LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • cl cibalo. 5 map. 55-66
  • Inguzu Zyakulenga​—“Mulengi Wajulu Anyika”

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Inguzu Zyakulenga​—“Mulengi Wajulu Anyika”
  • Amube Acilongwe a Jehova
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • “Amulungumane Kujulu Mubone”
  • “Mulengi Wanyika Kwiinda Munguzu Zyakwe”
  • “Cilenge Coonse Ciyoya”
  • Atwiiye Kujatikizya Nguzu zya Jehova Zyakulenga
  • Muuya Uusalala—Wakabeleka Mukulenga
    Ngazi Yamulindizi—2011
  • Ibubumbo Bwaambilizya Bulemu Bwa Leza!
    Ngazi Yamulindizi—2004
Amube Acilongwe a Jehova
cl cibalo. 5 map. 55-66
Zuba lyapola atala amuunda wawiiti.

CIBALO 5

Inguzu Zyakulenga​—“Mulengi Wajulu Anyika”

1, 2. Mbuti izuba mbolitondezya nguzu zya Jehova zyakulenga?

SENA kuli ciindi nomwakayotede mulilo buzuba bumwi masiku nokwakali kutontola? Ambweni mwakatandabika maanza aanu kumulilo uuvwilima kusika waawo mpomwakali kumvwa kuti mwakasaalilwa kabotu. Ikuti nomwakaswena munsi kapati, ikukasaala nokwakaindila. Ikuti nomwakatantamukilalyo buya, imuwo uutontola nowakamunjila, eelyo nomwakaandwa.

2 Kuli “mulilo” uupa kuti katukasaalilwa ciindi camasyikati. Ooyo “mulilo” ulayaka kubusena bulampa makkilomita aasika kutuulunzuma tuli 150!a Eelo lilaanguzu zipati kaka izuba, mbwaanga mulakonzya kuba acikasaalizi kuzwa kubusena buli kulamfwu kapati boobo! Nokuba boobo, inyika ilalizinguluka ibbibi lyamulilo lipya kapati ligambya eeli mumusinzo weelede. Ikuti nyika noyali kweendela afwaafwi azuba, imaanzi oonse aali anyika naaliyuminide; ikuti noyali kweendela kulamfwu azuba, maanzi oonse naali caanda. Inzya, ikuti noyali muciimo cimwi akati kazeezyi, anyika nokunyina cintu cipona pe. Imumuni wazuba ulayandika ikutegwa kakuli buumi anyika, alimwi mubotu, ulagwasya alimwi ulakondelezya.​—Mukambausi 11:7.

3. Ino zuba lipa bumboni kukaambo ikali kamasimpe kayandika?

3 Nokuba boobo, ibunji bwabantu tabaliboni kuti izuba lilaampindu kuli mbabo, nokuba kuti balapona akaambo kandilyo. Aboobo balakakilwa kuciteelela ncolinga lyatuyiisya izuba. Kujatikizya Jehova, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Nduwe wakapanga mumuni alimwi azuba.” (Intembauzyo 74:16) Inzya, izuba lipa bulemu kuli Jehova, “Mulengi wajulu anyika.” (Intembauzyo 19:1; 146:6) Izuba ncimwi buyo akati kazintu zitabaliki zyakujulu izituyiisya kuteela kwanguzu zya Jehova zyakulenga. Atuzilange-lange kabotu zimwi zyazintu eezyi zyakujulu, mpoonya atubikkile maanu kunyika alimwi akubuumi buli mpawo.

Jehova “wakapanga mumuni alimwi azuba”

“Amulungumane Kujulu Mubone”

4, 5. Ino zuba lijisi nguzu zinji buti, alimwi ino ndipati buti ikuti lyeezyanisyigwa anyenyeezi zimbi?

4 Mbubwenya mbomuzyi kale, izuba ninyenyeezi. Lilibonya kuti ndipati kwiinda nyenyeezi nzyotubona masiku akaambo kakuti lyalo lilaafwaafwi kapati kwiinda nzizyo. Ino lilaanguzu zipati buti? Akati kandilyo eeni lilapya kusika ku 15,000,000°C kupya kwalo. Ikuti mwabweza kabeela kaniini kali mbuli mutwe wakapini kuzwaawo aakati kazuba akukabikka anyika, kunyina nomunga mwafwutuka ikuti kamwiimvwi mumusinzo wamakkilomita aali 140 kuzwa akabeela aako kaniini loko ikupya kwalo! Mukavwaluvwalu kamwi akamwi, izuba ligwisya nguzu zyeelene azeezyo zilibonya nokubboloka myaanda-myaanda yatuulunzuma twamabbomba aanyukkiliya.

5 Izuba ndipati kapati cakuti nyika ilakonzya kunjila ziindi zisika ku 1,300,000 mulindilyo. Sena izuba ndeliinda kukomena akati kanyenyeezi zyoonse? Peepe, bahaazibwene banyenyeezi baamba kuti nkanyenyeezi kaniini buyo ikatayakisyi akuyakisya. Imwaapostolo Paulo wakalemba kuti, “nyenyeezi imwi aimwi iliindene kunyenyeezinyina kubulemu.” (1 Bakorinto 15:41) Kulangilwa kuti tanaakazyiba mbwaakaluzi majwi aayo aakasololelwa amuuya. Kuli nyenyeezi mpati kapati cakuti ikuti yabikkwa mpolibede izuba, inyika inga kaili mukati kanjiyo. Aimbi nyenyeezi mpati ikuti yabikkwa aawo aali zuba ilakonzya kusika kunyenyeezi iitegwa Saturn​—nokuba kuti inyenyeezi eeyo ili kule kapati kuzwa anyika cakuti ikandeke kabelesyegwa kusika kunyenyeezi kakatola myaka yone kuyoosika kooko, kakabalika kapati ziindi ziinda kumakumi one aalubilo lwankulu yantobolo ilaanguzu kapati.

6. Mbuti Bbaibbele mbolitondezya kuti mweelwe wanyenyeezi mupati cakuti taakwe muntunsi uukonzya kuubala?

6 Icimbi ciinda kugambya mbupati bwamweelwe wanyenyeezi. Imasimpe ngakuti Ibbaibbele lyaamba kuti, inyenyeezi tazibaliki mbubwenya mbuli “musenga wakulwizi.” (Jeremiya 33:22) Ikaambo aaka kaamba kuti, kuli nyenyeezi zinji kapati kwiinda zeezyo zibonwa kakunyina kubelesya mincini yakulangizya zintu zili kule. Kunze lyaboobo, ikuti mulembi wa Bbaibbele mbuli Jeremiya naakalanga mujulu ciindi camasiku alimwi akusola kubala nyenyeezi nzyaakali kukonzya kubona, naakabala buyo zisika kuzyuulu zyotatwe, nkaambo ngomweelwe uunga wabonwa ameso, kakunyina kubelesya mincini yakulangizya zintu zili kule imasiku nokunyina makumbi. Imweelwe ooyo ulakonzya kweezyanisyigwa amweelwe watumbuulumbuulu mujanza lizwide musenga. Pele mubwini, imweelwe wanyenyeezi taubaliki pe, uli mbuli musenga wakunkomwe yalwizi.b Nguni uukonzya kuubala mweelwe ooyo?

Nyenyeezi zibotu alimwi amilalabungu zitondezyedwe kubelesya telescope.

“Zyoonse ulaziita amazina aanzizyo aazigeme”

7 Mbuti mbomukonzya kuupandulula mweelwe wanyenyeezi mumulalabungu naa mweelwe wamilalabungu mububumbo?

7 Ibbuku lya Isaya 40:26 liingula kuti: “Amulungumane kujulu mubone. Ino nguni wakalenga zintu eezyi? Ngooyo uugwisya akusololela nkamu yanzizyo kweelana amweelwe wanzizyo; zyoonse ulaziita mazina aanzizyo aazigeme.” Ibbuku lya Intembauzyo 147:4 lyaamba kuti: “Ulabala mweelwe wanyenyeezi.” Ino “mweelwe wanyenyeezi” mupati buti? Ooyo mubuzyo tauli muuba-uba pe. Basyaazibwene munyenyeezi bapa muzeezo wakuti inyenyeezi zilainda kuzyuulu zyatuulunzuma tuli 100 mu Mulalabungu uuli afwaafwi ulikke buyo uutegwa Milky Way.c Bamwi baamba kuti nzinji kwiinda waawo. Pele Mulalabungu ngotukonzya kubona ngumwi buyo akati kamilalabungu minji, alimwi eeyo iimbi minji ijisi nyenyeezi zinji kwiinda zili mumulalabungu wesu. Ino kuli milalabungu yongaye? Basyaazibwene banyenyeezi baibalila kumyaanda yamabbiliyoni, naba matililiyoni. Calino cilibonya kuti muntunsi takonzyi kuuzyiba mweelwe wini-wini wamilalabungu, kutaamba mweelwe woonse ooyu wanyenyeezi zili mumilalabungu eeyi. Nokuba boobo, Jehova uluuzyi mweelwe ooyo. Kunze lyaboobo, nyenyeezi imwi aimwi ulaipa izina liigeme.

8. (a) Ino bupati bwa Mulalabungu uutegwa Milky Way inga mwabupandulula buti? (b) Ino Jehova ubweendelezya anzi bweende bwazilenge zyamujulu?

8 Ikuyoowa Leza kulayungizyigwa lilikke notutelaika abupati bwamilalabungu. Mulalabungu uutegwa Milky Way waambwa kuti mubwaamba ulasika kumakkilomita aali zyuulu zyatuulunzuma zili tuulunzuma tuli 94,580. Amweezeezye bbalabala lyamumuni lilunduka kapati alubilo lwamakkilomita aali 300,000 mukavwaluvwalu komwe. Ikutegwa bbalabala eelyo likasike kulubazu lumbi lwamulalabungu wesu, inga lyatola myaka iili 100,000! Alimwi imilalabungu imwi mipati kapati kwiinda wesu cakuti ulakonzya kunjila mulinjiyo ziindi zinji. Ibbaibbele lyaamba kuti, Jehova ulatandabula “majulu” aaya aatalikomeneni mbuli mulembo buyo. (Intembauzyo 104:2) Alimwi nguuyendelezya bweende bwazilenge eezyi. Kuzwa kukantu kaniini mbuli kanyenyeezi kusikila kumulalabungu mupati citaambiki, zyoonse zileenda kweelana amilawo njaakaanza Leza alimwi njaakapa kuti ibeleke. (Jobu 38:31-33) Aboobo, basayaansi bakozyanisya bweende oobu bugaminide bwazintu zyamujulu kucizyano cikatazya kapati cabasikuzyana batalubizyi! Aboobo, amuyeeye Ooyo wakalenga zintu eezyi. Sena tamukonzyi kumulemeka kapati Leza uujisi nguzu zyakulenga zipati boobo?

“Mulengi Wanyika Kwiinda Munguzu Zyakwe”

9, 10. Mbuti nguzu zya Jehova mbozibonwa kujatikizya bweende bwazyamujulu izizinguluka zuba mbuli nyenyeezi ya Jupiter, inyika alimwi amwezi?

9 Inguzu zya Jehova zyakulenga zilalibonya amunzi wesu, aano anyika. Inyika eeyi wakayibikka kabotu mububumbo oobu butalikomeneni. Basayaansi bamwi basyoma kuti imilalabungu minji mibyaabi akuti tiikonzyi kukkalwa azintu zyuumi kweelana anyika yesu iijisi buumi. Kuboneka kuti, icibeela cipati ca Mulalabungu wa Milky Way tiicakaanzilwa kukkalwa azintu zyuumi pe. Milalabungu yoonse ilizwide nyenyeezi. Inguzu zyakukasaala izigusyigwa nzinji kapati, alimwi inyenyeezi eezyi zimwi ziindi inga kazyibe ziyanda kupwayana. Mumabali-bali imugolela mulalabungu taaku misamu yacilengwaleza iipa kuti kube buumi. Izuba alimwi anyenyeezi zimbi zyalo izizinguluka zuba zili akati-kati aabusena bupya alimwi ibunyina misamu iipa kuti kube buumi.

10 Inyika ilagwasyigwa abukwabilizi bwanyenyeezi iili kule, alimwi impati kapati​—inyenyeezi iitegwa Jupiter. Akaambo kakuti nyenyeezi eeyi iyiitwa kuti Jupiter nimpati kapati iziindi ziinda kucuulu comwe kwiinda Nyika, ijisi nguzu zipati kapati zikwelela zintu kulinjiyo. Ino ndugwasyo luli buti ndoipa kunyika? Izintu zyoonse zyeenda mujulu zikwelelwa kulinjiyo naa kuzigusya munzila mozyeendela lyoonse. Basayaansi baamba kuti noyataliko nyenyeezi eeyi iyiitwa kuti Jupiter, ikuloka kwazintu zipati kuzwa mujulu kuwida anyika nokwali kunyonyoona nyika ziindi zili 10,000 ikwiinda mbozicita lino. Ikaambo kambi nkomutakonzyi kuyeeyela nkakuti, inyika ilagwasyigwa anyenyeezi iimbi iigambya​—imwezi. Kunze lyakweebeka alimwi akuba “mumuni wamasiku,” imwezi ujisi mulimo wakweendelezya nyika mubusena bomwe, kuti kayicengeme lyoonse. Ikucengama ooko kupa kuti nyika kiijisi ziindi zyamumwaka izisyomeka​—zyalo izigwasya kapati mukupa kuti kube buumi anyika.

11. Mbuti muya uuzingulukide nyika mbowupangidwe kubeleka kauli cikwabilizyo?

11 Inguzu zya Jehova zyakulenga zilalibonya mumbazu zyoonse zyabuyale bwanyika. Amweezeezye zyamuya uuzingulukide nyika, uubeleka kauli cikwabilizyo. Izuba lilagwisya mitungazuba iigwasya alimwi ayijaya. Eelyo mitungazuba iijaya noyisika mumuya uuzingulukide nyika, ipa kuti muya ngotuyoya iwa oxygen usanduke kuba wa ozone. Mpoonya imuya ooyu wa ozone ulayikwaba mitungazuba eeyo minji. Aboobo, inyika yesu yakaanzwa kiijisi civwumbyo canjiyo cabukwabilizi!

12. Mbuti ikupangwa kwamaanzi kucitwa mumuya uuzingulukide nyika mbokutondezya nguzu zya Jehova zyakulenga?

12 Eeco ncibeela comwe buyo camulimo wamuya uuzingulukide nyika motukkede, icivwele-vwele camyuya yaanzilidwe kuti kube buumi kuzilenge zipona aanyika naa kunsi anyika. Akati kazintu zigambya zicitika mucivwele-vwele camyuya eeci nkupangwa kwamaanzi. Mwaka amwaka izuba lilabweza maanzi aatola cibaka cisika kumakkilomita aayinda kuzyuulu zili myaanda yone (400,000 km) kukomena kuzwa mulwaanje alimwi amulwizi. Imaanzi aayo aba makumbi, alo aamwaigwa ooku akooku amyuwo iili mumuya uuzingulukide nyika. Imaanzi aaya lino aasebedwe akusalazyigwa, alaloka kaili mvwula, caanda naa mankakaamba, alajokela alimwi kubusena nkwaakazyilide. Cili buyo mbubwenya bbuku lya Mukambausi 1:7 mbolyaamba kuti: “Tulonga toonse tulakunka kuya kulwizi, nokuba boobo lwizi taluzuli pe. Kubusena ooko nkotutalikila kukunka tulonga, nkonkuko nkotujokela kutegwa tukatalike alimwi kukunka.” Alikke Jehova nguukonzya kwaanza bweende buli boobo.

13. Mbumboni nzi bwanguzu zya Mulengi mbotubona muzisamu zili anyika alimwi amumavwu aanjiyo?

13 Kufwumbwa kuli zintu zipona, tubona bumboni bwanguzu zya Mulengi. Kuzwa kumusyobo wamasamu mapati aalampa mamita aali 110 kusikila kutusamu tuniini kapati tutakonzyi kubonwa kakunyina kubelesya muncini uukomezya tuntu tuniini ituli mulwaanje alimwi itupa muya munji swebo ngotuyoya, muzintu eezyi zyoonse inguzu zya Jehova zilalibonya. Nobuba bulongo bwini buzwide zintu zipona​—banamula, bowa bwamisyobo-misyobo alimwi atuzunda twamunyika, zyoonse kazibelekela antoomwe munzila zigambya kapati zyalo izigwasya zisamu kukomena. Cakweelela, Ibbaibbele lyaamba kuti ivwu lilijisi nguzu.​—Matalikilo 4:12.

14. Ninguzu zipati buti izili mukabeela kaniini ikacintu cimwi acimwi?

14 Cakutadooneka, Jehova ngonguwe “Mulengi wanyika kwiinda munguzu zyakwe.” (Jeremiya 10:12) Inguzu zya Leza zilalibonya nomuba mutuntu tuniini-niini ntwaakalenga. Mucikozyanyo, itubeela-beela tupanga cintu ituli kaulunzuma komwe itwabungikwa antoomwe tatukonzyi kusika akasusu ikukomena. Alimwi nokuba kuti kabeela komwe ikapanga cintu kakomezyegwa kusikila kalampa mbuli ŋanda iijisi ŋanda zili kkumi azine kuya mujulu, imutwe wako unooli buyo mbuli kakoto kamunyo ikali aacibuye caciloba caŋanda eeyo. Nokuba boobo, mukatwe aako kaniini boobo momuzwa nguzu zigambya mukubboloka kwanyukkiliya!

“Cilenge Coonse Ciyoya”

15. Nciiyo nzi Jehova ncaakayiisya Jobu kwiinda mukumwaambila banyama bamusyokwe baindene-indene?

15 Abumbi bumboni bwaantangalala bwanguzu zya Jehova zyakulenga bulabonwa mubanyama banji bali anyika. Ibbuku lya Intembauzyo 148 lipa mulongo wazintu zinji izitembaula Jehova, mpoonya kapango 10 kalabikkilizya amajwi aakuti “nobanyama bamusyokwe anyoonse nobanyama bavwubwa.” Ikutondezya kaambo muntu ncayelede kuyoowa Mulengi, cimwi ciindi Jehova wakaambila Jobu makani aabanyama mbuli mulavu, cibize, musune wamusyokwe, civwubwe alimwi a Leviyatani (uulangilwa kuti nintale). Ino ncinzi Jehova ncaakali kuyanda kukankaizya? Ikuti muntu kaziyoowa eezyi zilenge zyanguzu, ziyoosya alimwi zitavwubiki, sena teelede kumulemeka kapati kwiinda waawo Mulengi wanzizyo?​—Jobu zyaandaano 38-41.

16. Ncinzi cimukkomanisya kujatikizya bayuni bamwi mbaakalenga Jehova?

16 Alimwi ibbuku lya Intembauzyo 148:10 lyaamba zya “bayuni bauluka.” Amweezeezye buyo kuvwula kwamisyobo yabayuni! Jehova wakaambila Jobu zyampowani naa impye, “ilaseka bbiza ayooyo uutantide aalindilyo.” Masimpe, ooyu muyuni imulamfwu kapati kusika amamita obile acisela nokuba kuti tauluki, ulakonzya kulunduka kusika kumakkilomita aali 65 muwoola lyomwe, kataamuka mamita aali one acisela ntaamu yomwe! (Jobu 39:13, 18) Kulubazu lumbi, muyuni mupati uuli mbuli jule uutegwa albatross bunji bwaziindi uuluka buyo atala alwizi. Mbuli ndeke, imuyuni ooyu ujisi buyale bwamababa busika kumamita aali otatwe. Ulakonzya kayile kufwuumuka kwaciindi cilamfwu kakunyina kuvwupaula mababa aakwe. Mukwiimpana, ikansyoma kalya buci (bee hummingbird) nkayuni kainda kuceya aatuyuni toonse munyika ikalampa buyo masentimita aali osanwe. Kalakonzya kuvwupaula mababa aankako ziindi zili makumi aali lusele mukavwaluvwalu komwe buyo! Itunsyoma, ituŋaima mbuli tubwe tuyandisi tujisi mababa, tulakonzya kupepuluka mbuli ndeke zyacipolopela alimwi mane akuuluka cifwuteesule.

17. Ino muswi wazenimutende uutegwa blue whale mupati buti, alimwi ino tweelede kwaakosola buti makani twamana kutelaika abanyama mbalengede Jehova?

17 Ibbuku lya Intembauzyo 148:7 lyaamba kuti, noziba ‘zilenge zyamulwizi’ zilamutembaula Jehova. Amweezeezye munyama banji ngobaamba kuti nguuyinda kukomena anyika, imuswi wazenimutende wiitwa kuti blue whale. Ooyu munyama mupati kapati wamulwaanje ulakonzya kulampa mamita aali 30 naa kwiindaawo. Ulakonzya kulema kusika abazovwu bapati bali 30. Mulaka wakwe ulikke buyo ulema mbuli muzovwu omwe. Imoyo wakwe mupati mbuli mootokala musyoonto. Ooyu moyo uduntaana buyo ziindi zili fwuka muminiti lyomwe​—mukwiimpana amoyo wakansyoma, uuduntaana ziindi zisika ku 1,200 muminiti lyomwe. Insinga yomwe yamuswi ooyu nimpati kapati cakuti mwana ulakonzya kukalaba kabotu-kabotu mulinjiyo. Masimpe, myoyo yesu itukulwaizya kwiinduluka lulayo lumanizya bbuku lya Intembauzyo lwakuti: “Cilenge coonse ciyoya​—acitembaule Ja.”​—Intembauzyo 150:6.

Atwiiye Kujatikizya Nguzu zya Jehova Zyakulenga

18, 19. Ino kuli misyobo-misyobo yongaye yazintu zipona nzyaakalenga Jehova anyika, alimwi ino kulenga kutuyiisya nzi kujatikizya bulelo bwakwe?

18 Ino twiiya nzi kujatikizya mbwazibelesya Jehova nguzu zyakwe zyakulenga? Cilatuyoosya ikubona bunji bwamisyobo yazintu nzyalengede. Sintembauzyo umwi wakakankamuka ulaamba: “Eelo kaka minji kapati milimo yako, O Jehova! . . . Nyika izwide zintu nzyookalenga.” (Intembauzyo 104:24) Aayo masimpe! Basyaazibwene mubumpiyompiyo bwazilenge bazyiba misyobo-misyobo yazintu zipona yiinda kukaulunzuma komwe; pele baliindene mumizeezo, ibamwi bayeeya kuti kuli mamiliyoni manji kwiindaawo. Syaazibwene mukuzekaula zimwi ziindi ulakonzya kubulilwa muzeezo wazintu zimbi zyakuzekaula. Mukwiimpana, busyaazibwene bwa Jehova​—inguzu nzyajisi zyakwaanza akulenga zintu zipya alimwi zyamisyobo-misyobo​—tazyeeli pe.

19 Mbwazibelesya Jehova inguzu zyakwe zyakulenga kutuyiisya bulelo bwakwe. Ibbala lyakuti “Mulengi” lilamwaandaanya Jehova kuzintu zimbi zili zyoonse mububumbo, mbwaanga zyoonse ‘nzilenge.’ Naba Mwana wa Jehova simuzyalwaalikke, walo wakali kubeleka kali “mubelesi uucibwene” mukulenga, mu Bbaibbele kunyina naambwa kuti Mulengi naa kuti Mulenginyina a Leza. (Tusimpi 8:30; Matayo 19:4) Muciindi caboobo, walo ngonguwe “imutaanzi kuzyalwa kuzilenge zyoonse.” (Bakolose 1:15) Icuuno ca Jehova kali Mulengi cimupa kubelesya nguzu zyakwe zyabweendelezi mububumbo boonse.​—Baroma 1:20; Ciyubunuzyo 4:11.

20. Muunzila nzi Jehova mwaakalyookezya kuzwa naakamanizya milimo yakwe yakulenga zintu aanyika?

20 Sena Jehova lino waleka kubelesya nguzu zyakwe zyakulenga? Ibbaibbele lyaamba kuti eelyo Jehova naakamanizya mulimo wakwe wakulenga mubuzuba bwakulenga bwacisambomwe, “mubuzuba bwaciloba wakatalika kulyookezya kumulimo wakwe woonse.” (Matalikilo 2:2) Imwaapostolo Paulo wakatondezya kuti oobu “buzuba” bwamusanu aabili butola zyuulu-zyuulu zyamyaka, mbwaanga bwakacili kuzumanana nokuba kuciindi ncaakali kupona. (Bahebrayo 4:3-6) Pele sena ‘ikulyookezya’ kwaamba kuti Jehova walekela limwi kubeleka? Peepe, Jehova taleki pe kubeleka. (Intembauzyo 92:4; Johane 5:17) Aboobo, ikulyookezya kwakwe kweelede kwaamba kuleka mulimo wakwe wakulenga zintu zyaanyika. Pele imulimo wakwe wakubona kwaamba kuti makanze aakwe azuzikizigwa wazumanana cakutasinkililwa. Imulimo ooyo wabikkilizya akusololelwa amuuya uusalala kwa Magwalo Aasalala. Alimwi mane mulimo ooyo wabikkilizya akuleta ‘cilenge cipya,’ imakani aatikabandikwe mu Cibalo 19.​—2 Bakorinto 5:17.

21. Mbuti nguzu zya Jehova zyakulenga mboziyoobajatikizya bantunsi lyoonse mane kukabe kutamani?

21 Eelyo buzuba bwa Jehova bwakulyookezya bwaakugola, uyooti milimo yakwe yoonse yaanyika ‘mibotu kapati,’ mbubwenya mbwaakaamba kumamanino aamazuba aakulenga aali cisambomwe. (Matalikilo 1:31) Mbwayoosala kubelesya nguzu zyakwe zyakulenga ziteeli kuzwa ciindi eeco ncintu ncotulangila kuyoolibonena kumbele. Pele muzintu zyoonse, tulakonzya kusyoma kuti tuyoozumanana kugambwa kujatikizya mbwazibelesya Jehova inguzu zyakwe zyakulenga. Mane kukabe kutamani, tunooiya zintu zipya kujatikizya Jehova kwiinda muzilenge zyakwe. (Mukambausi 3:11) Mbotuyaabuyungizya luzyibo ndotujisi kujatikizya nguwe, akwalo kuyoowa kwesu kuyooyungizyigwa​—alimwi cilongwe ncotujisi a Mulengi wesu Mupati ciyoosumbula.

a Ikutegwa mumvwisye bwini musinzo ooyo mbouli mulamfwu, amweezeezye ceeci: Ikutegwa mukasike ooko nkolibede zuba kwiinda mukubelesya mootokala​—kamulunduka makkilomita aali 160 muwoola lyomwe, mumawoola oonse aali makumi obile aone abuzuba​—inga camutolela myaka yiinda kumwaanda omwe!

b Bamwi inga bayeeya kuti basinsiku bakuciindi ca Bbaibbele beelede kuti bakabelesya muncini wa telescope wakulangizya zintu zili kule iwatakasumpukide pe. Ibantu mukuyeeya kwabo balati, ikuti kacitali boobo, ino muunzila nzi iimbi ibaalumi bakuciindi eeco mobakali kukonzya kuzyiba kuti mweelwe wanyenyeezi mupati kapati, taubaliki kubantunsi? Ikuyeeya kwakulengelezya ikuli boobu takupi bulemu kuli Jehova Sikwaanza Bbaibbele.​—2 Timoteyo 3:16.

c Amweezeezye ciindi ncomunga mwatola ikubala buyo nyenyeezi zili zyuulu zyatuulunzuma tuli 100. Ikuti kamukonzya kubala nyenyeezi yomwe mukavwaluvwalu kamwi akamwi​—alimwi kamuzumanana kubala abuzuba​—inga camutolela myaka iili 3,171!

Mibuzyo Yakuzinzibala Kuyeeya

  • Intembauzyo 8:3-9 Mbuti zintu nzyalengede Jehova mbozinga zyatuyiisya kulicesya?

  • Intembauzyo 19:1-6 Ino nguzu zya Jehova zyakulenga zyeelede kutukulwaizya kucita nzi, alimwi ino nkaambo nzi?

  • Matayo 6:25-34 Mbuti ikutelaika anguzu zya Jehova zyakulenga mbokunga kwatugwasya kulwana kulibilika alimwi akubikka zintu ziyandika mubuumi mubusena bweelede?

  • Milimo 17:22-31 Mbuti ikubelesya nguzu zyakwe zyakulenga nkwabelesya Jehova mbokutuyiisya kuti kukomba mituni ncibi akuti Leza tali kulamfwu andiswe?

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi