LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • bt cibalo. 11 map. 85-92
  • ‘Bakazula Muuya Uusalala Akukondwa’

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • ‘Bakazula Muuya Uusalala Akukondwa’
  • ‘Amupe Bumboni Cakulomya’ Kujatikizya Bwami bwa Leza
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Bakazandulwa “Kutegwa Babeleke Mulimo” (Milimo 13:1-12)
  • “Majwi Aakuyumya” (Milimo 13:13-43)
  • “Tulamusiya Tuunke Kuli Bamasi” (Milimo 13:44-52)
  • “Kabaambaula Cabusicamba Munguzu zya Jehova”
    ‘Amupe Bumboni Cakulomya’ Kujatikizya Bwami bwa Leza
  • Barnaba a Paulo Bagwasya Bantu Kuba Basikwiiya Mumasena Aakulamfwu Kapati
    Buumi Amulimo Wesu wa Bunakriskusikila mu—Kabbuku Kamuswaangano—2018
  • Bunakristo Bwasika Kumasi Manji
    Ziiyo Nzyomukonzya Kwiiya Kuzwa mu Bbaibbele
  • ‘Kuyumya-yumya Mbungano’
    ‘Amupe Bumboni Cakulomya’ Kujatikizya Bwami bwa Leza
Amubone Azimwi
‘Amupe Bumboni Cakulomya’ Kujatikizya Bwami bwa Leza
bt cibalo. 11 map. 85-92

CIBALO 11

‘Bakazula Muuya Uusalala Akukondwa’

Paulo mbwaakacita ciindi naakaswaanganya basikupenzya alimwi abasikukazya

Kweelana a Milimo 13:1-52

1, 2. Munzila nzi molulibedelede lweendo ndobayanda kutalika ba Barnaba a Saulo, alimwi mbuti lugwalo lwa Milimo 1:8 mbolutiizuzikizyigwe akaambo kamulimo wabo?

MBUZUBA bukkomanisya kumbungano yaku Antiokeya. Akati kabasinsimi abamayi boonse babungene, Barnaba alimwi a Saulo basalwa amuuya uusalala kutegwa batole makani mabotu kumasena aakulamfwu kapati.a (Mil. 13:1, 2) Masimpe, bakwesu bamwi beelela bakalitumidwe kale. Nokuba boobo, kaindi bamisyinali bakaunkide buyo kumasena kwalo Bunakristo nkobwakatambulwa kale. (Mil. 8:14; 11:22) Pele lino, Barnaba alimwi a Saulo—kubikkilizya a Johane ooyu utegwa Marko, walo unoobeleka mbuli sikugwasilizya—balatumwa kumasena kwalo bantu nkobatanaamvwide makani mabotu.

2 Kakwiindide myaka iili 14, Jesu wakaambilide basikwiiya bakwe kuti: “Muyooba bakamboni bangu mu Jerusalemu, mu Judaya moonse amu Samariya, mane kusikila kumasena aakulamfwu kapati aanyika.” (Mil. 1:8) Eelo kaka kusalwa kwa Barnaba alimwi a Saulo kubeleka kabali bamisyinali kwakali kuyoogwasyilizya kapati kuzuzikizya businsimi bwa Jesu!b

Bakazandulwa “Kutegwa Babeleke Mulimo” (Milimo 13:1-12)

3. Ncinzi cakali kupa kuti misinzo milamfwu yamumwaanda wamyaka wakusanguna kaikatazya kapati kweenda?

3 Mazuba aano, akaambo kamyootokala alimwi andeke izyakapangwa, bantu balakonzya kweenda misinzo milamfwu mukaindi buyo kasyoonto. Pele oobo tabusyi mbocakabede mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Eciya ciindi, bantu bakali kuvwula kweenda buya amaulu kanji-kanji kwiinda mukubelesya migwagwa iinyongene. Musinzo wabuzuba bomwe ambweni makkilomita aali buyo 30, wakali kulemya kapati.c Aboobo, nokuba kuti Barnaba a Saulo bakali kuulangila caluyandisisyo mulimo wabo ooyu, bakalizyi kuti kwakali kuyandika kubeleka canguzu alimwi akulyaaba ncobeni.—Mt. 16:24.

MUNZILA

Kaindi, kweenda amaulu kwakali kuccelesya, kulemya kapati, alimwi kweelede kuti kwakali kudula kapati kwiinda kweenda abwato. Nokuba boobo, kutegwa muntu acikonzye kuswaya masena manji wakeelede kweenda amaulu.

Muntu wakali kukonzya kweenda amaulu makkilomita aasika ku 30 mubuzuba bomwe. Silweendo wakali kukonzya kubalwa zuba, kuugwa mvwula, kwaandwa mpeyo alimwi akuba muntenda yakubbidwa ababbi. Mwaapostolo Paulo wakaamba kuti ‘wakali munyendo kanji-kanji, muntenda zyamumilonga, alimwi amuntenda kuzigwebenga.’—2 Kor. 11:26.

Bunji bwamigwagwa mibotu yakuciindi eeco yakali kwiinda mu Bwami bwabana Roma. Mumigwagwa mipati, basilweendo bakali kujana maanda abeenzu nobamanizya kweenda buzuba bomwe. Kabatanasika aŋanda yabeenzu kwakali kujanika zintoolo mobakonzya kuula ziyandika. Basikulemba makani bakuciindi eeco bakaamba kuti maanda abeenzu alimwi akuzintoolo kwakali tombe, kupya, kuvwula kwabantu alimwi kwakali kujanika antabwa. Masena aaya akali kuvwula kuswaigwa abantu babyaabi kapati. Basikulanganya beenzu kanji-kanji bakali kubabbida basilweendo alimwi kwakali kujanika abasikuvwuula mumasena aayo.

Tacidoonekwi kuti Banakristo bakali kusolekesya kwaayeleba masena aayo. Ciindi nobakali kweenda mumasena mobatakajisi banamukwasyi naa balongwe, kweelede kuti bakali kusikila buyo mumasena ngeena aaya.

4. (a) Ino ncinzi cakasololela kukusalwa kwa Barnaba a Saulo, alimwi ino Banakristonyina bakacita buti kukusala ooku? (b) Mbuti mbomukonzya kubagwasyilizya aabo ibapegwa mikuli mumbungano?

4 Pele nkaambo nzi muuya uusalala cacigaminina ncowakalailila kuti Barnaba alimwi Saulo bazandulwe “kutegwa babeleke mulimo”? (Mil. 13:2) Bbaibbele talyaambi pe. Pele tulizyi kuti muuya uusalala ngowakalailila kuti baalumi aaba basalwe. Kunyina citondezya kuti basinsimi alimwi abamayi ku Antiokeya bakakukazya kusala ooku. Muciindi caboobo, bakakugwasyilizya kapati kusala ooku. Amuciyeeyele buyo mbobakalimvwa ba Barnaba a Saulo ciindi Banakristonyina, ‘nobakaliimya kulya, kupaila, akubikka maanza alimbabo akubatuma’ kakunyina kubafwida munyono. (Mil. 13:3) Andiswe mbubonya buyo tweelede kubagwasyilizya aabo ibapegwa mikuli mumbungano kubikkilizya abaabo ibasalwa kuba balangizi mumbungano. Muciindi cakubafwida munyono aabo ibatambula mikuli eeyi, tweelede ‘kubalemeka kapati muluyando akaambo kamulimo ngobacita.’—1 Tes. 5:13.

5. Amupandulule cakajatikizyidwe kukambaukila ansumbu ya Kupro.

5 Nobakeenda amaulu kusika ku Selukiya, acito icili afwaafwi a Antiokeya, Barnaba a Saulo bakatanta bwato kuunka kunsumbu ya Kupro imusinzo uulampa makkilomita aasika ku 200.d Mbwaanga Barnaba wakali kuzwa ku Kupro, tacidoonekwi kuti wakaliyandide kapati kubatolela makani mabotu bantu bakumunzi ookwabo. Mbobakasikila buyo ku Salami, imunzi uuli afwaafwi ankomwe yalwizi kujwe aansumbu, aaba baalumi kunyina anobakawaya-waya pe. Mpoonya aawo, “bakatalika kukambauka jwi lya Leza muzikombelo zyaba Juda.”e (Mil. 13:5) Barnaba a Saulo bakeendeenda mumunzi woonse wa Kupro ambweni kabayaabukambauka mumadolopo mapati-pati. Kweelana anzila nzyobakabelesya, kweelede kuti aaba bamisyinali bakeenda amaulu musinzo uulampa makkilomita aasika ku 160.

MU ZIKOMBELO ZYABA JUDA

Ibbala lyakuti, “cikombelo” lyaamba “kuleta aantoomwe.” Lyakali kupandulula mbungano naa muswaangano waba Juda kumane kumbele lyakatalika kwaamba ŋanda naa busena imwakali kubunganinwa.

Kulibonya kuti zikombelo eezyi zyakapangwa ciindi ba Juda nobakali mubuzike ku Babuloni naa mbobakazwida buyo mubuzike kumamanino aamyaka iili 70. Zikombelo zyakali kupangwa kabuli busena bwakutambwida malailile, kukomba, kubala Magwalo, alimwi akuyumya-yumya bantu kutegwa batobele zilembedwe mumagwalo. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., dolopo lili lyoonse mu Palestine lyakalijisi cikombelo. Madolopo mapati akajisi zikombelo ziinda aali comwe, mpoonya mu Jerusalemu mwakali zikombelo zinji.

Nobakazwa mubuzike ku Babuloni, tabali ba Juda boonse ibakapiluka ku Palestine. Ibanji bakaunka mumasi aamwi kutegwa bakacite makwebo. Kuzwa mumwaanda wamyaka wasanu B.C.E., ba Juda bakali kujanika muzyooko ziinda ku 127 izyakali kweendelezyegwa a Bwami bwabana Persia. (Es. 1:1; 3:8) Mukuya kwaciindi, ba Juda bakatalika kujanika mumadolopo oonse aali afwaafwi a Lwizi lwa Mediterranean. Aaba ba Juda ibakamwaikizyanya bakapanga zikombelo zyabo kufwumbwa nkobakaunka.

Muzikombelo eezyi, Mulawo wakali kubalwa akupandululwa Sabata iili yoonse. Mulawo wakali kubalilwa aacibumbili cakasumpudwe alimwi icakazingulukidwe azyuuno mumabazu otatwe. Mwaalumi mu Juda uuli woonse ulyaabide kubukombi, wakali kukonzya kutola lubazu mukubala, kupa makani alimwi akukulwaizya.

6, 7. (a) Ino Sergio Paulu wakali ni, alimwi nkaambo nzi Bari-Jesu ncaakasola kumunyonganya kutegwa ataaswiilili makani mabotu? (b) Ino Saulo wakacita buti kukukazya kwa Bari-Jesu?

6 Kupro wamumwaanda wamyaka wakusaanguna wakali munzi wakazwide bukombi bwakubeja. Eeci cakalibonya antangalala ciindi Barnaba a Saulo nobakasika ku Pafo, kunkomwe nsumbu nkoili kumbo. Okuya bakayaanya “mwaalumi umwi mu Juda wiitwa kuti Bari-Jesu iwakali simabibo alimwi musinsimi mubeji, wakali amweendelezi wacooko Sergio Paulu, imwaalumi uucenjede.”f Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, bunji bwabana Roma basumpukide kubikkilizya ‘amwaalumi uucenjede’ mbuli Sergio Paulu—kanji-kanji bakali kuunka kuli simabibo naa sikulingula nyenyeezi kutegwa abagwasye kusala zyakucita ziyandika kapati. Nokuba boobo, Sergio Paulu wakakkomana kapati akaambo kamulumbe wa Bwami cakuti “wakali kuyandisya kumvwa jwi lya Leza.” Iluyandisisyo ndwaakajisi Sergio Paulu kumulumbe wabwami, lwakamubijila kapati Bari-Jesu, iwakazyibidwe kapati azina lyakwe limwi lyakuti Elima, lipandulula kuti “simasalamuzi.”—Mil. 13:6-8.

7 Bari-Jesu wakaukazya mulumbe wa Bwami. Inzya, nzila ilikke njaakali kukonzya kukwabilila cuuno cakwe kali sikupa lulayo kuli Sergio Paulu, nkwiinda ‘mukupa kuti mweendelezi ooyu atamvwi majwi aalusyomo.’ (Mil. 13:8) Pele Saulo kunyina naakali kuyoozumizya kuti simabibo ooyu anyonganye luyandisisyo lwa Sergio Paulu. Aboobo, ino ncinzi Saulo ncaakacita? Cibalo caamba kuti: “Mpoonya Saulo, ooyo alimwi uutegwa Paulo, naakazula muuya uusalala wakamulangisisya Bari-Jesu akwaamba kuti: ‘Omuntu uuzwide musyobo uuli woonse wabumpelenge amusyobo uuli woonse wabubi, yebo omwana wa Diabolosi, yebo sinkondonyina wazintu zyoonse ziluleme, sena tokooleka kunyonganya nzila zibotu zya Jehova? Bona! Janza lya Jehova lili alinduwe eelyo uloofwaala, kotaboni mumuni wazuba kwaciindi cili mbocibede.’ Ndilyonya eelyo wakawidwa sikunku amudima, mpoonya wakatalika kweendeenda kayandaula muntu wakumujatilila kujanza akumweenzya.”g Ncinzi cakacitika akaambo kamaleele aaya? “Mpoonya mweendelezi wacooko naakabona cakacitika, wakaba musyomi nkaambo zyakamugambya kapati njiisyo zya Jehova.”—Mil. 13:9-12.

Mukwesu ujisi Bbaibbele lijaludwe mumaanza ciindi naiminina kasimpe kumbele aamubetesi munkuta.

Mbuli Paulo, tulakaiminina kasimpe cabusicamba ciindi notukazyigwa

8. Ino mbuti mbutukonzya kwiiya busicamba bwa Paulo mazuba aano?

8 Paulo kunyina naakamuyoowa Bari-Jesu pe. Mbubwenya buyo, andiswe tatweelede kuyoowa ciindi basikutukazya nobasola kunyonganya lusyomo lwabaabo batondezya luyandisisyo kumulumbe wa Bwami. Masimpe, majwi eesu ayelede kuti “kaakondelezya lyoonse, aalweezyedwe kabotu amunyo.” (Kol. 4:6) Nokuba boobo, tatweelede kulibilika kapati kujatikizya kukazyigwa cakuti twacilekela limwi kukambauka. Alimwi tatweelede kuyoowa kuyubununa bukombi bwakubeja, bwalo ibwazumanana “kunyonganya nzila zibotu zya Jehova” mbuli mbwaakacita Bari-Jesu. (Mil. 13:10) Mbubwenya mbuli Paulo, atukambauke kasimpe cabusicamba alimwi akubagwasyilizya babombemyoyo. Nokuba kuti lugwasyo lwa Leza talukonzyi kulibonya cacigaminina mbuli mbolwakalibonya kuli Paulo, tulakonzya kuba masimpe kuti Jehova uyoobelesya muuya wakwe uusalala kutegwa akwele baabo beelela kumvwa kukasimpe.—Joh. 6:44.

“Majwi Aakuyumya” (Milimo 13:13-43)

9. Ino mbuti Paulo alimwi a Barnaba mbobakasiya cikozyanyo cibotu kuli baabo basololela mumbungano mazuba aano?

9 Kweelede kuti, kucinca kwakacitika ciindi baalumi aaba nobakazwa ku Pafo akutanta bwato kuunka ku Perge, dolopo lili kunkomwe aa Asia Minor, ikweendwa mulwizi makkilomita aasika ku 250. Ku Milimo 13:13, nkamu yabaalumi eeyi yiitwa kuti “Paulo abeenzinyina.” Majwi aaya atondezya kuti lino Paulo ngowakatalika kusololela mukabunga. Nokuba boobo, kunyina mpotubala kuti Barnaba wakatalika kumufwida munyono Paulo. Muciindi caboobo, baalumi aaba bobilo bakabelekela antoomwe kutegwa bazuzikizye kuyanda kwa Leza. Paulo alimwi a Barnaba bakasiya cikozyanyo cibotu kuli baabo basololela mumbungano mazuba aano. Muciindi cakuzundana akaambo kakuyanda kuba ampuwo, Banakristo beelede kuyeeya majwi aa Jesu aakuti: “Nyoonse muli babunyina.” Alimwi wakayungizya kuti: “Kufwumbwa uulisumpula uyoocesyegwa alimwi kufwumbwa uulicesya uyoosumpulwa.”—Mt. 23:8, 12.

10. Amupandulule mbolwakabede lweendo kuzwa ku Perge kusika ku Antiokeya yaku Pisidiya.

10 Nobakasika ku Perge, Johane ooyo utegwa Marko wakabasiya ba Paulo a Barnaba akupiluka ku Jerusalemu. Ikaambo kakapa kuti apiluke cakutayeeyela takaambidwe pe. Paulo alimwi a Barnaba bakazumanana alweendo lwabo, kabeenda kuzwa ku Perge kuunka ku Antiokeya mu Pisidiya, dolopo lili mu cooko ca Galatiya. Lweendo oolu tiilwakali luubauba pe, mbwaanga Antiokeya yaku Pisidiya yakali atala alwizi amamita aasika ku 1,100. Mumalundu mobakali kwiinda mwakali kuyoosya kayi kwakazyibidwe kuti kwakali kujanika kapati zigwebenga. Kuyungizya waawo, kweelede kuti aciindi eeci Paulo wakali kuciswa.h

11, 12. Ciindi naakali kubandika mucikombelo caku Antiokeya yaku Pisidiya, ino mbuti Paulo mbwaakabapa kuba aluyandisisyo baswiilizi bakwe?

11 Ku Antiokeya yaku Pisidiya, Paulo a Barnaba bakanjila mucikombelo mu Sabata. Cibalo caamba kuti: “Nokwakamana kubalwa Mulawo alimwi a Basinsimi kubuleya, beendelezi bacikombelo bakabatumina mulomo, balaamba: ‘Nobaalumi, bakwesu, ikuti kakuli majwi aali oonse aakuyumya bantu ngomujisi, amwaambe.’” (Mil. 13:15) Paulo wakanyamuka kutegwa aambaule.

12 Paulo wakatalika kwiinda mukwaambila baswiilizi kuti: “Nobaalumi, nobana Israyeli anywebo nobamwi nomuyoowa Leza.” (Mil. 13:16) Baswiilizi ba Paulo bakali ba Juda alimwi aba Juda basandule. Ino mbuti Paulo mbwaakabapa kuba aluyandisisyo baswiilizi aaba ibakanyina luzyibo kujatikizya mulimo ngwajisi Jesu mumakanze aa Leza? Cakusaanguna, Paulo wakabapandulwida mubufwaafwi makani aajatikizya cisi caba Juda. Wakabapandulwida kujatikizya Jehova ‘mbwaakabasumpula bantu aaba ciindi nobakali kukkala kabali bamuzwakule mucisi ca Egepita’ alimwi ciindi naakabafwutula, wakaamba Leza ‘mbwaakabakkazikila moyo munkanda’ kwamyaka iili 40. Paulo wakabapandulwida mbuli mbobakakona Nyika Yakasyomezyedwe bana Israyeli alimwi a Jehova ‘mbwaakabapa nyika eeyo kuti ibe lukono lwabo.’ (Mil. 13:17-19) Kweelede kuti Paulo wakali kuzubulula zibalo zyamu Magwalo zimwi izyakazwa akubalwa cakupozya kacili cibeela cakubamba Sabata. Ikuti naa mbozyakabede oobo, nkokuti eeci alimwi ncitondezyo cibotu cakuti Paulo wakali kuba “zintu zyoonse kubantu bamisyobo yoonse.”—1 Kor. 9:22.

