LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w07 3/1 map. 10-14
  • Nobalumi—Amuzumine Akwiiya Busilutwe Bwa Kristo

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Nobalumi—Amuzumine Akwiiya Busilutwe Bwa Kristo
  • Ngazi Yamulindizi—2007
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Icikonzya Kugwasya Mulumi Kuzwidilila
  • Mbokulanganizyigwa Mapenzi Aamucikwati
  • Cikozyanyo Ikapati Kubalumi
  • Jesu Tanaakali Kubayanda Bantu Kakunyina Kuyeeya
  • Ncibotu Kuti Balumi Kabakkazika Moyo
  • Malailile Aagwasya Kuli Banabukwetene
    Ngazi Yamulindizi—2005
  • Mbomunga Mwacita Bukkale Bwanu Bwamumukwasyi Kuba Bwalukkomano
    Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya?
  • Mutabaandaanyi Leza Mbaakaswaanganya
    Ngazi Yamulindizi—2007
  • Nobakaintu—Amubalemeke Balumi Banu
    Ngazi Yamulindizi—2007
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—2007
w07 3/1 map. 10-14

Nobalumi—Amuzumine Akwiiya Busilutwe Bwa Kristo

“Mutwe wamwaalumi umwi aumwi ngu-Kristo.”—1 BA-KORINTO 11:3.

1, 2. (a) Ino mulumi uuli kabotu ulakonzya kupandululwa buti? (b) Nkaambo nzi ncokuyandika kuziba kuti cikwati cakatalisyigwa a Leza?

INO mulumi uuli kabotu inga mwamupandulula buti? Sena nguyooyo uujisi maano naa nguzu? Sena nguyooyo uukonzya kujana mali? Naa nguyooyo weendelezya mukaintu abana bakwe caluyando alimwi uubikkila maano? Kujatikizya kaambo aaka kamamanino, ibalumi banji balalezya akaambo kakuti beendelezyegwa amuuya wanyika alimwi azyeelelo zyabantu. Nkaambo nzi? Ikaambo kapati nkakuti tabazi alimwi tababelesyi malailile aa Sikutalisya cikwati—Ooyo ‘wakagusya kabambo mumuntu akukabumbya mwanakazi akumuleta kumuntu.’—Matalikilo 2:21-24.

2 Jesu Kristo wakakazuminizya kaambo aaka kamu Bbaibbele kajatikizya ntalisyo yacikwati naakali kwaambila basikumukazya aciindi eeco kuti: “Sena tiimwakabala kuti kumalengelo mulengi wakalenga mwaalumi a mukaintu? Akuti, ‘Nkaambo kaako mwaalumi uyoosiya wisi abanyina akukakatila kumukaintu wakwe. Nkabela bobilo aaba balaba mubili omwe.’ Eelyo tabacili babili, pele baba omwe. Aboobo aabo Leza mbaakaswaanganya [mucikwati] kutabi muntu uubaandaanya.” (Mateyo 19:4-6, Ci) Icipati ncakuti icikonzya kugwasya kuba acikwati cili kabotu nkuziba kuti, cikwati cakatalisyigwa a Leza akuti cikonzya kupa kuti cizwidilile nkubelesya malailile aajanika mu Jwi lya Leza, Ibbaibbele.

Icikonzya Kugwasya Mulumi Kuzwidilila

3, 4. (a) Nkaambo nzi Jesu ncali aluzibo kapati kujatikizya cikwati? (b) Ino nguni mukaintu wa Jesu wacikozyanyo alimwi ino mbuti balumi mbobeelede kweendelezya bakaintu babo?

3 Icikonzya kugwasya mulumi kuzwidilila nkwiiya nzyaakaamba Jesu akutobela nzyaakacita. Ulijisi luzibo lunji kapati kujatikizya cikwati, kayi wakaliko ciindi nobakali kulengwa anobakakwatana banabubili bakusaanguna. Jehova Leza wakamwaambila kuti: “Atupange muntu mucinkozya cesu, abe mbubonya mbuli ndiswe.” (Matalikilo 1:26) Inzya, Leza wakali kwaambaula a Yooyo ngwaakalenga katanalenga muntu naa cintu cili coonse alimwi ooyo wakali “ambali lyakwe mbuli mwana wakwe.” (Tusimpi 8:22-30) Ooyu Ngonguwe “mutaanzi kuzyalwa kuzilenge zyoonse.” Ngonguwe “matalikilo aabulenge bwa-Leza,” wakaliko noliba leelyo bubumbo nobwatakaninga lengwa.—Ba-Kolose 1:15; Ciyubunuzyo 3:14.

4 Jesu waambwa kuti: “Mwanaambelele wa-Leza,” alimwi munzila yacikozyanyo waambwa kuti mmulumi. Aciindi cimwi mungelo wakati: “Boola, nkakutondezye nabwiinga, mwanakazi wa-Mwanambelele.” (Johane 1:29; Ciyubunuzyo 21:9) Ino, lino nguni nabwiinga ooyo naa mukaintu wakwe? “Mwanakazi wa-Mwanambelele” mbasikumutobela Kristo bananikidwe amuuya basyomeka, aabo ibayoolela anguwe mubwami bwakujulu. (Ciyubunuzyo 14:1, 3) Aboobo, Jesu mbwaakali kubeendelezya basikwiiya bakwe naakali ambabo anyika ncikozyanyo ncobeelede kutobela balumi kujatikizya mbobeelede kweendelezya bakaintu babo.

5. Nkuuli bani Jesu nkwali cikozyanyo?

5 Masimpe, mu Bbaibbele Jesu waambwa kuti ncikozyanyo kuli basikumutobela boonse, mbuli mbotubala kuti: “Kilisito wakapenzegwa akaambo kandinywe, eelyo wakamusiila cikozyanyo kuti mutobele.” (1 Pita 2:21, Ci) Pele, ikapati ncikozyanyo kubalumi. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Mutwe wamwaalumi umwi aumwi ngu-Kristo, awalo mutwe wamwanakazi ngumwaalumi, awalo mutwe wa-Kristo ngu-Leza.” (1 Ba-Korinto 11:3) Mbwaanga Kristo ngomutwe wamwaalumi, balumi beelede kutobela cikozyanyo cakwe. Aboobo, njiisyo yabusilutwe yeelede kutobelwa ikutegwa mukwasyi uzwidilile alimwi akukkomana. Ikutegwa bacite oobo, balumi bayandika kweendelezya bakaintu babo caluyando mbubwenya Jesu mbweendelezya mukaintu wakwe wacikozyanyo, basikwiiya bakwe bananike.

Mbokulanganizyigwa Mapenzi Aamucikwati

6. Ino balumi beelede kukkala buti abakaintu babo?

6 Munyika ino yamapenzi, ikapati balumi beelede kutobela cikozyanyo ca Jesu mukukkazika moyo, luyando akukakatila kunjiisyo ziluleme. (2 Timoteo 3:1-5) Kujatikizya cikozyanyo ncaakasiya Jesu, mboobu mbotubala mu Bbaibbele: “Anywebo nobalumi mbubonya obo, amukale kabotu abakazi banu [kweelana aluzibo].” (1 Petro 3:7) Inzya, balumi beelede kulanganya mapenzi aamucikwati caluzibo mbubwenya Jesu mbwaakalanganya mapenzi aakamusikila. Wakainda mumasukusyo mapati kapati atanacitikide kumuntu uuli woonse, pele wakalizi kuti Saatani, madaimona akwe anyika ino mbyaabi nzyezyakali kumupenzya. (Johane 14:30; Ba-Efeso 6:12) Jesu kunyina naakamugambya masukusyo, abalo banabukwetene tabeelede kugambwa nobajana “mapenzi aakunyama.” Ibbaibbele licenjezya kuti aabo bakwata naa kukwatwa beelede kulangila kuba amapenzi aali boobo.—1 Ba-Korinto 7:28.

7, 8. (a) Ncinzi cijatikizidwe mukukkala abakaintu kweelana aluzibo? (b) Ino nkaambo nzi bakaintu ncobayandika kulemekwa?

7 Ibbaibbele lyaamba kuti balumi beelede kukkala abakaintu babo “kweelana aluzibo, ikumulemeka mwanakazi mbuli cilongo cikompeme.” (1 Petro 3:7, NW) Muciindi cakweendelezya mukaintu wakwe calunya, kweelana a Bbaibbele mbolyakasinsima kuti balumi mbobanoocita, imulumi uuyandwa a Leza uyoomulemeka mukaintu wakwe. (Matalikilo 3:16) Uyooyandisya kumubona kuti mmuntu uuyandika kapati, takabelesyi nguzu nzyajisi ikumuuma. Muciindi caboobo, uyoobikkila maano mbwalimvwa, kumulemeka lyoonse akumubona kuti mmuntu.

8 Nkaambo nzi balumi ncobeelede kubalemeka bakaintu babo? Ibbaibbele liingula kuti: “Mbobali baswaananyoko kubuumi mbomuti pegwe, kuti kukomba kwanu kutabi kwabuyo.” (1 Petro 3:7) Balumi beelede kuziba kuti mwaalumi amukaintu ibamukomba Jehova, kunyina mpobaindene kulinguwe. Bamakaintu beelela luyando lwa Leza bayoopegwa bulumbu bomwe abaalumi bwabuumi butamani—ibanji mane bayoopona buumi bwakujulu, ooko ‘kutakwe mwaalumi nanka mwanakazi.’ (Ba-Galatiya 3:28) Aboobo balumi beelede kuziba kuti ikusyomeka kwamuntu nkokupa kuti ayandwe kapati kuli Leza. Kunyina makani naa muntu ooyo mmusankwa naa musimbi, mmulumi naa mukaintu, antela mmwana.—1 Ba-Korinto 4:2.

9. (a) Kweelana ambwaakaamba Petro, nkaambo nzi balumi ncobeelede kulemeka bakaintu babo? (b) Ino Jesu wakabalemeka buti bamakaintu?

9 Ikaambo mulumi ncayelede kulemeka mukaintu wakwe kakankaizyigwa mumajwi amwaapostolo Petro aamamanino aakuti: “Kukomba kwanu kutabi kwabuyo.” Eeci inga tiicabota pe! Mane cilakonzya kupa kuti mipailo yamulumi isinkilwe, mbuli mbocakabede kubabelesi ba Leza musyule ibatakali kubikkila maano. (Malilo 3:43, 44) Cabusongo, basankwa Banakristo—ibakwete abaabo ibayeeya zyakukwata—bayoolanga-langa mbuli Jesu mbwaakali kubalemeka bamakaintu. Wakababikkilizya munkamu yakali kumusangana mumulimo alimwi wakabalanganya kabotu akubalemeka. Aciindi cimwi, Jesu mane wakasaanguna kwaamba kasimpe kamwi kagambya kuli bamakaintu, akubaambila kuti baunke bakaambile bamaalumi.—Matayo 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.

Cikozyanyo Ikapati Kubalumi

10, 11. (a) Nkaambo nzi balumi ikapati ncobayandika kwiiya cikozyanyo ca Jesu? (b) Ino mbuti balumi mbobeelede kubatondezya kuti balabayanda bakaintu babo?

10 Ibbaibbele, mbuli mbokwabonwa kale, lilakozyanisya mulumi amukaintu wakwe kuli Kristo a “nabwiinga,” walo uuli nimbungano yabasikumutobela bananike. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Mulumi ngumutwe wamukakwe, mbubonya mbuli Kristo mbwali mutwe wambungano.” (Ba-Efeso 5:23) Majwi aaya ayelede kukulwaizya balumi kulanga-langa busilutwe naa busolozi Jesu mbwaakapa basikumutobela. Nkwiinda buyo mukulanga-langa munzila eeyi balumi nobakonzya kutobela cikozyanyo ca Jesu akubapa busolozi, luyando akubabikkila maano bakaintu babo mbuli mbwaakacita Jesu kumbungano yakwe.

11 Ibbaibbele likulwaizya Banakristo kuti: “Nobalumi, amuyande banakazi banu mbuli Kristo mbwaakayanda imbungano akulyaaba nkaambo kanjiyo.” (Ba-Efeso 5:25) Mucaandaano camusyule ca Ba-Efeso, “imbungano” yaambwa kuti “mubili wa-Kristo.” Ooyu mubili wacikozyanyo ulijisi zizo zinji zijatikizya bamaalumi abamakaintu, aabo boonse bagwasilizya mubili kubeleka kabotu. Jesu, masimpe, “ngomutwe wamubili, nkukuti imbungano.”—Ba-Efeso 4:12; Ba-Kolose 1:18; 1 Ba-Korinto 12:12, 13, 27.

12. Ino mbuti Jesu mbwaakauyanda mubili wakwe wacikozyanyo?

12 Jesu wakauyanda mubili wakwe wacikozyanyo, “imbungano,” ikapati kwiinda mukulanganya nzyobakali kuyandika aabo ibakali kuyooba zizo zyawo. Mucikozyanyo, basikwiiya bakwe nobakakatala, wakabaambila kuti: “Amuboole . . . kumbali kunkanda, mukalyokezye buniini.” (Marko 6:31) Kapandulula milimo ya Jesu kakuceede buyo mawoola masyoonto kuti ajaigwe, umwi wabaapostolo bakwe wakalemba kuti: “Mbwaakali kubayanda bana bakwe [nkokuti, zizo zyamubili wakwe wacikozyanyo] . . . , wakabayanda mane kusikila kumamanino.” (Johane 13:1) Ncikozyanyo cibotu kaka ncaakasiya Jesu kujatikizya balumi mbobeelede kweendelezya bakaintu babo!

13. Ino mbuti balumi mbobakulwaizyigwa kuyanda bakaintu babo?

13 Kazumanana kubelesya cikozyanyo ncaakasiya Jesu kubalumi, imwaapostolo Paulo wakabakulwaizya kuti: “Balumi [beelede] kuyanda banakazi babo mbuli mibili yabo beni. Uuyanda mukaakwe waliyanda mwini. Nkaambo taakwe muntu uusula mubili wakwe mwini, pe, ulausanina akuubamba kuti ubote. Mbubonya obo Mwami mbwacitila imbungano.” Paulo wakayungizya kuti: “Mwaalumi umwi aumwi akati kanu ayande mukaakwe mbuli mbwaliyanda mwini.”—Ba-Efeso 5:28, 29, 33.

14. Ino mbuti mulumi mbwalanganya mubili wakwe uukompeme alimwi ino eeci citondezya nzi kujatikizya mbwayelede kulanganya mukaintu wakwe?

14 Amwayeeyele majwi ngakaamba Paulo. Sena muntu uukkwene kuli nalicisa acaali? Muntu nalinontola, sena ulakauma kanwe kakwe akaambo kakuti kamupa kulinontola? Kunyina uukonzya kucita boobo! Sena mulumi ulalisampuzya kubeenzinyina naa kulivwiya kujatikizya kulezya kwakwe? Peepe! Ino, nkaambo nzi ncayelede kukalalila naa kuuma mukaintu wakwe ikuti naa walubizya? Balumi tabeelede kulibikkila buyo maano beni pele beelede kubabikkila maano abakaintu babo.—1 Ba-Korinto 10:24; 13:5.

15. (a) Ncinzi ncaakacita Jesu ciindi basikwiiya bakwe nobakakatala? (b) Nziiyo zili buti zikonzya kuyiigwa kucikozyanyo cakwe?

15 Amubone Jesu mbwaakababikkila maano basikwiiya bakwe masiku katanafwa eelyo nobakakatala. Nokuba kuti wakabakulwaizya cakwiinduluka-induluka kuti bapaile, kwaziindi zyotatwe bakajanika baloona mumuunda wa Getesemane. Mukulaba kwaliso, kwakasika baalumi bakajisi zilwanyo akubazinguluka. Jesu wakabuzya baalumi aabo kuti: “Ino nguni ngomuyandaula?” Nobakavwiila kuti: “Jesu waku-Nazareta,” wakavwiila kuti: “Ndime [a]no.” Kazi kuti “ciindi casika” cakujaigwa, wakati: “Na muyandaula ndime, aba abazwe.” Jesu lyoonse wakali kubikkila maano kubukkale bwabasikwiiya bakwe—aabo bali cibeela canabwiinga wakwe wacikozyanyo—alimwi wakali kujana nzila mobakali kukonzya kuloboka. Kwiinda mukulanga-langa Jesu mbwaakali kubalanganya basikwiiya bakwe, balumi balakonzya kujana njiisyo zinji nzyobakonzya kubelesya kujatikizya mbobeelede kulanganya bakaintu babo.—Johane 18:1-9; Marko 14:34-37, 41.

Jesu Tanaakali Kubayanda Bantu Kakunyina Kuyeeya

16. Ino Jesu wakali kulimvwa buti kujatikizya Marta, pele ino wakamululamika buti?

16 Ibbaibbele lyaamba kuti: “Jesu wakali kuyanda Marta, amwanaakwabo, awalo Lazaro,” ibakali kumusamausya kanji-kanji naakali kuswaya kuŋanda yabo. (Johane 11:5) Pele Jesu kunyina naakayoowa kumulaya Marta naakabikkila kapati maano kucakulya ncaakali kubamba, calo cakapa kuti atabi aciindi cakuswiilila malailile aakumuuya kuzwa kulinguwe. Wakati: “Marta, Marta, walikataazya akuyeeyesya zintu zinjizinji, anukuti iciyandika ncintu comwe.” (Luka 10:41, 42) Cakutadooneka, iluyando ndwaakajisi kuli Marta lwakapa kuti cuube-ube kutambula lulayo lwakwe. Mbubwenya buyo, balumi beelede kubabikkila maano akubayanda bakaintu babo alimwi akubelesya majwi aali kabotu. Pele, nobayandika kululamikwa, cilagwasya ikwaamba cakusinizya mbuli bwakacita Jesu.

17, 18. (a) Ino Petro wakamusinsa buti Jesu alimwi nkaambo nzi Petro ncaakali kuyandika kululamikwa? (b) Mmukuli nzi ngwajisi mulumi?

17 Aciindi cimwi, Jesu wakapanduluda baapostolo bakwe kuti wakeelede kuunka ku Jerusalemu, ooko kwalo nkwaakali kuyoopenzyegwa “kubapati, akubapaizi basilutwe abamayi ba Mulawo. Bayoomujaya, pele mubuzuba bwatatu uyoobusigwa.” Mpoonya, Petro wakamutola ambali Jesu akutalika kumusinsa kati: “Peepe, O Mwami! Eeci citakakucitikili!” Cakutadooneka, Petro wakaamba majwi aaya cakutayeeya. Wakali kuyandika kululamikwa. Aboobo Jesu wakati kulinguwe: “Kozwa aawa Saatani iwe. Uli cilebyo kuli ndime, nkaambo toyeeyi miyeeyo ya Leza, pele yabantu.”—Mateyo 16:21-23, Ci.

18 Jesu wakazwa akwaamba ncaakali kuyanda Leza kuti acite—nkokuti, kupenga kapati akujayigwa. (Intembauzyo 16:10; Isaya 53:12) Aboobo Petro wakalubizya kutalika kusinsa Jesu. Inzya, Petro wakali kuyandika kululamikwa, mbubwenya mbotuyandika toonse zimwi ziindi. Mbwali mutwe wamukwasyi, mulumi ulijisi nguzu amukuli wakululamika bamukwasyi wakwe, kubikkilizya amukaintu wakwe. Nokuba kuti inga kwayandika kucita oobo canguzu, oolu lulayo lweelede kupegwa caluyando. Mbubwenya Jesu mbwaakamugwasya Petro kuzilanga kabotu zintu, balumi zimwi ziindi inga bayandika kucita oobo kubakaintu babo. Mucikozyanyo, mulumi inga wayandika kwaamba kabotu ncokuyandika kucinca ikuti zisani naa kulibamba-bamba kwamukaintu wakwe kuboneka kuti kuzwa munzila kwiimpana akooko kwaambwa mu Magwalo.—1 Petro 3:3-5.

Ncibotu Kuti Balumi Kabakkazika Moyo

19, 20. (a) Ndipenzi nzi lyakaliko akati kabaapostolo ba Jesu alimwi ino wakalilanganya buti? (b) Ino kusoleka kwa Jesu kwakazwidilila buti?

19 Ikuti kakuli penzi liyandika kulanganizigwa, balumi tabeelede kulangila kuti balazwidilila mpoonya aawo mukusoleka kwabo kululamika penzi eelyo. Cakamutolela ciindi Jesu ikululamika miyeeyo yabaapostolo bakwe. Mucikozyanyo, bakazwangana akati kabo alimwi kumamanino aamulimo wa Jesu. Bakali kukazyanya kujatikizya iwakali mupati akati kabo. (Marko 9:33-37; 10:35-45) Kwiinde buyo kaindi kaniini kuzwa ciindi eeco, Jesu wakabikka bubambe bwakusekelela Pobwe lya Kwiindilila ambabo. Aciindi eeco, kunyina naba omwe akati kabo wakabweza ntaamu yakusanzya matende abeenzinyina mbuli cilengwa. Jesu nguwakacita boobo. Mpoonya wakati: “Ndamupa citondezyo.”—Johane 13:2-15.

20 Balumi ibalicesya mbuli Jesu cakutadooneka bayoogwasigwa akubelekela antoomwe abakaintu babo. Pele kukkazika moyo kulayandika. Masiku ngeena aayo aa Pobwe lya Kwiindilila, ibaapostolo bakakazyanya alimwi kujatikizya iwakali mupati akati kabo. (Luka 22:24) Kucinca mukuyeeya alimwi abukkale kanji-kanji kulatola ciindi alimwi inga kulacitwa bucebuce. Pele cilakkomanisya ikuti kucinca ooko kwacitwa mbuli mbocakabede kubaapostolo!

21. Baba mumapenzi mazuba aano, ncinzi balumi ncobakulwaizigwa kuyeeya alimwi akucita?

21 Mazuba aano, kuli mapenzi manji aalwana cikwati kwiinda lyoonse. Banji kunyina nobabikkila maano kuzikonke zyacikwati cabo. Aboobo, nobalumi amuzinzibale kuyeeya ntalisyo yacikwati. Kamuyeeya kuti cikwati cakatalisigwa a Leza, kubambwa akukkazikisigwa a Leza siluyando, Jehova. Wakatupa Mwanaakwe Jesu, ikutali buyo kuba Munununi wesu—Mufwutuli wesu—pele kali citondezyo balumi ncobeelede kutobela.—Matayo 20:28; Johane 3:29; 1 Petro 2:21.

Ino Mbuti Mbomukonzya Kwiingula?

• Nkaambo nzi ncociyandika kapati kuti tuzibe mbocakatalika cikwati?

• Muunzila nzi balumi mbobakulwaizyigwa kuyanda bakaintu babo?

• Nzikozyanyo nzi zijatikizya Jesu mbwaakali kulanganya basikwiiya bakwe zitondezya mbuli mulumi mbwayelede kutondezya busilutwe mbuli bwa Kristo?

[Cifwanikiso icili apeeji 11]

Nobakakatala basikwiiya bakwe, Jesu wakababikkila maano

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Balumi beelede kulaya bakaintu babo calubomba, kababelesya majwi mabotu

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi