Amuyiisye Mwanaanu Kuba Siluumuno
Kakkomene akaambo kakuti walo abazyali bakwe bakalongela kumbi, Nicole ulaamyaka iili lusele yakuzyalwa bunji bwaziindi wakali kwaambila Gabrielle, imweenzinyina twaambo. Buzuba bumwi, cakutaliyeeya Gabrielle wakaambila Nicole kuti nokuba kuti wakalonga, walo tanaakali kukombelela pe. Akaambo kamoyo wakali kucisa, Nicole wakaambila banyina kuti, “nsiyandi kumubona kabili Gabrielle!”
IKUZWANGANA kwabana mbuli kooko kwakacitika akati ka Nicole a Gabrielle bunji bwaziindi kuyandika kuti bazyali bagwasye kutegwa batontozye moyo wayooyo wanyema alimwi akutondezya mbwaakonzya kubambwa makani. Mbuli cilengwa, ibana bavwula kutondezya “nzila zyabwana,” alimwi bunji bwaziindi tababoni kuti nzyobaamba akucita zilakonzya kubanyemya bamwi. (1 Bakolinti 13:11, Ci) Kutegwa bana babe abube bukonzya kupa kuti bakkale muluumuno mumukwasyi alimwi abantu bamwi, beelede kugwasigwa.
Ncobayandisya bazyali Banakristo nkuyiisya bana babo ‘kuyandaula luumuno akulutobela.’ (1 Petro 3:11) Masimpe, cilakkomanisya ikuba siluumuno nokuba kuti ikucita boobo kuyandika kusoleka canguzu kutegwa muntu atatyompwi, kusulaika bamwi akubayeeyela zibi. Mbomuli bazyali, mbuti mbomukonzya kuyiisya bana banu kuba basiluumuno?
Amubagwasye Kuba Aluyandisisyo Lwakukkomanisya “Leza Waluumuno”
Jehova waambwa kuti ngu “Leza waluumuno” alimwi akuti nguupa “luumuno.” (Ba-Filipi 4:9; Ba-Roma 15:33) Aboobo, cabusongo bazyali balaakubelesya Jwi lya Leza, Ibbaibbele, ikuyiisya bana babo ikuba aluyandisisyo lwakukkomanisya Leza alimwi akutondezya bube bwakwe. Mucikozyanyo, amugwasye bana banu kweezeezya cilengaano citaliboteli ncaakabona mwaapostolo Johane—naakabona fulicoongo uuli amubala wanyanzabili kuuzyungulukide cuuno ca Jehova.a (Ciyubunuzyo 4:2, 3) Amupandulule kuti fulicoongo ooyo wiiminina luumuno lwa Jehova alimwi akuti boonse aabo bamumvwida balakonzya kuba aluumuno.
Kunze lyaboobo, Jehova ulapa busolozi kwiinda mu Mwanaakwe, Jesu, ooyo wiitwa kuti “Mwami waluumuno.” (Isaya 9:6, 7) Aboobo, nomuli abana banu, amubale akubandika zibalo zyamu Bbaibbele zijisi njiisyo zigwasya nzyaakayiisya Jesu kujatikizya kutazwangana. (Matayo 26:51-56; Marko 9:33-35) Amupandulule kaambo Paulo iwakali “sikazundozundo” ncaakabulekela bukkale bwakwe akulemba kuti “muna-Mwami teelede kulwana pe, uleelede kuba mutete-moyo kubantu boonse, . . . akubosya moyo.” (1 Timoteo 1:13; 2 Timoteo 2:24) Cakutadooneka, twaambo ootu tulakonzya kumunjila mumoyo mwanaanu.
Evan naakali aamyaka iili ciloba ulayeeya mbwaakafwubaazigwa amusankwa umwi kabatantide bbasi lyakucikolo. Wakati, “Ndakanyema kapati cakunga ndakali kuyanda kumufwubaazya andime! Mpoonya ndakayeeya ciiyo ncondakaiya kuŋanda kujatikizya baabo ibayanda zyakulwana-lwana. Ndakabona kuti ncaakali kuyanda Jehova ncakuti tiindakeelede ‘kubweedezya cibi’ pele ndakeelede ‘kukkala abantu boonse caluumuno.’” (Ba-Roma 12:17, 18) Eeci cakapa kuti Evan aliyumye akwiingula amoyo mubombe alimwi cakapa kuti batalwani. Wakali kuyanda kukkomanisya Leza siluumuno.
Nobazyali Amube Basiluumuno
Sena kuli luumuno mumukwasyi wanu? Ikuti naa nkoluli, ibana banu balakonzya kwiiya zinji kujatikizya luumuno kwiinda mukubona mbomucita. Kutegwa muzwidilile mukuyiisya bana banu kuba basiluumuno, mweelede kutobela cikozyanyo ca Leza a Kristo caboola kukuba siluumuno.—Ba-Roma 2:21.
Ba Russ abakaintu babo ba Cindy balaakusoleka canguzu ikuyiisya bana babo basankwa bobilo kwiinda mukubakulwaizya kuyanda baabo bakonzya kubanyemya. Ba Cindy bakati, “Mbotucita kubana besu alimwi akubantu bambi nokuli mapenzi, abalo bana besu mbobacita nobasikilwa mapenzi aakozyenye.”
Noliba leelyo nomulubizya mbubwenya mbobacita bazyali boonse mulakonzya kuyiisya bana banu njiisyo ziyandika kapati. Ba Stephen bakati, “Zimwi ziindi mebo amukaintu wangu, Terry, twakali kunyema kapati akubapa cisubulo bana besu botatwe katutanamvwa twaambo toonse. Twakamvwa kaambo, twakali kulilekelela.” Ba Terry bakayungizya kuti: “Tulaakubaambila bana besu kuti andiswe tatulondokede aboobo tulalubizya. Ncotwabona ncakuti ikucita boobo nkokwapa kuti kube luumuno mumukwasyi wesu alimwi akupa kuti bana besu babe basiluumuno.”
Sena bana banu balayiiya mbobakonzya kuba basiluumuno kwiinda mukubona mbomubeendelezya? Jesu wakaamba kuti: “Nkaambo kaako zintu zyoonse zili buti nzimuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo amubacitile nzizyonya.” (Matayo 7:12) Nokuba kuti mulalubizya, amuzibe kuti iluyando ndomubatondezya bana banu lulakonzya kupa kuti muzwidilile. Kwiinda mukupa lulayo caluyando, ibana banu balakonzya kubweza ntaamu.
Mutafwambaani Kunyema
Lugwalo lwa Tusimpi 19:11 lwaamba kuti: “Busongo bwamuntu [bulamumusya] kukalala.” Ino mbuti mbomukonzya kupa kuti mwanaanu abe musongo? Ba David bakaamba nzila njobabona kuti yali kubagwasya balo abakaintu babo ba Miriann mukuyiisya bana baabo imusankwa amusimbi. Bakati: “Ikuti naa umwi muntu waamba naa kucita cimwi cintu cikonzya kubacima, tulaakubagwasya kuba alubomba. Tulaakubabuzya mibuzyo myuuba-uba mbuli yakuti: ‘Sena mweenzinyoko wali katede? Sena ulaamunyono? Sena kuli wamunyemya?’” Ba Mariann bakayungizya kuti, “Ikucita boobo kupa kuti bana besu bakkazike moyo muciindi cakuzumanana kucimwa naa kukazyanya.”
Ikuyiisya bana munzila eeyi kulakonzya kupa kuti muzwidilile. Mucikozyanyo, amubone nzila njobakabelesya ba Michelle, banyina Nicole iwaambwa kumatalikilo aacibalo eeci, kutegwa bamugwasye kuziba twaambo tumwi akuzumanana kumvwana a Gabrielle. Ba Michelle bakati: “Twakabala aantoomwe cibalo 14 cabbuku lya Amwiiye ku Mwiiyi Mupati.b Mpoonya ndakapandulula ncaakali kwaamba Jesu naakaamba kuti tweelede kulekelela bamwi ‘ziindi zili 77.’ Nindakamuswiililisya Nicole kaamba mbwaakali kulimvwa, ndakamupa kuti alibikke muciimo ca Gabrielle akubona kuti icakamupa kuti atyompwe mweenzinyina ncakuti walo wakali kulongela kulamfwu.”—Matayo 18:21, 22.
Akaambo kakumvwisya ikaambo kakapa kuti Gabrielle acimwe, Nicole wakali kukonzya kulibikka muciimo ca Gabrielle alimwi cakapa kuti amutumine luwaile kutegwa alilekelele. Ba Michelle bakati: “Kuzwa ciindi eeco, ncayandisya kapati Nicole nkugwasya bamwi akubafwida luzyalo kutegwa abalo kabakkomana.”—Ba-Filipi 2:3, 4.
Amugwasye bana banu kutegwa batani kupengi mumoyo akaambo kamuntu umwi ukonzya kubalubizyila naa kutabamvwisya. Kwiinda mukucita boobo, bana banu balakonzya kutondezya luyando akugwasya bamwi calo cikonzya kumukkomanisya.—Ba-Roma 12:10; 1 Ba-Korinto 12:25.
Amubakulwaizye Kuba Aluyandisisyo Lwakulekelelana
Lugwalo lwa Tusimpi 19:11 lutondezya kuti muntu musongo “ulayandisya kulekelela milandu.” Ciindi Jesu naakali mumapenzi, wakatobela cikozyanyo ca Bausyi kwiinda mukulekelela bamwi. (Luka 23:34) Ibana banu balakonzya kuba aluyandisisyo lwakulekelela milandu ciindi nobabona mbomubagwasya nomubalekelela.
Mucikozyanyo, Willy ulaamyaka iili musanu yakuzyalwa ulaakukkomana kupenta zifwanikiso abakaapanyina. Buzuba bumwi, Bakaapanyina bakazi kwiile kucileka kupenta mpoona bakamukalalila akumusiya. Willy wakatyompwa kapati. Bausyi Willy ba Sam bakati: “Bakaapanyina Willy baciswa bulwazi bwakuluba buboola akaambo kakucembaala. Aboobo, twakamupanduluda Willy munzila nguba-uba kutegwa amvwisye cakapa kuti bakaapanyina bacite boobo.” Ciindi Willy naakaambilwa mbwaakali kulekelelwa ziindi zinji alimwi akuti awalo wakeelede kubalekelela bamwi, ba Sam bakagambwa kubona ncaakacita Willy. Ba Sam bakati: “Sena inga mweezeezya mbotwakalimvwa mebo amukaintu wangu ciindi notwakabona mwaneesu kaya kuli bakaapanyina bali amyaka iili 80 kuya kulilekelela mpoona wakabajatilila waboola ambabo kutafwule?”
Masimpe, cilakkomanisya ikubona bana baiya ‘kukkazikila bamwi myoyo’ akubalekelela nobalubizya. (Ba-Kolose 3:13) Noliba leelyo ibamwi nobacita zintu zitali kabotu acaali, amukulwaizye bana banu kuyeeya kuti ikuba siluumuno kulagwasya kapati nkaambo “na inzila zyamuntu zilabotezya Jehova, ulacita kuti abasinkondonyina bakale awe caluumuno.”—Tusimpi 16:7.
Amuzumanane Kugwasya Mwanaanu Kuba Siluumuno
Ciindi bazyali nobabelesya Jwi lya Leza mukuyiisya bana babo “muluumuno” mbobali “basiluumuno” balo, balakonzya kupa kuti bana babo bagwasigwe kapati. (Jakobo 3:18) Nobacita boobo bapa kuti bana babo bakonzye kumanizya mazwanga akuba basiluumuno. Kunze lyaboobo, cipa kuti bana babo kabakkomana lyoonse.
Ba Dan aba Kathy bajisi bana botatwe bakubusi ibacita kabotu kumuuya. Ba Dan bakati: “Nokuba kuti cakali kukatazya kuyiisya bana besu nobakacili baniini, tulikkomene kuti lino bacita kabotu mumulimo wa Leza. Balamvwana abantu alimwi akubalekelela nikwaba mapenzi.” Ba Kathy bakati: “Eeci cilaakutukulwaizya kapati, mbwaanga luumuno luli akati kamicelo yamuuya wa Leza.”—Ba-Galatiya 5:22, 23.
Nkakaambo kaako nobazyali Banakristo ‘mutaleki’ naa ‘mutatyompwi’ kuyiisya bana banu kuba basiluumuno—nokuba kuti kumatalikilo inga kamuyeeya kuti kunyina nomukonzya kuzwidilila. Nomucita boobo, amuzibe kuti “Leza siluyando siluumuno [unooli] anywe.”—Ba-Galatiya 6:9; 2 Ba-Korinto 13:11.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Amubone cifwanikiso cili apeeji 75 mubbuku lya Revelation—Its Grand Climax At Hand! lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.
b Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.
Kabbokesi/[Cifwanikiso icili apeeji 14]
SENA CILAGWASYA?
Makani aakamwaigwa ankamu iitegwa Media Awareness Network kujatikizya zyakulikondelezya zitondezya nkondo acipekupeku akati: “Ciindi basizisobano zyaacipekupeku ibabonwa kuti mbabotu abaabo babonwa kuti mbabi nobalwana lyoonse, cipa kuti muzeezo wakuti nkondo nenzila iisololela kukumanizya mazwanga usumpulwe.” Akati kamavidiyo alimwi azisobano zyaacipekupeku izyakalingulwa, nzisyoonto buyo (10 pesenti) zyakali kutondezya bubi bwankondo. Muciindi caboobo, makani aaya akatondezya kuti, ‘muzisobano eezi, inkondo yakali kutondezegwa kuba nzila ilikke iiluzi, imbotu alimwi iisololela kukumanizya mazwanga.’
Sena mwakabona ikaambo ncomweelede kucenjela caboola kukweebelela cipekupeku mumukwasyi wanu? Mutalekeli zisobano zyaacipekupeku kunyonyanga makanze ngomujisi aakuyiisya bana banu kuba basiluumuno.
[Cifwanikiso icili apeeji 12]
Amuyiisye bana banu kuba aluyandisisyo lwakukkomanisya “Leza waluumuno”
[Cifwanikiso icili apeeji 13]
Amubagwasye kutegwa baleke kwaamba majwi mabi akucita zintu zibi
[Cifwanikiso icili apeeji 15]
Bana banu beelede kuyiisigwa kulekelelana