LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w18 August map. 31-32
  • Mbozyakasyangwa Mbuto zya Bwami Zyakusaanguna ku Portugal

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Mbozyakasyangwa Mbuto zya Bwami Zyakusaanguna ku Portugal
  • Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2018
Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2018
w18 August map. 31-32

MAKANI EESU AAKAINDI

Mbozyakasyangwa Mbuto zya Bwami Zyakusaanguna ku Portugal

MAYUWE aamulwaanje lwa Atlantic naakali kuyaabuuma bwato ibwakali kuya ku Europe, umwi wabantu bakali mubwato, George Young, wakayeeya calukkomano kujatikizya mulimo ngwaakacita musyule wakugwasyilizya Bwami ku Brazil.a Nokuba boobo, mbolwakali kuyaabuzumanana lweendo, Mukwesu Young wakabikkila maano kumulimo wakwe mupya wakuzilawo zipati zitanabelekedwe zyaku Spain alimwi a Portugal. Mbwaakali kuyoosikila buyo, wakali kuyoopanga bubambe bwamakani aa Bbaibbele akali kuyoopegwa a Mukwesu J. F. Rutherford alimwi akumwaya matulakiti aali 300,000.

Ba George Young bakali kubelesya bwato munyendo zyabo

Ba George Young bakeenda nyendo zyamulwizi munyendo zinji zyabukambausi

Mbwaakasikila buyo ku Lisbon mu 1925, Mukwesu Young wakajana kuti zintu tazili kabotu. Kucinca kwakacitika mu 1910 kwakamanizya bubambe bwakweendelezyegwa amwami alimwi kwakapa kuti nguzu nzyocakajisi Cikombelo ca Katolika ziceye. Bantu banji bakaba alwaanguluko, pele manyongwe akazumanana mucisi.

Ciindi Mukwesu Young naakapanga bubambe bwakuti Mukwesu Rutherford azoope makani, nceciindi mfwulumende noyakabikka basikalumamba kweendelezya akaambo kakuti kuli bakali kusola kwaatula bulelo. Mulembi waba British and Foreign Bible Society wakacenjezya Mukwesu Young kuti wakali kuyookazyigwa citaambiki. Nokuba boobo, Mukwesu Young wakalomba kubelesya ŋanda yakucitila zisobano yaacikolo casekondali ciitwa kuti Camões, aboobo wakazumizyigwa!

Buzuba bwa May 13 bwakasika, oobu mbobuzuba bwakasalidwe kuti Mukwesu Rutherford ape makani aakwe. Eelo kaka kwakali bulangizi butaambiki! Bakali kubbatika zikwakkwani kubwaanda alimwi akwaambilizya mumuteende makani aabuleya aakuti: “Mbotukonzya Kupona Anyika Kukabe Kutamani (How to Live on the Earth Forever.)” Basizikombelo basikukazya cakufwambaana bakamwaya cibalo mumuteende wabo kutegwa bacenjezye babali babo kujatikizya “basinsimi babeji” bapya ibakasika. Amulyango waŋanda yakucitila zisobano, basikukazya abalo bakali kupa mabroshuwa manji aakajisi makani aakali kukazya njiisyo nzyaakali kuyiisya Mukwesu Rutherford.

Nokuba boobo, bantu basika ku 2,000 bakaizuzya ŋanda eeyi, alimwi bantu basika kumweelwe ngweenya ooyu bakapiluka akaambo kakuti busena bwakaceya. Bamwi ibakayandide kapati kuswiilila kumakani aaya bakatanta aamatantilo mumbali aaŋanda eeyi; ibambi bakali aatala aazibelesyo zibelesyegwa mukunyanyaasya mubili.

Tazili zyoonse izyakeenda kabotu. Basikukazya bakali kuyoba akutyolaula zyuuno. Pele Mukwesu Rutherford wakakkazika moyo alimwi cakubatama wakatanta atebulu kutegwa bantu boonse bamumvwe. Naakamanizya, kakuyanda kuba akati kamasiku, bantu bajisi luyandisisyo bainda ku 1,200 bakalembya mazina aabo alimwi amakkeyala kutegwa bakapegwe mabbuku aamba zyamu Bbaibbele. Buzuba bwakatobela, muteende wa O Século wakamwaya cibalo cijatikizya makani aa Mukwesu Rutherford.

Kuzikusika mu September 1925, Ngazi Yamulindizi yamumwaambo waci Portuguese yakatilika kumwaigwa ku Portugal. (Ngazi Yamulindizi yamumwaambo waci Portuguese yakali kumwaigwa kale ku Brazil.) Aciindi eeco, mukwesu Virgílio Ferguson, Sikwiiya Bbaibbele waku Brazil, wakatalika kulibambila kulongela ku Portugal kutegwa akagwasyilizye mumulimo wa Bwami. Musyule, wakalibelekede a Mukwesu Young kumutabi musyoonto wa Basikwiiya Bbaibbele ku Brazil. Kakutanainda ciindi, ba Virgílio abakaintu babo ba Lizzie, bakamusangana Mukwesu Young alimwi. Mukwesu Ferguson wakasika aciindi ceelede nkaambo Mukwesu Young wakali afwaafwi kulongela kumbi kuyakukambauka, kubikkilizya acisi ca Soviet Union.

Pepa libazumizya kukkala mucisi ba Lizzie aba Virgílio Ferguson, 1928

Pepa libazumizya kukkala mucisi ba Lizzie aba Virgílio Ferguson, 1928

Ciindi basikalumamba nobakabubweza bulelo akubikka muleli silunya mu Portugal, kukazyigwa kwakayaambele. Mukwesu Ferguson kunyina naakaunka pe, pele cabusicamba wakabweza ntaamu ziyandika kutegwa akwabilile kabunga kasyoonto ka Basikwiiya Bbaibbele alimwi akubakulwaizya kuba basungu mumulimo wabo. Wakalomba kuti azumizyigwe kubelesya ŋanda yakwe kucitila miswaangano yansondo ansondo. Mu October 1927, wakazumizyigwa.

Mumwaka wakusaanguna wabulelo bwalunya oobo, bantu basika ku 450 ku Portugal bakalilembya kunootambula Ngazi Yamulindizi mwezi amwezi. Kuyungizya waawo, kwiinda mukubelesya matulakiti atubbuku, kasimpe kakamwaigwa kumasi aali kulamfwu aakali kweendelezyegwa acisi ca Portugal, nkokuti Angola, Azores, Cape Verde, East Timor, Goa, Madeira, alimwi a Mozambique.

Kumamanino aamyaka yakuma 1920, mulimi uulicesya waku Portugal, Manuel da Silva Jordão, wakaboola ku Lisbon. Naakacili ku Brazil, wakaswiilila kumakani aabuleya akapegwa a Mukwesu Young. Wakalikazyi kale kasimpe alimwi wakaliyandide kubeleka a Mukwesu Ferguson kutola ambele mulimo wakukambauka. Kutegwa bacite oobo, ba Manuel bakatalika kubeleka kabali bapainiya baciindi coonse. Mbwaanga mulimo wakusimba alimwi akutola mabbuku aamba zyamu Bbaibbele lino wakali kweenda kabotu, mbungano mpya ku Lisbon yakayaambele.

Mu 1934, Mukwesu alimwi a Mucizyi Ferguson bakeelede kujokela ku Brazil. Nokuba boobo, mbuto zyakasimpe zyakasyangwa. Nokuba kuti kwakali buyumuyumu ku Europe ciindi nokwakali Nkondo Yamucisi Mumonya ku Spain alimwi a Nkondo Yabili Yanyika Yoonse, kabunga kabakwesu basyomeka ku Portugal kakazumanana kuyaambele kumuuya. Kwaciindi cili mbocibede bakali mbuli mulilo uuyanda kuzima, pele mu 1947 munzila imwi, bakaba mbuli mulilo wakatalika kuyaka, ciindi misyinali wakusaanguna iwakanjila cikolo ca Gileadi, John Cooke, naakasika. Kuzwa waawo, mweelwe wabakambausi ba Bwami wakayaambele. Nociba ciindi mfwulumende noyakalesyede milimo ya Bakamboni ba Jehova mu 1962, mweelwe wakazumanana kuyungizyika. Mu December 1974 ciindi Bakamboni ba Jehova nobakazumizyigwa amulawo kucita milimo yabo, kwakali basikumwaya bainda ku 13,000 mucisi.

Mazuba aano, basikumwaya ba Bwami ibainda ku 50,000 balakambauka makani mabotu aa Bwami bwa Leza ku Portugal alimwi amunsumbu zinji mwalo mwaambo waci Portuguese mowaambaulwa, kubikkilizya acisi ca Azores alimwi a Madeira. Akati kabasikumwaya aaba mazuba aano kuli bamuzyalani lyatatu lyabaabo ibakajanika kumakani aabuleya aatalubiki aa Mukwesu Rutherford mu 1925.

Tulamulumba Jehova alimwi abakwesu abacizyi basyomeka aabo bakusaanguna balo cabusicamba ibakasololela mukutola aambele mulimo kabali ‘babelesi bakubuleya ba Kristo Jesu kuli bamasi.’—Rom. 15:15, 16.—Kuzwa kumakani eesu aakaindi ku Portugal.

a Amubone cibalo cakuti, “Kucili Mulimo Mupati Wakutebula Uuyandika Kubelekwa” mu Ngazi Yamulindizi, yamu May 15, 2014, peeji 31-32.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi