A2
Mbolibambidwe Bbaibbele Eeli
Ibbaibbele lya Busanduluzi bwa Nyika Mpya bwa Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki lyakamwaigwa mu Chingisi mu 1950, mpoonya Bbaibbele lyoonse likkwene lya Busanduluzi Bwanyika Mpya bwa Magwalo Aasalala lyakamwaigwa mu 1961. Kuzwa ciindi eeco, mamiliyoni aabantu ibalibala mumyaambo yiinda ku 210 bagwasyigwa abusanduluzi oobu buluzi alimwi ibutakatazyi kubala bwa Magwalo Aasalala aakasandululwa kuzwa mumyaambo yakusaanguna. Ibbaibbele lya Busanduluzi bwa Nyika Mpya bwa Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki lyakamwaigwa mu Chitonga mu 2010, mpoonya lyoonse likkwene Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya lyakamwaigwa mu 2014.
Iba New World Bible Translation Committee balizyi mbociyandika kubelesya mwaambo uukonzya kumusika amoyo mubali mazuba aano. Akaambo kaceeci, kuli ndembelo zimwi zyakatobelwa mubusanduluzi oobu katujisi makanze aaya aatobela:
Kubelesya mwaambo wamazuba aano, uumvwika. Ibbaibbele eeli libelesya mwaambo wamazuba aano ikwaamba twaambo munzila iilimvwisya alimwi iiluzi. Mucikozyanyo: Mu Bbaibbele limwi lya Chitonga, imabala aakuti “kubambula aciingano” akabelesyegwa kujatikizya kujaigwa kwa Jesu. Mbwaanga Jesu kunyina naakabambulwa aciingano, Ibbaibbele eeli libelesya mabala aakuti “kujaigwa aacisamu” kujatikizya nzila Jesu mbwaakagagailwa acisamu cakupenzyezya.—Matayo 20:19; 27:31, 35.
Mabala aamu Bbaibbele apandululwa. Amwi mabala aamumwaambo wakusaanguna apandululwa. Mucikozyanyo, ibbala lya Chihebrayo lyakuti “Sheol” alimwi alya Chigiriki lyakuti “Hades” alabelesyegwa mu Bbaibbele ikwaamba cikkalilo cabafwu. Mabala aaya aamba cakali kwaambwa abasikulemba Bbaibbele kuti “Cuumbwe.” Mpoonya kwiinda mukubelesya bupanduluzi buyungizyidwe, sikubala ulipedwe bupanduluzi bumbi, alimwi ulaambilwa kuti alange kubupanduluzi bwamabala kutegwa ajane makani aayungizyidwe kujatikizya bbala eelyo.—Intembauzyo 16:10; Milimo 2:27.
Mbubwenya buyo, ibbala lyakuti “nsa” lilazumanana kubelesyegwa ciindi nolyaamba cizo cini. Pele ciindi nolibelesyegwa munzila yacikozyanyo mutupango tumwi mbuli mu Intembauzyo 7:9 a 26:2 alimwi a Ciyubunuzyo 2:23, muzeezo uuyandika wakuti “muntu mbwalimvwa mukati mwini” naa “mizeezo iili mukati mwini” ulaambidwe mukapango, mpoonya muzeezo umbi ulibikkidwe mubupanduluzi buyungizyidwe.
Mbuli mu Chihebrayo amu Chigiriki, ibbala lya Chitonga lyakuti “moyo” lijisi bupanduluzi boonse bobilo kwaamba cizo cini kucigama alimwi amaambilambali, aboobo lyazumanana kubelesyegwa mutupango. Nokuba boobo, mutupango tumwi mwalo muzeezo mowatakali kulimvwisya kabotu, kwakabelesyegwa bupanduluzi kutegwa caambwa cilimvwisye. Mucikozyanyo, mubbuku lya Tusimpi, ibusanduluzi bwamumwaambo wakusaanguna bwakuti “takwe moyo” tabulimvwisyi, aboobo bwakasandululwa kuti “takwe maano pe,” mpoonya muzeezo uuli mumwaambo wakusaanguna ulibikkidwe mubupanduluzi buyungizyidwe. Aamwi mabala mbuli aakuti, “mafwuta,” “mubili,” alimwi a “lwija,” akasandululwa kweelana acaambwa mukapango aako. (Matalikilo 45:18; Mukambausi 5:6; Jobu 16:15) Mabala aamwi aaya alipandulwidwe mucibeela cakuti “Bupanduluzi Bwamabala Aamu Bbaibbele.”
Zibeela zili mu Bbaibbele eeli:
Mu Bbaibbele eeli kuli bupanduluzi buyungizyidwe buli mbobubede. Bupanduluzi buyungizyidwe buli mumbazu eezyi zitobela:
“Naa” Eeci caamba nzila aimwi majwi aamu Chihebrayo, Chiaramu naa Chigiriki mbwaakonzya kusandululwa akupa muzeezo uukozyenye naa ngomunya uuli mukapango.—Matalikilo 1:2, bupanduluzi buyungizyidwe amabala aakuti “muuya wa Leza”; Joshua 1:8, “caansaansi.”
“Naa ambweni” Nzila aimwi majwi mbwaakonzya kusandululwa akupa muzeezo uumvwika pele wiindeene asyoonto awaambidwe mukapango.—Matalikilo 21:6, “uyakuseka”; Zekariya 14:21, “muna Kanana.”
“Mu Chihebrayo, Chiaramu, Chigiriki.” Busanduluzi bwabbala abbala bwamajwi naa kaambo kamu Chihebrayo, Chiaramu naa Chigiriki.—Matalikilo 30:22, “kumita”; Kulonga 32:9, “mbaasicinguni.”
Bupanduluzi amakani aambi Ncolyaamba zina (Matalikilo 3:17, “Adamu”; Kulonga 15:23, “Mara”); bupanduluzi bwazipimyo (Matalikilo 6:15, “tukokola”); kusalazya waambwa (Matalikilo 38:5, “walo”); kutondezya bupanduluzi bugwasya nkobukonzya kujanwa mu Makani Aayungizyidwe alimwi amu Bupanduluzi Bwamabala.—Matalikilo 37:35, “Cuumbwe”; Matayo 5:22, “Gehena.”
Kumapeeji aakusaanguna kuli cibeela cakuti, “Makani Aajanika mu Jwi lya Leza,” calo cijisi twaambo tupati-pati twanjiisyo zyantalisyo zyamu Bbaibbele. “Mulongo wa Mabbuku Aamu Bbaibbele,” “Mulongo Wamabala Aamu Bbaibbele,” alimwi a “Bupanduluzi Bwamabala Aamu Bbaibbele.” Cibeela ca Bupanduluzi Bwamabala cigwasya sikubala kumvwisya mabala amwi kweelana ambwaabelesyedwe mu Bbaibbele. Makani Aayungizyidwe A ajisi zibeela eezyi: “Nzila Zigwasya Mukusandulula Bbaibbele,” “Mbolibambidwe Bbaibbele Eeli,” “Mbotwakaba aa Bbaibbele,” “Izina lya Leza mu Magwalo aa Chihebrayo,” “Izina lya Leza mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki,” “Ccaati: Basinsimi a Bami ba Juda Alimwi a Israyeli,” alimwi a “Zintu Zipati-pati Izyakacitika Mubuumi bwa Jesu Naakali Anyika.” Makani Aayungizyidwe B ajisi mamaapu, maccaati, amakani aambi buyo aakonzya kugwasya basikwiiya Bbaibbele basungu.
Kumamanino aabbuku lya Ciyubunuzyo kuli zibeela zyakuti [Mazina aabalembi bamabbuku amwi alimwi abusena nkwaakalembelwa taazyibidwe kabotu pe. Madeeti manji ngakweezyeezya buyo, citondezyo ca a. ciiminina bbala lya Chingisi lyakuti “after” ilyaamba kuti “nowakainda mwaka wa”; mpoonya ca b. ciiminina bbala lya Chingisi lyakuti “before” ilyaamba kuti “kautanasika mwaka wa”; mpoonya ca c. ciiminina bbala lya Chingisi lyakuti “circa,” naa “about” ilyaamba “cakuma.”]
Mu Bbaibbele eeli, bbuku limwi alimwi nkolili kumatalikilo lijisi mulongo waamba izili mukati muzyaandaano, antoomwe atupango tujatikizyidwe, calo cipa kuti sikubala azyibe zili mubbuku lyoonse. Kumabali aapeeji limwi alimwi kubikkidwe magwalo aagwasya kapati alo aatondezya tupango twamu Bbaibbele itujisi twaambo tweendelana atooto ituli apeeji eelyo.