Sena Bana Beelede Kwiiya Kujatikizya Leza?

“Zikombelo ziliko zituyiisya buyo kuzwangana, ikutali kuyandana.”—JONATHAN SWIFT, ENGLISH AUTHOR.

BA SWIFT bakaamba makani aaya mumwaanda wamyaka wa 18, pesi bantu banji mazuba aano balaazuminizya majwi aabo. Masimpe, bamwi basyoma kuti bazyali tabeelede kuyiisya bana babo kujatikizya Leza. Balimvwa kuti bana bakomenena mumukwasyi wabukombi tabajisi coolwe.

Ino muyeeya buti? Ino ntwaambo tuli tutobela twamasimpe?

● Bazyali tabeelede kuzumizyigwa kuyiisya bana babo kujatikizya Leza.

● Bazyali beelede kulindila kusikila mane bana babo bakomena nibakonzya kubandika makani aabukombi ambabo.

● Bazyali beelede kuyiisya bana babo nzyobasyoma kujatikizya Leza ciindi nibacili baniini. Pele mbobayaabukomena, bazyali beelede kukulwaizya bana babo kwaamvwisya kabotu makani balikke.

● Bana beelede kutobela njiisyo zyabazyali babo kakwiina akubuzya kuti naa zyamasimpe naa pe.

Sena Bukombi Bulabanyonganya Bana?

Kunyina muzyali siluyando uunga wayanda kucisa mwana. Sena bumboni butondezya kuti aabo bakasya bana kwiiya kujatikizya Leza bacita kabotu? Kwamakumi aamyaka lino, basikuvwuntauzya babona kuti zyintu nzyobasyoma bazyali zilabajatikizya bana. Ino ncinzi ncobajana basikuvwuntauzya aaba mubuvwuntauzyi bwabo?

Basikuvwuntauzya bajana kuti muciindi cakuba cintu cinyonganya, bukombi bukonzya kugwasya mwana kukomena kabotu. Ilipooti yakamwaigwa mu 2008 mumagazini iitegwa Social Science Researcha yakaamba kuti: “Bukombi bupa kuti bana abazyali kabakamantene.” Alimwi yakayungizya kwaamba kuti: “Bukombi alimwi azyintu zyakumuuya zilibonya kuti zyezyintu ziyandika kapati mubuumi bwabana banji alimwi zilayandika kutegwa kabamvwana mumukwasyi.” Amubone buvwuntauzyi oobu mbobukozyanya ancaakaamba Jesu Kristo naakati: “Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika zyintu zyakumuuya.”—Matayo 5:3.

Ino mbuti kujatikizya muzeezo wakuti bana beleede kukomena kabatanaiiya zili zyoonse kujatikizya Leza alimwi abukombi? Kuyeeya ikuli boobu kukazya kaambo aaka kamasimpe ikakuti: Bongo bwamwana buli mbuli kapeelo katajisi cintu mukati kalindila kubikkwa zyintu. Mubwini, bazyali beelede kulisalila; ambweni ikubikka zyintu “mukapeelo” aaka—njiisyo zili kabotu alimwi azyintu nzyobasyoma kuti zililuzi—naa kulekela mvwula—mizeezo iizwa kumbi—kuti izuzye kapeelo aaka, nkokuti mizeezo alimwi amoyo wamwana.

Ino Ninzila Nzi Iikonzya Kubeleka?

Makani aakaindi atondezya kuti bantu balakonzya kubelesya mizeezo yabukombi kuba twaambo tubapa kusulaika bamwi. Aboobo ino bazyali inga bacita buti kutegwa citabacitikili ncobakaamba ba Jonathan Swift? Ino inga babayiisya buti bana babo zyintu nzyobasyoma izikonzya kubagwasya kuyanda bamwi?

Inzila iikonzya kubeleka iyeeme aakujana bwiinguzi kumibuzyo eeyi yotatwe: (1) Ino ncinzi ncobeelede kwiiya bana? (2) Ino nguni weelede kubayiisya? (3) Ino ninzila nzi zyakuyiisya izibeleka kabotu?

[Bupanduluzi buyungizidwe]