Amunyamune Maboko Aasalala Mumupailo
“Ndayanda kuti baalumi kabanga kabakomba koonse koonse, kabagamine kunyamuna maboko aasalala, kakutakwe bukali akuzwangana.”—1 TIMOTEO 2:8.
1, 2. (a) Ino 1 Timoteo 2:8 ibeleka buti kumupailo uujatikizya bantu ba Jehova? (b) Ncinzi ono ncotutiilange-lange?
JEHOVA uyanda kuti bantu bakwe boonse kabasyomeka kulinguwe amulicabo. Mwaapostolo Paulo wakasanganya kusyomeka amupailo naakalemba kuti: “Ndayanda kuti baalumi kabanga kabakomba koonse koonse, kabagamine kunyamuna maboko aasalala, kakutakwe bukali akuzwangana.” (1 Timoteo 2:8) Kulibonya kuti Paulo wakali kwaamba mupailo wabuleya ‘kuli koonse’ nkobakali kuswaanganina Banakristo. Mbaani bakali kuyooiminina bantu ba Leza mumupailo aamiswaangano yambungano? Balikke baalumi basalala, balulami alimwi ibayoowa Leza ibakali kucita milimo yamu Magwalo yoonse kuli Leza cakusinizya. (Mukambausi 12:13, 14) Bakeelede kuti kabali bantu basalala munzila yakumuuya amukulilemeka alimwi ibasungweede kukomba Jehova Leza cakutadoonekwa.
2 Ikapati baalu bamumbungano mbabeelede ‘kunyamuna maboko aasalala mumupailo.’ Imipailo yabo njobapa camoyo woonse kwiinda muli Jesu Kristo itondezya kusyomeka kwabo kuli Leza alimwi ibagwasya kulilesya kuzwangana abukali. Atwaambe kuti, imwaalumi woonse uujisi coolwe cakwiiminina mbungano ya Bunakristo mumupailo wabuleya tayelede kuba mukali, siluciso alimwi uutasyomeki kuli Jehova akumbunga yakwe. (Jakobo 1:19, 20) Malailile nzi aambi aamu Bbaibbele aaliko kujatikizya baabo ibajisi coolwe cakwiiminina bamwi mumupailo wabuleya? Alimwi ninjiisyo nzi zyamu Magwalo nzyotweelede kutobela mumipailo yakulipailila tobeni ayamukwasyi?
Amuziyeeyele Limwi Nzyomuyanda Kulomba Mumupailo
3, 4. (a) Nkaambo nzi ncocigwasya kuyeeyela limwi zyakwaamba kujatikizya mupailo waabuleya? (b) Ncinzi Magwalo ncaatondezya kujatikizya bulamfwu bwamipailo?
3 Ikuti naa twalombwa kuti tupaile abuleya, cakutadooneka tuyooyanda kuziyeeyela limwi nzyotuyanda kulomba. Ikucita boobo kuyootugwasya kubikkilizya zintu ziyandika zyeelede kakunyina kupa mupailo mulamfwu, wakwiile kwaamba zintu zitayi koomoonga. Aino, ayalo mipailo njotulipailila tobeni ilakonzya kwaambwa cakupozya. Ilakonzya kulampa kufwumbwa mbotuyanda. Katanasala baapostolo bakwe ibali 12, Jesu wakapaila busiku boonse mbobubede. Pele naakatalisya Ciibalusyo calufwu lwakwe, imipailo yakwe kujatikizya cinkwa awaini yakali mifwaafwi. (Marko 14:22-24; Luka 6:12-16) Alimwi tulizyi kuti noiba mipailo mifwaafwi njaakapaila Jesu yoonse buyo yakateelelwa kuli Leza kakunyina kudooneka.
4 Mbuti naa twapegwa coolwe cakwiiminina mukwasyi mumupailo katutana kulya cakulya. Mupailo uli boobo weelede kufwiimpa—pele kufwumbwa caambwa ceelede kubikkilizya kulumba cakulya. Ikuti naa tupaila abuleya kautanatalika naa wamana muswaangano wa Bunakristo, tatweelede kupa mupailo mulamfwu uujatikizya twaambo tunji. Jesu wakabasinsa balembi ‘bakali kulikombya-kombya ciindi cilamfwu kuupaupa buyo.’ (Luka 20:46, 47) Imuntu munaleza inga tanaayanda kucita boobo pe. Pele, zimwi ziindi imupailo wabuleya mulamfwu inga weelela. Mucikozyanyo, imwaalu iwasalwa kupa mupailo wamamanino aamuswaangano mupati weelede kuziyeeyela limwi zintu nzyatikaambe elyo inga wayanda kubandika twaambo tunjaanji. Nokuba boobo, nouba mupailo oyo taweelede kulampila limwi pe.
Amumusikile Leza Cabulemu
5. (a) Ncinzi ncotweelede kuyeeya notupaila abuleya? (b) Nkaambo nzi ncokuyandika kupaila munzila yabulemu?
5 Notupaila aabuleya tweelede kuyeeya kuti tatuli mukubandikaa bantunsi pe. Pele tuli zilenge zibisyi notuli mukulomba Mwami, Jehova. (Intembauzyo 8:3-5, 9; 73:28) Aboobo, tweelede kutondezya kuyoowa kwabulemu kwakuti tutamunyemyi kwiinda muzintu nzyotukanana ambotuzikanana. (Tusimpi 1:7) Sintembauzyo Davida wakaimba kuti: “Pele mebo, muluzyalo lwako lupati ndanjila muŋanda yako, ndakotamina intempele yako iisalala cakuyoowa.” (Intembauzyo 5:7) Ikuti katujisi ciimo cili boobu, tuyoopaila buti ciindi notulombwa kuti tupaile aabuleya aamuswaangano wa Bakamboni ba Jehova? Ikuti katukanana kumwami muntunsi, inga twacita obo cabulemu kapati. Sena mipailo yesu tayeelede kuba yabulemu kapati mbwaanga tupaila kuli Jehova, “Mwami waciindi coonse”? (Ciyubunuzyo 15:3) Aboobo notupaila tatweelede kwaamba twaambo mbuli twakuti, “Mwabuka buti, Jehova,” “Twamwaanzya caluyando,” naa “Musyaale cibotu.” Imagwalo atondezya kuti Mwanaa Leza simuzyalwa alikke, Jesu Kristo kwiina naakaambila Wisi mumupailo munzila iili boobo.
6. Ino ncinzi ncotweelede kubikka mumizeezo ‘notuswena kucuuno caluzyalo’?
6 Paulo wakati: “Atuswene cakutayoowa kucuuno caluzyalo.” (Ba-Hebrayo 4:16) Tulakonzya kusikila Jehova “cakutayoowa” nokuba kuti tuli babisyi nkaambo tulaalusyomo mucituuzyo cacinunuzyo ca Jesu Kristo. (Incito 10:42, 43; 20:20, 21) Nokuba boobo, ‘ikutayoowa’ oko takwaambi kuti tuli mukwiizya a Leza; alimwi tatweelede kwaamba zintu zitali zyabulemu kulinguwe. Ikutegwa mipailo yesu kaimukkomainisya Jehova, yeelede kupegwa cabulemu kapati, alimwi inga tiicayelela kwiibelesya kwaamba zyakwaambilizya, kupa lulayo kubantu bamwi naa kuyiisya baswiilizi.
Amupaile Cakulicesya
7. Mbuti Solomoni mbwaakatondezya kulicesya naakali kupaila aciindi cakwaaba tempele lya Jehova?
7 Kufwumbwa naa tupaila abuleya naa tulipailila lwesu tobeni, injiisyo iiyandika kapati yamu Magwalo njotweelede kunooyeeya lyoonse njakutondezya ciimo cakulicesya mumipailo yesu. (2 Makani 7:13, 14) Mwami Solomoni wakatondezya ciimo cakulicesya mumupailo wakwe wabuleya aciindi cakwaaba tempele kuli Jehova mu Jerusalemu. Solomoni wakazwide aakumanizya kuyaka ŋanda mpati cini-cini yatakalina yakidwe anyika. Nokuba boobo, cakulicesya wakapaila kuti: “Pele sa ncobeni Leza ulakala ansi? We! Ijulu ajulu lyakujulu loko, oonse tokonzyi kukala mulingawo! Ino ukale buti mukaanda aka nkindakuyakila?”—1 Bami 8:27.
8. Ninzila nzi zimwi ikulicesya mbokunga kwatondezyegwa mumupailo waabuleya?
8 Mbubwena mbuli Solomoni, tweelede kulicesya notwiiminina bamwi mumupailo waabuleya. Nokuba kuti tweelede kukweeleba kulibonya kuti tuli kabotu alimwi tuliluleme kwiinda bamwi, kulicesya kwini-kwini kulakonzya kutondezyegwa kwiinda mujwi lyesu. Mipailo yakulicesya taili yakulisumpula naa yamasesya. Ikulwaizya kubikkila maanu kumuntu Oyo nkoigamikwa, ikutali kuli yooyo uuli mukupaila. (Matayo 6:5) Kulicesya kulalibonya amuzintu nzyotwaamba mumupailo. Notupaila cakulicesya, tatukalimvwisyi mbuli kuti tuli mukusinikizya Leza kuti acite zintu zimwi munzila njotuyanda. Pele tuyookombelezya Jehova kucita zintu munzila iiyendelana akuyanda kwakwe kusalala. Sintembauzyo wakacitondezya ciimo ceelede naakakombelezya kuti: “Akaka Jehova! Utufutule! Akaka Jehova! Utupe coolwe!”—Intembauzyo 118:25: Luka 18:9-14.
Amupaile Camoyo Woonse
9. Ndulayo nzi lubotu Jesu ndwaakapa lujanika kuli Matayo 6:7, alimwi mbuti mbolunga lwatobelwa?
9 Ikuti katuyanda kuti mipailo yakulipailila tobeni naa yaabuleya imukkomanisye Jehova, yeelede kwaambwa camoyo woonse. Aboobo, tatukaile kwiindulula mupailo lyoonse kakunyina kuyeeya ncotuli mukwaamba. Mumulumbe wakwe waa Cilundu, Jesu wakalaya kuti: “Mukukomba kwanu mutaindululi mbuli mbubacita bamasi, nkaambo balayeeya [cakulubizya] kuti balaswiililwa kukubwanta kwabo.” Munzila iimbi, Jesu wakati: “Mutanoovwuzyi majwi; mutanoowambi majwi aakwinduluka aabuyo.”—Matayo 6:7.
10. Nkaambo nzi ncocinga cinooli buyo kabotu kupailila cintu comwe ziindi zili mbozibede?
10 Aino, tulakonzya kunikupailila cintu cimwi ciindi aciindi. Eco inga tiicalubila nkaambo Jesu wakakulwaizya kuti: “Amuzumanane kukumbila, elyo muyoopegwa; amuzumanane kuyandaula, elyo muyoojana, alimwi amuzumanane kukonkomona, elyo muyoojulilwa.” (Matayo 7:7, NW) Ambweni kuyandika kuyaka Ŋanda ya Bwami impya akaambo kakuti Jehova uli mukuulongezya mulimo wabukambausi oko nkomuzwa. (Isaya 60:22) Inga kacili buyo kabotu ikuzumanana kwaamba ceeco ciyandika nomulipailila lwenu naa mumipailo yaabuleya aamiswaangano yabantu ba Jehova. Ikucita boobo takukonzya kwaambwa kuti twali ‘kwaamba majwi aakwiinduluka aabuyo.’
Amuyeeye Kulumba Akutembaula
11. Mbuti Ba-Filipi 4:6, 7 mboinga yabelesyegwa kujatikizya mupailo wakulipailila tobeni awaabuleya?
11 Ibantu banji bapaila buyo nobalomba cintu cimwi, pele luyando ndotujisi kuli Jehova Leza lweelede kutukulwaizya kumulumba akumutembaula notulipailila tobeni amumupailo waabuleya. Paulo wakalemba kuti: “Mutalibilikili cintu niciba comwe, pele muzintu zyoonse amupangike myoyo yanu kukukomba akukukombelezya cakulumba, kuti inkumbizyo zyanu zizibisigwe kuli-Leza, elyo luumuno lwa-Leza lwiinda miyeeyo yoonse yabantu luyooyaminina myoyo yanu amiyeeyo yanu muli-Kristo Jesu.” (Ba-Filipi 4:6, 7) Inzya, kunze lyakukombelezya akukumbila, tweelede kutondezya kulumba kuli Jehova kujatikizya zilongezyo zyakumuuya azyakumubili. (Tusimpi 10:22) Sintembauzyo wakaimba kuti: “Kulumba [a]kube cipaizyo cako kuli-Leza uliye nzowapinga ku-Mupatikampatila.” (Intembauzyo 50:14) Alimwi ilwiimbo lwamupailo lwa Davida lwakabikkilizya majwi aaya aakulwaizya aakuti: “Lino njootembaula izina lya-Leza alwiimbo, njoomulemeka cakulumba.” (Intembauzyo 69:30) Sena teensi ncotweelede kucita aswebo mumupailo waabuleya awakulipailila tobeni?
12. Mbuti Intembauzyo 100:4, 5 mboili mukuzuzikizigwa sunu, elyo nkaambo kazintu nzi ncotweelede kumulumba akumutembaula Leza?
12 Ikujatikizya Leza, sintembauzyo wakaimba kuti: “Amunjile kumilyango yakwe akulumba, amucikalilo cakwe akutembaula. Amumulumbe akulongezya izina lyakwe. Nkaambo Jehova mubotu! Luzyalo lwakwe talumani, alusyomo lwakwe lulakalilila mumazyalani oonse.” (Intembauzyo 100:4, 5) Sunu, ibantu bazwa muzisi zyoonse bali mukunjila mumilyango yacikombelo ca Jehova, aboobo tulakonzya kumutembaula akumulumba kujatikizya makani aaya. Sena mulamulumba Leza kujatikizya Ŋanda ya Bwami yakooko nkomuzwa alimwi akutondezya kulumba kwanu kwiinda mukuswaangana lyoonse abaabo ibamuyanda? Nomuli kooko, sena muloompolola camoyo woonse mukwiimba nyimbo zyakutembaula akulumba kuli Taateesu wakujulu siluyando?
Mutabi Nomufwa Nsoni Kupaila
13. Ncikozyanyo nzi camu Magwalo icitondezya kuti tweelede kumukombelezya Jehova neciba ciindi notulimvwa kuti tatweelede akaambo kamulandu umwi?
13 Nokuba kuti tulimvwa kutayelela akaambo kamulandu, tweelede kumusikila Leza mumupailo wakukombelezya cakusinizya. Iba Juda nobakabisya kwiinda mukukwata bamakaintu bamuzwakule, Ezara wakafwugama, watambika maanza aakwe aasalala kuli Leza, cakulicesya akupaila ulaamba: “O Leza wangu, ndausa insoni; ndafwa bweeme kupungula meso aangu kulinduwe, Leza wangu, nkaambo milandu yesu yavula kumitwe yesu, amilandu yesu yakomena mane kusikila kujulu. Kuzwa kumazuba aabamatateesu tuli mumulandu mupati, asunu tucili mbubonya . . . Lino kusule lyamakani aya oonse aatusikila nkaambo kamilimo yesu mibi amilandu yesu mipati, mbuli uwe O Leza wesu mbowatubweedezya milandu yesu buniini buyo kwiinda mbukweelede, alimwi mbotupa lufutuko luli boobu, sa ncibotu kuti tuboole alimwi kukusotoka milazyo yako akutuvwelanya mulukwatano abantu aba bacita zisesemyo? Na twacita obo, sa tokooyootukalalila mane l[i]mwi watujayilila akutatusiila naba omwe uuloboka? O Jehova Leza wa-Israyeli, nduwe uululeme, nkaambo twasyaala tulivunidwe mbutubede sunu. Kotulangila mbutubede amilandu yesu okuno kubusyu bwako, nkaambo tatukonzyi kwiima nji kumeso aako nkaambo kamakani aya.”—Ezara 9:1-15; Deuteronomo 7:3, 4.
14. Mbubwena mbocakatondezyegwa kuciindi ca Ezara, ncinzi ciyandika kuti katuyanda kulekelelwaa Leza?
14 Ikutegwa tulekelelwe a Leza, ikulyaambilila zibi nzyotwacita kulinguwe kweelede kubikkilizya kweempwa alimwi “[a]micelo iielede kweempa.” (Luka 3:8; Jobu 42:1-6; Isaya 66:2) Kuciindi ca Ezara, iciimo cakweempwa cakali kujatikizya kusoleka kugusya cinyonyoono kwiinda mukutanda bamakaintu bamuzwakule. (Ezara 10:44; amweezyanisye 2 Bakolinti 7:8-13, Ci.) Ikuti naa katuli mukuyandaula kulekelelwa kuli Leza kumilandu mipati, atumwaambile zyoonse mumupailo wakulicesya alimwi atutondezye micelo yeelela kweempwa. Muuya wakweempwa alimwi akuyandisisya kugusya cinyonyoono akwalo kuyootukulwaizya kuyandaula lugwasyo munzila yakumuuya lupegwaa baalu Banakristo.—Jakobo 5:13-15.
Amuumbulizigwe Amupailo
15. Ino cakacitikila Hana citutondezya buti kuti tulakonzya kujana luumbulizyo mumupailo?
15 Imoyo wesu noucisa akaambo kacintu cimwi, tulakonzya kuumbulizyigwa amupailo. (Intembauzyo 51:17; Tusimpi 15:13) Hana musyomesi wakacita obo. Wakapona ciindi nokwakali mikwasyi mipati mu Israyeli, pele walo kunyina naakajisi mwana naba omwe. Mulumaakwe Elikana wakalijisi bana basankwa abasimbi kumukaintu wakwe uumbi Penina, walo wakasampaula Hana akaambo kakuti wakali ngomwa. Hana wakapaila cakusinizya akusyomezya kuti, ikuti naa walelekwa kubaa mwana mulombe, ‘wakali kuyoomupa Jehova mazuba oonse aabuumi bwakwe.’ Akaambo kakuumbulizigwa amupailo wakwe alimwi amajwi aa Mupaizi Mupati Eli, Hana “takakacili kuusa pe.” Wakazyala mwana mulombe ngwaakaulika kuti Samuele. Kumbele, wakazikumwaaba kuti abeleke mulimo mutempele lya Jehova. (1 Samuele 1:9-28) Akaambo kakulumba kapati nkaambo kaluzyalo lwa Leza kulinguwe, wakapaila mupailo wakulumba—iwakatembaula Jehova kuti kwiina ngwakonzya kweelanisigwaawe. (1 Samuele 2:1-10) Mbubwena mbuli Hana, tulakonzya kuumbulizigwa kwiinda mumupailo, katusyomede kuti Leza ulakwiingula kulomba koonse ikweendelana akuyanda kwakwe. Notupaila camoyo woonse kulinguwe, ‘tatucinoousi pe,’ nkaambo uyoougusya mukuli uutuminya naa uyootugwasya kuuyumuna.—Intembauzyo 55:22.
16. Mbubwena mbocitondezyedwe mucikozyanyo ca Jakobo, nkaambo nzi ncotweelede kupaila notuyoowede naa notulibilika?
16 Ikuti naa ciimo cimwi catuletela buyoofwu, kuciswa moyo naa kulibilika, tutakakilwi kuunka kuli Leza mumupailo kuti atuumbulizye. (Intembauzyo 55:1-4) Jakobo wakayoowa naakalaafwaafwi kuswaanganaa munyina Esau, iwakapolede akaambo kabukali. Nokuba boobo, Jakobo wakapaila kuti: “O Leza wa-Abrahamu taata, Leza wa-Izaka taata, Jehova iwakandaambila kuti, Bweeda kunyika yako akumukowa wako nkabela njookubamba kabotu, mebo nsielede abuniini milimo yako yaluzyalo ayalusyomo njowandicitila ndemulanda wako. Nkaambo ndazubuka oyu Jordano amufunko wangu buyo, lino sunu ndaba makoka obile. Wence kondivuna kuzwa kumaanza aamukulana wangu, kuzwa kumaanza aa-Esau, nkaambo ndamuyoowa. Ndayoowa kuti ambweni uleza kutuuma abana abamanyina babo boonse. Pele webo wakaamba kuti, Ncobeni njookubamba kabotu akuvuzya lunyungu lwako lube mbuli musenga wakunkomwe yalwizi uutabaliki nkaambo kakuvula kwawo.” (Matalikilo 32:9-12) Elyo Esau kwiina naakamulwana Jakobo aboonse mbocakali limwi. Aboobo Jehova ‘wakamubamba kabotu’ Jakobo aciindi eco.
17. Mukutobela Intembauzyo 119:52, mbuti mupailo mbounga watuumbulizya notusunkwa mpoceela?
17 Notukombelezya, tulakonzya kuumbulizyigwa kwiinda mukwiibaluka zintu izyaambidwe mu Jwi lya Leza. Muntembauzyo iyiinda kulampa—imupailo mubotu kwiinda iwakaimbwaa ziimbyo—kulangilwa kuti Mmwanaa mwami Hezekiya iwakaimba kuti: “Ndayeeya imbeta zyako zyakale, O Jehova, aboobo ndalyuumbulizya.” (Intembauzyo 119:52) Mumupailo ngotucita cakulibombya notwasunkwa mpoceela, tulakonzya kuyeeya njiisyo imwi yamu Bbaibbele naa mulawo uunga watugwasya kutobela nzila imwi iinga yasololela kucisyomezyo cuumbulizya cakuti tukkomanisya Taateesu wakujulu.
Basyomeka Balajatisya Mukukomba
18. Nkaambo nzi ncokunga kwaambwa kuti ‘baluleme boonse bayookomba kuli Leza’?
18 Boonse ibasyomeka kuli Jehova Leza ‘bayoojatisya kukomba.’ (Ba-Roma 12:12) Ku Intembauzyo yanamba 32, iilangilwa kuti yakaambwa Davida kabisizye kale a Bateseba, wakapandulula mbwaakapenga akaambo kakukakilwa kuyandaula kulekelelwa alimwi akubukululwa ikwakaboola akaambo kakweempwa akulyaambilila zibi kuli Leza. Elyo Davida wakaimba kuti: “Aboobo [nkaambo Jehova ulabalekelela aabo ibeempwa cini-cini] baluleme boonse bakombe kulinduwe kuciindi camapenzi.”—Intembauzyo 32:6.
19. Nkaambo nzi ncotweelede kunyamuna maboko aasalala mumupailo?
19 Ikuti katucikkomanina cilongwe cesu a Jehova Leza, tuyookombela lweetelelo lwakwe kwiinda mucituuzyo cacinunuzyo ca Jesu. Mulusyomo, tulakonzya kuswena kucuuno caluzyalo cakutayoowa kutegwa tukatambule lweetelelo akujana lugwasyo luyandika. (Ba-Hebrayo 4:16) Pele kuli twaambo tunji kapati ncotukombela! Aboobo ‘atukombe cakutaleka.’—lyoonse amajwi aakutembaula aazwa ansi aamoyo aakulumba kuli Leza. (1 Ba-Tesalonika 5:17) Isikati amasiku, atunyamune maboko aasalala mumupailo.
Inga Mwaingula Buti?
◻ Ndugwasyo nzi luliko mukuyeeyela limwi zyakwaamba nomupedwe mupailo wabuleya?
◻ Nkaambo nzi ncotweelede kupaila munzila yabulemu?
◻ Nciimo nzi ncotweelede kutondezya notupaila?
◻ Nkaambo nzi ncotweelede kuyeeya kulumba akutembaula notupaila?
◻ Mbuti Bbaibbele mbolitondezya kuti tulakonzya kujana luumbulizyo mumupailo?
[Cifwanikiso icili apeeji 15]
Mwami Solomoni wakatondezya kulicesya mumupailo wakwe wabuleya aciindi cakwaaba tempele lya Jehova
[Zifwanikiso izili apeeji 16]
Mulakonzya kuumbulizyigwa amupailo mbubwena mbuli Hana