KUBUZYA-BUZYA | BA RACQUEL HALL
Mukaintu mu Juda Ulapandulula Cakamupa Kuti Atalike Kusyoma Bbaibbele
Banyina baba Racquel Hall bakali ba Juda baku Israyeli, mpoonya bausyi bakali baku Austria balo bakali kunjila cikombelo caba Juda. Bazyali babanyina bakali bakabunga ka Ziyoni ibakalongela ku Israel mu 1948, mwaka cisi eeci nicakatalika kulilela. Balembi ba Sinsimuka! bakababuzya kujatikizya cakabapa kuti batalike kusyoma Bbaibbele.
Amutwaambile kujatikizya buumi bwanu.
Ndakazyalilwa ku United States mumwaka wa 1979. Nindakajisi myaka yakuzyalwa yotatwe, bazyali bangu bakalekana. Baama bakandikomezya kweelana azilengwa zyaba Juda alimwi bakandinjizya muzikolo zyaba Juda ziitwa kuti yeshivas. Nindakakkwanya myaka yakuzyalwa iili ciloba, twakalongela ku Israel kwalo nkotwakakkala mwaka omwe, aciindi eeco ndakali kwiiya kucikolo ciitwa kuti kibbutz. Mpoonya twakalongela ku Mexico.
Nokuba kuti kwakanyina tempele mubusena oobu, ndakazumanana azilengwa zyaba Juda. Mu Sabata ndakali kuyasya nkendulu, kubala bbuku liitwa kuti Torah, alimwi akupaila kwiinda mukubelesya kabbuku kalembedwe mipailo kaitwa kuti siddur. Kucikolo ndakali kubaambila basicikoloma kuti cikombelo cangu ncecikombelo camasimpe. Kunyina nindakacibalide kale Cizuminano Cipya, calo caamba zyamulimo alimwi anjiisyo zya Jesu Kristo. Alimwi buya, baama bakandicenjezyede kuti tiindakeelede kucibala kutegwa nditanyonganizyigwi anjiisyo zyancico.
Mwakatalikila nzi kucibala Cizuminano Cipya?
Nindakakkwanya myaka yakuzyalwa iili 17, ndakapiluka ku United States kuyakumanizya lwiiyo lwangu lwakumubili. Kucikolo, ndakajana mweenzuma wakaamba kuti Munakristo, walo iwakandaambila kuti buumi bwangu bulakonzya kubula mpindu kuti kakunyina Jesu.
Ndakaingula kuti: “Bantu basyoma muli Jesu balisweekede.”
Wakandibuzya kuti: “Sena wakacibala kale Cizuminano Cipya?”
Ndakaingula kuti: “Peepe.”
Mpoonya wakaamba kuti: “Kuti kacili boobo, sena takuli kubula maano kwaamba zyintu nzyotazyi kabotu?”
Majwi aakwe akandinjila mumoyo, nkaambo lyoonse ndakali kuyeeya kuti mbufwubafwuba kwaamba makani ngotazyi kabotu. Mpoonya ndakalitolelezya Bbaibbele lyakwe kuŋanda akutalika kubala Cizuminano Cipya.
Ino nzyomwakabala zyakamujatikizya buti?
Cakandigambya ncakuti, ndakajana kuti ba Juda mbabakalemba Cizuminano Cipya. Alimwi nindakazumanana kubala, ndakazyiba kuti Jesu ngusiluzyalo, mu Juda uulicesya, walo iwakali kuyanda kugwasya bantu, kutali kubadyaaminina. Mane ndakaunka akulaibbulali kuyoolomba mabbuku aamba zya Jesu. Nokuba boobo, akati kamabbuku oonse aaya, kunyina lyakandipa kusyoma kuti wakali Mesiya. Mane amwi akali kwaamba Jesu kuti ngu Leza, calo catakandigwasya. Ikuti naa Jesu ngu Leza, ino nkuuli ni nkwaakali kupaila? Kuyungizya waawo, Jesu wakafwa. Pele Bbaibbele lyaamba Leza kuti: “Yebo tofwi.”a
Ino mwakabujana buti bwiinguzi kumibuzyo eeyo?
Kasimpe takalikazyi pe, alimwi ndakalikanzide kukajana kasimpe. Aboobo ndakapaila kuli Leza camoyo woonse kumwi kandilila alimwi eeci cakali ciindi cakusaanguna kupaila kakunyina kabbuku kamipailo. Mbondakamanina buyo kupaila, ndakamvwa muntu uukonkomona kumulyango. Nindakajalula, ndakajana kuti Mbaakamboni ba Jehova bobile. Bakandipa bbuku ndyobabelesya kuyiisya Bbaibbele. Bbuku eeli, alimwi amibandi iimwi njotwakali kuba aanjiyo, zyakandipa kusyoma kuti nzyobasyoma zizwa mu Bbaibbele. Mucikozyanyo, Bakamboni, Jesu bamuzyi kuti “mwana a Leza,”b kutali butatu alimwi akuti “matalikilo aazilenge zya Leza.”c
Kumane, ndakajokela ku Mexico, kwalo nkondakazumanana kwiiya a Bakamboni kujatikizya businsimi bwabu Mesiya. Ndakagambwa kuzyiba kuti kuli businsimi bunji bujatikizya Mesiya. Nokuba boobo, ndakacili kuzumbauzya. Ndakali kulibuzya kuti: ‘Sena Jesu alikke nguwaambwa mubusinsimi oobo?’ alimwi akuti ‘Sena tanaakali buyo muntu musongo wakali kuzuzikizya zibeela zyaambwa?’
Ncinzi cakamupa kusyoma kuti Bbaibbele ndi Jwi lya Leza?
Bakamboni bakanditondezya businsimi bwalo muntu uutasyomeki mbwatakonzyi kuzuzikizya. Mucikozyanyo, kakucili myaka iinda ku 700, musinsimi Mika wakaamba kuti Mesiya wakali kuyoozyalilwa ku Betelehemu, mu Judiya.d Nguni uukonzya kusala nkwaayelede kuzyalilwa? Isaya wakalemba kuti Mesiya wakali kuyoojaigwa mbuli cigwebenga, pele wakali kuyoozikkwa amuntu muvwubi.e Businsimi boonse oobu bwakazuzikizyigwa a Jesu.
Bumboni bwamamanino bwakali kujatikizya zyalani lya Jesu. Bbaibbele lyaakaamba kuti Mesiya wakali kuyoozwa muluzubo lwa Mwami Davida.f Akaambo kakuti bama Juda bansiku bakali kuyobola makani aamba zyamulongo wamazyalani aabo, kuti Jesu naatakali wamuzyalani lya Davida, basinkondonyina nobakakazya. Pele tiibakakazya, nkaambo kunyina uukonzya kwaakazya makani aaya. Alimwi buya makamu aabantu akamwiita kuti “mwana aa Davida.”g
Mu 70 C.E., kakwiindide myaka iili 37 kuzwa ciindi naakafwa Jesu, impi zyabana Roma zyakanyonyoona Jerusalemu, aboobo mabbuku aakalembedwe mazyalani akanyonyoonwa alimwi amwi akasweeka. Aboobo, kutegwa zyalani lyakwe lizyibwe, Mesiya wakeelede kulibonya kautanasika mwaka wa 70 C.E.
Ino kuyeeya kuli boobu kwakamujatikizya buti?
Mulugwalo lwa Deuteronomo 18:18, 19, kwakasinsimwa kuti Leza wakali kuyoobusya musinsimi uuli mbuli Musa mu Israyeli. Leza wakaamba kuti: “Kufwumbwa muntu uutaswiilili majwi aangu ngaamba muzina lyangu, mebo njoomupa mulandu.” Kulibala cakusitikila Bbaibbele lyoonse mbolibede kwakandipa kusinizya kuti musinsimi ooyo wakali Jesu waku Nazareta.
f Isaya 9:6, 7; Luka 1:30-32. Mulugwalo lwa Matayo caandaano 1 kulembedwe zyalani lyabausyi Jesu, alimwi mulugwalo lwa Luka caandaano 3 kulembedwe zyalani lyabanyina Jesu.