13. Mbuti mbotukonzya kubasika amoyo baswiilizi besu?

13 Andiswe tweelede kusolekesya kukambauka munzila iikonzya kupa kuti bantu mbotukambaukila babe aluyandisisyo. Mucikozyanyo, kuzyiba cikombelo nkwazulilwa muntu kulakonzya kutugwasya kusala kabotu makani aakonzya kumupa kuba aluyandisisyo. Alimwi buya tulakonzya kwaamba zibalo zyamu Bbaibbele zyazi muntu ooyo. Cilakonzya kugwasya kapati kumulomba kuti abale mu Bbaibbele lyakwe. Amujane nzila zikonzya kubasika kapati amoyo baswiilizi banu.

14. (a) Ino Paulo wakaatalika buti makani mabotu aajatikizya Jesu, alimwi nkucenjezya nzi nkwaakapa? (b) Ino nkamu yakautambula buti mulumbe wa Paulo?

14 Lino Paulo wakatalika kupandulula mazyalani aabami bamu Israyeli mbwaakasololela kukuzyalwa kwa “mufwutuli, Jesu,” walo iwakasololelwa a Johane Mubbapatizi. Mpoonya Paulo wakabapandulwida Jesu mbwaakajaigwa alimwi akubusyigwa kuzwa kubafwu. (Mil. 13:20-37) Paulo wakabaambila kuti, “Aboobo amuzyibe kuti, swebo tumwaambila zyakulekelelwa kwazibi kwiinda muli yooyu . . . kufwumbwa uusyoma ulalulamikwa kulinzizyo kwiinda muli Jesu.” Lino mwaapostolo wakacenjezya baswiilizi bakwe kuti: “Amucenjele kuti zitamucitikili eezyi zyakaambwa a Basinsimi kuti, ‘Amulange eeci, nywebo nobasikusampaula, amugambwe, amulobe, nkaambo kuli mulimo ngondicita mumazuba aanu, imulimo ooyo ngomutakonzyi kusyoma naaceya nokuba kuti muntu uumbi wamwaambila makani oonse aajatikizya nguwo.’” Cilagambya kubona bantu mbobakautambula mulumbe wa Paulo. Bbaibbele lyaamba kuti: “Bantu bakabakombelezya kuti bakabaambile makani aaya alimwi sabata iitobela.” Kuyungizya waawo, ciindi muswaangano wamucikombelo nowakamana, “ba Juda abasandule banji ibakali kukomba Leza bakamutobela Paulo a Barnaba.”—Mil. 13:38-43.

“Tulamusiya Tuunke Kuli Bamasi” (Milimo 13:44-52)

15. Ino ncinzi cakacitika mu Sabata yakatobela akaambo kamulumbe wa Paulo?

15 Sabata yakatobela, “munzi woonse wakatiimaninine” kuboola kutegwa bamuswiilile Paulo. Eeci tiicakabakkomanisya ba Juda bamwi, balo ‘ibakatalika kukazya zintu nzyaakali kwaamba Paulo.’ Walo a Barnaba cabusicamba bakabaambila kuti: “Kwakaleelede kuti jwi lya Leza lisaangune kwaambwa kulindinywe. Lino mbwaanga mwalikaka alimwi mutondezya kuti tamweeleli buumi butamani, mbubo, tulamusiya tuunke kuli bamasi. Nkaambo Jehova watulailila amajwi aaya aakuti: ‘Ndakubikka kuti ube mumuni kumasi, kuti ube lufwutuko kusikila kumagolelo aanyika.’”—Mil. 13:44-47; Is. 49:6.

Paulo a Barnaba batandwa abasikukazya mu Antiokeya yaku Pisidiya.

“Bakatalika kupenzya Paulo a Barnaba . . . Alimwi basikwiiya bakazumanana kuzula muuya uusalala akukondwa.”—Milimo 13:50-52

16. Ino ba Juda bakacita buti kumajwi alaanguzu ngobakaamba bamisyinali, alimwi ino Paulo a Barnaba bakacita buti nobakakazyigwa?

16 Bamasi ibakali kuswiilila bakakkomana, alimwi “boonse aabo ibakali amyoyo mibotu, ibakalibambilide kutambula buumi butamani bakaba basyomi.” (Mil. 13:48) Ijwi lya Jehova lyakamwaika mucisi coonse cakufwambaana. Pele ba Juda tiibakautambula kabotu mulumbe. Munzila imwi, bamisyinali aaba bakali kubaambila kuti balo bakasaanguna kumvwa jwi lya Leza, nokuba boobo bakasala kumukaka Mesiya calo cakapa kuti beelele kutambula lubeta lupati lwa Leza. Aboobo ba Juda bakayunga bamakaintu balaampuwo abaalumi balupati-pati, “eelyo bakatalika kupenzya Paulo a Barnaba akubatanda mucisi cabo.” Ino Paulo a Barnaba bakacita buti? “Bakabakunkumwida lusuko lwakali kumaulu aabo akuunka ku Ikoniyo.” Sena ooko nkokwakali kumana kwa Bunakristo mu Antiokeya yaku Pisidiya? Peepe! Basikwiiya ibakacaala “bakazumanana kuzula muuya uusalala akukondwa.”—Mil. 13:50-52.

17-19. Muunzila nzi motukonzya kwiiya kucikozyanyo cibotu ncobakatondezya ba Paulo a Barnaba, alimwi mbuti kucita boobo mbokukonzya kutuletela lukkomano?

17 Ncobakacita baalumi aaba basyomeka ciindi nobakakazyigwa nciiyo cibotu kulindiswe. Tatweelede kucileka kukambauka nokuba kuti bantu balaampuwo bamunyika eeyi basola kutulesya kukambauka. Amuyeeye kuti, bantu baku Antiokeya ciindi nobatakautambula mulumbe wabo, Paulo a Barnaba “bakabakunkumwida lusuko lwakali kumaulu aabo.” Kwiinda mukucita boobo, bakatondezya kuti tiibakababikkilila bantu bamumunzi, alimwi akuti bakanyina mulandu kuzintu zili zyoonse izyakali kukonzya kubacitikila bantu aabo. Bamisyinali aaba bakalizyi kuti tabakonzyi kusinikizya bantu kuti bautambule mulumbe. Pele ncobakali kukonzya kusala kucita, nkuzumanana kukambauka. Amana buya oobo mbobakacita, nkaambo bakazumanana kukambauka ciindi nobakali kuunka ku Ikoniyo!

18 Ino mbuti kujatikizya basikwiiya ibakacaala mu Antiokeya? Masimpe kuti bakali kukkala mubusena bukatazya kapati. Pele lukkomano lwabo tiilwakayeeme ambobakali kuutambula bamwi mulumbe wamakani mabotu. Jesu wakaamba kuti: “Ibakkomene mbaabo baswiilila jwi lya Leza akucita ncolyaamba!” (Lk. 11:28) Eeco ncobakakanzide kucita basikwiiya baku Antiokeya yaku Pisidiya.

19 Mbubwenya mbuli Paulo a Barnaba, lyoonse katuyeeya kuti mukuli wesu ngwakukambauka makani mabotu. Pele ciyeeme abaswiilizi kusala kuutambula naa kuukaka mulumbe. Ikuti aabo mbotukambaukila kabalibonya kuwaya-waya, tulakonzya kwiiya ciiyo cibotu kuli basikwiiya bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. Kwiinda mukutondezya kuti tulalumba akaambo kakasimpe nkotujisi alimwi akuzumizya muuya uusalala kutweendelezya, andiswe tuyookkomana nociba ciindi notukazyigwa.—Gal. 5:18, 22.

BARNABA—“MWANA WALUUMBULIZYO”

Mukwesu umwi iwakali kusololela mumbungano yamu Jerusalemu yamumwaanda wamyaka wakusaanguna wakali Josefa mu Levi iwakali kukkala ku Kupro. Baapostolo bakamupa zina limwi ilyakali kupandulula bube mbwaakajisi lyakuti—Barnaba, ilyaamba kuti “Mwana Waluumbulizyo.” (Mil. 4:36) Ciindi Barnaba naakali kubona kuti bakombinyina bayandika lugwasyo, tanaakali kuwaya-waya kubagwasya.

Barnaba upa tukwama tobilo twamakkoini kacili cakusanga.

Mubuzuba bwa Pentekoste 33 C.E., basikwiiya bapya ibali 3,000 bakabbapatizyigwa. Kweelede kuti ibunji bwabo bakaboolede ku Jerusalemu kupobwe alimwi tiibakalibambilide kuti inga bakkala kwaciindi cilamfwu mbuli mbobakacita. Mbungano yakali kuyandika mali kutegwa ilanganye bantu banji aaba. Aboobo, Barnaba wakasambala nyika njaakajisi eelyo mali ngaakajana wakaaleta akwaapa baapostolo kacili cakusanga.—Mil. 4:32-37.

Mbwaanga wakali mulangizi Munakristo uusimide, Barnaba wakaliyandide kapati kugwasya bamwi. Ngonguwe wakagwasya Saulo waku Tarso iwakazwa aakusanduka ciindi basikwiiya boonse nobakali kumuyoowa akaambo kampuwo yakwe yakupenzya mbungano. (Mil. 9:26, 27) Barnaba wakatondezya kulicesya ciindi Paulo naakamupa lulayo walo alimwi a Petro kujatikizya mbokuyandika kumvwana akati ka Banakristo ba Juda alimwi a Banakristo Bamasi. (Gal. 2:9, 11-14) Eezyi nzikozyanyo zisyoonto buyo zitondezya kuti masimpe Barnaba wakapona kweelana ancolyaamba zina lyakwe lyakuti—“Mwana Waluumbulizyo.”

a Amubone kabbokesi kakuti “Barnaba—‘Mwana Waluumbulizyo.’”

b Kusikila kuciindi eeci, mbungano zyakali kukonzya kujanwa kumasena aakulamfwu mbuli ku Antiokeya yaku Siriya—musinzo uulampa makkilomita aali 550 kunyika aa Jerusalemu.

c Amubone kabbokesi kakuti “Munzila.”

d Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, bwato bwakali kukonzya kweenda musinzo uulampa makkilomita asika ku 150 mubuzuba bomwe ikuti muwo kawuunga kabotu. Pele ikuti zintu kazitali kabotu, musinzo ooyu wakali kukonzya kutola ciindi cilamfwu.

e Amubone kabbokesi kakuti “Mu Zikombelo Zyaba Juda.”

f Munzi wa Kupro wakali ansi abweendelezi bwa Nkumekume Zyamuŋanda Yamilawo Yaba Roma. Mweendelezi iwakabikkidwe kulanganya nsumbu ngowakali kulanganya cooko.

g Kuzwa aciindi eeci, Saulo wakatalika kwiitwa kuti Paulo. Bamwi baamba kuti wakalipa zina eelyo lyaci Roma kutondezya bulemu kuli Sergio Paulu. Nokuba boobo, mbwaanga wakazumanana kulibelesya zina lya Paulo nociba ciindi naakazwa ku Kupro, eeci citondezya kuti aako takali nkekaambo pe, pele Paulo, “mwaapostolo kuli bamasi,” wakasala kuti kuzwa aciindi eeci atalike kubelesya zina lyakwe lyaci Roma lyalo lilangilwa kuti ndyaakali kubelesya ciindi naakacili mwana. Alimwi kweelede kuti wakatalika kubelesya zina lya Paulo akaambo kakuti zina lyakwe lya Chihebrayo lyakuti Saulo lilikozyenye mbolyaambwa mu Chigiriki abbala limwi lyamu Chigiriki lyalo ilipa muzeezo uutali kabotu.—Rom. 11:13

h Ilugwalo lwa Paulo kubana Galatiya lwakazyolembwa nokwakainda myaka iili mbwiibede. Mulugwalo oolo, Paul wakalemba kuti: “Kuciswa nkondakaciswa nkokwakandipa coolwe cakuti ndaambilizye makani mabotu kulindinywe ciindi cakusaanguna.”—Gal. 4:13.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi