Amuliibe Mbomuli Mumbunga ya Leza
“Izina lya-Jehova ningazi injumu; mululami ulacijila kulinjiyo, aboobo ulafutuka.”—TUSIMPI 18:10.
1. Ikweelana amupailo wa Jesu, mbuyumuyumu nzi mbubali ambubo Banakristo?
KATANAFWA buyo Jesu, wakakombela basikumutobela kuli Usyi wakujulu. Akaambo kaluyando ndwaakajisi kulimbabo, wakati: “Ndakabapa ijwi lyako, pele inyika yakabasula, nkaambo tabali banyika, mbuli mbwentali wenyika amebo. Nsikumbili kuti ubagwisye munyika, pele kuti ubavune kulooyo mubi.” (Johane 17:14, 15) Jesu wakalizi kuti nyika buyooba busena bubyaabi ku Banakristo. Yakali kuyootondezya kubasula kwayo kwiinda mukubabejelezya alimwi akubapenzya. (Matayo 5:11, 12; 10:16, 17) Alimwi yakali kuyooba yalweeno.—2 Timoteo 4:10; 1 Johane 2:15, 16.
2. Nkuli nkobanga bajana lufwutuko munzila yakumuuya Ibanakristo?
2 Inyika yakali kuyoosulaika Banakristo ijatikizya baabo ibazandukide kuli Leza alimwi ibeendelezegwaa Saatani. (1 Johane 5:19) Inyika eyi nimpati kwiinda mbungano ya Bunakristo alimwi awalo Saatani ulaanguzu kwiinda muntu uuli woonse. Aboobo, ikusulaika kwanyika kulayoosya kapati. Ino nkuli nkobanga bajana lufwutuko munzila yakumuuya basikutobela Jesu? Ikaambo kali mu Ngazi Yamulindizi ya December 1, 1922, kalatupa bwiinguzi ategwa: “Lino tuli mubuzuba bubyaabi. Kuli nkondo akati kambunga ya Saatani alimwi ambunga ya Leza. Ninkondo iikatazide.” Mumazwanga aya, imbunga ya Leza mbobusena bwakufwutukila bwakumuuya. Ibbala lyakuti “mbunga” talijaniki mu Bbaibbele pe alimwi kumyaka yakuma 1920 aka kaambo kakuti “mbunga ya Leza” kakali kapya. Ino ono mbunga eyi ninzi? Alimwi inga twajana buti bukwabilizi mulinjiyo?
Imbunga ya Jehova
3, 4. (a) Ino mbunga ninzi, ikweelana abbuku limwi ilyakupandulula mabala alimwi a Ngazi Yamulindizi? (b) Ino muunzila nzi mobunga bwaitwa kuti nimbunga ibunyina bwamasi bwa Bakamboni ba Jehova?
3 Ikweelanaa Concise Oxford Dictionary, imbunga “mbubambe bweendelene.” Katwaayeeyede makani ayo tulizi kuti, akaambo kakuti bamaapostolo bakali kweendelezya Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna kuti babe mumbungano zinyenzi mubweendelezi bwakabunga keendelezya mu Jerusalemu, cililuzi ikwaamba “babunyina” abo kuti nimbunga. (1 Petro 2:17) Sunu, Bakamboni ba Jehova balaabweendelezi bukozyenye aboobo. Ilukamantano lwambunga yamumwaanda wamyaka wakusaanguna lwakayumizigwaa “zipego” kubantu mbuli “beembeli nanka baiyi.” Bamwi akati kabaaba bakali kweenda mbungano ambungano kakuli bamwi bakali baalu mumbungano zinyenzi. (Ba-Efeso 4:8, 11, 12; Incito 20:28) ‘Izipego’ zikozyanya azeezi nzeziyumya lukamantano lwa Bakamboni ba Jehova sunu.
4 Ngazi Yamulindizi ya November 1, 1922 yakaamba boobu kujatikizya bbala lyakuti “mbunga”: “Imbunga nkuswaangana antoomwe kwabantu kutegwa babeleke mulimo umwi.” Eyi Ngazi Yamulindizi yakazumanana kupandulula kuti ikubaamba kuti nimbunga Bakamboni ba Jehova tacaambi kuti “baba kakamu kabuzangi mbuli mbolibelesyegwa bbala elyo pele caamba buyo kuti Basikwiiya Bbaibbele [Bakamboni ba Jehova] balasolekesya ikucita makanze aa Leza alimwi akwaacita mbubwenya mbwacita Mwami, munzila yabulondo.” (1 Ba-Korinto 14:33) Imwaapostolo Paulo wakatondezya kuti abalo Banakristo bakuciindi cakwe bakali kubeleka munzila yabulondo. Wakakozyanisya kuyanzana kwa Banakristo bananike amubili wamuntu walo uujisi zizyo zinji, acimwi kacibeleka mulimo wancico ikutegwa mubili ubeleke munzila yeelede. (1 Ba-Korinto 12:12-26) Eci cikozyanyo ncibotu kapati cambunga! Ino nkaambo nzi ncobakali kweendelezyelwa Banakristo? Nkuti babeleke “makanze aa Leza” ikucita kuyanda kwa Jehova.
5. Ino mbunga ya Leza iilibonya ninzi?
5 Ibbaibbele lyakasinsima kuti Banakristo beni-beni bayookamantana, bakabunganizigwe ‘mucisi’ comwe bakabe mbuli “musyobo” omwe kwalo nkobayooba mbuli “mimuni yakumunika ansi.” (Isaya 66:8; Ba-Filipi 2:15) Eci “cisi” ceendelene cisika kutuulunzuma twiinda kutusanu acisela lino. (Isaya 60:8-10, 22) Nokuba boobo, awo taali mpoigolela mbunga ya Leza. Abalo bangelo balibikkilizidwe.
6. Mubuzwide, mbaani bali mumbunga ya Leza?
6 Kuli ziindi zinji bangelo nobakabeleka antoomwe ababelesi ba Leza bantunsi. (Matalikilo 28:12; Daniele 10:12-14; 12:1; Ba-Hebrayo 1:13, 14; Ciyubunuzyo 14:14-16) Aboobo cileelela ncoyakaamba Ngazi Yamulindizi ya May 15, 1925, kuti: “Ibangelo basalala boonse bali mumbunga ya Leza.” Kunze lyaboobo yakati: “Uuli kumbele mumbunga ya Leza, uujisi nguzu zyoonse Mwami Jesu Kristo.” (Matayo 28:18) Aboobo, imbunga ya Leza ijatikizya boonse bali kujulu alimwi aanyika ibabelekela antoomwe ikucita kuyanda kwa Leza. (Amubone kabbokesi.) Ncoolwe kaka ikuba mumbunga eyi! Alimwi cilakkomanisya kaka kulangila ciindi zilenge zyoonse, izyakujulu azyaansi noziyoobunganizigwa kuti zitembaule Jehova Leza calukamantano! (Ciyubunuzyo 5:13, 14) Ino ono mbukwabilizi nzi ibupegwaa mbunga ya Leza sunu?
Ikukwabililwa Mumbunga ya Leza—Munzila nzi?
7. Ino mbunga ya Leza itukwabilila munzila nzi?
7 Imbunga ya Leza ilakonzya kugwasya kutukwabilila kuli Saatani alweeno lwakwe. (Ba-Efeso 6:11) Saatani ulapenzya akubasunka bakombi ba Jehova kakanzide kucita cintu comwe buyo: ikubatantamuna kuzwa ‘munzila njobeelede kutola.’ (Isaya 48:17; amweezyanisye Matayo 4:1-11.) Kunyina notukonzya kukutantamukila limwi kweena oko mubweende bwazintu obu. Nokuba boobo, icilongwe cesu a Leza alimwi ambunga yakwe cilatuyumya akutukwabilila kuti tukkale “munzila.” Aboobo tatubusowi pe bulangizi bwesu.
8. Ino mbunga ya Jehova iitalibonyi ibagwasya buti babelesi baanyika?
8 Ino mbunga ya Leza ipa buti bukwabilizi obu? Ikusaanguna tulagwasilizigwa lyoonse ababelesi ba Jehova bamuuya. Ciindi Jesu naakakatazigwa kapati, wakagwasigwaa mungelo. (Luka 22:43) Naakali kuyanda kujayigwa Petro, wakafwutulwa amungelo camaleele. (Incito 12:6-11) Nokuba kuti kunyina maleele aali boobu sunu, ibantu ba Jehova basyomezegwa lugwasyo kuzwa kubangelo mumulimo wabo wakukambauka. (Ciyubunuzyo 14:6, 7) Kanjikanji balabaa nguzu zigambya ciindi nobanjila mumapenzi. (2 Ba-Korinto 4:7) Kunze lyaboobo, balizi kuti “baangelo ba-Jehova balibazyungulukide bamuyoowa, kuti babavune.”—Intembauzyo 34:7.
9, 10. Ino inga twaambila nzi kuti “izina lya-Jehova ningazi injumu,” alimwi ako kaambo inga kabeleka buti kumbunga ya Leza yoonse mboibede?
9 Ayalo mbunga ya Jehova iilibonya mbukwabilizi. Munzila nzi? Kubbuku lya Tusimpi 18:10 tubala kuti: “Izina lya-Jehova ningazi injumu; mululami ulacijila kulinjiyo, aboobo ulafutuka.” Eci tacaambi kuti kwiindulula buyo zina lya Leza kulakonzya kutukwabilila. Pele kubaa maccijilo muzina lya Leza caamba kuti tulamusyoma Jehova lwakwe. (Intembauzyo 20:1; 122:4) Cijatikizya kugwasilizya bulelo bwakwe, ikutobela milawo yakwe anjiisyo alimwi akubaa lusyomo muzisyomezyo zyakwe. (Intembauzyo 8:1-9; Isaya 50:10; Ba-Hebrayo 11:6) Cibikkilizya kukomba Jehova alikke. Balikke abo bakomba Jehova munzila eyi mbabakonzya kwaamba asintembauzyo kuti: “Myoyo yesu ilakondwa muli [Jehova], nkaambo twasyoma izina lyakwe lisalala.”—Intembauzyo 33:21; 124:8.
10 Lino boonse bali mumbunga ya Leza iilibonya balaamba a Mika kuti: “Aswebo tuleenda muzina lya-Jehova Leza wesu lyoonse mane kukabe kutamani.” (Mika 4:5) Imbunga yasunu ibunganizidwe ku “ba-Israyeli ba-Leza” balo mu Bbaibbele baitwa kuti “bantu kuzina lyakwe.” (Ba-Galatiya 6:16; Incito 15:14; Isaya 43:6, 7; 1 Petro 2:17) Aboobo ikuba mumbunga ya Jehova caamba kuba akati kabantu bayandaula akujana bukwabilizi kuzina lya Leza.
11. Ino muunzila nzi zigaminina imbunga ya Jehova mwiikwabilila baabo bali mulinjiyo?
11 Kunze lyaboobo, imbunga ya Leza iilibonya ninkamu yalusyomo, inkamu yabasyominyina ibayumya-yumya akukulwaizya bamwi. (Tusimpi 13:20; Ba-Roma 1:12) Mbusena kwalo beembezi Banakristo nkobalanganya mbelele zyabo, nkobakulwaizya baciswa abatyompedwe alimwi akujana nzila zyakuti babajosye abo bawide. (Isaya 32:1, 2; 1 Petro 5:2-4) “Muzike musyomesi uucenjede” ulaabila ‘zilyo kuciindi ceelede’ kwiinda mumbunga. (Matayo 24:45) Oyo “muzike” uujatikizya Banakristo bananike, ulaabila zintu zyakumuuya iziinda kubota—iluzibo lwini-lwini lwamu Bbaibbele lwalo lukonzya kutusololela kubuumi butamani. (Johane 17:3) Akaambo kabusolozi kuzwa ‘kumuzike,’ Banakristo balagwasigwa kuzumanana kutobela zyeelelo zisumpukide alimwi ‘akucenjela mbuli nzoka pele kabatakwe lweeno mbuli inziba’ mumasena mabyaabi aabazingulukide. (Matayo 10:16) Alimwi balagwasigwa ‘kupangika myoyo yabo lyoonse kumilimo ya Mwami’ yalo iili mbukwabilizi kapati.—1 Ba-Korinto 15:58.
Mbaani Bali Mumbunga ya Leza?
12. Mbaani baambwa kuti bali mumbunga ya Leza yakujulu?
12 Mbwaanga bukwabilizi obu bulapegwa kuli baabo bali mumbunga ya Leza, ino mbaani babikkilizidwe? Kunyina kudooneka kubwiinguzi bwamubuzyo oyu kujatikizya mbunga yakujulu. Saatani abangelo bakwe tabacili kujulu pe. Pele bangelo basyomeka bacili nkuko “kumbungano njobabunganina.” Imwaapostolo Johane wakabona kuti kumazuba aamamanino “Mwanambelele,” bakerubimu (“banyama bone”), alimwi a “baangelo banjibanji” bayoobaafwaafwi acuuno cabwami ca Leza. Ibayoobaambabo mbaalu ibali 24—ibaiminina baabo Banakristo bananike ibanjide kale mukukona kwabo kwabulemu kujulu. (Ba-Hebrayo 12:22, 23; Ciyubunuzyo 5:6, 11; 12:7-12) Cakutadooneka boonse bali mumbunga ya Leza. Nokuba boobo, akati kabantu zintu tazili zyuuba-uba pe.
13. Ino Jesu wakaamba buti kujatikizya baabo ibali mumbunga ya Leza alimwi abaabo ibatali mumo?
13 Jesu wakaamba boobu kujatikizya bamwi ibataminina kumutobela ategwa: “Kubuzuba obo banjibanji bayoondaambila kuti, Mwami, mwami, sa teetwakasinsima kuzina lyako? Alimwi, sa teensi kuzina lyako nkutwakatanda badaimona? Sa teensi kuzina lyako nkutwakacita milimo mipati minji? Lino nzoobaambila kuti, Nsimuzi pe, amuzwe kulindime inywe mubamucita zibi.” (Matayo 7:22, 23) Ikuti naa umwi ngusimucita zibi, cakutadooneka tali mumbunga ya Leza nalitaminina buti alimwi nakomba cikombelo cili buti. Alimwi Jesu wakatondezya mbwanga wazibwa muntu uuli mumbunga ya Leza. Wakati: “Boonse bandaambila kuti, Mwami, mwami teensi mbabo bayoonjila mu-Bwami bwakujulu, ngooyo uucita luyando lwa-Taata uuli kujulu.”—Matayo 7:21.
14. Ntwaambo nzi tujatikizya kuyanda kwa Leza itwaambwa kuti tweelede kucitwa abaabo boonse ibali mumbunga ya Leza?
14 Aboobo, ikutegwa muntu abe mumbunga ya Leza—mwalo “Bwami bwakujulu” mobuli ngomusemu—weelede kucita kuyanda kwa Leza. Ino kuyanda kwa Leza ninzi? Paulo wakacaamba cibeela ciyandika kujatikizya kuyanda oku naakati: “[Leza] uuyandisya kuti bantu boonse bafutulwe akuboola kuluzibo lwakuziba lusinizyo.” (1 Timoteo 2:4) Ikuti naa muntu kayanda ncobeni kubaa luzibo lwini-lwini lwa Bbaibbele, kalutobela mubuumi bwakwe alimwi kalwaabila ‘kubantu boonse,’ ucita kuyanda kwa Leza. (Matayo 28:19, 20; Ba-Roma 10:13-15) Alimwi nkuyanda kwa Leza kuti mbelele zya Jehova kazisaninwa akulanganizigwa. (Johane 21:15-17) Imiswaangano ya Bunakristo ilagwasya kapati kumakani aya. Imuntu waangulukide kujanika kumiswaangano iiliboobu pele katabikkili maanu kucita boobu tatondezyi kulumba pe kuciimo cakwe mumbunga ya Leza.—Ba-Hebrayo 10:23-25.
Icilongwe Anyika
15. Nkucenjezya kuli buti nkwaakapa Jakobo kumbungano zyakuciindi cakwe?
15 Nokwakaida myaka iitandila ku 30 kuzwa ciindi naakafwa Jesu, imwanaakwabo Jakobo wakatwaamba twaambo tumwi itukonzya kunyonganya ciimo camuntu mumbunga ya Leza. Wakalemba kuti: “Nywebo nobasimamambe, sa tamuzi kuti kutangana buzwalani anyika, nkokulwana a-Leza? Eno kufumbwa muntu uulisalila kuba muzwalani wanyika walicita sinkondonyina a-Leza.” (Jakobo 4:4) Cakutadooneka, sinkondonyinaa Leza tali mumbunga eyi. Ino ono caamba nzi kubaa cilongwe anyika? Cipandululwa kuti cijatikizya zintu zyaandeene-andeene mbuli kubaa balongwe babyaabi. Kunze lyaboobo, Jakobo wakaamba cintu cimwi cigaminide—imizeezo iitaluzi yalo iisololela kukubaa bukkale butaluzi.
16. Ino cibalo ca Jakobo cakali kwaamba nzi naakacenjezya kuti cilongwe anyika mbusinkondonyina a Leza?
16 Kubbuku lya Jakobo 4:1-3 tubala kuti: “Zizwa kuli inkondo? Azwa kuli maambani akati kanu? Sa tazizwi kumisalo yaansi iilwana mumibili yanu? Mulasukama pele tamukwe cintu. Mulajaya akufwa ibbivwe, pele tamukonzyi kujana. Mulaambana akulwana, pele tamulijanini cintu nkaambo kakutakumbila kuli-Leza. Mulakumbila zimwi, pele tamupegwi, nkaambo kukumbila kwanu takweensi kwamuciyanza cibotu. Mulakumbila zintu kuti muzisowe kumisalo yanu.” Naakamana kulemba majwi aya Jakobo ndendilyo naakacenjezya kujatikizya cilongwe anyika.
17. Ino muunzila nzi mukwakali “nkondo” ‘akuzwangana’ mumbungano zya Bunakristo zyamumwaanda wamyaka wakusaanguna?
17 Nokwakainda myaanda yamyaka kafwide Jakobo, Ibanakristo bakubeja bakalwana mucabocabo akujayana. Nokuba boobo Jakobo wakali kulembela “ba-Israyeli ba-Leza” bamumwaanda wamyaka wakusaanguna balo bakali kulangilwa kuba ‘bapaizi abami kujulu.’ (Ciyubunuzyo 20:6) Kunyina nobakajayana munkondo zyancobeni. Aboobo nkaambo nzi Jakobo ncaakaambila zintu zili boobu akati ka Banakristo? Imuntu uuli woonse uusulaika mweenzinyina, imwaapostolo Johane wakamwaamba kuti mujayi. Alimwi Paulo wakaamba kucumbana alimwi abusinkondonyina bwamumbungano kuti ‘nkuzwangana’ ‘akupampana.’ (Tito 3:9; 2 Timoteo 2:14; 1 Johane 3:15-17) Mukweendelana amakani ngaonya aya, kulibonya kuti Jakobo wakali kuyeeya makani aakwaalilwa kuyandana a Banakristo bambi. Mucabocabo, Ibanakristo bakali kulilemeka munzila iikozyanyaa mbubeendelezyanya kanjikanji abo ibanyika.
18. Ncinzi cinga capa kuti kube micito iitali yaluyando akati ka Banakristo?
18 Nkaambo nzi ncozyakali kucitikila zintu zili boobu mumbungano zya Bunakristo? Nkaambo kakutalulama kwamizeezo mbuli kunyonokela alimwi ‘azisusi zyabuntunsi.’ Kulisumpula, munyono alimwi akukanza zilakonzya kunyonganya kuyanzana kwaluyando kwa Bunakristo mumbungano. (Jakobo 3:6, 14) Iciimo cili boobu cipa kuti muntu abe mulongwe anyika akuba sinkondonyinaa Leza. Kunyina muntu uulaa ciimo cili boobu uukonzya kulangila kuzumanana kuba mumbunga ya Leza.
19. (a) Nguni weelede kupegwa mulandu kusaanguna ikuti naa Munakristo wajana kuti kuyeeya kutaluzi kwatalika kukomena mumoyo wakwe? (b) Ino mbuti mbwanga wakuzunda Munakristo kuyeeya kutaluzi?
19 Ino nguni ngotweelede kupa mulandu kuti naa twajana kuti kuyeeya kutaluzi kwakomena mumyoyo yesu? Sena ngu Saatani? Munzila imwi, inzya. Ngo “mweendelezi uujisi bwami bwakumuuwo” wanyika eyi mwalo mozidumide kapati ziimo zili boobu. (Ba-Efeso 2:1, 2; Tito 2:12) Nokuba boobo, kanjikanji imatalikilo aakuyeeya kutaluzi ali mumubili wesu uutalondokede. Naakamana kucenjezya kujatikizya cilongwe anyika, Jakobo wakalemba kuti: “Sa muyeeya kuti magwalo aamba buyo aamba kuti, Muuya ngwaakakalika mukati kesu ulizwide ibbivwe.” (Jakobo 4:5) Toonse twakazyalwaa cilengwa cakucita cibi. (Matalikilo 8:21; Ba-Roma 7:18-20) Nokuba boobo tulakonzya kucimana cilengwa eco ikuti naa twakuzumina kukompama oko akuyaama alugwasyo lwa Jehova kuti tuzilwane. Jakobo ulaamba: “[Leza] ulapa aluzyalo luya buvula [kwiinda cilengwa cesu cakunyonokela].” (Jakobo 4:6) Akaambo kalugwasyo lwamuuya uusalala wa Leza alimwi alugwasyo lwabakwesu Banakristo basyomeka alimwi akwiinda mucinunuzyo ca Jesu, Ibanakristo basyomeka tabazundwi pe akukompama kwabo kwamubili. (Ba-Roma 7:24, 25) Balikwabilidwe mumbunga ya Leza, mbalongwe ba Leza kutali banyika.
20. Nkulongezyegwa nzi kunga kwajanwaa baabo ibali mumbunga ya Leza?
20 Ibbaibbele litusyomezya kuti: “Jehova ulapa bantu bakwe inguzu, Jehova ulalongezya bantu bakwe aluumuno.” (Intembauzyo 29:11) Ikuti katuli ncobeni “mucisi” casunu ca Jehova imbunga yakwe iilibonya, tuyootola lubazu munguzu nzyapa alimwi tuyooba aluumuno lwalo ndwalongezya bantu bakwe. Ee, inyika ya Saatani nimpati kwiinda mbunga ya Jehova iilibonya alimwi Saatani ulaanguzu kwiinda ndiswe. Pele Jehova ngu Singuzuzyoonse. Imuuya wakwe tauzundiki. Abalo bangelo bakwe balikamantene andiswe mukubelekela Leza. Aboobo, nokuba kuti tulasulaikwa, tulakonzya kwiima nji. Mbubwenya mbuli Jesu tulakonzya kwiizunda nyika.—Johane 16:33; 1 Johane 4:4.
Sena Inga Mwapandulula?
◻ Ino mbunga ya Leza iilibonya ninzi?
◻ Muunzila nzi mbunga ya Leza mwiipa bukwabilizi?
◻ Mbaani bali mumbunga ya Leza?
◻ Ino inga twatantamuka buti kuba balongwe banyika?
[Kabbokesi kali apeeji 23]
Ino Mbunga ya Leza Ninzi?
Mumabbuku aa Bakamboni ba Jehova, ikaambo kakuti “mbunga ya Leza” kalabelesyegwa munzila zyotatwe.
1 Imbunga ya yakujulu Jehova iitalibonyi yazilenge zyamuuya izisyomeka. Mu Bbaibbele yaamba kuti “Jerusalemu uuli kujulu.”—Ba-Galatiya 4:26.
2 Imbunga ya Jehova iilibonya yabantu. Eyi ijisi bananike basyeede sunu antoomwe ankamu mpati.
3 Imbunga ya Jehova yakujulu anyika. Sunu eyi ijatikizya mbunga ya Jehova yakujulu antoomwe abananike bakwe, ibana baanyika ibajisi bulangizi bwakumuuya. Kumbele aamazuba iyoobikkilizya bantu bayoolondolwa anyika.
[Cifwanikiso icili apeeji 24]
Icakulya cakumuuya ciinda kubota cilapegwa kwiinda mumbunga ya Jehova