LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • ol cibeela 5 map. 15-18
  • Ikasimpe Kujatikizya Masalamuzi Alimwi Abulozi

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Ikasimpe Kujatikizya Masalamuzi Alimwi Abulozi
  • Sena Mwakaijana Kale Inzila Iisololela Kubuumi Butamani?
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Bubeji Alimwi Alweeno
  • Ncomweelede Kuziba Kujatikizya Bulozi
    Ngazi Yamulindizi—2000
  • Masalamuzi Alimwi Abulozi Nzibi
    Mulakonzya Kuba Mulongwe wa Leza
  • Ncinzi Ncomuzyi Kujatikizya Bulozi?
    Ngazi Yamulindizi—2000
  • Kuvwima Balozi mu Europe
    Sinsimuka!—2014
Amubone Azimwi
Sena Mwakaijana Kale Inzila Iisololela Kubuumi Butamani?
ol cibeela 5 map. 15-18

CIIYO 5

Ikasimpe Kujatikizya Masalamuzi Alimwi Abulozi

Mwaalumi waswaya muŋanga

1. Ino lusyomo mumasalamuzi alimwi abulozi budumide buti?

IBBUKU litegwa African Traditional Religion lyaamba kuti: “Nkulisowela buyo ciindi mu Afulika kutalika kubuzya naa balozi nkobali naa pe. Kubana Afulika boonse, ibulozi makani aamasimpe ayandika ncobeni.” Boonse ibayiide alimwi abatayiide kapati balasyoma mumasalamuzi alimwi amubulozi. Basololi bazikombelo zyaba Mozilemu alimwi abamu Kristendomu abalo balabusyoma ibulozi.

2. Kweelanaa njiisyo iidumide, ino nkuukuli nguzu zyamasalamuzi nkozizwa?

2 Kweelanaa njiisyo iidumide mu Afulika, kuli masalamuzi alimwi anguzu zyakumuuya. Leza nguuzyeendelezya nguzu eezi. Myuuya mibi alimwi abamatateesu bakafwa ategwa balakonzya kuzibelesya nguzu eezi. Alimwi ategwa ibantu bamwi abalo balizi mbobanga bazikwela nguzu eezi akuzibelesya. Bamwi bayeeya kuti balakonzya kuzibelesya munzila imbotu, kulikwabilila naa kukwabilila bamwi alimwi bamwi bazibelesya kupenzya bantu bamwi.

3. Ino masalamuzi ncinzi, alimwi ncinzi bantu ncobasyoma kuti alakonzya kucita?

3 Masalamuzi agamikwa kuli basinkondonyina. Aabo baabelesya masalamuzi aaya basyomwa kuti balijisi nguzu zyakutuma naa kuposela basimudima, bayuni, nzinini alimwi azinyama zimbi kutegwa zipenzye bantu. Ibantu banji basyoma kuti masalamuzi ngaaleta nkondo, kutazyala, kuciswa alimwi akufwa.

4. Ino bantu banji basyoma nzi kujatikizya balozi, alimwi ntwaambo nzi tubapa kusyoma boobu?

4 Muzyooko zinji zya Afulika, bantu basyoma kuti muntu ulakonzya kusanduka naa kusandulwa kuba cinyama. Ikanjikanji balozi basyomwa kuti balijisi nguzu zyakulisandula akuba basiluwe naa nzoka. Alimwi kuli kuyoowa kwakuti balozi balakonzya kusandula bamwi bantu kuba zinyama. Kumasi aali mu Afulika nkoili kujwe bantu basyoma kuti balozi balakonzya kutuma myuuya yabantu mubayuni alimwi amuzinyama zimwi kutegwa bapenzye bantu. Bana Afulika banji bayeeya kuti kusanduka kuli boobu kwakasinizigwaa bantu bakalibonena. Baamba kuti twaambo tunji twakaluulwa abantu bayeeya tatukonzyi kulicitikila buyo pe.

5. Ino bamwi bantu baabelesya buti masalamuzi, alimwi mbuti masalamuzi aaya mbwaacitwa?

5 Masalamuzi aamwi aambwa kuti alakwabilila kuzintu zibyaabi. Aabo bacita masalamuzi aaya balasama inweenwe, bulungu naa inkaya zyamasalamuzi. Balanywa akunana amubili misamu yakulikwabilila. Mumaandaabo naa mulubuwa, bantu bamwi balisiside zintu zimwi nzyobasyoma kuti zilijisi nguzu zyikwabilila. Basyoma zitumwa zijisi malembe kuzwa mu Koran naa mu Bbaibbele.

Bubeji Alimwi Alweeno

6. Ncinzi Saatani alimwi amadaimona aakwe ncobali kucita musyule, alimwi mbuti mbotweelede kuzibona nguzu nzyobajisi?

6 Masimpe kuti Saatani alimwi amadaimona aakwe mbaasinkondonyina abantu. Balijisi nguzu zyakuyunga mizeezo alimwi abukkale bwabantu alimwi musyule oomu bakali kunjila mubantu amuzinyama. (Matayo 12:43-45) Nokuba kuti tatweelede kuzyuubya-ubya nguzu zyobajisi, tatweelede alimwi kuciindilizya kubikkila maano kunguzu eezyo.

7. Ncinzi Saatani ncayanda kuti swebo tusyome, alimwi mbuti eeci mbocipanduludwe?

7 Saatani ngusilweeno uucibwene kumutwe. Weena bantu kwiinda mukubapa kuyeeya kuti ulijisi nguzu zinji kwiinda aali zeezyo nzyayelede kubaanzizyo. Mucikozyanyo: Lyankondo yakali kulwana ino-ino mucisi cimwi cili mu Afulika, basikalumamba bakali kubelesya mincini yamajwi kutegwa bakonge basinkondonyina. Kabatana kutalika kulwana abasinkondonyina, basikalumamba bakali kulizya cilimba cakali kudubuka ntobolo nzyobakalekkoodede kababelesya mincini yamajwi. Bakali kuyanda kuti basinkondonyina bayeeye kuti bakali kuyanda kulwanwa abasikalumamba bajisi zilwanyo zinji zilaanguzu. Munzila iikozyenye, Saatani uuyanda kuti bantu kabasyoma kuti ulijisi nguzu zitakonzyi kumana. Makanze ngajisi ngakuyoosya bantu kuti batalike kucita zeezyo nzyayanda muciindi cakucita kuyanda kwa Jehova. Nkooko lino atulange-lange twaambo twakubeja totatwe Saatani ntwayanda kuti bantu kabasyoma.

8. Mbubeji nzi bomwe Saatani mbwaayanda kusumpula?

8 Ikaambo kakubeja kakusaanguna Saatani nkayanda kusumpula nkaaka: Basikale bakati, wakalisina wakaloogwa; nkokuti kufwumbwa cintu cibyaabi cilacitika kwiinda munguzu zyamasalamuzi. Mucikozyanyo, amweezyeezye kuti mwana wafwa abulwazi bwantuntumaanzi. Banyina balakonzya kabazi buya kuti bulwazi bwantuntumaanzi buletwaa mansenya. Pele alimwi balakonzya kusyoma kuti umwi muntu wakabelesya masalamuzi kutuma mansenya kuti azoolume mwanaabo.

Sikuzuza uuli mumuzundano wawa

Zimwi ziindi zintu zibyaabi zilicitikila buyo

9. Mbuti Bbaibbele mbolitondezya kuti Saatani talinguwe uleta mapenzi oonse?

9 Nokuba kuti Saatani ulijisi nguzu zyakuleta mapenzi aamwi, ncibyaabi kusyoma kuti ulijisi nguzu zyakuleta mapenzi oonse. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Teensi basiluno bazunda mukusiyana, teensi basintaze bazunda munkondo, teensi basongo bajana zyakulya, teensi bacenjede bavuba imbono, teensi basimaanu bafwidwa luzyalo, pe. Bantu boonse buyo balasikilwa ziindi zyalufu azyamapenzi.” (Mukambausi 9:11) Sikuzuza umwi mumuzundano ulakonzya kazuza cakufwambaana kwiinda bamwi, pele ulakonzya kwaalilwa kuzunda. Ulakonzya kusikilwa “mapenzi” aamwi aakonzya kumupa kwaalilwa kuzunda. Ambweni inga watezemuka alimwi akuwa naa kuciswa naa milambi ilakonzya kwaangana. Eezi zintu zilakonzya kucitika kumuntu uli woonse. Takuli kuti ziletwaa Saatani naa kwiinda mumicito yabulozi pe; zilicitikila buyo.

10. Mmakani nzi aakananwa kujatikizya balozi, alimwi tuziba buti kuti ooku nkubeja?

10 Ikaambo kabili kakubeja Saatani nkasumpula nkakuti: Bantu balakonzya kulisandula naa kusandulwa kuba banyama kutegwa bapenzye bantu. Lino amulibuzye kuti: ‘Ikuti naa balozi balakonzya kucita boobo, ino ncinzi mubwini cizwa mumubili akujila mucinyama?’ Mbubwenya mbotwabona kale, buumi ngomuntu, kutali cimwi cintu cikonzya kuzwa mumuntu. Kuyungizya waawo, imuuya ninguzu zyabuumi zipa nguzu kumubili, pele taakwe cintu neciba comwe ncozikonzya kucita zilikke zyazwa mumubili. Alimwi ikusanduka takweendelani pe abweende bwazintu mbwabikkide Jehova Leza. Masimpe, Leza takonzyi kunyonganya milawo yakwe njabikkide kwiinda mukupa bantu nguzu zyakulisandula kuba banyama.

Mukaintu uloona

Balozi tabakonzyi kusiya mibili yabo

11. Ino tuzyi buti kuti balozi tabakonzyi kulisandula kuba banyama, alimwi sena mulacisyoma eeci?

11 Taakwe neciba comwe akati kazintu eezi zyobile, ibuumi alimwi amuuya cikonzya kuzwa mumubili akucita cintu cili coonse, icibotu naa cibyaabi. Aboobo, balozi tabakonzyi kulisandula kuba banyama pe. Mubwini tabaziciti zintu eezyo nzyobalyaamba naa kuyeeya kuti bakazicita ncobeni.

12. Mbuti Saatani mbwapa bantu kutalika kusyoma kuti bakacita zintu eezyo nzyobatakacita ncobeni?

12 Mbuti mbotunga twaapandulula makani aakananwa abaabo bakali kulowa? Saatani ulakonzya kupa bantu kusyoma kuti bakazicita ncobeni zintu eezyo mubwini nzyobatakacita. Kwiinda mukubelesya zilengaano, Saatani ulakonzya kupa bantu kutalika kweezeezya kuti bakabona, kumvwa alimwi akucita zintu nzyobatakacita ncobeni. Kwiinda munzila eeyi, Saatani ukanzide kugwisya bantu kuli Jehova alimwi akubapa kutalika kuyeeya kuti Bbaibbele taliluzi.

13. (a) Sena kuli masalamuzi aali kabotu? (b) Ino ncinzi Magwalo ncaamba kujatikizya masalamuzi?

13 Bubeji bwatatu mboobu: Masalamuzi abelesyegwa kulikwabilila kubulozi mabotu. Ibbaibbele taakwe nolyaandaanya akati kabulozi alimwi amasalamuzi abelesyegwa kulikwabilila. Lilakasya misyobo yoonse yamasalamuzi. Amubone milawo Jehova njaakapa kubana Israyeli kujatikizya masalamuzi alimwi abaabo bakali kwaacita:

  • ‘Tamweelede kusonda.’—Levitiko 19:26.

  • “Kufwumbwa muntu, naba mwaalumi naba mwanakazi, uujisi muuya wabusangu na wabusondi, ncobeni uleelede kujayigwa.”—Levitiko 20:27.

  • “Kutajanwi akati kanu . . . muntu uusonda, naba muŋanga, naba mulozi, naba mucape, naba simabibo, naba sibusangu.”—Deuteronomo 18:10-14.

14. Nkaambo nzi Jehova ncaakapa milawo iikasya kulinjizya mumasalamuzi?

14 Eeyi milawo yakatondezya kabotu kuti Leza tanaakali kuyanda bantu bakwe kucita masalamuzi. Jehova wakapa bantu bakwe milawo eeyi akaambo kakuti wakali kubayanda alimwi tanaakali kuyanda kuti babe mubuzike bwakuyoowa zintu zitako. Tanaakali kuyanda kuti kabadyaaminwa amadaimona.

15. Mbuti Bbaibbele mbolitondezya kuti Jehova ulaanguzu kapati kwiinda Saatani?

15 Nokuba kuti Bbaibbele talyaambi zyoonse madaimona nzyaakonzya kucita alimwi anzyatakonzyi, lilatondezya kuti Jehova Leza ulijisi nguzu kapati kwiinda Saatani alimwi amadaimona aakwe. Jehova wakasololela kuwisigwa kwa Saatani kuzwa kujulu. (Ciyubunuzyo 12:9) Alimwi, amubone kuti Saatani wakalomba buya kutegwa azumizyigwe kusunka Jobu alimwi wakakutobela kulailila Leza nkwaakamupa kwakuti atamujayi Jobu.—Jobu 2:4-6.

16. Nguni ngotweelede kusyoma kuti atukwabilile?

16 Ibbuku lya Tusimpi 18:10 lyaamba kuti: “Izina lya-Jehova ningazi injumu; mululami ulacijila kulinjiyo, aboobo ulafutuka.” Aboobo tweelede kusyoma muli Jehova kutegwa atukwabilile. Babelesi ba Leza tabasyomi mumisamu yakulicingilila kutegwa ibakwabilile kumicito mibyaabi ya Saatani amadaimona aakwe alimwi tabayoowi kuloogwa naa kuposelwa pe. Babelesi ba Leza basyoma ceeco Bbaibbele ncolyaamba noliti: “Jehova, meso aakwe alalanga-langa moonse munyika, kuti aliyumye kukugwasya abo balulama mumoyo kumeso aakwe.”—2 Makani 16:9.

17. Ino ncinzi lugwalo lwa Jakobo 4:7 ncolutusyomezya, alimwi ncinzi ncotweelede kucita?

17 Anywebo mulakonzya kubaa lusyomo oolu kuti kamubelekela Jehova. Ibbuku lya Jakobo 4:7 lyaamba kuti: “Eno amulibombye kuli-Leza. Amumukazye Saatani, uyoomucija.” Ikuti kamubelekela Leza wakasimpe akulibombya kulinguwe, mulakonzya kusyoma kuti Jehova uyoomukwabilila.

Sena Balozi Balakonzya Kweendelezya Lulabo?

Lulabo

Kumatalikilo aamwaaka wa 1977, ibantu bali 14 bakali kuyeeyelwa kuti mbalozi bakajaigwa kwiinda mukutentwa aafwaafwi adolopo lya Pietersburg kucisi ca South Africa. Kujatikizya makani aaya, magazini yaku South Africa itegwa Drum yakaamba kuti: “Ibaalumi alimwi abanakazi baluzubo oolu baliyoowede kapati. Bayoowa kuloogwa alimwi akwaandwa kwiinda mukutuminwa lulabo . . .

“Kuleelede kucitwa cimwi cintu . . . Akaambo kaceeci, basikumwaya magazini ya DRUM batamba baŋanga boonse kuti: Kuli mali aakonzya kujanwa cakufwambaana R5 000 [mali aku South Africa naa $5,750 (U.S.) kuciindi eeco] aamulindila kumaofesi eesu, ikuti naa umwi wanu akakonzye kujaya Stanley Motjuwadi kwiinda mukubelesya lulabo mumwezi March 1977. Ikuti naa kamutakonzyi, moonse mweelede kuziba kuti ikulicengeezya kwaamba kuti muntu ulakonzya kweendelezya lulabo mbufwubafwuba buyo alimwi makani aamatombe.

“Aboobo nywebo nobalozi bakubeja, nkooko lino azitalike kubila nongo zyanu. Twamutamba nyoonse kuti musinizye micito yanu.”

Sena balozi bakacikonzya kwiingula kutamba ooku kwakacitwa cakusinzya kwiinda mukuleta lulabo? Peepe bakaalilwa. Ba Motjuwadi, ibalembi bamagazini eeyi ya Drum, bakafwutuka alimwi akuzwidilila mane mukuya kwaciindi bakaba beendelezi bapati bamagazini.

Kabbokesi: Ino mbuti mulembi umwi waku South Africa mbwaakabatamba balozi, alimwi ncinzi cakatobela?

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi