LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • bsi07 cibalo. 39 map. 31-32
  • Bbuku Lyamu Bbaibbele Lyanamba 39—Malaki

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Bbuku Lyamu Bbaibbele Lyanamba 39—Malaki
  • “Magwalo aya Oonse” Alasyomeka Alimwi Alagwasya, Volyumu 15
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • NCOLIGWASYA
  • Twaambo Tupati-pati Kuzwa Mubbuku lya Malaki
    Ngazi Yamulindizi—2007
  • Ino Mbaani Ibayoofwutuka Buzuba Bwa Jehova?
    Ngazi Yamulindizi—2002
  • Ikuzuzikizya Nzyayanda Leza Kulamusumpula Jehova
    Ngazi Yamulindizi—2002
  • Jehova Ulabusulaika Bukkale Bwa Lweeno
    Ngazi Yamulindizi—2002
“Magwalo aya Oonse” Alasyomeka Alimwi Alagwasya, Volyumu 15
bsi07 cibalo. 39 map. 31-32

Bbuku Lyamu Bbaibbele Lyanamba 39—Malaki

Mulembi: Malaki

Busena Nkolyakalembelwa: Jerusalemu

Nolyakamana Kulembwa: Nowakainda mwaka wa 443 B.C.E.

INO Malaki wakali ni? Kunyina makani aali woonse aalembedwe kujatikizya luzubo naa buumi bwakwe. Pele kweelana ambobulimvwisya businsimi bwakwe, cilalibonya kabotu-kabotu kuti wakalisungweede kapati mumulimo wakwe kuli Jehova Leza, kusumpula zina abukombi bwakwe busalala, akuti wakabijilwa kapati kujatikizya baabo ibalyaamba kuti babelekela Leza pele ibalibelekela lwabo beni. Izina lyakuti Jehova lilaambidwe ziindi zili 48 muzyaandaano zyone zyabusinsimi bwakwe.

2 Izina lyakwe mu Cihebrayo ngu Mal·ʼa·khiʹ, iliyeeyelwa kuti lyaamba kuti “Mutumwa Wangu.” Mu Magwalo aa Cihebrayo, mu Septuagint, amumulongo wamabbuku, moonse ibbuku lya Malaki libikkidwe kumamanino aamabbuku aabasinsimi masyoonto-syoonto aali 12. Kweelana amakani aakaindi aa Cikombelo Cipati, wakapona musyule aabasinsimi ba Hagai a Zekariya alimwi wakali wamuselanyina a Nehemiya.

3 Ino ndiilili businsimi nobwakalembwa? Cakali ciindi cabulelo bwamweendelezi, icitondezya kuti muuciindi cakubambulula Jerusalemu noyakamana myaka iili 70 yakunyonyoonwa kwa Juda. (Malk. 1:8, BT) Pele ino nguuli mweendelezi ooyu? Mbwaanga mulimo waatempele ulaambidwe kakunyina kwaamba kuyaka kwatempele, ceelede kuti nciindi eeco kazwide Mweendelezi Zerubabeli, mbwaanga muubweendelezi bwakwe nolyakamana kuyakwa tempele. Kuli buyo mweendelezi omwe aumbi kuciindi eeci waambidwe mu Magwalo, ngu Nehemiya. Sena businsimi bweelela ciindi ca Nehemiya? Kunyina caambidwe kuli Malaki kujatikizya kuyakululwa kwa Jerusalemu abulambo bwawo, icitondezya kuti cibeela cakusaanguna cabweendelezi bwa Nehemiya taceeleli pe aawa. Pele nzinji zyaambidwe kujatikizya milimo iitasalali yakali kucitwa abapaizi, izyeelanya Malaki kubukkale oobu bwakaliko ciindi Nehemiya naakajoka ciindi cabili ku Jerusalemu, ikutobela kwiitwa kwakwe ku Babuloni a Aritasasta mu 443 B.C.E., mumwaka wa 32 wabulelo bwamwami. (Malk. 2:1; Neh. 13:6) Zibalo zikozyenye kuli Malaki a Nehemiya zitondezya kuti businsimi bweelela kuciindi eeci.—Malk. 2:4-8, 11, 12—Neh. 13:11, 15, 23-26; Malk. 3:8-10—Neh. 13:10-12.

4 Ibbuku lya Malaki lyoonse lyali kuzuminwa aba Juda kuti lilasyomeka. Ikuzubulula kuzwa muli ndilyo mu Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki, bunji bwakuzubulula ooku ikutondezya kuzuzikizigwa kwabusinsimi bwalyo, kusinizya kuti bbuku lya Malaki lyakasololelwa amuuya alimwi ncibeela camulongo wa Magwalo aa Cihebrayo aakali kuzuminwa ambungano ya Bunakristo.—Malk. 1:2, 3—Rom. 9:13; Malk. 3:1—Mt. 11:10 alimwi a Lk. 1:76 a 7:27; Malk. 4:5, 6—Mt. 11:14 alimwi a 17:10-13, Mk. 9:11-13 alimwi a Lk. 1:17.

5 Businsimi bwa Malaki butondezya kuti busungu bwabukombi akuzuunyana ikwakakulwaizigwa abasinsimi ba Hagai a Zekariya kuciindi cakuyakulula tempele zyakalimanide. Bapaizi bakalilekede kubikkila maano, bakali kulisumpula akulibona kululama. Milimo yaatempele yakaba yakwiinzya buyo mulawo. Kupa cakkumi azituuzyo kwakayaansi akaambo kakulimvwa kuti Leza tanaakabikkilide maano kuli Israyeli. Ibulangizi bwakayeeme aali Zerubabeli tiibwakalina kuzuzikizigwa, alimwi mukwiindana anzyobakali kulangila bamwi, Mesiya tanaakaningasika. Bukkale bwaba Juda bwakali ansi kapati munzila yakumuuya. Ncinzi cakali kunga cabakulwaizya akubapa bulangizi? Mbuti bantu mbobakali kunga bazibisigwa bukkale bwabo bwini-bwini akusinsimunwa kutegwa bajokele kukucita bululami? Businsimi bwa Malaki bwakapa bwiinguzi.

6 Malaki wakalemba munzila iigaminide alimwi yanguzu. Usaanguna kubuzya mpoonya akwiingula mibuzyo yabaabo mbabandika limwi. Kumamanino, wayiinduluka mibuzyo njaakabuzyide kumatalikilo. Eeci cipa kuti makani ngaakali kwaamba abe anguzu akulimvwisya kabotu. Muciindi cakwiindilila kugama kukaambo, ubelesya nzila iizula kapati akucita boobo cakufwambaana.

NCOLIGWASYA

13 Ibbuku lya Malaki lilagwasya ikumvwisya njiisyo zitacinci aluyando lwa Jehova Leza. Kumatalikilo, likankaizya luyando lutalikomeneni lwa Jehova kubantu bakwe “Jakobo.” Wakaambila bana ba Jakobo kuti: “Ndime Jehova, nsisanduki pe.” Nokuba kuti bakalibisyide kapati, wakalilibambilide kupiluka kubantu bakwe ikuti bapiluka kulinguwe. Elo kaka ngu Leza siluse! (Malk. 1:2; 3:6, 7; Rom. 11:28; Kul. 34:6, 7) Kwiinda muli Malaki, Jehova wakakankaizya kuti milomo yamupaizi “ileelede kujatisya luzibo.” Boonse ibajisi mukuli wakuyiisya Jwi lya Leza beelede kukabikkila maano kaambo aaka, akubona kuti nduzibo lwini-lwini ndobayiisya. (Malk. 2:7; Flp. 1:9-11; amweezyanisye Jakobo 3:1.) Jehova tabayandi basikuupa-upa ameso, aabo ibayeeya kuti “muntu uucita cibi mubotu mumeso aa-Jehova.” Kunyina weelede kuyeeya kuti ulakonzya kweena Jehova kwiinda mukulicengeezya kupa cipaizyo ku Mwami ooyu mupati. (Malk. 2:17; 1:14; Kol. 3:23, 24) Jehova uyoofwambaana kuba kamboni kusinsa baabo ibasotoka milawo iiluleme anjiisyo; kunyina uukonzya kulangila kucita cibi kakunyina kusubulwa. Jehova uyoobabeteka. (Malk. 3:5; Heb. 10:30, 31) Balulami balakonzya kuumbulizigwa kapati kuti Jehova uya kwiiyeeya milimo yabo akubapa bulumbu. Beelede kubikkila maano ku Mulawo wa Musa, mbubwenya mbwaakacita Jesu, nkaambo ujisi zintu zinji izyakazuzikizigwa mulinguwe.—Malk. 3:16; 4:4; Lk. 24:44, 45.

14 Mbolili bbuku lyamamanino lyakasololelwa amuuya mu Magwalo aa Cihebrayo, Malaki waamba zintu zyakumbele ziswaangene akuboola kwa Mesiya, ooyo kuboola kwakwe nokwakainda myaka yiinda kumyaanda yone ikwakapa kuti Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki alembwe. Kweelana ambokulembedwe kuli Malaki 3:1, Jehova wamakamu wakati: “Amubone! Ndatuma mutumwa wangu, kuti andisololele akundibambila inzila.” Kaamba kwiinda mukusololelwa amuuya, Zekariya uucembeede wakatondezya kuti aaya akazuzikizigwa mumwanaakwe, Johane Mubbapatizi. (Lk. 1:76) Jesu wakakasinizya kaambo aaka, kaamba aciindi ncicona kuti: “Tana kuzyalwa mupati kwiinda Johane Mubapatizi, nekubaboobo oyo muniini wamu-Bwami bwakujulu mupati kwiinda nguwe.” Kweelana ambwaakasinsima Malaki, Johane wakatumwa ‘kubamba nzila,’ aboobo tanaakali akati kabaabo kumbele Jesu mbaakapangana aabo cizuminano ca Bwami.—Mt. 11:7-12; Lk. 7:27, 28; 22:28-30.

15 Mpoonya kuli Malaki 4:5, 6, Jehova wakasyomezya kuti: “Amubone! Nzoomutumina Eliya musinsimi.” Ino nguni ooyu “Eliya”? Jesu amungelo iwakalibonya kuli Zekariya bakabelesya majwi aaya kwaamba Johane Mubbapatizi, ikutondezya kuti ngonguwe ooyo wakali ‘kuyoolengulula zintu zyoonse’ alimwi ‘akubambila Jehova bantu balulamikidwe’ bakutambula Mesiya. Pele, Malaki alimwi waamba kuti “Eliya” nguuyoosaanguna kabutanasika “buzuba bupati buyoosya bwa-Jehova,” ikutondezya cintu cakali kuyoozuzikizigwa kumbele mubuzuba bwalubeta.—Mt. 17:11; Lk. 1:17; Mt. 11:14; Mk. 9:12.

16 Ikujatikizya buzuba oobo bwakumbele, Jehova wamakamu waamba kuti: “Kuzwa kumazwido aazuba akusikila kumabbililo aalyo izina lyangu lilalemekwa akati kabamasi. . . . Nkaambo ndi mwami mupati, . . . azina lyangu lilalemekwa akati kabamasi.” Lilalemekwa ncobeni! Nkaambo ‘buzuba buyoopya mbuli ceengelo, elyo boonse balisumpula aboonse bacita zibi bayooba buungu.’ Pele bali acoolwe aabo bayoowa izina lya Jehova, nkaambo kulimbabo ‘izuba lyabululami liyoobapaswida, liyooboola anguzu zyakuponya mumababa aalyo.’ Majwi aamba ciindi cikkomanisya eelyo bantu bamvwa nobayooponesegwa cakumaninina—kumuuya, mumizeezo, akumubili. (Ciy. 21:3, 4) Kaamba buzuba oobo bukondelezya alimwi bulongezedwe, Malaki utukulwaizya kucita camoyo woonse notuleta zituuzyo muŋanda ya Jehova kuti: “Amundisole obo, mbwaamba Jehova wamakamu. Munoobona kuti njoomujalwida zipulo zyakujulu akumutilila coolwe cakufwasuka loko.”—Malk. 1:11, 14; 4:1, 2; 3:10.

17 Kalizumanana kucenjezya ‘zyakuumya nyika lutuko,’ eeli bbuku lyamamanino lya Basinsimi (amubone kabbokesi ansi aawa) lipa bulangizi akusekelela kweelana amajwi aa Jehova kubantu bakwe aakuti: “Bantu bamisyobo yoonse bayooamba kuti muli acoolwe, nkaambo muyooba cisi ciyandwa.”—4:6; 3:12.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi