LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • g16 No. 6 map. 4-6
  • Amulikwabilile Kumalwazi

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Amulikwabilile Kumalwazi
  • Sinsimuka!—2016
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • 1 MAANZI
  • 2 ZYAKULYA
  • 3 TUUKA
  • 4 BANYAMA
  • 5 BANTU
  • Mbomukonzya Kusumpula Buumi Bwanu
    Sinsimuka!—2015
  • Nzila 4-Amubukwabilile Buumi Bwanu
    Sinsimuka!—2011
  • Zintu Zili Ciloba Zikonzya Kumugwasya Kulya Zyakulya Izili Kabotu
    Twaambo Tumwi
  • Majwi Aantalisyo
    Sinsimuka!—2016
Amubone Azimwi
Sinsimuka!—2016
g16 No. 6 map. 4-6

MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO | MBOMUKONZYA​—KULIKWABILILA KUMALWAZI

Amulikwabilile Kumalwazi

BUNJI bwaminzi yakaindi yakalikwabilidwe abulambo bupati. Ikuti naa sinkondo wadonkola kapulo kasyoonto buyo, nkokuti munzi woonse wakali kukonzya kuba muntenda. Mubili wanu uli mbuli munzi uuyakilidwe abulambo. Kutegwa mupone kabotu, ciya buyo ambomuukwabilila mubili wanu. Amulange-lange zintu zyosanwe izikonzya kumubikka muntenda yamalwazi alimwi ambomukonzya kulikwabilila.

Mukaintu amwanaakwe uleenda kumusika

1 MAANZI

NTENDA: Tuzunda tubyaabi tulakonzya “kunjila” mumubili wanu kuti kamubelesya maanzi aajisi tuzunda.

MBOMUKONZYA KULIKWABILILA: Nzila iikonzya kugwasya kapati, nkukwabilila maanzi ngomubelesya. Ikuti naa mulizyi kuti nkwaazwa maanzi ngomubelesya kuli tombe naa kuti mwayeeyela kuti ajisi tombe, mulakonzya kubelesya nzila iili yoonse kujaya tuzunda tuli mumaanzi aayo ngomubelesya kuŋanda kutegwa ayelele kubelesyegwa.a Amuyobole maanzi aatakwe tombe mucibikkilo cijisi cisinsyo, alimwi amubelesye cakutesya cinyina tombe. Mutanjizyi maanza mumaanzi aakubelesya aanyina tombe. Kuti kacikonzyeka, mweelede kukkala mucilawo cijisi bubambe bubotu bwakusowa tubi twabantu kutegwa tutasofwaazyi maanzi ngobabelesya bantu mucilawo eeco.

2 ZYAKULYA

NTENDA: Tuzunda tubyaabi tulakonzya kujanika mucakulya canu.

MBOMUKONZYA KULIKWABILILA: Zyakulya izijisi tombe zilakonzya kuti kaziboneka kabotu alimwi akulibonya kuba abusani. Aboobo amube acilengwa cakusanzya micelo yoonse alimwi azisyumani cakulomya. Amusinizye kuti zintu nzyomubelesya kubikkila zyakulya, amuncikini zinyina tombe, alimwi amusambe mumaanza ciindi nomubamba cakulya naa kucibikka kuti ciligwe. Zyakulya zimwi ziyandika kujikwa kapati kutegwa tuzunda tuli mumo tufwe. Amubikkile maano kuzyakulya izyacinca mubala naa zitanunki kabotu naa zitalimvwisyi kabotu mukanwa—ncitondezyo cakuti cakulya canyongana. Amuzibikke mufiliji cakufwambaana zyakulya nzyomwatabelesya. Mutanikujikili bamwi zyakulya ciindi nomucisidwe.b

3 TUUKA

NTENDA: Tuuka tumwi tulakonzya kumupa kuciswa akaambo katuzunda tukkala mulintuto.

MBOMUKONZYA KULIKWABILILA: Tamweelede kukkala mpotukonzya kusika tuuka tujisi malwazi, nkokuti mweelede kukkala muŋanda ciindi tuuka ooto notuliko naa kusama zilamfwu maanza naa bulukwe. Mweelede koona mutunsabwe tujisi musamu, alimwi akubelesya musamu wanu uumugeme uutanda tuuka. Mweelede kuzigwisya zintu zijisi maanzi mwalo mwaakonzya kuzyala mansenya.c

4 BANYAMA

NTENDA: Tuzunda tukkala mubanyama tutanyonganyi buumi bwabo tulakonzya kumupa kuciswa. Ikuti mwalumwa naa kukwambwa acivwubwa naa munyama uumbi naa kuguma tubi twamunyama, mulakonzya kuba muntenda.

MBOMUKONZYA KULIKWABILILA: Bantu bamwi basala kuti banyama mbobavwuba kabatanjili muŋanda kutegwa kabatabagumi-gumi. Amusambe kumaanza mwamana kujata civwubwa, alimwi tamweelede kuguma banyama bamusyokwe. Ikuti mwalumwa naa kukwambwa amunyama, amucisanzye kabotu-kabotu cilonda mpoonya akubonana adokota.d

5 BANTU

NTENDA: Tuzunda tumwi tulakonzya kunjila mumubili wanu kwiinda mumate kuti umwi wakosola naa wakola naa kweesyemuka. Alimwi tulakonzya kunjila kwiinda mukugumana, mbuli kukumbatana naa kujatana mumaanza. Tuzunda ituzwa kubantu bamwi tulakonzya kujanika azintu mbuli kuzijatizyo zyakuzijazyo, kuzyakujatilila zyamumabali aamasitepusi (handrails), kumafooni, kuma remote control, naa kumasikkilini aamakkompyuta alimwi akuma keyboard.

MBOMUKONZYA KULIKWABILILA: Mutanoobelesyi antoomwe zintu mbuli mbeli, tisyibbulasyo, naa matawelo aakulipukutya. Mutanikugumi maanzi aazwa mumibili yabanyama naa bantu, kubikkilizya abulowa alimwi azintu zipangwa kwiinda mukubelesya bulowa. Alimwi mutaunduluzyi bubotu bwakusamba kumaanza cakulomya lyoonse. Eeyi nenzila iibeleka kapati yakulikwabilila kumalwazi aayambukila.

Ikuti kacikonzyeka, amukkale kuŋanda kuti mwaciswa. Bakabunga ka U.S. Centers for Disease Control and Prevention bakulwaizya kuti mweelede kukolela naa kweesyemukila mukatisyu naa acisani, pele kutali mumaanza aanu.

Kasimpi kamwi kakaindi kaamba kuti: “Muntu uucenjede, abona mapenzi, ulayuba.” (Tusimpi 22:3) Eelo kaka majwi aaya ngamasimpe munyika yamazuba aano iizwide malwazi mabyaabi! Aboobo amulizyibe kabotu kwiinda mukubuzya basilisi bali munsi-munsi ankomukkala, alimwi akuyuba kuntenda kwiinda mukuba balondo. Amulikwabilile kapati, akucesya ntenda yamalwazi!

a Mbunga ya World Health Organization ikulwaizya kubelesya nzila ziindene-indene kutegwa mugwisye tombe lili mumaanzi ngomubelesya aŋanda, mbuli kwaabikka musamu uutegwa chlorine, kwaabikka muzibikkilo akwaabikka azuba (solar disinfection), filtration, alimwi akwaajika.

b Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya mbomweelede kubamba kabotu zyakulya, amubone magazini ya Sinsimuka! ya July 2012 mapeeji 13-19.

c Kutegwa mujane nzila zigaminide zyambomukonzya kulwana bulwazi bwantuntumaanzi (malaria), amubone magazini ya Sinsimuka! ya July 2015 mapeeji 14-15.

d Kanji-kanji kuti mwalumwa acilenge cijisi buyoka kuyandika kufwambaana kubonana abasilisi.

Mbomukonzya Kulikwabilila Ciindi Nokwabbuka Bulwazi Bumwi

Mukaintu usamba kumaanza

Mu 2014, bulwazi bwa Ebola bwakamwaika cakufwambaana ku West Africa, alimwi ngaakali makani mapati munyika yoonse. Maofesi aa Bakamboni ba Jehova mucooko eeci akapa malailile alo aakagwasya bantu banji mucilawo kutegwa bacesye ntenda yakuyambukilwa bulwazi oobu. Baiminizi ba Bakamboni bakapandulula ncobakacita ciindi nokwakali bulwazi.

  • Mubandi

    Ino mwakabagwasya buti bantu kutegwa baimvwisye ntenda yakaliko?

    Twakasola kugwasya bantu kuleka kuyoowa akunyongana kwiinda mukuba aamibandi yaalubazu mumasena aabuleya. Mumibandi eeyo, twakapandulula mbokayambukila kazunda aaka alimwi akubacenjezya bantu kujatikizya zintu zyakali kukonzya kubapa kuyambukilwa bulwazi oobu.

  • Kusamba kumaanza

    Ino ninzila nzi zigwasya nzyobakabelesya Bakamboni ba Jehova?

    Twakali kubelesya tuncini twakupimya kupya kwamubili muntu kali kulamfwu kupima baabo ibakali kusika kumiswaangano kumasena eesu aakukombela. Boonse bakali kubikkila maano kutagumana-gumana, mbuli kujatana mumaanza naa kukumbatana, alimwi bakali kusamba mumaanza ziindi zinji abuzuba. Mumasena aakasalidwe mucilawo coonse kwakabikkidwe maanzi aakusamba mumaanza aakajisi musamu.

  • Fooni iili muŋanda

    Ino mwakacikonzya buti kuzumanana kucita miswaangano yanu yalyoonse alimwi amulimo wanu wakuyiisya Bbaibbele?

    Mfwulumende yakabikka mulawo wakwaandaanya bantu mumasena aamwi, aboobo miswaangano yakubuleya yakalesyegwa kwaciindi cili mbocibede. Mumasena aayo, mikwasyi yakali kuswaanganina aŋanda kukomba. Bamwi bakali kusololela ziiyo zya Bbaibbele kwiinda mukubelesya fooni kutegwa batagumani.

  • Kkalenda

    Ino mwakali kucita buti kuti umwi waba azitodezyo zyabulwazi oobu?

    Basilisi bakali kuzyibisyigwa. Kufwumbwa muntu iwakagumana amuntu uuciswa bulwazi bwa Ebola, iwakajanika kumalila aamuntu wakafwa akaambo kabulwazi oobu, naa iwakaba azitondezyo zyabulwazi oobu, wakali kukkala alikke kwamazuba aali 21, mazuba aayandika kutegwa kazunda kabulwazi oobu kafwe.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi