanana, bakamwaambila zintu zyoonse zyakabacitikila kabati: 30 “Mwaalumi iweendelezya cisi wakaambaula cabukali andiswe+ alimwi wakatutamikizya kuti tuli basikutwela cisi. 31 Pele twakamwaambila kuti, ‘Tuli bantu baluleme. Tatuli basikutwela pe.+ 32 Tuli babunyina bali 12,+ tujisi taata omwe. Umwi wesu taciko pe,+ keela kasyaala abataata munyika ya Kanana.’+ 33 Pele muntu ooyo iweendelezya cisi wakatwaambila kuti, ‘Munzila eeyi ndilazyiba naa mulasyomeka: Amusiye munyoko omwe kulindime.+ Mpoonya amutole cakulya kumaanda aanu kutegwa nzala imane.+ 34 Mpoonya mukamulete musyoonto wanu kulindime, kutegwa ndikasinizye kuti tamuli basikutwela pe, pele muli bantu baluleme. Eelyo ndiyoomupa munyoko, alimwi muyoozumanana kucita makwebo mucisi cesu.’”

35 Lino nobakali kulongolola maila mumasaka aabo, umwi aumwi wabo wakajana kabbuddu kamali aakwe musaka. Eelyo balo alimwi ausyi nobakabona tubbudu twamali aabo, bakayoowa. 36 Mpoonya Jakobo usyi wakakankamuka akubaambila kuti: “Mwandimanina bana!+ Josefa taciko+ alimwi a Simeoni taciko,+ lino muyanda kutola Benjamini! Mapenzi aaya woonse awida ndime!” 37 Pele Rubeni wakati kuli usyi: “Ikuti nditakamupilusyi kulindinywe, mukabajaye bana bangu basankwa bobilo.+ Amundipe abe mumaanza aangu, alimwi ndime ndiyoomupilusya kulindinywe.”+ 38 Nokuba boobo, wakati: “Mwanaangu takokuunka andinywe pe, nkaambo munyina wakafwa alimwi wakasyaala alikke.+ Ikuti akacitikilwe ntenda akufwa mulweendo lwanu, masimpe muyoopa kuti buumba+ bukanditole mu Cuumbwe*+ amvwi zyangu.”

43 Lino nzala yakakomena munyika ya Kanana.+ 2 Aboobo nobakamana kwaalya maila ngobakaletede ku Egepita,+ usyi wakati kulimbabo: “Amuunke alimwi mukatuulile cakulya cisyoonto buyo.” 3 Mpoonya Juda wakati kuli usyi: “Mwaalumi uulya wakatucenjezya cakutainda mumbali kuti, ‘Mutakandiboni kabili, ccita kuti mukaboole amusyoonto wanu.’+ 4 Ikuti mwamuzumizya musyoonto wesu kuti tuunke limwi, tulaunka kuyoomuulila cakulya. 5 Pele kuti naa mumukasye tatukokuunka pe, nkaambo mwaalumi uulya wakatwaambila kuti, ‘Tamweelede kundibona alimwi, ccita kuti mukaboole amusyoonto wanu.’”+ 6 Eelyo Israyeli+ wakabuzya kuti: “Nkaambo nzi ncomwandiletela penzi lili boobu kwiinda mukwaambila muntu ooyo kuti mulijisi munyoko uumbi?” 7 Bakaingula kuti: “Mwaalumi ooyo wakatubuzya cacigaminina kujatikizya ndiswe abamukwasyi wesu naakati, ‘Sena uso ucipona? Sena mulijisi munyoko aumwi?’+ Swebo twakamwaambila makani aaya oonse. Ino nitwakazyiba buti kuti ulaamba kuti, ‘Amukamulete munyoko’?”+

8 Mpoonya Juda wakakombelezya Israyeli usyi kuti: “Amuleke mulombe aunke andime,+ alimwi amutuleke tuunke kutegwa tuzumanane kupona akuti tutafwi anzala–swebo,+ nywebo alimwi abana besu.+ 9 Buumi bwakwe buli mumaanza aangu.+ Mulakonzya kundipa mulandu. Ikuti ndikaalilwe kumujola akumuleta kulindinywe, nkokuti ndiyooba acibi kulindinywe buumi bwangu boonse. 10 Pele nokwatali kuwayawaya, lino notwalipilukide kale ziindi zyobilo.”

11 Aboobo Israyeli usyi wakati kulimbabo: “Ikuti naa cili boobo, nkokuti amucite boobu: Amubweze zintu zibotu kapati zyamunyika iino mumasaka aanu akuzitola kumwaalumi ooyo kacili cipego:+ tufwuta tununkilila twamabbona,+ tubuci tusyoonto, tufwuta tununkilila twalabbudamu amakwa aajisi bulimbo bununkilila,+ nyemu alimwi amaalumondi. 12 Amubwezelezye amali aainda ziindi zyobilo aliyaayo ngomwakatolede mulweendo lwakusaanguna; alimwi mwaajole mali aalya aakapilusyigwa mumasaka aanu.+ Ndiza bakalubizya buya. 13 Amumubweze munyoko munyamuke, mupiluke kumwaalumi ooyo. 14 Leza Singuzuzyoonse akamupe kuti mufwidwe luzyalo kumwaalumi ooyo, kutegwa akaangunune munyoko wakasyaala alimwi a Benjamini. Pele mebo, ikuti naa caamba kuti ndilasweekelwa bana, acibe boobo!”+

15 Aboobo baalumi aaba bakabweza cipego alimwi amali aainda ziindi zyobilo aliyaayo ngobakatolede mulweendo lwakusaanguna, eelyo bakamutoleezya Benjamini. Mpoonya bakanyamuka akuunka ku Egepita akuyoolibonya alimwi kuli Josefa.+ 16 Josefa naakabona Benjamini kali ambabo, mpoonya aawo wakaambila mwaalumi iwakali kulanganya ŋanda yakwe kuti: “Tola bantu aaba kuŋanda, ukajaye banyama akubamba cakulya, nkaambo beelede kulya cakulya camasyikati antoomwe andime.” 17 Cakutasowa ciindi mwaalumi ooyo wakacita mbubonya mbwaakamwaambila Josefa,+ eelyo wakabatola kuŋanda ya Josefa. 18 Pele baalumi aaba bakayoowa nobakatolwa kuŋanda ya Josefa, eelyo bakatalika kwaamba kuti: “Akaambo kamali aakapilusyigwa mumasaka eesu lweendo lwamana ncotwaletelwa kokuno. Lino balatujata akutucita kuba bazike akubweza mbongolo zyesu!”+

19 Aboobo bakaunka kumwaalumi iwakali kulanganya ŋanda ya Josefa akubandika anguwe amulyango waŋanda. 20 Bakati: “Amuswiilile simalelaangu! Twakaliboolede lweendo lwakusaanguna kukuula cakulya.+ 21 Pele notwakasika abusena bwakulyookezyela mulweendo lwesu lwakujokela, umwi aumwi wesu wakajana mali aakwe woonse kaakkwene musaka lyakwe.+ Aboobo tuyanda kwaapilusya tobeni. 22 Alimwi twaletelezya mali aambi kuti tuule cakulya. Tatuzyi naa nguni wakaabikka mali eesu mumasaka.”+ 23 Mpoonya wakati: “Mbubo, mutayoowi pe. Leza wanu a Leza wauso nguwakabikka lubono mumasaka aanu. Mali aanu akasaanguna kusika kulindime.” Kumane wakamuleta Simeoni kulimbabo.+

24 Mpoonya mwaalumi ooyo wakabanjizya muŋanda ya Josefa akubapa maanzi aakusamba kumaulu, alimwi wakapa mbongolo zyabo cakulya. 25 Aboobo bakabamba cipego+ cakuti bape Josefa aboola masyikati, nkaambo bakamvwa kuti bakeelede kuyoolida kuŋanda yakwe.+ 26 Josefa naakanjila muŋanda, bakamuletela cipego cabo muŋanda, eelyo bakavwuntama ansi kulinguwe.+ 27 Kuzwa waawo wakababuzya mbobakali kupona akwaamba kuti: “Ino uso uucembeede ngomwakali kwaamba uli buti? Sena ucipona?”+ 28 Mpoonya bakaingula kuti: “Mubelesi wako taata uli kabotu. Ucipona.” Kumane bakakotama akuvwuntama ansi.+

29 Naakalanga akubona Benjamini mwanookwabo, imwana wabanyina+ wakati: “Sena ooyu ngomunyoko, imusyoonto wanu ngomwakali kundaambila?”+ Alimwi wakayungizya kuti: “Leza akufwide luzyalo mwanaangu.” 30 Kumane Josefa wakazwa cakufwambaana, nkaambo wakeetela kujatikizya musyoonto wakwe, eelyo wakayandaula busena kuti akalilile nkuko. Aboobo wakanjila muŋanda imwi akutalika kulila.+ 31 Naakamana kulila wakasamba kumeso akuzwa, eelyo naakaliyumya wakaambila babelesi bakwe kuti: “Amulete zyakulya.” 32 Bakamubikkila cakulya alikke, abalo bakalya balikke alimwi bana Egepita mbaakali limwi bakalya balikke, nkaambo bana Egepita tiibakali kulida antoomwe aba Hebrayo nkaambo eeci cakali cintu cisesemya kubana Egepita.+

33 Banabokwabo bakalikkede kumbele lyakwe, kutalikila kumutaanzi kuzyalwa uujisi coolwe cakuba mwana mutaanzi+ kusikila kukeela, lino baalumi aaba bakali kulangana cakugambwa. 34 Wakali kutuma caabilo cazyakulya kutebulu lyabo kuzwa kutebulu lyakwe, pele wakayungizyila Benjamini zyakulya ziindi zili musanu kwiinda zyabanabokwabo.+ Aboobo bakapobola anguwe kusikila bakkuta.

44 Mpoonya wakalailila mwaalumi iwakali kulanganya ŋanda yakwe kuti: “Zuzya cakulya mumasaka aabaalumi aaba kweelana ambobakonzya kunyamuna, akubikka mali aaumwi aumwi musaka lyakwe.+ 2 Pele weelede kubikka nkapu yangu yansiliva musaka lyamusyoonto wabo antoomwe amali aakwe aamaila.” Aboobo wakacita mbubonya mbwaakamulailila Josefa.

3 Mafwumofwumo nibwakaca bakalayana, eelyo baalumi aaba bakazumizyigwa kuti baunke ambongolo zyabo. 4 Kabatanasakana kuzwa mumunzi, Josefa wakati kumwaalumi wakali kulanganya ŋanda yakwe: “Nyamuka! Batandile baalumi aaba! Wabeenzya, ubaambile kuti, ‘Ino nkaambo nzi ncomwacitila cibi kakuli mwacitilwa cibotu? 5 Sena eeyi tiili nkapu simalelaangu njanywida akusondya? Eeci ncimwacita ncibi kapati.’”

6 Aboobo wakabeenzya akubaambila majwi aaya. 7 Pele bakati kulinguwe: “Ino nkaambo nzi simaleleesu ncaambila boobu? Tobabelesi bako tatukonzyi kucita cintu cili boobo. 8 Nkaambo mali ngotwakajana mumasaka eesu twakaajola kulinduwe kuzwa kunyika ya Kanana.+ Mbuti mbotukonzya kubba nsiliva naa ngolida muŋanda yasimalelaako? 9 Ikuti mwiijane kuli umwi wabazike banu, nkokuti afwe, mpoonya tobamwi toonse tulaba bazike basimaleleesu.” 10 Aboobo wakati: “Acibe mbubonya mbomwaamba: Ooyo utiijanwe anjiyo ulaba muzike wangu, pele inywe nyoonse tamukooba amulandu pe.” 11 Bamvwe boobo umwi aumwi wabo cakufwambaana wakaselusya saka lyakwe ansi akulyaangununa. 12 Wakalangaula cakulomya, kutalikila kumupati kusikila kumusyoonto. Kumamanino nkapu yakajanika musaka lya Benjamini.+

13 Mpoonya bakazapula zisani zyabo, alimwi umwi aumwi wabo wakatansika zibbudu zyakwe ambongolo akupiluka. 14 Lino Juda+ abanabokwabo nobakanjila muŋanda ya Josefa, bakajana uciliko; eelyo bakaliwaala ansi kumbele lyakwe.+ 15 Lino Josefa wakabaambila kuti: “Ino ncinzi eeci ncomwacita kulindime? Sena tiimwalizyi kuti muntu uuli mbuli ndime ulakonzya kusonda?”+ 16 Mpoonya Juda wakaingula kuti: “Ino ncinzi ncotukonzya kwaamba kuli simalelaangu? Ino tulaamba nzi? Alimwi mbuti mbotukonzya kusinizya kuti tuliluleme? Leza mwini-mwini waciyubununa cibi cesu tobazike bako.+ Lino twaba bazike kuli simaleleesu, swebo ayooyo iwajanwa ankapu!” 17 Pele walo wakati: “Tandikonzyi kucita cintu cili boobo! Imuntu wajanwa ankapu ngonguwe utiibe muzike wangu.+ Pele nywebo nyoonse, kamuya muluumuno kuli bauso.”

18 Kumane Juda wakaswena kulinguwe akwaamba kuti: “Ndakomba kaka simalelaangu, kondizumizya ndemuzike wako ndaambe komvwide alimwi utandinyemeni ndemuzike wako, nkaambo yebo uli mbuli Farao kumugama.+ 19 Simalelaangu wakatubuzya tobazike bakwe kuti, ‘Sena mulijisi uso naa mwanookwanu uumbi?’ 20 Aboobo twakati kulinduwe simalelaangu, ‘Tulijisi taata uucembeede alimwi amwana ngwaakazyala mubucembele bwakwe, imusyoonto wesu.+ Pele munyina wakafwa,+ aboobo mwida lyabanyina walo nguwakasyaala+ alimwi usyi ulamuyanda kapati.’ 21 Kuzwa waawo, wakati kulindiswe tobazike bako, ‘Amukamulete kutegwa ndizoomubone.’+ 22 Pele twakati kulinduwe simalelaangu, ‘Mulombe ooyu takonzyi kumusiya usyi. Ikuti wamusiya, masimpe usyi inga wafwa.’+ 23 Mpoonya yebo wakati kulindiswe tobazike bako, ‘Mutakandiboni kabili, ccita kuti mukaboole amusyoonto wanu.’+

24 “Aboobo twakaunka kumuzike wako taata akumwaambila majwi ngookaamba simalelaangu. 25 Mpoonya taata wakati, ‘Amuunke alimwi mukatuulile cakulya cisyoonto buyo.’+ 26 Pele twakati, ‘Tatukonzyi kuunka pe, ccita kuti katuli amusyoonto wesu, nkaambo tatukonzyi kumubona muntu uulya, ccita kuti katuli amusyoonto wesu.’+ 27 Mpoonya muzike wako taata wakati kulindiswe, ‘Mulizyi kabotu kuti mukaintu wangu wakandizyalila buyo bana bobilo.+ 28 Pele umwi wabo wakandisiya alimwi ndakati: “Masimpe weelede kuti wazazaulwa!”+ Alimwi tandimubwene kusikila sunu. 29 Ikuti awalo ooyu mumutole kanditacimuboni alimwi akuti akacitikilwe ntenda, masimpe muyoopa kuti mapenzi+ akanditole mu Cuumbwe*+ amvwi zyangu.’

30 “Pele lino, ikuti naa ndijokele kumuzike wako taata mulombe ooyu katako akati kesu, mbwaanga ulamuyandisya mbubonya mbwaliyanda, 31 nkokuti mbwatiikabonene buyo kuti mulombe tako kwamana uyoofwa, eelyo masimpe tobazike bako tuyoopa kuti buumba bumutole muzike wako taata mu Cuumbwe* amvwi zyakwe. 32 Nkaambo ndemuzike wako ndakapa cisyomezyo kuli taata kujatikizya mulombe ooyu kuti, ‘Ikuti naa ndikaalilwe kumuleta kulindinywe, nkokuti ndiyooba acibi kuli taata lyoonse mane kukabe kutamani.’+ 33 Aboobo lino, ndakomba kaka, akusyaale ndime kuti ndibe muzike wako muciindi camulombe ooyu, kutegwa walo ajokele abanabokwabo. 34 Ino inga ndajokela buti kuli taata katako mulombe ooyu? Nkaambo tandikonzyi kuyoolangilila akubona mapenzi aaya kaamucitikila taata!”

45 Naakamvwa boobo Josefa tanaakacili kukonzya kulijata kumbele lyabasikumukutaukila.+ Aboobo wakoompolola wati: “Amubagwisye bantu boonse!” Kunyina umbi wakasyaala a Josefa ciindi naakali kuliyubununa kubanabokwabo.+

2 Mpoonya wakatalika koongolola kulila cakuti bana Egepita alimwi abamuŋanda ya Farao bakamvwa. 3 Kumamanino Josefa wakati kubanabokwabo: “Ndime Josefa. Sena taata ucipona?” Pele banabokwabo tiibakakonzya kwiingula, nkaambo bakagambwa kapati akaambo kanguwe. 4 Aboobo Josefa wakati kubanabokwabo: “Amuswene afwaafwi kulindime.” Mpoonya bakaswena kulinguwe.

Eelyo wakati: “Ndime Josefa imunyoko ngomwakasambala ku Egepita.+ 5 Pele lino mutapengi akutondekana minwe akaambo kakuti mwakandisambala okuno; nkaambo Leza wakandituma kumbele lyanu kutegwa ndifwutule maumi aabantu.+ 6 Ooyu mwaka wabili wanzala munyika,+ alimwi kucili myaka iimbi iili musanu nokutanooli kulima naa kutebula. 7 Pele Leza wakandituma kumbele lyanu kutegwa bamwi banu bacaale+ anyika akupa kuti muzumanane kupona kwiinda mulufwutuko lupati. 8 Aboobo tamuli ndinywe mwakandituma okuno pe, pele ngu Leza mwini-mwini, kutegwa andisale kuba silutwe wabasikulaya* Farao amwami waŋanda yakwe yoonse alimwi amweendelezi wacisi coonse ca Egepita.+

9 Amupiluke cakufwambaana kuli taata, mukamwaambile kuti, ‘Mboobu mbwaamba mwanaako Josefa: “Leza wandibikka kuba mwami wacisi ca Egepita coonse.+ Boola kulindime. Utamuki pe.+ 10 Uzookkale munyika ya Goseni,+ kuti uzoobe afwaafwi andime–yebo, bana bako, bazyukulu bako, matanga aako, ŋombe zyako alimwi azintu zyoonse nzyojisi. 11 Ndinookupa zyakulya ooko, nkaambo kucili myaka yanzala iili musanu.+ Buyo-buyo yebo abamuŋanda yako muyoocetaala, azintu zyoonse nzyojisi ziyoomana.”’ 12 Nywebo alimwi amwanookwesu Benjamini mwalibonena ameso aanu kuti masimpe ndime ndaambaula andinywe.+ 13 Aboobo amukamwaambile taata mbondilemekwa muno mu Egepita alimwi azintu zyoonse nzyomwabona. Lino amufwambaane mukamulete taata okuno.”

14 Mpoonya wakakumbata* munyina Benjamini akutalika kulila, awalo Benjamini wakatalika kulila kabakumbatene.+ 15 Alimwi wakabamyonta banabokwabo boonse kumwi kalila, kumane banabokwabo bakabandika anguwe.

16 Makani akamvwugwa kuŋanda ya Farao kuti: “Banabokwabo Josefa baboola!” Makani aaya akamubotela Farao ababelesi bakwe. 17 Aboobo Farao wakati kuli Josefa: “Kobaambila banabokwanu kuti, ‘Amucite boobu: Amubikke mikuli yanu ambongolo muunke kunyika ya Kanana, 18 alimwi mukamubweze uso abamumaanda aanu mpoonya mukaboole kuno. Ndiyoomupa zintu zibotu zyamucisi ca Egepita, muyoolya zyakulya zinono* zyamunyika mbotu.’+ 19 Alimwi ndakulailila kuti ubaambile kuti:+ ‘Amucite boobu: Amubweze ŋola+ mucisi ca Egepita kutegwa mukabelesye kunyamwida bana abamakaintu banu alimwi muŋola imwi mukanyamwide uso akuboola kokuno.+ 20 Mutalibiliki kujatikizya zintu nzyomujisi+ nkaambo zibotu zyoonse zyamucisi ca Egepita ziyooba zyanu.’”

21 Bana ba Israyeli bakacita mbweena mbobakalaililwa, alimwi Josefa wakabapa ŋola kweelana amalailile aa Farao, alimwi wakabapa azyakulya zyamulweendo. 22 Umwi aumwi wakamupa cisani cipya comwe, pele Benjamini wakamupa mali aansiliva aali 300 azisani zipya zili musanu.+ 23 Alimwi bausyi wakabatumina zintu eezyi: mbongolo zili 10 zyakanyamwide zintu zibotu zyamu Egepita alimwi ambongolo zizyazi zili 10 zyakanyamwide maila azinkwa alimwi azyakulya zimbi zyabausyi zyamulweendo. 24 Aboobo wakalayana abanabokwabo, eelyo nobakali kuunka wakati kulimbabo: “Mutatondekani minwe munzila.”+

25 Mpoonya bakanyamuka kuzwa mu Egepita, eelyo nokwakainda ciindi bakasika munyika ya Kanana kuli Jakobo usyi. 26 Mpoonya bakamulwiida kuti: “Josefa ucipona, alimwi ngomweendelezi mucisi coonse ca Egepita!”+ Pele walo tiiwakamuzwa moyo, nkaambo tanaakabasyoma pe.+ 27 Nobakali kumulwiida makani woonse ngaakabaambila Josefa alimwi naakabona aŋola zyoonse nzyaakatuma Josefa kuti zimubweze, moyo wa Jakobo wakabukuluka. 28 Mpoonya Israyeli wakati: “Mbubo lino ndasyoma! Josefa mwanaangu ucipona! Ndeelede kuunka kuyoomubona kanditanafwa!”+

46 Aboobo Israyeli wakabweza mukwasyi wakwe azintu zyakwe zyoonse nzyaakajisi akuunka. Naakasika ku Beere-seba,+ wakatuula zipaizyo kuli Leza wausyi, Izaka.+ 2 Kumane, imasiku Leza wakaita Israyeli mucilengaano kuti: “Jakobo, Jakobo!” Eelyo walo wakati: “Ndime aano mwami!” 3 Mpoonya wakati: “Ndime Leza mwini-mwini, Leza wauso.+ Utayoowi kuunka ku Egepita, nkaambo okuya ndiyookupa kuti ube musyobo mupati.+ 4 Mebo lwangu ndiyakuunka ayebo ku Egepita, alimwi mebo lwangu ndiyookupilusya kuzwa nkuko,+ alimwi Josefa nguuyoojala meso aako waakufwa.”+

5 Kumane Jakobo wakazwa ku Beere-seba, eelyo bana ba Israyeli bakamulonzya Jakobo usyi, bana babo abamakaintu babo muŋola nzyaakabatumina Farao kuti zikababweze. 6 Bakabwezelezya matanga aabo azintu zyabo, eezyo nzyobakaba azyalo kabali munyika ya Kanana. Mpoonya bakasika mu Egepita, Jakobo alunyungu lwakwe loonse ndwaakali limwi. 7 Wakaletelezya abana bakwe basankwa abasimbi alimwi abazyukulu bakwe mu Egepita–lunyungu lwakwe loonse.

8 Lino ngaaya mazina aabana ba Israyeli ibakanjila mu Egepita,+ nkokuti Jakobo abana bakwe basankwa: Mwana wa Jakobo musankwa, imutaanzi kuzyalwa wakali Rubeni.+

9 Bana ba Rubeni bakali ba Hanoki, Palu, Hezironi a Karimi.+

10 Bana ba Simeoni+ bakali ba Jemueli, Jamini, Ohadi, Jakini, Zohari alimwi a Saulu+ imwana musankwa wamukaintu muna Kanana.

11 Bana ba Levi+ bakali ba Gerisoni, Kohati a Merari.+

12 Bana ba Juda+ bakali ba Ere, Onani, Sela,+ Perezi+ a Zera.+ Nokuba boobo, Ere a Onani bakafwa munyika ya Kanana.+

Bana ba Perezi bakali ba Hezironi a Hamuli.+

13 Bana ba Isakara bakali ba Tola, Puva, Jobi a Simironi.+

14 Bana ba Zebuloni+ bakali ba Seredi, Eloni a Jaleeli.+

15 Aaba mbabana Leya mbaakazyalila Jakobo ku Padani-aramu, kubikkilizya amwanaakwe musimbi Dina.+ Bana bakwe basankwa abasimbi boonse antoomwe bakali 33.

16 Bana ba Gadi+ bakali ba Zifioni, Hagi, Suni, Eziboni, Eri, Arodi a Areli.+

17 Bana ba Aseri+ bakali ba Yimuna, Isiva, Jisivi, a Beriya, mpoonya Sera wakali mucizyi wabo.

Bana ba Beriya bakali ba Heberi a Malikieli.+

18 Aaba mbabana ba Zilipa,+ ooyo Labani ngwaakapa kumwanaakwe musimbi Leya. Zilipa wakazyalila Jakobo bana aaba: boonse antoomwe bakali 16.

19 Bana ba Rakele, imukaintu wa Jakobo, bakali ba Josefa+ a Benjamini.+

20 Mucisi ca Egepita Josefa wakazyala Manase+ a Efraimu,+ aabo Asenati+ imwana musimbi wa Potifera imupaizi waku Oni* mbaakamuzyalila.

21 Bana ba Benjamini+ bakali ba Bela, Bekeri, Asibeli, Gera,+ Naamani, Ehi, Rosi, Mupimu, Hupimu+ a Aridi.+

22 Aaba mbabana ba Rakele mbaakazyalila Jakobo: boonse antoomwe bakali 14.

23 Mwana* wa Dani+ wakali Husimu.+

24 Bana ba Nafutali+ bakali ba Jazieli, Guni, Jezeri a Silemu.+

25 Aaba mbabana ba Biliha, ooyo Labani ngwaakapa kumwanaakwe musimbi Rakele. Biliha wakazyalila Jakobo bana aaba: boonse antoomwe bakali ciloba.

26 Bantu boonse ibalunyungu lwa Jakobo mbaakaunka limwi ku Egepita, kutabalilizya abamakaintu babana ba Jakobo, bakali 66.+ 27 Bana ba Josefa mbaakazyalila mu Egepita bakali bobilo. Bantu boonse bamuŋanda ya Jakobo ibakaboola mu Egepita bakali 70.+

28 Mpoonya Jakobo wakatuma Juda+ kuti asolole kuyakwaambila Josefa kuti wakali munzila kuya ku Goseni. Nobakaboola munyika ya Goseni,+ 29 Josefa wakabamba nkalaki akuunka kuyoomucinga Israyeli usyi ku Goseni. Lino nibakayaana, wakamukumbata* akulila kwaciindi cili mbocibede. 30 Kumane Israyeli wakaambila Josefa kuti: “Lino inga ndafwa; nkaambo ndakubona alimwi ndazyiba kuti ucipona.”

31 Mpoonya Josefa wakati kubanabokwabo akubantu bamuŋanda yausyi: “Amuleke nduunke ndikaambile Farao+ kuti, ‘Banabokwesu abamuŋanda yataata ibakali munyika ya Kanana baboola kuno kulindime.+ 32 Baalumi aaba mbeembezi,+ balavwuba banyama+ alimwi baletelezya amatanga aabo aambelele aŋombe azintu zyoonse nzyobajisi.’+ 33 Amwiita Farao akumubuzya kuti, ‘Ino mulimo nzi ngomuzyi?’ 34 mweelede kwiingula kuti, ‘Tobabelesi bako twali kuvwuba banyama kuzwa kubwana kusikila sunu, mbubonya mbuli bamatata,’+ kutegwa mukkale munyika ya Goseni,+ nkaambo kufwumbwa mweembezi wambelele ncisesemyo kubana Egepita.”+

47 Aboobo Josefa wakaunka kuyakwaambila Farao kuti:+ “Bataata abanabokwesu baboola kuzwa kunyika ya Kanana ambelele, mpongo, ŋombe azintu zyoonse nzyobajisi, eelyo bali munyika ya Goseni.”+ 2 Wakabweza banabokwabo bosanwe akubatola kuli Farao kutegwa ababone.+

3 Mpoonya Farao wakati kubanabokwabo Josefa: “Ino mulimo nzi ngomuzyi?” Bakaingula Farao kuti: “Tobabelesi bako tuli beembezi bambelele mbubonya mbuli bamatata.”+ 4 Kumane bakati kuli Farao: “Twaboola kuzookkala mbuli beenzu mucisi+ ecino nkaambo munyika ya Kanana tamucikwe macelelo aabutanga bwesu tobabelesi bako akaambo kakuti kuli nzala mpati.+ Aboobo tobabelesi bako twalomba kuti tukkale munyika ya Goseni.”+ 5 Naakamvwa boobo, Farao wakati kuli Josefa: “Uso alimwi abanabokwanu baboola kulinduwe. 6 Cisi ca Egepita cili mumaanza aako. Kopa uso abanabokwanu nyika mbotu kuti bakkale.+ Abakkale munyika ya Goseni alimwi kuti kakuli baalumi bankutwe mbozyi akati kabo, ubabikke kulanganya matanga aangu.”

7 Mpoonya Josefa wakaleta Jakobo usyi akumutola kuli Farao kuti amubone, eelyo Jakobo wakalongezya Farao. 8 Lino Farao wakabuzya Jakobo kuti: “Ino uli amyaka yongaye?” 9 Aboobo Jakobo wakaingula Farao kuti: “Imyaka yakwiingaila kwangu* ili 130. Myaka eeyi yabuumi bwangu yali misyoonto alimwi iizwide mapenzi,+ alimwi tiili minji mbuli myaka njobakapona bamatata mukwiingaila kwabo.”*+ 10 Kumane Jakobo wakalongezya Farao akuzwa kubusyu bwakwe.

11 Aboobo Josefa wakakkazika usyi abanabokwabo mucisi ca Egepita, alimwi wakabapa caabilo munyika mbotu ya Ramese,+ mbubonya Farao mbwaakalailila. 12 Alimwi Josefa wakazumanana kutumina cakulya* kuli usyi akubanabokwabo alimwi akuli boonse bamuŋanda yausyi kweelana amweelwe wabana babo.

13 Lino kwakanyina cakulya* munyika yoonse, nkaambo nzala yakali mpati kapati, alimwi bantu bamucisi ca Egepita amunyika ya Kanana bakagonkelwa akaambo kanzala.+ 14 Josefa wakali kuyobolola mali oonse aamaila ngobakali kuula bantu aakali kujanika mucisi ca Egepita amunyika ya Kanana,+ alimwi Josefa wakazumanana kuleta mali aayo muŋanda ya Farao. 15 Mukuya kwaciindi mali aakali mucisi ca Egepita amunyika ya Kanana akamana, eelyo boonse bana Egepita bakatalika kuboola kuli Josefa akumwaambila kuti: “Kotupa cakulya! Ino nkaambo nzi ncotweelede kufwa kolangilila, nkaambo mali atumanina?” 16 Mpoonya Josefa wakati: “Ikuti naa mali amumanina, kamuleta banyama banu bavwubwa, eelyo ndilamupa cakulya, ikucincanya abanyama banu bavwubwa.” 17 Aboobo bakatalika kuleta banyama babo bavwubwa kuli Josefa, eelyo Josefa wakali kubapa cakulya ikucincanya amabbiza aabo, imbelele, mpongo, ŋombe ambongolo, wakali kubapa cakulya ikucincanya abanyama bavwubwa babo boonse mumwaka ooyo.

18 Mwaka ooyo nowakasika kumamanino, bakatalika kuboola kulinguwe mwaka wakatobela akumwaambila kuti: “Tatukonzyi kukusisa simaleleesu kuti mali alimwi abanyama besu bavwubwa twakazipa zyoonse kulinduwe. Taakwe casyaala ncotukonzya kukupa pe simaleleesu, ccita buyo mibili yesu anyika yesu. 19 Ino nkaambo nzi ncotutiifwe kolangilila, akuti myuunda yesu yoone? Kotuula swebo anyika yesu, utucincanye acakulya, alimwi tuyooba bazike ba Farao anyika yesu iyooba yakwe. Kotupa mbuto kutegwa katupona muciindi cakuti tufwe alimwi akuti myuunda yesu itaoni.” 20 Mpoonya Josefa wakaulila Farao nyika yoonse yabana Egepita nkaambo muna Egepita aumwi wakasambala muunda wakwe, nkaambo nzala yakali mpati kapati; nyika yoonse yakaba ya Farao.

21 Mpoonya wakabalonzya bantu wabatola mumadolopo, kuzwa kumagolelo amwi aacilawo ca Egepita kusikila kumagolelo aambi.+ 22 Ilikke nyika yabapaizi nenyika njaatakaula,+ akaambo kakuti cakulya cabapaizi cakali kuzwa kuli Farao alimwi bakali kulya cakulya ncaakali kubapa Farao. Nkakaambo kaako ncobatakaisambalila nyika yabo. 23 Mpoonya Josefa wakaambila bantu kuti: “Amubone, sunu ndamuula nywebo anyika yanu kuti mube bantu ba Farao. Njeeyi mbuto musyange mumyuunda yanu. 24 Eelyo mwaakutebula, mweelede kupa cipaanzi casanu kuli Farao,+ pele zipaanzi zyone ziyooba zyanu kuti zikabe mbuto yakusyanga mumyuunda alimwi acakulya canu abaabo bamumaanda aanu alimwi abana banu.” 25 Aboobo bakati: “Watuvwuna.+ Watufwida luzyalo simaleleesu, aboobo tulaba bazike ba Farao.”+ 26 Mpoonya Josefa wakabamba mulawo, uucitobelwa kusikila sunu mucisi coonse ca Egepita, wakuti cipaanzi casanu ncica Farao. Ilikke nyika yabapaizi njenjiyo yatakaba ya Farao.+

27 Bana Israyeli bakazumanana kukkala mucisi ca Egepita, mu Goseni,+ alimwi bakakkalikila munyika eeyo akuzyalana mane bakavwula kapati.+ 28 Jakobo wakazumanana kukkala mucisi ca Egepita myaka iili 17, aboobo myaka yabuumi bwa Jakobo yakakkwana 147.+

29 Lino ciindi cakuti Israyeli afwe cakaswena afwaafwi,+ aboobo wakaita mwanaakwe Josefa akumwaambila kuti: “Lino ikuti naa ndajana luzyalo mumeso aako, ndalomba ubikke janza lyako kunsi aacibelo cangu akukonka, akutondezya luyando lutamani alimwi akusyomeka kulindime. Ndalomba kuti utakandizikkili mu Egepita.+ 30 Ndaakufwa, ukandibweze kuzwa mu Egepita akuyoondizikka mucuumbwe cabamatata.”+ Mpoonya wakati: “Ndiyoocita mbubonya mbomwaamba.” 31 Mpoonya wakati: “Konka kulindime.” Aboobo wakakonka kulinguwe.+ Kumane Israyeli wakakotama kumutwe wabulo bwakwe.+

48 Musyule lyazintu eezyi, Josefa wakaambilwa kuti: “Bona, nguzu zyauso ziyaabumana.” Amvwe boobo wakatolelezya abana bakwe basankwa bobilo, Manase a Efraimu kuyoobona Jakobo.+ 2 Mpoonya Jakobo wakaambilwa kuti: “Ngooyu mwanaako Josefa waboola kulinduwe.” Aboobo Israyeli wakaliyumya, wakabuka akukkala abulo bwakwe. 3 Eelyo Jakobo wakaambila Josefa kuti:

“Leza Singuzuzyoonse wakalibonya kulindime ku Luzi munyika ya Kanana alimwi wakandilongezya.+ 4 Eelyo wakati kulindime, ‘Ndiyoopa kuti uzyale bana banji, akukuvwuzya akupa kuti lunyungu lwako lukabe makamu,+ eelyo ndiyoopa lunyungu lwako luboola nyika eeyi kuti cibe cikono citamani.’+ 5 Lino bana bako basankwa bobilo mbookazyala mucisi ca Egepita kanditanaboola kulinduwe mu Egepita mbibangu.+ Efraimu a Manase bayooba bangu mbubonya mbuli Rubeni a Simeoni mbobali bangu.+ 6 Pele bana mboyoozyala kuzwa aali baaba bayooba bako. Bayakwiitwa zina lyabanabokwabo mulukono lwabo.+ 7 Pele mebo, nindakali kuzwa ku Padani, Rakele wakandifwida+ munyika ya Kanana kakucili musinzo mulamfwu kuti tusike ku Efrata.+ Aboobo ndakamuzikka ooko katucili munzila kuya ku Efrata, nkokuti Betelehemu.”+

8 Mpoonya Israyeli wakabona bana ba Josefa, eelyo wakabuzya kuti: “Ino aaba mbaani?” 9 Kumane Josefa wakati kuli usyi: “Aaba mbana bangu Leza mbaakandipa mubusena buno.”+ Mpoonya wakati: “Balete kulindime kutegwa ndibalongezye.”+ 10 Lino meso aa Israyeli akali kuyaabubaya akaambo kakucembaala, aboobo tanaakali kubona. Aboobo Josefa wakabatola afwaafwi anguwe, eelyo wakabamyonta akubakumbata. 11 Mpoonya Israyeli wakati kuli Josefa: “Tiindakali kuyeeya kuti ndiyoobubona busyu bwako,+ pele Leza wandipa kuti ndibabone abana bako.” 12 Kumane Josefa wakabagwisya kumazwi aa Israyeli, eelyo wakakotama kalangide ansi.

13 Lino Josefa wakababweza boonse bobilo, Efraimu+ kujanza lyakwe lyalulyo akumubikka kulumwensyi lwa Israyeli, eelyo Manase+ kujanza lyakwe lyalumwensyi akumubikka kululyo lwa Israyeli, mpoonya wakabatola afwaafwi anguwe. 14 Nokuba boobo, Israyeli wakabikka janza lyakwe lyalulyo amutwe wa Efraimu nokuba kuti ngowakali musyoonto, eelyo wakabikka janza lyakwe lyalumwensyi amutwe wa Manase. Wakaabikka oobu acaali maanza aakwe, nokuba kuti Manase ngowakali mutaanzi kuzyalwa.+ 15 Mpoonya wakalongezya Josefa akwaamba kuti:+

“Leza mwini-mwini ooyo bamatata, Abrahamu a Izaka, ngobakali kweenda limwi,+

Leza mwini-mwini iwali kundeembela buumi bwangu boonse kusikila buzuba buno,+

16 Mungelo iwali kundivwuna kuzwa mumapenzi,+ abalongezye balombe aaba.+

Izina lyangu libe alimbabo, azina lyabamatata, Abrahamu a Izaka,

Abavwule babe makamu munyika.”+

17 Josefa naakabona kuti usyi wazumanana kabikkide janza lyakwe lyalulyo amutwe wa Efraimu, wakabijilwa, aboobo wakasola kujata janza lyausyi kutegwa aligwisye amutwe wa Efraimu akulibikka amutwe wa Manase. 18 Josefa wakaambila usyi kuti: “Ikutali boobo taata, nkaambo ooyu ngomutaanzi.+ Amubikke janza lyanu lyalulyo amutwe wakwe.” 19 Pele usyi wakazumanana kukaka ulaamba: “Ndilizyi oobo mwanaangu, ndilizyi oobo. Awalo ooyu uyooba makamu alimwi uyooba mupati. Nokuba boobo, musyoonto wakwe uyooba mupati kwiinda nguwe,+ abana bakwe bayoovwula kapati akuba misyobo minji.”+ 20 Aboobo wakazumanana kubalongezya buzuba oobo+ kati:

“Bana Israyeli bayoobelesya mazina aanu nobalongezyanya kabati,

‘Leza amucite kuba mbuli Efraimu a Manase.’”

Aboobo wakazumanana kabikkide Efraimu kumbele lya Manase.

21 Kumane Israyeli wakaambila Josefa kuti: “Bona, mebo ndilaafwaafwi kufwa,+ pele masimpe Leza unooli andinywe alimwi uyoomupilusya kunyika yabamauso.+ 22 Lino mebo ndakupa caabilo canyika acimwi kwiinda banabokwanu, nyika eeyo njindakabweza kubana Amori apanga lyangu abuta.”

49 Kumane Jakobo wakaita bana bakwe basankwa akubaambila kuti: “Amulibunge-bunge antoomwe kutegwa ndimwaambile ciyoomucitikila kumazuba aakumamanino. 2 Amubungane akuswiilila nywebo nobana ba Jakobo, mumuswiilile Israyeli uso.

3 “Rubeni,+ ndonduwe mwanaangu mutaanzi kuzyalwa,+ nguzu zyangu amatalikilo aanguzu zyaluzyalo lwangu, wakali kubainda boonse mubulemu alimwi wakali kubainda boonse munguzu. 4 Akaambo kakutalijata mbuli maanzi aapaya, tokazwidilili nkaambo wakaunka kubulo bwauso.+ Aciindi ciya wakasofwaazya bulo bwangu. Masimpe wakaunka alimbubo!

5 “Simeoni a Levi mbanabunyina.+ Babelesya mapanga aabo kulwana akujaya.+ 6 Nditanjili munkamu yabo. Bulemu* bwangu butabi nobuswaangana ambunga yabo, nkaambo mubukali bwabo bakajaya bantu,+ alimwi akaambo kakulikondelezya kwabo, bakakosaula milambi yabapoho. 7 Abusinganizyigwe bukali bwabo, nkaambo mbwalunya,+ akunyema kwabo nkaambo nkubi. Andibamwaisye munyika ya Jakobo alimwi andibamwaisye mu Israyeli.+

8 “Pele yebo Juda,+ banabokwanu bayookutembaula.+ Janza lyako liyoojata nsingo yabasinkondonyoko.+ Bana bauso bayookotama kumbele lyako.+ 9 Juda mwana wasyuumbwa.+ Mwanaangu uyoopiluka kuzwa kooko nkoyoojaila munyama. Walandabala akulyoolola mbuli syuumbwa, alimwi mbuli syuumbwa, ino nguni uukonzya kumubusya? 10 Nkoli yabwami taikazwi kuli Juda,+ nuuba musako wamusololi akati kazituta zyakwe, kusikila Silo* akaboole,+ alimwi bantu boonse bayoomvwida nguwe.+ 11 Kaangilide mbongolo yakwe kumusaansa alimwi amwana wambongolo kumusaansa mubotu, uyoowasya zisani zyakwe muwaini amumisaansa iisubila pyu mbuli bulowa. 12 Meso aakwe alasalala pyu akaambo kawaini, alimwi meno aakwe alatuba buu akaambo kamukupa.

13 “Zebuloni+ uyookkala kunkomwe yalwizi, kunkomwe ooko mato nkwaakkala kaangilidwe,+ munyinza wakwe unooya kulubazu lwaku Sidoni.+

14 “Isakara+ nimbongolo njumu kumilimo, iilala akati kamikuli yayo yobilo. 15 Alimwi uyoobona kuti busena bwakulyookezyela mbubotu akuti nyika ilabotezya. Uyakooka gwezyo lyakwe kutegwa anyamune mikuli akuzumina milimo yacibbalo.

16 “Dani+ uyoobeteka bantu bakwe mbuli umwi wamisyobo ya Israyeli.+ 17 Dani abe nzoka iili mumbali aanzila, nzoka iijisi meja iili mumbali aakazila, iiluma nsumba zyabbiza kutegwa ooyo uutantide alindilyo asandamuke.+ 18 Ndiyoolindila lufwutuko kuzwa kulinduwe, O Jehova.

19 “Gadi,+ zigwebenga zisaala ziyoomusaala, pele walo uyoozisaala kutusindi twazyo.+

20 “Cakulya ca Aseri+ ciyoovwula, alimwi uyoopa cakulya ceelede mwami.+

21 “Nafutali+ ninsya iilunduka cakwaanguluka. Alimwi waambaula majwi aakkomanisya.+

22 “Josefa+ mutabi wacisamu cizyala micelo, cisamu cizyala micelo icili mumbali aakasensa kamaanzi, mitabi yaco ilatandabala abwaanda. 23 Pele basimata bakazumanana kumupenzya, kumufwusa mivwi akumusulaika kapati.+ 24 Pele buta bwakwe bwakaliimvwi nji,+ amaanza aakwe akajisi nguzu alimwi akalaangulukide.+ Wakazwa mumaanza aa Leza singuzu wa Jakobo, mweembezi, ibbwe lya Israyeli. 25 Josefa uzwa kuli Leza wauso, alimwi Leza uyookugwasya, alimwi uli aa Singuzuzyoonse, eelyo Leza uyookulongezya azilongezyo zizwa kujulu, azilongezyo zyamumaanzi aakunsi aanyika+ akukulongezya kuti uzyale bana banji akuba azivwubwa zinji. 26 Zilongezyo zyauso ziyakwiinda azilongezyo zyamumalundu aatamani azintu zyeebeka zyamalundu aateeli.+ Ziyoozumanana kuba amutwe wa Josefa, atala amutwe wayooyo uusalidwe kuzwa akati kabanabokwabo.+

27 “Benjamini+ uyoozumanana kuzazaula mbuli umpe.+ Mafwumofwumo uyoolya munyama ngwaajata, eelyo kumangolezya uyakwaabanya nzyaajaya.”+

28 Eeyi yoonse misyobo iili 12 ya Israyeli, alimwi aaya ngamajwi usyi ngaakabaambila naakali kubalongezya. Umwi aumwi wakamupa cilongezyo cimweelede.+

29 Kuzwa waawo wakabapa malailile aaya ulaamba: “Ndilafwa akuzikkwa mbubonya bwakazikkwa bamasyaanene.+ Mukandizikke antoomwe abamatata mumpangala iili mumuunda wa Efroni muna Heti,+ 30 impangala iili mumuunda wa Makipela kumbele lya Mamure munyika ya Kanana, imuunda Abrahamu ngwaakaula kuli Efroni muna Heti kuti bube busena bwakuzikkila. 31 Okuya nkobakazikkila Abrahamu amukaintu wakwe Sara.+ Nkukonya ooko nkobakazikkila Izaka+ amukaintu wakwe Rebeka, alimwi andime nkondakazikkila Leya. 32 Muunda ampangala iili mumo zyakaulwa kubana ba Heti.”+

33 Aboobo Jakobo wakamanizya kupa malailile aaya kubana bakwe. Kumane wakabikka maulu aakwe abulo akufwa, eelyo wakazikkwa mbubonya bwakazikkwa bamasyaanene bakwe.+

50 Mpoonya Josefa wakakumbata usyi,+ walila akumumyonta. 2 Kuzwa waawo Josefa wakalailila babelesi bakwe ibasilisi kuti mubili wausyi baunanike musamu kutegwa utaboli.+ Aboobo basilisi bakaubamba mubili wa Israyeli, 3 eelyo bakatola mazuba aali 40 aakkwene, nkaambo oobu mbobulamfwu bwaciindi cikkwene cakunanika mubili musamu uupa kuti utaboli, aboobo bana Egepita bakazumanana kumulila mazuba aali 70.

4 Lino mazuba aakumulila naakamana, Josefa wakaambila bamunkuta* ya Farao kuti: “Ikuti naa ndajana luzyalo mumeso aanu, amundaambilile kuli Farao kuti: 5 ‘Taata wakandipa kukonka,+ wakati: “Bona, mebo ndilaafwaafwi kufwa.+ Ukandizikke mubusena bwangu+ bwakuzikkila mbondakabamba munyika ya Kanana.”+ Ndalomba kuti mundizumizye nduunke kuyoozikka taata, ndaakumana ndiyoopiluka.’” 6 Farao wakaingula kuti: “Koya ukazikke uso mbubonya mbwaakakukonkezya.”+

7 Aboobo Josefa wakaunka kuyoozikka usyi, abalo babelesi ba Farao boonse bakaunka anguwe, bapati+ bamunkuta yakwe abapati boonse bamucisi ca Egepita, 8 abamuŋanda ya Josefa boonse, banabokwabo abamuŋanda yausyi.+ Munyika ya Goseni bakasiya buyo bana babo baniini, mbelele aŋombe zyabo. 9 Wakaunka ankalaki+ abasimabbiza, eelyo nkamu yakali mpati kapati. 10 Mpoonya bakasika kulubuwa lwakuumina maila lwa Atadi, iluli mucilawo ca Jordano, eelyo ooko bakalila kapati, alimwi wakabalila bausyi mazuba aali ciloba. 11 Ibantu bakkala munyika eeyo, bana Kanana, bakababona kabalila kulubuwa lwakuumina maila lwa Atadi, eelyo bakakankamuka kuti: “Eelo kaka ooku nkulila kupati kwabana Egepita!” Nkakaambo kaako busena oobu ibuli mucilawo ca Jordano ncobwakaulikilwa kuti Abeli-mizraimu.*

12 Aboobo bana bakwe bakamucitila mbubonya mbwaakabalailila.+ 13 Bana bakwe bakamubweza akumutola kunyika ya Kanana akuyoomuzikka mumpangala yamumuunda wa Makipela, muunda uuli kumbele lya Mamure ooyo Abrahamu ngwaakaula kuli Efroni muna Heti kuti bube busena bwakuzikkila.+ 14 Naakamana kuzikka usyi, Josefa wakapiluka ku Egepita antoomwe abanabokwabo alimwi abaabo boonse mbaakaunkide limwi kuyoozikka usyi.

15 Banabokwabo Josefa nibakabona kuti usyi wafwa, bakati: “Ndiza Josefa wakatubikkilila alimwi ulatucitila bubi boonse mbotwakamucitila.”+ 16 Aboobo bakatumya mulomo kuli Josefa wakuti: “Uso katanafwa wakalailila kuti: 17 ‘Mboobu mbomweelede kumwaambila Josefa: “Ndakulomba kaka ubalekelele mulandu wabo banabokwanu acibi ncobakacita nobakakuletela mapenzi aali boobu.”’ Lino kaka kobalekelela mulandu wabo babelesi ba Leza wauso.” Mpoonya Josefa wakalila nobakamwaambila majwi aaya. 18 Kumane banabokwabo abalo bakaboola akuwida ansi kumbele lyakwe akwaamba kuti: “Twalileta kulinduwe mbuli bazike bako!”+ 19 Mpoonya Josefa wakati kulimbabo: “Mutayoowi pe. Sena mebo ndili mubusena bwa Leza? 20 Nokuba kuti mwakakanzide kundicitila cibi,+ Leza wakayanda kuti cibe cintu cibotu alimwi akufwutula maumi aabantu banji, mbubonya mbwacita asunu.+ 21 Aboobo lino mutayoowi. Ndiyoozumanana kumutumina cakulya nywebo abana banu.”+ Aboobo wakabaumbulizya akubayumya-yumya.

22 Josefa wakazumanana kukkala mu Egepita, walo abamuŋanda yausyi, alimwi Josefa wakapona myaka iili 110. 23 Josefa wakabona bana ba Efraimu bazyalani lyatatu,+ abana ba Makiri+ imwana wa Manase. Josefa wakali kubalela mbuli bana bakwe. 24 Nokwakainda ciindi Josefa wakaambila banabokwabo kuti: “Mebo ndilaafwaafwi kufwa, pele masimpe Leza uyoomulanganya,+ alimwi ncobeni uyoomugwisya mucisi eeci akumutola kunyika eeyo njaakakonkezya kuli Abrahamu, Izaka a Jakobo.”+ 25 Mpoonya Josefa wakakonkezya bana Israyeli, wakati: “Masimpe Leza uyoomulanganya. Mweelede kuyakwaabweza mafwuwa aangu kuzwa mucisi ecino.”+ 26 Kumane Josefa wakafwa kali amyaka iili 110, eelyo mubili wakwe bakaunanika musamu kutegwa utaboli+ mpoonya bakaubikka mubbokesi mu Egepita.

Naa “nguzu zya Leza.”

Naa “weendelezya.”

Naa “banyama beenda,” kulibonya kuti babikkilizya banyama balaamaamba alimwi abanyama bamisyobo iimbi.

Ibbala lya Chihebrayo ilyasandululwa kuti “wakalenga” mukapango aaka liliindene abbala lyakuti “wakalenga” ilyakabelesyegwa mukapango 1, 21, 27 a 2:3 alimwi lyaamba “kupanga” naa “kucita.”

Aawa mpolitalikila kujanika izina lya Leza limugeme, יהוה (YHWH). Amubone Makani Aayungizyidwe A4.

Bulimbo ibwaambwa aawa mamina aazisamu zimwi aanunkilila.

Naa “Tigrisi.”

Mabala aamba “Mwaalumi” a “Mukaintu” alikozyenye mu Chihebrayo. “Mwaalumi” wiitwa kuti, ʼishʹ; “Mukaintu” wiitwa kuti, ʼishshahʹ.

Naa “akuzumanana kukkala.”

Naa “lusulo.”

Naa “Uyakuuma; Uyakuucisa.”

Naa “uyoomucisa; uyoomupwayaula.”

Nkokwaamba kuti “Muntu; Bantu.”

Nkokwaamba kuti “Muumi.”

Mu Chihebrayo, “busyu bwakwe bwakawa.”

Naa “sena takukabi kusekelela?”

Mu Chihebrayo, “nguzu.”

Naa “munyika ya Nodi.”

Nkokwaamba kuti “Kusalwa; Kubikkwa.”

Naa “bantu bakatalika kusampaula zina lya Jehova.”

Naa “Adamu.”

Ambweni zina eeli lyaamba “Kulyookezya; Kuumbulizya.”

Aaya maambilambali mu Chihebrayo aamba bana ba Leza bangelo.

Ambweni caamba “Bantu Bausya,” nkokuti, aabo bausya beenzinyina. Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Mu Chihebrayo, “abantu bazyalani lyakwe.”

Kakokola komwe kakaleelene amasentimita aali 44.5. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Naa “muuya wabuumi.”

Naa ambweni, “zilumi zili ciloba azizyazi zili ciloba zyabanyama basalala.”

Naa ambweni, “zilumi zili ciloba azizyazi zili ciloba zyabayuni bauluka.”

Bana Israyeli nobakalonga kuzwa mu Egepita, Jehova wakabapa kkalenda iisetekene, aboobo mwezi ooyu wakaba mwezi walusele mukkalenda eeyo, iwiitwa kuti Bulu naa Buli. Amubone Makani Aayungizyidwe B15

Naa “muuya wabuumi.”

Kakokola komwe kakaleelene amasentimita aali 44.5. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Naa “muuya wabuumi.”

Naa “aakulyata.”

Naa “zyapegwa kuti muzyeendelezye.”

Naa “zintu zipona.”

Naa ambweni, “alimwi imupati wa Jafeti.”

Nkokwaamba kuti “Kwaandaana.”

Mu Chihebrayo, “wakaseluka.”

Nkokwaamba kuti “Kunyongana.”

Naa “kuyookkala ooko kali mweenzu.”

Kulibonya kuti bbala eeli lyakuti “aaba” lyaamba bami baambidwe mukapango 1.

Naa “Cibanda.”

Nkokuti, Lwizi Lutajisi Buumi.

Naa “Cibanda.”

Naa “Cibanda.”

Naa “kukkala mumatente.”

Mu Chihebrayo, “munyina.”

Naa “Cibanda.”

Mu Chihebrayo, “mwana musankwa.”

Mu Chihebrayo, “ooyo uuyoozwa mulinduwe.”

Nkokwaamba kuti “Leza Ulaswiilila.”

Nkokwaamba kuti “Mugoti wa Yooyo Muumi Uundibona.”

Nkokwaamba kuti “Taata Ulisumpukide.”

Nkokwaamba kuti “Usyi wa Makamu; Usyi wa Banji.”

Ambweni lyaamba kuti “Mazwanga.”

Nkokwaamba kuti “Namalelo.”

Nkokwaamba kuti “Kuseka.”

Abrahamu wakaambaula amungelo ooyo Jehova ngwaakatumide, mbuli kuti wakali kwaambaula a Jehova cacigaminina.

Mu Chihebrayo, “zisuwo zyotatwe.” Zyoonse antoomwe zyakali kulema makkilogilamu aali 10. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Mu Chihebrayo, “Cilengwa cabamakaintu cakalilekede kale kuli Sara.”

Naa “ayoolijanina cilongezyo.”

Naa “mulukwabililo.” Mu Chihebrayo, “mucimvwule.”

Naa “luyando lutamani.”

Nkokwaamba kuti “Kuceya.”

Naa “kukkala mbuli mweenzu.”

Naa “baluleme.”

Mu Chihebrayo, “Bona, ncivwumbyo cameso aako.”

Naa ambweni, “uyoondiseka.”

Mu Chihebrayo, “Koswiilila jwi lyakwe.”

Ambweni kwaamba kuti “Mugoti wa Cikonke” naa “Mugoti wa Ciloba.”

Naa “wakakkala mbuli mweenzu.”

Mu Chihebrayo, “mazuba manji.”

Naa “acipeni cakujaisya banyama.”

Naa “cipeni cakujaisya banyama.”

Nkokwaamba kuti “Jehova Uyoopa; Jehova Uyoobona Kuti Wapa Ciyandika.”

Naa “minzi.”

Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Naa ambweni, “silutwe mupati.”

Syekeli lyomwe lyakali kulema magilamu aali 11.4. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Syekeli lyomwe lyakali kulema magilamu aali 11.4. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Kuboneka kuti eeyi yakali nzila yakusinizya cikonke.

Syekeli lyomwe lyakali kulema magilamu aali 11.4. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Syekeli lyomwe lyakali kulema magilamu aali 11.4. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Ambweni ngu Labani waambwa aawa.

Mu Chihebrayo, “nduunke kujanza lyakululyo naa lyakulumwensyi.”

Naa “tatukonzyi kukwaambila cibi naa cibotu.”

Nkokuti, sikumulela ooyo lino iwakali kubeleka mbuli mubelesi.

Naa “ukabe banyina bazyuulu zyamyaanda.””

Naa “minzi.”

Naa “aminzi yabo iiyakilidwe bwaanda.”

Naa ambweni, “Bakakkala cankazi abanabokwabo boonse.”

Nkokwaamba kuti “Ujisi Boya.”

Nkokwaamba kuti “Ooyo Uujatilide Kasindi; Uubweza Busena bwa Mweenzinyina.”

Naa “ndafwa nzala.”

Nkokwaamba kuti “Kusubila.”

Naa “kakumbete.”

Naa “mukalonga.”

Naa “mukalonga.”

Nkokwaamba kuti “Mazwanga.”

Nkokwaamba kuti “Kutamikizya.”

Nkokwaamba kuti “Masena Mapati.”

Nkokwaamba kuti “Ooyo Uujatilide Kasindi; Uubweza Busena bwa Mweenzinyina.”

Naa “iyoolijanina cilongezyo.”

Nkokwaamba kuti “Ŋanda ya Leza.”

Mu Chihebrayo, “munyina.”

Naa “wamukowa mwini-mwini.”

Mu Chihebrayo, “mwanookwesu.”

Mu Chihebrayo, “wakali kusulwa.”

Mu Chihebrayo, “wakajalula izyalilo lyakwe.”

Nkokwaamba kuti “Amubone, Mwana Musankwa!”

Nkokwaamba kuti “Kumvwugwa.”

Nkokwaamba kuti “Lukamantano; Kuswaanganya.”

Nkokwaamba kuti “Kutembaulwa; Cintu Citembaulwa.”

Mu Chihebrayo, “azyalile amazwi aangu.”

Nkokwaamba kuti “Mubetesi.”

Nkokwaamba kuti “Kulwana Kwangu.”

Nkokwaamba kuti “Ncoolwe.”

Nkokwaamba kuti “Kukkomana; Lukkomano.”

Mamandirake yakali micelo iyakali kubonwa kuti ilakonzya kugwasya mukaintu kuti amite.

Nkokwaamba kuti “Bulumbu.”

Nkokwaamba kuti “Kulemeka.”

Mu Chihebrayo, “Leza wakamuswiilila akujalula izyalilo lyakwe.”

Ooku nkufwiinsyigwa kwazina lyakuti Josifiya ilyaamba kuti “Ja Ayungizye.”

Naa “kusyomeka.”

Ooyu musyobo wacisamu cizyala maluba aanunkilila.

Naa “baleza bamuŋanda.”

Nkokuti, Mulonga wa Firate.

Naa “bamukowa wakwe.”

Mu Chihebrayo, “bana basankwa.”

Naa “kumwezi.”

Ibbala lya Chiaramu lyaamba “Cilwi ca Mabwe Cabumboni.”

Ibbala lya Chihebrayo lyaamba “Cilwi ca Mabwe Cabumboni.”

Mu Chihebrayo, “bana basankwa.”

Nkokwaamba kuti “Nkambi Zyobilo.”

Mu Chihebrayo, “imuunda.”

Naa “Ndakkala mbuli mweenzu.”

Naa “aakkuti.”

Nkokwaamba kuti “Uuzundana (Uukakatila) a Leza.”

Nkokwaamba kuti “Busyu bwa Leza.”

Naa “Penieli.”

Nkokwaamba kuti “Zivwuka.”

Naa “kuyoobona basimbi.”

Mu Chihebrayo, “uujisi lulomo.”

Naa “Mwandiletela masampu.”

Naa “kusisa.”

Nkokwaamba kuti “Leza Waku Beteli.”

Nkokwaamba kuti “Cisamu Cipati Camalila.”

Nkokwaamba kuti “Mwana wa Mause Aangu.”

Nkokwaamba kuti “Mwana Waku Janza lya Kululyo.”

Naa “kukkala mbuli beenzu.”

Mu Chihebrayo, “mumuunda.”

Naa “kucibanda.”

Naa “mutabikki janza alinguwe.”

Naa “Cikkalilo Cabafwu.” Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Nkokuti, Juda.

Naa “muvwuule wamutempele.” Ambweni kwaamba muntu wakali kucita buvwuule mbuli nzila yakukomba baleza babana Kanana.

Mu Chihebrayo, “mazuba aali mbwaabede.”

Mu Chihebrayo, “mumugoti; mucilindi.”

Mu Chihebrayo, “mumugoti; mucilindi.”

Kuboneka kuti eeli ndibbala lyaamba bulemu ibweelede kutondezyegwa.

Mu Chihebrayo, “kunyamuna janza lyakwe naa kuulu kwakwe.”

Nkokuti, Heliopolisi.

Nkokuti, Heliopolisi.

Nkokwaamba kuti “Ooyo Uupa Kuluba.”

Nkokwaamba kuti “Wandiyungizizya.”

Naa “Cikkalilo Cabafwu.” Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Naa “Cikkalilo Cabafwu.” Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Naa “Cikkalilo Cabafwu.” Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Mu Chihebrayo, “mbuli usyi.”

Mu Chihebrayo, “wakawida ansingo ya.”

Naa “zyamafwuta.”

Nkokuti, Heliopolisi.

Mu Chihebrayo, “Bana.”

Mu Chihebrayo, “wakawida ansingo yakwe.”

Naa “yakukkala mbuli mweenzu.”

Naa “mukukkala kwabo mbuli beenzu.”

Mu Chihebrayo, “cinkwa.”

Mu Chihebrayo, “cinkwa.”

Naa ambweni, “Bube.”

Nkokwaamba kuti “Mukamwini.”

Naa “bamuŋanda.”

Nkokwaamba kuti “Kulila Kwabana Egepita.”

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi