CIBALO 13
“Amucite Zintu Zyoonse Kutegwa Leza Alemekwe”
MBOTULI babelesi ba Leza balyaabide, tweelede kupa bamwi kubona bulemu bwa Jehova muzintu zyoonse nzyotwaamba akucita. Mwaapostolo Paulo wakatupa njiisyo njotweelede kutobela naakalemba kuti: “Kufwumbwa naa mulalya naa mulanywa nokuba kucita cintu cimbi cili coonse, amucite zintu zyoonse kutegwa Leza alemekwe.” (1Kor. 10:31) Eeci caamba kuti tweelede kutobela zyeelelo zya Jehova ziluleme, izitondezya bube bwakwe bulondokede. (Kol. 3:10) Tweelede kwiiya Leza, mbotuli bantu basalala.—Ef. 5:1, 2.
2 Kaambila Banakristo kujatikizya makani aaya, mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Mbomuli bana baswiilila, amuleke kutobela zisusi nzyomwakajisi musyule mukutazyiba kwanu, pele mbuli Yooyo Uusalala iwakamwiita, amusalale mubukkale bwanu boonse, nkaambo kulilembedwe kuti: ‘Mweelede kusalala, nkaambo mebo ndilasalala.’” (1Pet. 1:14-16) Mbubonya mbocakabede mu Israyeli yakaindi, boonse mumbungano ya Banakristo beelede kuzumanana kusalala. Eeci caamba kuti beelede kuzumanana kubula kampenda, kabasalede kubusofwaazi bwacibi alimwi akuzintu zyanyika. Aboobo balisalidwe kuti kabacita mulimo uusetekene.—Kul. 20:5.
3 Bantu balazumanana kusalala kwiinda mukutobela milawo ya Jehova anjiisyo zyakwe, eezyo izilembedwe mu Magwalo Aasalala. (2Tim. 3:16) Kwiinda mukwiiya Bbaibbele, twakayiisyigwa kujatikizya Jehova alimwi anzila zyakwe, mpoonya cakatupa kuti tumuyande. Nzyotwakaiya zyakatupa kuzyiba mbociyandika kusaanguna kuyandaula Bwami bwa Leza alimwi akubikkila maano kapati kukucita kuyanda kwa Jehova mubuumi bwesu. (Mt. 6:33; Rom. 12:2) Eeci caamba kuti tweelede kusama buntu bupya.—Ef. 4:22-24.
KUSALALA KUMUUYA ALIMWI AMUKULILEMEKA
4 Kuzumanana kutobela zyeelelo zya Jehova tacili cintu cuuba-uba pe. Sinkondoma, Saatani Diabolosi, uyanda kutugusya mukasimpe. Muuya wanyika eeyi alimwi atumpenda ntotujisi akaambo kacibi zipa kuti zimwi ziindi kacitukatazya kuzitobela. Kutegwa tuzumanane kupona kweelana akulyaaba kwesu, tweelede kulwana nkondo yakumuuya. Magwalo atwaambila kuti tatweelede kugambwa pe ciindi notukazyigwa naa notusikilwa mapenzi. Tuyandika kubupengela bululami. (2Tim. 3:12) Tulakonzya kukkomana ciindi notwiinda mumapenzi, mbwaanga tulizyi kuti mapenzi aayo atondezya kuti ncobeni tucita kuyanda kwa Leza.—1Pet. 3:14-16; 4:12, 14-16.
5 Nokuba kuti Jesu wakalilondokede, wakaiya kumvwida kuzwa kuzintu nzyaakapenga. Taakwe buzuba naakazundwa amasunko aa Saatani nokuba kuba amuuya wakuyanda zintu zyanyika. (Mt. 4:1-11; Joh. 6:15) Alimwi kunyina Jesu naakaba amuzeezo wakuleka kusyomeka kuli Leza nokuba kwaciindi cisyoonto buyo. Nokuba kuti kusyomeka kwakwe kwakapa kuti asulaikwe anyika, wakakakatila kuzyeelelo zya Jehova ziluleme. Kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti ajaigwe, Jesu wakacenjezya basikwiiya bakwe kuti nyika iyoobasulaika abalo. Kuzwa ciindi eeco kusikila sunu, basikutobela Jesu bapenzyegwa ziindi zinji, pele mbaasicamba akaambo kakuti balizyi kuti Mwana wa Leza wakiizunda nyika.—Joh. 15:19; 16:33; 17:16.
6 Kutegwa tutabi banyika, tuyandika kukakatila kuzyeelelo zya Jehova ziluleme, mbubonya mbwaakacita Simaleleesu. Kunze lyakutajatikizyigwa mutwaambo twanyika amazwanga aabantu, tweelede kuukaka muuya mubi wabantu batalilemeki. Tulalubikkila maano kapati lulayo luli kulugwalo lwa Jakobo 1:21 lwakuti: “Amugusye busofwaazi boonse alimwi abubi buli boonse, eelyo cakulibombya amuzumine kusyangwa kwajwi mulindinywe eelyo ilikonzya kumufwutula nywebo.” Kwiinda mukwiiya Bbaibbele akujanika kumiswaangano, tulakonzya kuzumina “kusyangwa kwajwi” lyakasimpe mumizeezo amumyoyo yesu, alimwi kunyina notuyakutalika kuzilombozya naaceya zintu zyanyika. Sikwiiya Jakobo wakalemba kuti: “Sena tamuzyi kuti kuba acilongwe anyika nkuba sinkondonyina a Leza? Aboobo, kufwumbwa uuyanda kuba mulongwe wanyika ulipa kuba sinkondonyina a Leza.” (Jak. 4:4) Akaambo kaceeci, Bbaibbele litupa lulayo lwakutucenjezya kuti tweelede kukakatila kuzyeelelo zya Jehova ziluleme akuzumanana kulyaandaanya kunyika.
7 Jwi lya Leza lilatucenjezya kuti tatweelede kujatikizyigwa mubukkale buusisya nsoni alimwi bwakutalilemeka. Litwaambila kuti: “Bwaamu abusofwaazi bwamusyobo uuli woonse naa busyaacivwulemwangu tazyeelede nokuba kwaambwa akati kanu pe, mbubonya mbokweelede kubantu basalali.” (Ef. 5:3) Aboobo tatweelede kuzumizya mizeezo yesu kuyeeya zintu zisesemya, zyuusya nsoni naa zisofweede, alimwi tatweelede kuzilekela naaceya zintu zili boobo kunjila mumibandi yesu. Notucita boobo, tutondezya kuti tuliyandide kukakatila kuzyeelelo zya Jehova zyakulilemeka izisalala alimwi ziluleme.
KUSALALA KUMUBILI
8 Kuyungizya aakusalala kumuuya alimwi amukulilemeka, Banakristo balizyi mbociyandika kusalala kumubili. Mu Israyeli yakaindi, Leza uusalala wakali kuyanda kuti nkambi kiisalala lyoonse. Aswebo tweelede kusalala kutegwa Jehova “ataboni cintu cili coonse cisofweede” akati kesu.—Dt. 23:14.
9 Kusalala abulondo bwakumubili ziliswaangene kapati mu Bbaibbele. Mucikozyanyo, Paulo wakalemba kuti: “Atulisalazye kuzintu zyoonse zisofwaazya mubili amuuya, alimwi atulondole kusalala kwesu lyoonse mukuyoowa Leza.” (2Kor. 7:1) Aboobo baalumi abamakaintu Banakristo beelede kubeleka canguzu kutegwa bazumanane kusalala amubili kwiinda mukusamba amubili lyoonse alimwi akuwasya zisani zyabo. Nokuba kuti bukkale bulaindana mucisi acisi, tulakonzya kujana nsipa alimwi ameenda aakusamba amubili kutegwa katusalala alimwi akubona masimpe kuti bana besu balasumbula.
10 Akaambo kamulimo wesu wakupa bumboni, tulizyibidwe kapati mucilawo motukkala. Ikubona kuti ŋanda yesu ilasalala, iboneka kabotu alimwi njabulondo mukati alimwi aanze, akwalo kulakonzya kupa bumboni kuli basimukoboma. Banamukwasyi boonse beelede kutola lubazu mukucita boobo. Ikapati bakwesu beelede kubikkila maano mboilibonya ŋanda alimwi ambwaalibonya aalubuwa, akaambo kakuti lubuwa ilusumbula alimwi aŋanda iibambwa kabotu zipa bumboni kubantu balangilila. Kucita boobo, alimwi akusololela muzintu zyakumuuya, ncitondezyo cakuti basilutwe bamikwasyi balabeendelezya kabotu bamuŋanda yabo. (1Tim. 3:4, 12) Abalo bacizyi balijisi mukuli wakulanganya zintu zimwi, kwaambisya zyamuŋanda. (Tit. 2:4, 5) Bana ibayiisyidwe kabotu balacita lubazu lwabo lwakulibamba kabotu akubona kuti moboona zintu zibambidwe kabotu alimwi muli bulondo. Aboobo mukwasyi ubelekela antoomwe kuba azilengwa zyakuba balondo eezyo iziyakubapa kweelela kupona munyika mpya yeendelezyegwa a Bwami bwa Leza.
11 Bantu ba Jehova banji mazuba aano babelesya myoota kuunka kumiswaangano. Mumasena amwi, moota waba cintu ciyandika kapati mumulimo wakukambauka. Ciindi coonse moota weelede kuti kausumbula alimwi kauli kabotu. Maanda eesu alimwi amyoota zyeelede kupa bumboni bwakuti tuli bantu ba Jehova balondo alimwi basalala. Oobu mboceelede kuba akujatikizya mabbeeke eesu alimwi ama Bbaibbele.
12 Nsamino yesu alimwi ambotulibamba zyeelede kweendelana anjiisyo zya Leza. Inga tiitwasola kuunka kuyoobonana ankumenkume katusamide cabuyamba naa katusamide zisani zitapi bulemu. Aboobo tweelede kubikkila maano kapati kunsamino yesu ciindi notwiiminina Jehova mumulimo wamumuunda naa kucibumbili! Mbotulibamba alimwi ansamino yesu zilakonzya kupa bantu kuti babulemeke bukombi bwa Jehova naa pe. Masimpe inga tiiceelela pe kuba bantu batasami cabulemu naa ibatabikkili maano kumanjezyeezya aabamwi. (Mik. 6:8; 1Kor. 10:31-33; 1Tim. 2:9, 10) Aboobo, ciindi notulibambila kuunka mumulimo wakukambauka naa kumiswaangano yambungano, yabbazu naa yacooko, tweelede kuyeeya ncaamba Magwalo kujatikizya kusalala kumubili alimwi akulibonya kabotu. Lyoonse tuyanda kuti Jehova alemekwe akutembaulwa.
Mbotuli babelesi ba Leza balyaabide, tweelede kupa bamwi kubona bulemu bwa Jehova muzintu zyoonse nzyotwaamba akucita
13 Ncimwi buyo anotuswaya maofesi mapati naa ofesi yamutabi ya Bakamboni ba Jehova. Kamuyeeyede kuti zina lyakuti Bbeteli lyaamba kuti “Ŋanda ya Leza.” Aboobo tweelede kusama akulilemeka mbubonya mbotucita twanooli kumiswaangano ku Ŋanda ya Bwami.
14 Noliba leelyo notusobana, tweelede kubikkila maano kunsamino yesu alimwi ambotulibonya. Tweelede kulibuzya kuti, ‘Sena inga ndafwa nsoni kukambauka ciindi notwiizya abamwi akaambo kambondisamide?’
KULYOOKEZYA ALIMWI AKULIKONDELEZYA IKULI KABOTU
15 Kupumuna alimwi akulikondelezya kulayandika kutegwa katuyeeya kabotu alimwi katutaciswi-ciswi. Cimwi ciindi Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti baunke limwi kubusena kwakanyina bantu kutegwa ‘bakalyookezye aniini.’ (Mk. 6:31) Kupumuna alimwi akulikondelezya ikuli kabotu kulakonzya kutupa kuba aziindi zyakulimvwa acisa. Kulakonzya kutukatalusya akutupa nguzu zyakuzumanana amulimo ngotucita lyoonse.
16 Akaambo kakuti zyakulikondelezya zyavwula mazuba aano, Banakristo beelede kusalaula, kubelesya busongo buzwa kuli Leza nobacita boobo. Nokuba kuti kulikondelezya kulayandika, tacili ncecintu cipati mubuumi pe. Tucenjezyegwa kuti “kumazuba aamamanino,” bantu bayooba baabo “bayandisya zyakulikondelezya kwiinda kuyandisya Leza.” (2Tim. 3:1, 4) Bunji bwazyeezyo zyaambwa kuti nkulikondelezya tazili kabotu pe kuli baabo ibayanda kukakatila kuzyeelelo zya Jehova iziluleme.
17 Banakristo bakusaanguna bakeelede kuutantamuka muuya mubi wakuyandisya zyakulikondelezya iwakazwide munyika. Mumabuwa aakusobanina aabana Roma, basikulangilila bakali kukkomana kulangilila mbobakali kupenga bamwi. Kulwana, kutila bulowa, alimwi abwaamu zyakali kutondezyegwa mumabuwa kuti bantu beebelele, pele Banakristo bakusaanguna bakali kuzitantamuka zintu zili boobu. Aalo mazuba aano, bunji bwazyakulikondelezya zyamunyika zitondezya micito njimunya eeyi alimwi zibambilidwe kupa bantu kunyomenena zintu zibyaabi. Tweelede ‘kucenjela kapati’ mbotweenda, kutantamuka zyakulikondelezya zili zyoonse zikonzya kutumana nguzu kumuuya. (Ef. 5:15, 16; Int. 11:5) Kuyungizya waawo, nokuba kuti cakulikondelezya inga kacili kabotu, muuya naa bukkale buliko kubusena oobo bwakweebelela zintu eezyi inga kabutali kabotu.—1Pet. 4:1-4.
18 Kuli zyakulikondelezya izili kabotu eezyo Banakristo nzyobakonzya kulikkomanisya anzizyo. Banji bagwasyigwa akaambo kakutobela lulayo lwamu Magwalo alimwi anzila zigwasya izijanika mumabbuku eesu.
19 Zimwi ziindi, mikwasyi iili mbwiibede ilakonzya kutambwa kuŋanda yamukwesu naa mucizyi kuti bayanzane a Banakristonyina. Kuyungizya waawo, bakwesu abacizyi balakonzya kutambwa kuyakujanika kumucado naa kupobwe limbi likozyenye aleeli. (Joh. 2:2) Aabo ibabatamba beelede kuzyiba kuti mbabajisi mukuli wakubona kuti zintu zyoonse izicitika zili kabotu. Kulayandika kubikkila maano kapati kuzintu zicitika eelyo bantu ibatambidwe nobali banji. Akaambo kakuti bantu balaliiba kumapobwe aamusyobo ooyu, bamwi bacita zintu ziteendelani ambobeelede kulilemeka Banakristo, balaciindizya kulya alimwi akunywa eelyo mane buya bamwi basika mpobacita zibi zipati. Akaambo kakuyeeya zintu zili mbuli zyeezyi, Banakristo bapampu babona kuti ncamaano kutamba buyo bantu basyoonto alimwi akubona kuti mapobwe aaya taatoli ciindi cilamfwu kapati. Ikuti kakuli bukoko, bweelede kunyugwa cansaizi. (Flp. 4:5) Ikuti twabikkila maano kubona kuti izicitika kumapobwe zili kabotu alimwi zilakatalusya kumuuya, zyakulya alimwi azyakunywa tazikabi ncecintu cipati.
20 Ncibotu kuba acilengwa cakusamausya beenzu. (1Pet. 4:9) Notutamba Banakristoma kumaanda eesu kucakulya, naa kutwakulyaalya buyo atwakunywa, kuzyikwiizya alimwi akuyanzana, tatweelede kubaluba aabo bapengede. (Lk. 14:12-14) Ikuti ndiswe twatambwa kupobwe limwi, tweelede kulilemeka kweelana alulayo luli kulugwalo lwa Marko 12:31. Ncibotu lyoonse kutondezya kulumba ciindi bamwi nobatucitila zibotu.
21 Banakristo balakkomana akaambo kazipego zya Leza zinji alimwi akuzyiba kuti balakonzya ‘kunywa alimwi akukkomana akaambo kamilimo yabo yoonse njobabeleka canguzu.’ (Muk. 3:12, 13) Notucita “zintu zyoonse kutegwa Leza alemekwe,” aabo ibabamba pobwe alimwi abaabo ibatambwa balakonzya kuyeeya pobwe eelyo kabakkomene akaambo kakuti lyakali kukatalusya kumuuya.
IZICITWA KUCIKOLO
22 Bana ba Bakamboni ba Jehova balagwasyigwa alwiiyo lwakumubili lwantalisyo. Nobaunka kucikolo, makanze aabo ngakuyanda kucizyiba kulemba alimwi akubala kabotu. Ziiyo zimwi nzyobayiisyigwa kucikolo bakubusi zilakonzya kubagwasya kuzuzikizya mbaakani zyakumuuya. Nobaciiya, beelede kubeleka canguzu ‘kuyeeya Mulengi wabo Mupati’ kwiinda mukubikka zintu zyakumuuya ambele.—Muk. 12:1.
23 Ikuti kamuli mukubusi Munakristo uucuunka kucikolo, amubone kuti tamusobani abakubusinyoko ibatalilemeki. (2Tim. 3:1, 2) Akaambo kakuti Jehova watupa lukwabililo luyandika, nzinji nzyomukonzya kucita kutegwa mutantamuke muuya wanyika. (Int. 23:4; 91:1, 2) Aboobo kutegwa mulikwabilile, mweelede kuzibelesya zintu zyoonse nzyatupa Jehova.—Int. 23:5.
24 Kutegwa bazumanane kutaba banyika nobali kucikolo, bakubusi Bakamboni banabunji basala kutatola lubazu muzisobano zimwi izicitwa bamana kwiiya. Eeci cilakonzya kubakatazya kumvwisya basicikolonyina alimwi abamayi. Pele cipati nkukkomanisya Leza. Caamba kuti mweelede kubelesya manjezyeezya aanu aayiisyidwe Bbaibbele akuba amakanze aakutajatikizyigwa mumizundano yamunyika naa mukuba amuuya wakuyandisya cisi. (Gal. 5:19, 26) Kwiinda mukutobela lulayo lwamu Magwalo ndobamupa bazyali banu Banakristo alimwi akubelesya coolwe ncomujisi cakuyanzana abantu bali kabotu mumbungano, nywebo nobakubusi mulakonzya kukakatila kuzyeelelo zya Jehova ziluleme.
NCITO YAKUMUBILI ALIMWI ABALONGWE
25 Basilutwe bamikwasyi bajisi mukuli wamu Magwalo wakubamba bamukwasyi wabo. (1Tim. 5:8) Nokuba boobo, mbobali babelesi ba Leza, balizyi kuti ncito yabo yakumubili ili mubusena bwabili caboola kukuyandaula zintu zya Bwami. (Mt. 6:33; Rom. 11:13) Kwiinda mukubelekela Leza cakulyaaba akukkutila azyakulya alimwi azyakusama nzyobajisi, cibapa kutalibilika alimwi akutacegwa mukakole kakuyandisya zintu zyakumubili.—1Tim. 6:6-10.
26 Banakristo ibalyaabide boonse ibabeleka ncito yakumubili beelede kuyeeya njiisyo zyamu Magwalo ciindi coonse. Ikusyomeka mukulijanina zintu nzyotuyandika caamba kuti tweelede kukaka kutola lubazu mumicito iiteendelani amilawo ya Leza naa milawo yacisi. (Rom. 13:1, 2; 1Kor. 6:9, 10) Tatulubi ntenda ziliko mukuyanzana kubyaabi. Mbotuli basikalumamba ba Kristo, tatujatikizyigwi pe mumakwebo aateendelani azyeelelo zya Leza, tatunyonganyi bukkale bwesu bwa Bunakristo bwakutatola lubazu mutwaambo twacisi naa munkondo nokuba kucita zintu izikonzya kutunyonganya kumuuya. (Is. 2:4; 2Tim. 2:4) Alimwi tatumvwani naaceya asinkondonyina Leza, nkokuti “Babuloni Mupati,” walo uuli mbukombi bwakubeja.—Ciy. 18:2, 4; 2Kor. 6:14-17.
27 Ikutobela zyeelelo zya Leza ziluleme kuyootulesya kubelesya ziindi zyakuyanzana kwesu kwa Bunakristo ikutolaambele makwebo eesu naa milimo yesu tobeni. Makanze alikke ngotujisi notuyanzana abamwi kumiswaangano yambungano, yabbazu alimwi ayacooko ngakuti tukombe Jehova. Tulida atebulu lyakwe lyakumuuya akuba aciindi cikkomanisya ‘cakuyumizyanya.’ (Rom. 1:11, 12; Heb. 10:24, 25) Ciindi eeci cakuyanzana ceelede kubelesyegwa kubandika zintu zyakumuuya.
KUKKALA MULUKAMANTANO LWA BUNAKRISTO
28 Kuyungizya waawo, kutobela zyeelelo zya Jehova ziluleme caamba kuti bantu bakwe beelede “kuzumanana alukamantano lwamuuya mucaanzyo caluumuno.” (Ef. 4:1-3) Muciindi cakuyanda kulikkomanisya mwini, umwi aumwi musungu kucitila bamwi zintu zibotu. (1Tes. 5:15) Cakutadooneka ooyu ngomuuya ngomwajana mumbungano yanu. Kunyina makani amubala wesu, cisi nkotuzwa, bukkale, lubono naa lwiiyo ndotujisi, toonse tusololelwa azyeelelo ziluleme izikozyenye. Nobaba bantu mbotutakombi limwi babubona bube oobu ibulibedelede mbobajisi bantu ba Jehova.—1Pet. 2:12.
29 Mwaapostolo Paulo wakazumanana kukankaizya nkoluzwa lukamantano kwiinda mukulemba kuti: “Kuli mubili omwe, amuuya omwe, mbubonya mbomwakaitwa kubulangizi bomwe bwabwiite bwanu; Mwami omwe, lusyomo lomwe, lubbapatizyo lomwe; Leza omwe alimwi uuli ngo Usyi waboonse, ooyo uubainda boonse, uubeleka kwiinda muli boonse alimwi uuli muli boonse.” (Ef. 4:4-6) Eeci caamba lukamantano mukumvwisya njiisyo zyantalisyo zyamu Bbaibbele kubikkilizya anjiisyo zyamu Bbaibbele zimbi zisumpukide, ikutondezya kuti tulalibombya kubweendelezi bwa Jehova. Ncobeni Jehova wabapa mwaambo uusalala wakasimpe bantu bakwe, ikubagwasya kuti bamubelekele calukamantano.—Zef. 3:9.
30 Lukamantano alimwi aluumuno lwambungano ya Banakristo lulabakatalusya boonse aabo ibakomba Jehova. Twalibonena kacizuzikizyigwa cisyomezyo ca Jehova cakuti: “Ndiyoobaleta antoomwe kabakamantene, mbubonya mbuli mbelele mucaanda canzizyo.” (Mik. 2:12) Tuyanda kuzumanana kuba aluumuno alimwi alukamantano oolu kwiinda mukukakatila kuzyeelelo zya Jehova ziluleme.
31 Balikkomene aabo ibatambulwa mumbungano ya Jehova iisalala! Ikwiitwa azina lya Jehova ncoolwe cipati iciinda zintu zyoonse nzyotukonzya kuliimya. Eelyo notuzumanana kukwabilila cilongwe cesu a Jehova icitaliboteli, tulasoleka canguzu kukakatila kuzyeelelo zyakwe ziluleme alimwi akukulwaizya bamwi kuzitobela.—2Kor. 3:18.