Ino Ncinzi Ncomukonzya Kwiiya Kumaleele Aa Jesu?
MULAKONZYA kugambwa kuzyiba kuti zibalo zyamu Bbaibbele izyaamba buumi bwa Jesu naakali anyika, kunyina nozibelesya bbala lyamumwaambo wa Chigiriki ilyakasandululwa kuti “maleele.” Ibbala lya Chigiriki lyakuti dyʹna·mis, zimwi ziindi ilisandululwa kuti maleele, lyaamba “nguzu.” (Luka 8:46) Alimwi lilakonzya kusandululwa kuti ‘milimo mipati.’ (Matayo 11:20) Kweelana asyaazibwene umwi, ibbala eeli lya Chigiriki “likankaizya zintu zigambya izyakacitwa, alimwi anguzu izyakapa kuti zintu eezyo zicitike. Zintu eezyi zyaambwa kuti ncitondezyo canguzu zya Leza.”
Ibbala limbi lya Chigiriki lyakuti teʹras kanji-kanji lisandululwa kuti “zitondezyo” naa “zintu zigambya.” (Johane 4:48; Milimo 2:19) Bbala eeli litondezya mbobakalimvwa aabo ibakali kulangilila. Kanji-kanji, makamu aabantu alimwi abasikwiiya bakali kugambwa kapati kubona milimo mipati ya Jesu.—Marko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.
Ibbala lyatatu lya Chigiriki lyakuti se·meiʹon ilyaamba maleele aa Jesu lyakasandululwa kuti “citondezyo.” Syaazibwene umwi uutegwa Robert Deffinbaugh wakaamba kuti bbala eeli “litondezya cini ncaapandulula maleele.” Wakayungizya kwaamba kuti: “Icitondezyo, maleele aatondezya kasimpe kajatikizya Mwami wesu Jesu.”
Sena Ncintu Cakuyeeyela Buyo naa Ncitondezyo Canguzu zya Leza?
Bbaibbele kunyina nolyaamba maleele aa Jesu kuti cakali cintu buyo cakuyeeyela naa cakucengeezya ikuyanda kukkomanisya bantu. Maleele aaya cakali citondezyo ‘canguzu zya Leza,’ ciindi Jesu naakatanda daimona ndyaakajisi mwana musankwa. (Luka 9:37-43) Sena milimo mipati boobu noyakamwaalila Leza Singuzuzyoonse, walo iwaambwa kuti ujisi ‘nguzu zinji kapati’? (Isaya 40:26) Peepe!
Mabbuku aa Makani Mabotu alaamba maleele ngaakacita Jesu aabalilwa ku 35. Pele mweelwe woonse wamaleele ngaakacita tawaambidwe pe. Mucikozyanyo, lugwalo lwa Matayo 14:14 lwaamba kuti: “Naakasika [Jesu] kunkomwe, wakabona nkamu mpati yabantu, eelyo wakabeetelela akuponya balwazi babo.” Aawa tabaambidwe naa bakali bongaye bantu bakaponesyegwa aciindi eeci.
Milimo eeyi mipati yakali kuyandika kapati mbwaanga Jesu wakali kwaambwa kuti Mwana wa Leza, Mesiya wakasyomezyedwe. Masimpe, Magwalo alatondezya kuti nguzu nzyaakapegwa kuli Leza nzezyakapa Jesu kucikonzya kucita maleele. Mwaapostolo Petro wakaamba Jesu kuti “muntu Leza ngwaakamutondezya caantangalala kwiinda mumilimo mipati, zintu zigambya, azitondezyo Leza nzyaakacita mulinguwe akati kanu, mbubonya mbomuzyi nywebo nobeni.” (Milimo 2:22) Aciindi cimbi, Petro wakaamba kuti ‘Leza wakamunanika [Jesu] amuuya uusalala anguzu, alimwi wakeenda koonse-koonse munyika kacita zintu zibotu akuponya boonse bakali kudyaamininwa a Diabolosi, nkaambo Leza wakali anguwe.’—Milimo 10:37, 38.
Maleele ngaakacita Jesu akaliswaangene kapati amulumbe wakwe. Lugwalo lwa Marko 1:21-27 lutondezya mboyakacita nkamu yabantu akaambo kanjiisyo ya Jesu alimwi amaleele amwi ngaakacita. Lugwalo lwa Marko 1:22 lwaamba kuti bantu “bakagambwa kapati ambwaakali kuyiisya,” mpoonya kapango 27 katondezya kuti bantu “bakakankamana” ciindi naakatanda daimona. Aboobo milimo mipati njaakacita Jesu alimwi amulumbe wakwe zyakapa bumboni bwakuti ngowakali Mesiya wakasyomezyedwe.
Jesu tanaakalyaamba buyo kuti wakali Mesiya; majwi aakwe antoomwe amilimo imbi njaakacita, zyakapa bumboni busalede bwakuti masimpe wakali Mesiya. Ciindi nokwakabuka mibuzyo kujatikizya mulimo wakwe, cabusicamba Jesu wakaingula kuti: “Ndilijisi bumboni bupati kwiinda boobo mbwaakapa Johane [mubbapatizi], nkaambo milimo eeyo Taata njaakandipa kuti ndiicite, imilimo njiyona eeyi njendicita, ipa bumboni bwakuti Taata nguwakandituma.”—Johane 5:36.
Bumboni Bwakuti Maleele aa Jesu Akacitika Ncobeni
Nkaambo nzi ncotukonzya kuba masimpe kuti maleele aa Jesu akali aamasimpe naa akacitika ncobeni? Amubone bumboni bumwi butondezya kuti akacitika ncobeni.
Naakali kucita milimo yakwe mipati, Jesu kunyina naakayanda kulijanina mpuwo. Wakabona masimpe kuti bulemu boonse ibwakali kuboola akaambo kamaleele aali woonse ngaakacita bwakali kuunka kuli Leza. Mucikozyanyo, katanaponya mwaalumi moofwu, Jesu wakaamba kuti mwaalumi ooyu wakali kunooponesyegwa “kutegwa milimo ya Leza itondezyegwe mulinguwe.”—Johane 9:1-3; 11:1-4.
Mukwiimpana abasimasalamusi alimwi abaabo basyoma kuti balakonzya kuponya muntu kwiinda mukumupailila, Jesu kunyina naakabelesya nzila yakuungula bantu, yabucenjezu, mambonwa, masalamusi naa kuzilula mizeezo yabantu. Kunyina naakasola kubelesya mizimo naa kubelesya zintu zimwi iziyeeyelwa kuti zilisetekene. Amubone nzila mbotu Jesu njaakabelesya kuponya baalumi boofwu bobilo. Cibalo caamba kuti: “Lino akaambo kakweetezyegwa, Jesu wakajata meso aabo, eelyo mpoonya aawo bakatalika kubona alimwi bakamutobela.” (Matayo 20:29-34) Kunyina naakabelesya masalamusi, cilengwa cimwi naa mambonwa. Jesu wakali kucita milimo yakwe yamaleele mubuleya, kanji-kanji ciindi bantu banji nobakali kulangilila. Kunyina naakabelesya zintu zimwi zyaalubazu kucita maleele mbuli mbobacita bantu ibalyaamba kuti balaponya mazuba aano. Mukwiimpana, maleele aambwa kuti alacitika mazuba aano kanji-kanji alo taalembwi pe.—Marko 5:24-29; Luka 7:11-15.
Zimwi ziindi Jesu wakali kubaamba aabo ibakajisi lusyomo ilwakapa kuti bagwasyigwe amaleele aakwe. Pele kubula lusyomo kwamuntu tiikwakali kupa kuti Jesu aalilwe kucita maleele. Ciindi naakali mu Kapernauma ku Galilaya, “bakamuletela bantu ibanji banjidwe madaimona; eelyo wakaitanda myuuya kwiinda mukwaamba buyo jwi, alimwi wakabaponya boonse aabo ibakali kuciswa.”—Matayo 8:16.
Maleele aa Jesu akacitwa kweelana anzyobakali kuyandika bantu kumubili, ikutali kugambya buyo bantu ibakali kulangilila. (Marko 10:46-52; Luka 23:8) Alimwi Jesu kunyina naakacita maleele kutegwa alijanine mpuwo munzila iili yoonse.—Matayo 4:2-4; 10:8.
Ino Mbuti Kujatikizya Zibalo Zyamu Mabbuku aa Makani Mabotu?
Bumboni bujatikizya maleele aa Jesu tulakonzya kubujana mumabbuku aa Makani Mabotu one. Sena kuli twaambo tweelede kutupa kuzisyoma zibalo eezyi ciindi notulanga-langa naa maleele aa Jesu akacitika ncobeni? Inzya nkotuli.
Kweelana ambotwabona kale, Jesu wakali kucita maleele mubuleya, kabalangilila bantu banji. Mabbuku aa Makani Mabotu aakusaanguna akalembwa ciindi nobakacili kupona aabo ibakalibonena buya cantongolameso maleele aa Jesu. Kujatikizya kusyomeka kwabalembi bamabbuku aa Makani Mabotu, bbuku litegwa The Miracles and the Resurrection lyakaamba kuti: “Kwaamba kuti balembi bamabbuku aamakani mabotu bakasisa makani aakaindi aamasimpe acaali ikujatikizya maleele aambwa kuti akacitika kutegwa basumpule bukombi bwabo, inga kwaba kucita cakutalulama. . . . Balembi aaba bakali kusyomeka.”
Ba Juda basikukazya Bunakristo kunyina nobakaadooneka maleele aambidwe mumabbuku aa Makani Mabotu. Bakadooneka buyo nguzu izyakabelesyegwa kucita maleele aayo. (Marko 3:22-26) Nobaba basikukazya bambi bakaalilwa kwaandooneka maleele aa Jesu. Muciindi caboobo, mumwaanda wamyaka wakusaanguna alimwi awabili C.E., kwakali mabbuku aakali kwaamba zintu zyamaleele nzyaakacita Jesu. Aboobo cilisalede kuti, tulijisi twaambo tubotu ncotweelede kuzisyoma zibalo zya Makani Mabotu izyaamba maleele aakwe.
Muntu Iwakacita Maleele
Ikulanga-langa maleele aa Jesu nokutazulide ikuti nokwagolela buyo akwaamba kuti maleele aaya akacitika ncobeni. Mukupandulula milimo ya Jesu iigambya, mabbuku aa Makani Mabotu ayubununa muntu uujisi luzyalo alweetelelo, alimwi uubabikkila maano kapati bantu.
Amubone kujatikizya sicinsenda iwakaboola kulomba Jesu kuti: “Kuti koyanda, ulakonzya kundisalazya.” Aboobo “wakamufwida luzyalo,” eelyo Jesu wakatandabika janza akumujata, mpoonya wakati: “Ndilayanda! Kosalazyigwa.” Mwaalumi ooyu wakaponesyegwa mpoonya aawo. (Marko 1:40-42) Aboobo Jesu wakatondezya lweetelelo lwalo ilwakamukulwaizya kubelesya nguzu nzyaakapegwa kuli Leza kucita maleele.
Ino ncinzi cakacitika ciindi Jesu naakaswaanganya basidilwe ibakali kuzwa mumunzi wa Naini? Mulombwana iwakafwide ngomwana alikke ngwaakajisi mukamufwu. Akaambo ‘kakumufwida luzyalo’ mukamufwu, Jesu wakaswena munsi lyakwe akumwaambila kuti: “Koleka kulila.” Mpoonya wakamubusya mwanaakwe musankwa.—Luka 7:11-15.
Ciiyo cikkomanisya ncotukonzya kwiiya kumaleele ngaakali kucita Jesu ncakuti wakali “kubafwida luzyalo” bantu mbaakali kucitila maleele, aboobo wakali kuyanda kubagwasya. Pele maleele aaya tazili buyo zintu zyakacitika kaindi. Lugwalo lwa Bahebrayo 13:8 lwaamba kuti: “Jesu Kristo tacinci pe, uli buyo mbubonya mbuli jilo asunu alimwi mane kukabe kutamani.” Lino ulalela kujulu kali Mwami, kalibambilide kubelesya nguzu nzyaakapegwa kuli Leza kucita maleele munzila iigambya kapati kwiinda ngaakacita ciindi naakali anyika. Ino-ino, Jesu uyoozibelesya kuponya bantu bamvwida. Bakamboni ba Jehova bayookkomana kumugwasya kwiiya kujatikizya bulangizi oobu butaliboteli bwakumbele.
[Cifwanikiso]
Maleele aa Jesu cakali citondezyo ‘canguzu zya Leza’
[Cifwanikiso]
Jesu wakali muntu silweetelelo