Jehova—Leza Uuyubununa Maseseke
“Nkwali Leza wakujulu uuyubununa makani aasisidwe.”—DANIELE 2:28.
1, 2. (a) Mbuti Jehova mbwaindene a Sinkondonyina mupati? (b) Mbuti bantu mbobakutondezya kwiindana ooku?
JEHOVA, Leza mupati wakoonse-koonse siluyando, ooyo walo uuli alikke ngo Mulengi, ngu Leza wabusongo abululami. Tayandiki kulisisa kuti naa nguni, naa ubeleka milimo nzi, naa ulaa makanze nzi. Kuciindi cakwe mwini alimwi kweelana ambwalisalila mwini, ulaliyubununa. Munzila eyi uliindene a Sinkondonyina, Saatani Diabolosi, walo uusoleka kulisisa kuti naa nguni alimwi amakanze akwe.
2 Mbubonya Jehova a Saatani mbobakazyanya, abalo bakombi babo ncimwi buyo. Aabo ibatobela busololi bwa Satani mbaasikuupaupa ameso basilweeno. Balasoleka kulitondezya kubota, kakuli bacita milimo yamudima. Ibanakristo baku Korinto bakaambilwa kuti batagambwi amakani aya. “Nkaambo aba bantu mbaapostolo babeji, mbasimilimo basilweeno, mbibalisandula mbuli baapostolo ba-Kristo. Nkabela aya makani taagambyi pe, nkaambo Saatani mwini alakwe ulalisandula mbuli angelo wamumuni.” (2 Ba-Korinto 11:13, 14) Banakristo balo Kristo ngobalanga kuba Musololi wabo. Ciindi naakali ansi ano wakabutobela cakulondoka ibube bwa Wisi, Jehova Leza. (Ba-Hebrayo 1:1-3) Aboobo kwiinda mukutobela Kristo, Ibanakristo bali mukwiiya Jehova, Leza wakasimpe, uubelekelaa ntangalala, iwamumuni. Abalo tabayandiki kulisisa kuti mbaani, alimwi amilimo yabo, naa makanze abo.—Ba-Efeso 4:17-19; 5:1, 2.
3. Mbuti mbotunga twakazya kaambo katamininwa kakuti bantu baba Bakamboni ba Jehova balasungilizigwa kunjila “mukabunga kamaseseke”?
3 Kuziindi zimwi Jehova walo nzyazi mwini, ulazibya bupango-pango bumwi bujatikizya makanze akwe aakumbele bwalo mbubataninga ziba bantunsi musule. Munzila eeyi ngu Leza uuyubununa maseseke. Aboobo bantu bayanda kumuziba balatambwa—naa twaambe kuti balakulwaizigwa—ikwiiya luzibo oolu luyubunwidwe. Mu 1994 ibuvwuntauzi bwakacitwa akati ka Bakamboni bali 145,000 mucisi cimwi cina Europe bwakatondezya kuti, umwi aumwi wakatola ciindi caakati-kati cisika kumyaka yotatwe kalivwuntauzizya ziyiisyo zya Bakamboni ba Jehova lwakwe mwini katanasala kuba Kamboni. Bakalisalila beni kweelana alwaanguluko lwabo lwakulisalila kakutakwe kusinikizigwa. Alimwi bakazumanana kubaa lwaanguluko mukuyanda kwabo amumicito. Mucikozyanyo, akaambo kakuti bamwi-bamwi bakazooimpana kuyeeya kumakani aazyeelelo zyakulilemeka izisumpukide zya Banakristo, bakasala kuti batazumanani kuba Bakamboni. Nokuba boobo kujanika kuti mumyaka yosanwe eeyi yainda, ibunji bwabaaba ibakali Bakamboni, bakazootola ntaamu ikupiluka mukuyanzana amumulimo wa Bakamboni.
4. Ncinzi citeelede kubanyonganya Banakristo basyomeka, alimwi nkaambo nzi?
4 Aino, tabali boonse ibakali Bakamboni ibapiluka, akati kabo kuli bamwi ibakalaa zyuuno zijatikizya mikuli yambungano ya Bunakristo. Eeci taceelede kugambya pe, nkaambo naba umwi wabasikutobela Jesu beni-beni, imwaapostolo Judasi, wakazoomufwutatila. (Matayo 26:14-16, 20-25) Pele sena aaka nkaambo kanga katunyonganya kujatikizya Bunakristo kubugama? Sena kalapa kuti kuzwidilila kwa Bakamboni ba Jehova muluyiisyo kubaabe buyo? Peepe, mbubonya imicito ya Judasi Iskariote yabuzangi mbuyatakaimika makanze aa Leza.
Singuzuzyoonse Kumwi Ngusiluyando
5. Ino tuzi buti kuti Jehova a Jesu balabayanda bantu, alimwi mbuti mbobalutondezya luyando oolu?
5 Jehova Leza nduyando. Ulabalanganya bantu bakwe. (1 Johane 4:7-11) Nokuba kuti ulisumpukide kapati, ulakukkomanina ikutangana cilongwe abantunsi. Kujatikizya umwi mubelesi wakwe wansiku, tubala kuti: “Abrahamu wakasyoma Leza, nkabela lusyomo lwakwe lwakeelezegwa mbuli bululami, alimwi wakaulikwa kuti mulongwaakwe Leza.” (Jakobo 2:23; 2 Makani 20:7; Isaya 41:8) Mbubonya balongwenyina bantunsi mbobazibisyanya makani abo aasisidwe, antela maseseke, awalo Jehova mbwacita kubalongwe bakwe. Kumakani aaya Jesu wakaiya Wisi, nkaambo wakatangana cilongwe abasiciiya bakwe akubazibya maseseke. “Nsicimwaambi limbi kuti muli bazike, nkaambo muzike tezi ncacita simalelaakwe, anu ndamwaamba kuti muli beenzuma, nkaambo zintu zyoonse nzendakamvwa kuli-Taata, ndamuzibya nzizyo.” (Johane 15:15) Iluzibo ‘lusisidwe,’ naa imaseseke ngajisi Jehova antoomwe a Mwanaakwe, alimwi abalongwe babo lulabakamantanya muluyando lutaanzaniziki alimwi alusyomo.—Ba-Kolose 3:14.
6. Nkaambo nzi Jehova ncatayandiki kusisa makanze aakwe?
6 Ibupanduluzi bwazina lya Jehova ibwakuti, “Upa Kuti Kube” butondezya mbuli mbwakonzya kuba kufwumbwa mbwayandika kuba kutegwa acite makanze aakwe. Uliindene abantunsi mukuti walo Jehova tayandiki kusisa makanze aakwe akaambo kakuyoowa kuti bambi ndiza inga bamusinkilila kukwaacita. Walo kwiina ananga wakakilwa pe, aboobo ulayubununa mu Jwi lyakwe, Ibbaibbele, izintu zinji nzyakanza kucita. Usyomezya kuti: “Ijwi lyangu . . . talikooyooboola kulindime cabuyo pe, liyoozuzikizya makanze aangu akucita kabotu makani ngendalitumina.”—Isaya 55:11.
7. (a) Ncinzi Jehova ncaakaambilizya mu Edeni, alimwi mbuti Saatani mbwaakasinizya ncaakaamba Leza kuti ncamasimpe? (b) Mbuti njiisyo iijanika ku 2 Ba-Korinto 13:8 mbwiizuzikizigwa lyoonse kuti njamasimpe?
7 Nokwakainda-inda buyo kuzanga kwakacitikila mu Edeni, Jehova wakayubununa musemu wambuli mbwaayoomanizigwa mazwanga aali akati kanguwe a Sinkondonyina Saatani. Ilunyungu lwa Leza lusyomezyedwe lwakali kuzoocisigwa, pele icakutajaigwa buya, kakuli walo Saatani wakali kuzooumwa cuumo calufwu. (Matalikilo 3:15) Mu 33 C.E., Diabolosi wakalucisa Lunyungu, naa Kristo Jesu, kwiinda mukumujazya. Munzila eeyi, Saatani wakazuzikizya Magwalo alimwi aciindi mpoona wakasinizya kuti Jehova ngu Leza wakasimpe, nokuba kuti taakali ngamakanze aakwe Saatani aya. Lusulo lwakwe lwakasimpe abululami, alimwi akulisumpula kwakwe, akuteempwa, nkokwakamupa kucita nciconya Leza ncaakaambilizya kuti uyoocicita. Ee, kuli basikukazya boonse bakasimpe, nokuba kuli Saatani lwakwe, injiisyo njiyonya eeyi njamasimpe yakuti: “Tatukonzyi kucita cintu cakulwisya lusinizyo pe, tuleelede kulugwasya.”—2 Ba-Korinto 13:8.
8, 9. (a) Ncinzi Saatani ncazi, pele sena oolu luzibo kuli mbolunyonganya kuzuzikizya kwamakanze aa Jehova? (b) Nkucenjezya nzi nkobauzya basikukazya Jehova, alimwi nkaambo nzi?
8 Mbokunga Bwami bwa Leza bwakatalisyigwa cakutalibonya mu 1914, Ciyubunuzyo 12:12 caamba kuti: “Nkaambo kaako amusekelele nomajulu, anywebo nomukala mulingao. Pele nywebo nonsi alwizi, muli mumapenzi, ikuti Diabolosi wamuselukila abukali bupati, nkaambo ulizi kuti ciindi ncacijisi nciniini buyo.” Nokuba boobo sena ikuziba kuti ciindi ncacijisi nciniini kulamupa kucinca nzila yakwe? Eeco inga caamba kuti Saatani wazumina kuti Jehova ngu Leza wakasimpe akuti ngo Muleli Mupati, akuti walo alikke nguweelede kukombwa. Pele Diabolosi tayandi pe kuzumina kuzundwa, nokuba kuti kazi buya.
9 Jehova ulatondezya caantangalala iciyoocitika ciindi Kristo aakuboola kuzoocita lubeta lwakwe abweende bwanyika eeyi ya Saatani. (Matayo 24:29-31; 25:31-46) Kumakani aaya Ijwi lyakwe lyaambilizya boobu kujatikizya baleli banyika: “Nobanoozoocili mukwaamba kuti, Kwatontola, kwaliiba, elyo muciindi eco nciconya lunyonyooko luzoofwambaana kubasikila mbuli insungo mbozisikila uumisi.” (1 Ba-Tesalonika 5:3) Aabo batobela busolozi bwa Saatani bakucitila muuzyamvwide ikucenjezya ooku. Baloofwaazigwa nkaambo kamyoyo yabo mibi, eelyo eci cilabakasya kweempwa micito yabo mibi akucinca makanze aabo anzila zyabo mukusoleka koobezya makanze aa Jehova.
10. (a) Ino 1 Ba-Tesalonika 5:3 yeelede kuzuzikizigwa kusikila ali, pesi bantu ba Jehova beelede kucita buti? (b) Nkaambo nzi bantu batakwe lusyomo ncobanga baakuyuma kumbele ikukazya bantu ba Leza?
10 Ikapati kuzwa mu 1986, iciindi Ciinga Calukamantano Lwazisi nocakaambilizya Mwaka Waluumuno Lwamasi, inyika yazwide mibandi iijatikizya luumuno akuliiba. Kwatolwa ntaamu zini-zini zyakusoleka kukkalikizya luumuno akuliiba, mane kubaanga kwazwidililwa-zwidililwa. Sena ooku kuzuzikizigwa kwabusinsimi obu kulizulide, naa inga twalangila kutilimunwa akwaambilizya kwamusyobo umbi kumbele? Jehova uyookasalazya kaambo aaka kuciindi ceelede. Kwaciindi cino swebo katupakamene munzila yakumuuya, “[kat]ucilangila akuyandisya buzuba bwakusika kwa-Leza.” (2 Petro 3:12) Mbociyaabwiinda ciindi amibandi iijatikizya luumuno akuliiba, bamwi bantu ibaizi ncenjezyo eeyi pele ibasala kuuzya, balakonzya kwiindila kunyansya mukuyeeya kwabo kwakuti Jehova takwe nayoozuzikizya Jwi lyakwe alimwi takonzi. (Amweezyanye Mukambausi 8:11-13; 2 Petro 3:3, 4.) Pesi balo Banakristo beni-beni balizi kuti Jehova uyooazuzikizya makanze aakwe!
Ibulemu Bweelede Kubwiiminizi Mbwabelesya Jehova
11. Ncinzi Daniele a Josefa ncobakaiya kujatikizya Jehova?
11 Iciindi Mwami Nebukadinezara, mweendelezi wa Bulelo bwa Babuloni naakalota ciloto ciyoosya calo ncaatakakonzya kwiibaluka, wakalomba lugwasyo. Bapaizi bakwe, basimasalamuzi bakwe, abaŋanga bakwe boonse bakakakilwa kube kumwaambila ciloto nokuba kupandulula ncocakali kwaamba. Pesi mubelesi wa Leza, Daniele, walo wakakonzya kucita oobo, nokuba kuti wakalyaambilila mwini kuti kuyubununa ciloto eco abupanduluzi bwaco teekwakazwa mubusongo bwakwe mwini pe. Daniele wakati: “Nkwali Leza wakujulu uuyubununa makani aasisidwe. Ngonguwe wazibya mwami Nebukadinezara makani aayooba kumamanino aaciindi.” (Daniele 2:1-30) Imyaanda yamyaka iili mbwiibede yakaindide, Josefa, imusinsimi umbi wa Leza, wakali walibonena awalo kuti Jehova ngo Muyubunuzi wamaseseke.—Matalikilo 40:8-22; Amosi 3:7, 8.
12, 13. (a) Ino nguni wakali musinsimi mupati wa Leza, alimwi nkaambo nzi ncomwiingula boobo? (b) Mbaani sunu “babanzi bamakani aa-Leza aasisidwe,” alimwi tweelede kubalanga buti?
12 Imusinsimi mupati wa Jehova iwakabeleka anyika ngu Jesu. (Incito 3:19-24) Paulo wakapandulula kuti: “Kuciindi cakalekale Leza wakaambila bamatata mubasinsimi ubucebuce akuziyanza zinjizinji, pele kumamanino, sunu, cino ciindi watwaambila mu-Mwanaakwe, ngwaakasala kuti abe ngomukamwini wazintu zyoonse, alimwi kulinguwe wakaanza zintu zyoonse.”—Ba-Hebrayo 1:1, 2.
13 Jehova wakaambaula ku Banakristo bakusaanguna kwiinda mu Mwanaakwe, Jesu, walo iwakabazibya maseseke aabuleza. Jesu wakabaambila kuti: “Mwapegwa nywebo kuziba izisisidwe zya-Bwami bwa-Leza.” (Luka 8:10) Paulo kumbele Banakristo bananike wakazoobaamba kuba “balanda ba-Kristo, alimwi . . . babanzi bamakani aa-Leza aasisidwe.” (1 Ba-Korinto 4:1) Sunu Ibanakristo bananike balazumanana kubeleka munzila eeyi, kabali ciinga camuzike musyomesi uucenjede calo icipa zilyo zyakumuuya kuciindi ceelede kwiinda mu Kabunga Keendelezya kancico. (Matayo 24:45-47) Kuti katubalemeka basinsimi ba Leza bamazuba akainda ibakasololelwa amuuya, ikapati Mwanaa Leza, sena tatweelede kubulemeka abwalo bwiminizi buli boonse mbwabelesya mubantu sunu Jehova ibwakuyubunwida luzibo lwa Bbaibbele iluyandika boobu kubantu bakwe kuciindi cino camamanino?—2 Timoteo 3:1-5, 13.
Kuyubununa naa Kusisikizya?
14. Ndilili Banakristo nobasisikizya kucita zintu, elyo batobela cikozyanyo cani?
14 Sena kutasisa kwa Jehova mukuyubununa zintu caamba kuti Banakristo beelede lyoonse alimwi akoonse kabayubununa zyoonse zintu nzyobazi? Ibanakristo batobela lulayo lwa Jesu kubaapostolo bakwe lwakuti “amucenjele mbuli inzoka, pele amube batakwelweeno mbuli inziba.” (Matayo 10:16) Kuti baambilwa kuti tabakonzi kukomba Leza mbuli mbwaabaambila manjezeezya abo, Banakristo balazumanana “kumvwa Leza,” nkaambo balizi kuti taakwe bwiiminizi bwabantu ibulaa nguzu zyakusinkilila bukombi bwa Jehova. (Incito 5:29) Jesu lwakwe wakatondezya mboceelede eeci. Tubala kuti: “Munsi lyaaya Jesu wakali kweendeenda mu-Galilaya, nkaambo takali kuyanda kweenda mu-Judaya, nkaambo ba-Juda bali kukanza kumujaya. Eno ipobwe lyaba-Juda, ilitegwa lyazilao, lyakali afwaafwi. Nkaambo kaako banabakwabo [balo batakaningasyoma] . . . wakabaambila kuti, Ciindi cangu tacinasika, pele ciindi canu mpocili lyoonse. Kamuya nywebo kupobwe, mebo nsikooinka eneeno kupobwe eli, nkaambo ciindi cangu tacinazyulila. Naakamana kubaambila makani aya, wakacili kukede mu-Galilaya. Pele banabakwabo kabainkide kupobwe, nkabela awalo wakainka, kutali kuya kulidunauna pele kuyubaila.”—Johane 7:1, 2, 6, 8-10.
Twaambe naa Tutaambi?
15. Mbuti Josefa mbwaakatondezya kuti kubamba maseseke zimwi ziindi nduyando?
15 Zimwi ziindi inga kusisa kaambo kamwi tabuli buyo busongo inga kumwi nduyando buya. Mucikozyanyo, mbuti Josefa, wisi Jesu wakujana, mbwaakaatambula makani aakuti musimbi ngwaakatangilide kukwata, Mariya, ulimitide? Tubala kuti: “Lino Josefa mulumaakwe mbaakali muntu uululeme, takwakayanda kumuusya insoni, wakayeeya kuti nkamuleke kumbali.” (Matayo 1:18, 19) Ino nocakabija kaka kuti naakamuleta antangalala!
16. Mmukuli nzi ngobajisi baalu, alimwi aboonse bambi basimbungano kumakani aamaseseke?
16 Makani aamaseseke aayo aanga afwisya nsoni naa aletela macise taaelede kuzibisyigwa kubantu bateelede pe. Ibaalu Banakristo balaciyeeya eci ciindi nobayandika kupa lulayo naa luumbulizyo ku Munakristonyina nokuba ambweni kumululamika kuzwa kukumubisizya kapati Jehova. Ikweendelezya twaambo otu munzila ya Magwalo kuleelede; ikuzibya tupango-pango twamakani aamaseseke kuli baabo batakwe alubazu takuyandiki alimwi taluli luyando pe. Masimpe basimbungano ya Bunakristo tabakasoleki kusungilizya baalu kuti babazibye makani amwi aamaseseke pele bayoobalemeka kuti balaa mukuli wakubamba maseseke. Tusimpi 25:9 yaamba kuti: “Buzyanya makani amweenzinyoko mwini; utayubununi makani aasisidwe aamuntu umbi.”
17. Nkaambo nzi Banakristo bunji bwaziindi ncobatusisa twaambo twamaseseke, pele nkaambo nzi ncobatakonzi kucita boobo lyoonse?
17 Eeyi njiisyo ilabeleka amwalo mukati kamukwasyi naa akati kabalongwenyina. Ikusisa tumwi twaambo kulayandika kutegwa kutabi kutamvwana kabotu abuyumuyumu muluyanzano. “Muuwo wakunyika ulaleta imvula; lulimi luvwiya lulaleta busyu bukali.” (Tusimpi 25:23) Aneeno, kusyomeka kuli Jehova alimwi anjiisyo zyakwe ziluleme, alimwi aluyando lwayooyo uulubizya, inga zimwi ziindi kwapa kuti kuyandike kubazibya makani aamaseseke ibazyali, baalu Banakristo, alimwi abambi bapedwe nguzu.a Pesi kanjikanji Banakristo balaasisa maseseke aabambi, ikwaakwabilila mbuli mbobakwabilila abo beni.
18. Mbube nzi botatwe bwa Bunakristo ibunga bwatugwasya kubona naa tuleelede kwaamba naa tatweelede?
18 Mubufwaafwi, Imunakristo ulamwiiya Jehova kwiinda mukusisa tumwi twaambo twamaseseke nokuyandika, akutuyubununa buyo ciindi nokweelede. Mukusala ceelede aciteelede kwaamba, weendelezegwa aabubombe, lusyomo, alimwi aluyando. Ikulibombya inga kwamukasya kulitukumuna kwiinda ciimo cakwe cini-cini, ikusola kulamya bambi kwiinda ambweni mukubaambila zyoonse nzyazi naa kwiinda mukubanyomenezya maseseke ngatakonzi kubaambila. Lusyomo mu Jwi lya Jehova alimwi amumbungano ya Bunakristo lulamukulwaizya kuti akambauke luzibo lwabuleza kumwi kacenjela kutaamba zintu zinga zyacima bambi nkukonya kumatalikilo. Ee, luyando lulamukulwaizya kwaamba caantangalala izintu zilemeka Leza alimwi nzyobayandika kuziba bantu kutegwa bajane buumi. Pele izintu zyamaseseke zyalo ulazikwabilila, kazi kuti kanjikanji kuziyubununa inga kwatondezya kubula luyando.
19. Nintaamu nzi iigwasya kuziba Banakristo beni-beni, alimwi ziletela nzi?
19 Eeyi nzila iikkalikene yakulanga zintu ilagwasya kuzibya Banakristo beni-beni. Tabamusisikizyi Leza kuti naa nguni kwiinda mukutamupa zina naa kwiinda mumaseseke aatakwe bupandulule aaciyiisyo ca Butatu. Baleza batazizilwe ncibeela cabukombi bwakubeja, kutali bwini-bwini. (Amubone Incito 17:22, 23.) Bakamboni ba Jehova bananike balalumba cini-cini icoolwe cabo cakuba “babanzi bamakani aa-Leza aasisidwe.” Kwiinda mukwaayubununa caantangalala maseseke aaya kulibambi, bagwasya kukulwaizya babotu myoyo kuti bayandaule cilongwe a Jehova.—1 Ba-Korinto 4:1; 14:22-25; Zekariya 8:23; Malaki 3:18.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Amubone “Do Not Share in the Sins of Others” mu Ngazi Yamulindizi ya Cingisi ya November 15, 1985.
Inga Mulaingula Buti?
◻ Nkaambo nzi Jehova ncatayandiki kusisa makanze akwe?
◻ Nkuuli bani Jehova nkwatondezya maseseke akwe?
◻ Mmukuli nzi Banakristo ngobajisi kujatikizya makani aamaseseke?
◻ Mbube nzi botatwe ibugwasya Banakristo kuziba cakwaamba acakutaamba?
[Zifwanikiso izili apeeji 24, 25]
Jehova ulayubununa maseseke kwiinda mu Jwi lyakwe