LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • g 8/15 map. 8-9
  • Kuyiisya Bana Kulilesya

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Kuyiisya Bana Kulilesya
  • Sinsimuka!—2015
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • BUYUMUYUMU
  • Bubotu Bwakulilesya
    Sinsimuka!—2019
  • Amulyeendelezye Kutegwa Mukajane Bulumbu!
    Ngazi Yamulindizi—2003
  • Kuluzibo Lwanu Amuyungizye Kulyeendelezya
    Ngazi Yamulindizi—2003
  • Kamulilesya
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2017
Amubone Azimwi
Sinsimuka!—2015
g 8/15 map. 8-9
Kana kasimbi kabwentela banyina alimwi katondeka mwanookwabo musankwa

LUGWASYO KUMUKWASYI | KUKOMEZYA BANA

Kuyiisya Bana-Kulilesya

BUYUMUYUMU

Mwanaanu uujisi myaka iili 6 uboneka kuti kunyina nalilesya. Ikuti wabona cintu cimwi ncayanda, inga uyanda kucibweza aciindi nciconya eeco! Alimwi ciindi naanyema, inga ulacita oobo cakuciindizya. Mpoonya mwalibuzya kuti, ‘Sena oobu mbobabede bana naa ciimo cakwe ncecimupa kuba boobu naa ndeelede kutalika kumuyiisya kulilesya?’a

NCOMWEELEDE KUZYIBA

Zilengwa zyamazuba aano tazikulwaizyi bantu kulilesya. Syaazibwene David Walsh wakalemba kuti: “Mubukkale bwesu mwalo bantu mobalekela zintu zitali kabotu kucitika, bapati alimwi abana kanji-kanji inga bamvwa twaambo tukulwaizya kucita kufwumbwa muntu ncayanda. Bantu ibajisi makanze mabotu mukupa lulayo alimwi abantu babelesya bubeji kutegwa babbide bamwi mali, lyoonse inga bakulwaizya kutobela kufwumbwa ncalombozya kucita muntu.”b

Cilayandika kuyiisya bana kulilesya kabacili baniini. Mubuvwuntauzi mbobakacita kwaciindi cili mbocibede, basikuvwuntauzya bakapa bana bone cakulya cili mbuli nswiiti kuli umwi aumwi akubaambila kuti inga basala kulya mpoonya-mpoonya naa kulindila asyoonto kutegwa bapegwe cakulya acimwi kacili bulumbu akaambo kakukkazika moyo kwabo. Ciindi nobakamanizya cikolo bana aaba, kwakajanika kuti bana ibakakkazikide moyo nobakali amyaka yone, nobakakomena tiibakali kupenga kapati mumizeezo, bakali kuyanzana kabotu abamwi alimwi akucita kabotu kucikolo.

Zintu taziboti kumbele kuti bana tiibayiisyigwa kulilesya nobacili baniini. Basikuvwuntauzya bamwi baamba kuti zintu zicitikila mwana mubuumi zilakonzya kucinca mbwayeeya. Syaazibwene Dan Kindlon mboobu mbwacipandulula: “Ikuti, bana besu katubalendekezya, katutabayiisyi kuba amuuya wakulindila, katutabayiisyi kulindila ceeco ncobayanda, naa katutabayiisyi kukaka masunko, nkokuti balakonzya kukomena kabajisi bube butali kabotu.”c

NCOMUKONZYA KUCITA

Amubape cikozyanyo cibotu. Sena nywebo mulalilesya? Sena bana banu inga balabona mbomunyema kuti mumugwagwa kuli myootokala minji cakuti tamukonzyi kwiinda amootokala wanu, mbomutatobeli laini mucintoolo, naa mbomubanjila mukanwa bamwi nobabandika? Syaazibwene Kindlon wakalemba kuti: “Nzila mbotu kwiinda yakugwasya bana besu kuba amuuya wakulilesya, nkutondezya bube oobu swebo tobazyali.”—Njiisyo yamu Bbaibbele: Baroma 12:9.

Amumuyiisye mwanaanu cikonzya kucitika kuti katalilesyi. Kweelana aciimo camwanaanu, amumugwasye kubona kuti kuli bubotu ibuliko ikuti kalilesya alimwi akuti kuli mapenzi aaliko ikuti katalilesyi. Mucikozyanyo, ikuti naa mwanaanu wanyema akaambo kakuti bamwi tiibamweendelezya kabotu, amumugwasye kulibuzya mibuzyo mbuli yakuti: ‘Sena kupilusizya cibi inga cagwasya naa pe? Sena kuli nzila mbotu yakumana penzi eeli, ambweni kubalila kusika ku 10 kutegwa ndicesye-cesye bukali mbondijisi? Sena inga cagwasya kuzwa abusena oobo?’—Njiisyo yamu Bbaibbele: Bagalatiya 6:7.

Amumukulwaizye mwanaanu. Amumulumbaizye mwanaanu kuti walilesya. Amumwaambile kuti tacili cuuba-uba kulilesya pele ciindi nacita oobo utondezya kuti ucita kabotu mumbazu eeyi. Bbaibbele lyaamba kuti: “Mbuli munzi wapwaigwa, uutajisi bwaanda, mbwabede muntu uutakonzyi kulijata kuti wanyema.” (Tusimpi 25:28) Mukwiimpana, “muntu uumuka kunyema uli kabotu kwiinda muntu singuzu.”—Tusimpi 16:32.

Amucite cisobano. Amucite cisobano ciitwa kuti “Ino Ncinzi Ncomukonzya Kucita?” naa “Kusala Kabotu, Kusala Kutali Kabotu” naa cimwi buyo cikozyenye. Amubandike bukkale bumwi bukonzya kucitika alimwi akucita nzyomuyeeya kuti inga mwacita, akuzilemba mabala aakuti “cibotu” naa “cibi.” Amucince-cince: Ikuti kamuyanda, amubelesye zidooli, zyakudulowiŋa, naa nzila iimwi kutegwa cisobano kacikkomanisya alimwi kacigwasya. Makanze aanu ngakugwasya mwanaanu kuzyiba kuti kulilesya nkubotu kwiinda kucita cintu kotanayeeya.—Njiisyo yamu Bbaibbele: Tusimpi 29:11.

Amumukkazikile moyo. Bbaibbele lyaamba kuti “bufwubafwuba bulaangidwe mumoyo wamwana.” (Tusimpi 22:15) Aboobo mutalangili kuti mwanaanu uyoofwambaana kuba abube bwakulilesya. Bbuku litegwa Teach Your Children Well lyaamba kuti: “Kulilesya kutola ciindi alimwi kulacitika asyoonto-syoonto.” Nokuba boobo, kuli bubotu buliko mukusolekesya. Bbuku eeli alimwi lyaamba kuti: “Mwana uulilesya, ulalangilwa kulilesya kubelesya misamu iikola akkwanya myaka iili 12 naa kulilesya koonana akkwanya myaka iili 14.”

a Kuzwa mubbuku litegwa No: Why Kids—of All Ages—Need to Hear It and Ways Parents Can Say It.

b Kuzwa mubbuku litegwa No: Why Kids​—of All Ages—​Need to Hear It and Ways Parents Can Say It.

c Kuzwa mubbuku litegwa Too Much of a Good Thing—Raising Children of Character in an Indulgent Age.

MAGWALO AAYANDIKA

  • “Luyando lwanu lutabi lwakuupaupa ameso.”—Baroma 12:9.

  • “Kufwumbwa cintu muntu ncasyanga, ncencico eeco ncayootebula.”—Bagalatiya 6:7.

  • “Mufwubafwuba ulatondezya bukali boonse buli mumoyo wakwe, pele musongo ulakkazika moyo alimwi ulalijata.”—Tusimpi 29:11.

AMUMUPE CINTU CIMWI KUTI WALILEMEKA KABOTU

Nobaba bana ibaiya kweenda balakonzya kuyiisyigwa kutalika kulilesya. Bbuku litegwa Generation Me lyaamba kuti: “Kuti mwana waililila kapati nswiiti mucintoolo mpoonya mwamupa, nkokuti mwamuyiisya kuti kulila nenzila mbotu yakujana ncayanda. Aakuyanda cintu cimwi kumbele, uyakulila naa kucita mambeke nkaambo cakamubelekela ciindi cainda. Muciindi caboobo, kuti walilemeka kabotu amumupe zintu zibotu. Bazyali bamwi balamupa zintu mwanaabo uulila nkaambo babona kuti ncuuba-uba kucita boobo, naa akaambo kakutayanda kumwiima ncalilila. Pele ikuti kamumupa kufwumbwa ncaalilila nkokuti tamumugwasyi kuba abukkale buli kabotu. Ikupa mwana uulomba cabulemu zintu, cipa kuti aiye mbokukkalwa abantu alimwi akwiiya kulilesya.”

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi