Mbomukonzya Kulaya Mwanaanu

BUYUMUYUMU

Mwakabikka mulawo wakuti mafooni ayelede kuzimwa ciindi ca 21:00 hrs, pele mwakamujana mwanaanu musimbi ziindi zyobilo munsondo eeyi kalemba kagwalo kaafooni ciindi kaciindide akaandabwe kabusiku. Mwanaanu musankwa weelede kusika aŋanda 22:00 hrs, pele alimwi jilo, wakasika kayiindide 23:00 hrs.

Nokuba boobo, mwanaanu ulakonzya kucita kabotu. Pele cakusaanguna mweelede kuzyiba cimupa kutatobela milawo njomwakabikka. Cikkomanisya ncakuti, ooko kukaka kutobela milawo yanu nkwacita mwanaanu, inga kacitaambi kuti muzangi.

ICIPA KUTI KUBE BUYUMUYUMU

Milawo iitalimvwisyi. Bakubusi bamwi tabaitobeli milawo kutegwa babone ncomutiibacite. Mucikozyanyo, kuti muzyali waamba kuti kutyola mulawo umwi kulakonzya kuleta ntenda imwi, mukubusi ulakonzya kusola kutegwa abone naa ncobamwaambila cilakonzya kucitika ncobeni. Sena caamba kuti bakubusi bali boobu mbazangi? Peepe. Masimpe ngakuti, bakubusi balayuubya-ubya milawo kuti naa milawo eeyo kaitalimvwisyi, alimwi akuti naa bazyali kabataciti kweelana azyintu nzyobakaamba kuti zilakonzya kubacitikila kuti batyola milawo.

Kutanyoneka. Bazyali bamwi balababikkila milawo minji bana babo. Ciindi bakubusi nobataitobeli milawo, bazyali balanyema alimwi akubikka milawo iimwi minji. Nokuba boobo, kanji-kanji eeci cipa kuti zyintu ziindile buya kubija. Bbuku litegwa Parent/Teen Breakthrough lyaamba kuti: “Ciindi nomwiiyumya milawo, awalo mwanaanu ulaindila buya kwiikazya.” Lilayungizya kwaamba kuti: “Kuyumya milawo cili mbuli kusola koolola kasamu kayumu, nokuba kuti mwasola buti, kasamu kalakonzya kutyoka buyo.”

Lulayo lubotu lulakonzya kugwasya. “Kulaya” tacaambi kupa “cisubulo” kutegwa muntu apenge, pele caamba kuyiisya. Aboobo, mbuti mbomukonzya kuyiisya mwanaanu kutegwa kaitobela milawo yanu?

NCOMUKONZYA KUCITA

Amubikke milawo iilimvwisya. Bakubusi beelede kwiizyiba kabotu-kabotu milawo njobeelede kutobela alimwi akuzyiba cikonzya kubacitikila kuti naa tiibaitobela milawo eeyo.—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: Bagalatiya 6:7.

Muzeezo: Amulembe mulongo wamilawo yaaŋanda. Mwamana amulibuzye kuti: ‘Sena ndabikka milawo minji naa misyoonto? Sena imwi taiciyandiki? Sena ndiyandika kwiicinca milawo kweelana aciimo ncajisi mwanaangu?’

Mutanoocinci-cinci. Bakubusi balakonzya kunyongana kuti kamucinca-cinca zyintu nzyomwaamba.—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: Matayo 5:37.

Muzeezo: Mweelede kumupa lulayo mwanaanu kweelana ancaacita. Mucikozyanyo, kuti naa mwanaanu camwaalila kusika aŋanda kweelana aciindi ncomwakabikka, kumuyeezya mbomwakamvwene kujatikizya ciindi ncayelede kusika kulakonzya kumugwasya.

Kamunyoneka. Amube muzyali uunyoneka kwiinda mukumupa lwaanguluko mwanaanu kweelana aciimo.—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: Bafilipi 4:5.

Muzeezo: Amujane ciindi cakubandika amwanaanu kujatikizya milawo njayelede kutobela. Mweelede kubandika anguwe kujatikizya cikonzya kucitika kuti waityola milawo imwi. Cilauba-uba kubakubusi kutobela milawo njomwakabandika akumvwana ambabo.

Amumuyiisye bube bubotu. Makanze aanu taali akusinikizya mwanaanu kutobela milawo yanu pe, pele ngakumugwasya naa kumuyiisya kuba amanjezyeezya aali kabotu, ibube bwamukati bwakusala cibi alimwi acibotu. (Amubone kabbokesi kajisi mutwe wakuti “Amumuyiisye Bube Bubotu.”)—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: 1 Petulo 3:16.

Muzeezo: Amujane lugwasyo kuzwa mu Bbaibbele. Nkakasensa kainda kubota ‘kalulayo lupa kumvwisya,’ alimwi busongo bupa batakwe luzyibo kuti babe amaanu, ‘amulombe (naa musimbi) kuti ajane luzyibo alumvwisyo.’—Tusimpi 1:1-4.