LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w15 8/1 map. 12-15
  • ‘Ndakasika kandili nyina mu Israyeli’

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • ‘Ndakasika kandili nyina mu Israyeli’
  • Ngazi Yamulindizi—2015
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • “KOYA UTOLE BAALUMI BAKO KUCILUNDU CA TABORI”
  • “NYIKA YAKAZUNGAANA, AKWALO KUJULU KWAKAPOOMOKA MAANZI”
  • “ULILONGEZYEDWE KAPATI KWIINDA BAMAKAINTUNYINA”
  • Mweendelezi Mupya Alimwi Abamakaintu Bobilo Basongo
    Ziiyo Nzyomukonzya Kwiiya Kuzwa mu Bbaibbele
  • Bakaintu Bobilo Basicamba
    Bbuku Lyangu lya Makani Aamu Bbaibbele
  • Muuya Wanu Wakulisungula Aumutembaule Jehova!
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2017
  • Jehova Wabelesya Bamakaintu Bobilo Kufwutula Bantu Bakwe
    Buumi Amulimo Wesu wa Bunakriskusikila—Kabbuku Kamuswaangano—2021
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—2015
w15 8/1 map. 12-15
Musinsimi mukaintu Debora

AMWIIYE LUSYOMO LWABO | DEBORA

“Ndakasika Kandili Nyina mu Israyeli”

DEBORA wakalanga basikalumamba ibakabungene a Cilundu ca Tabori. Cakamukkomanisya kubona busicamba alusyomo lwabo. Nobwakaca, Debora wakali kuyeeya busicamba bwabasikalumamba alimwi alusyomo ndwaakajisi musololi wabo, Baraki. Nokuba kuti balo bakali 10,000, lusyomo abusicamba bwabo zyakali kuyoosunkwa kapati buzuba oobu, nkaambo bakeelede kulwana abasikalumamba bayoosya alimwi banji kwiinda mbabo. Kunze lyaboobo, basikalumamba ba Baraki tiibakajisi zilwanyo zyeelede. Nokuba boobo, bakaboola kunkondo akaambo kakuti mukaintu ooyu wakabakulwaizya.

Amweezyeezye Debora, zisani zyakwe kazipepuluka amuwo ciindi walo a Baraki nobakaimvwi atala aacilundu. Cilundu ca Tabori cakalibambasede mpocakali atala eeni. Kuzwa aansi kusikila atala cakali kulampa mamita aali 400, alimwi atala eeni aacilundu eeci, kwakali kulibonya Cibanda ca Esdraelon icakali kumusanza lwaambo. Kalonga ka Kisoni kakali kwiinda mucibanda icakali kutozya ku Lwizi Lusalala afwaafwi a Cilundu ca Karimeli. Kuboneka kuti kalonga aaka kakaliyuminide ciindi eeco, pele kuli cintu acimwi icakali kulibonya mucibanda eeco cipati. Impi ya Sisera iiyoosya yakali kuyaabuswena afwaafwi, kakuyaabumweka butale. Nkamu eeyo yakajisi nkalaki zili 900 izyakajisi zibulo zibosya zyabutale mumavwili. Sisera wakakanzide kubanyonyoona bana Israyeli mukulaba kwaliso!

Debora wakalizyi kuti Baraki abaalumi bakwe bakali kulangila kumvwa majwi aamwi naa citondezyo kuzwa kulinguwe. Sena ngomukaintu alikke iwakaliko ooko? Ino wakali kulimvwa buti kuba amukuli mupati ooyu mubukkale buli boobu? Sena wakali kuyeeya ncaakali kucita ooko? Peepe! Jehova, Leza wakwe wakalimwaambilide kuti atalisye nkondo; alimwi wakamuyubunwida kuti wakali kuyoobelesya mukaintu kumana nkondo eeyo. (Babetesi 4:9) Ino twiiya nzi kuli Debora alimwi abasikalumamba aaba basicamba kujatikizya lusyomo?

“KOYA UTOLE BAALUMI BAKO KUCILUNDU CA TABORI”

Bbaibbele nolyaamba kujatikizya Debora ciindi cakusaanguna, limwaamba kuti “musinsimi mukaintu.” Ikwaambwa munzila eeyo kupa Debora kutaba mukaintu-kaintu buyo pe, pele eeco tacili ceenzu mu Bbaibbele.a Debora wakalijisi mukuli aumbi. Kuboneka kuti kuli mazwanga ngaakali kulanganya ciindi naakaamba bwiinguzi ibwakazwa kuli Jehova kujatikizya mapenzi aakaliko.—Babetesi 4:4, 5.

Debora wakali kukkala munyika yamalundu aa Efraimu, akati kamunzi wa Beteli a Rama. Wakali kukkala ooko munsi aacisamu camakunka akugwasya bantu kweelana ambwaakaamba Jehova. Masimpe mulimo wakwe wakali kukatazya, pele Debora tanaakayoowa kuubeleka. Mulimo wakwe wakali kuyandika kapati. Mane buya wakatola lubazu mukulemba lwiimbo lwakasololelwa amuuya. Lwiimbo oolu lwakali kubikkilizya amajwi aajatikizya bantu bakwe ibatakali kusyomeka aakuti: “Bakasala baleza bapya; mpoonya kwakaba nkondo mumunzi.” (Babetesi 5:8) Akaambo kakuti bana Israyeli bakamusiya Jehova akutalika kubelekela baleza bambi, Jehova wakabalekela kuti bazundwe abasinkondonyina. Mwami wabana Kanana Jabini wakabadyaaminina kwiinda mukubelesya silutwe uulaanguzu wazina lya Sisera.

Izina buyo lya Sisera, lyakali kubayoosya akubapa kulibilika bana Israyeli! Bukombi bwabana Kanana alimwi azilengwa zyabo zyakali zyalunya, nkaambo bakali kutuula bana akucita buvwuule bwamutempele. Ino cakali buti ikweendelezyegwa asilutwe muna Kanana ampi yakwe iidyaaminina? Lwiimbo lwa Debora lutondezya kuti cakali kukatazya kweenda mumunzi alimwi kunyina wakacili kukkala mumo. (Babetesi 5:6, 7) Tulakonzya kweezyeezya bukandu mbobakajisi bantu bwakweenda musyokwe amumalundu, kuyoowa kulima naa kukkala muminzi iyatakakwabilidwe amalambo, kuyoowa ntenda ciindi nobeenda munzila zipati, kunyangwa bana babo, alimwi abamakaintu babo kujatwa.b

Mapenzi aaya akazumanana kwamyaka iili 20 kusikila Jehova naakasinizya kuti bantu bakwe bayumu myoyo batondezya kuti bakalilibambilide kucinca naa, kweelana ambwaamba majwi aakasololelwa amuuya mulwiimbo lwa Debora alimwi a Baraki aakuti, ‘Kusikila mebo, nde Debora ndakasika, kandili nyina mu Israyeli.’ Tatuzyi naa Debora muka Lapidoti wakali nyina wini-wini, pele majwi aaya akaambwa munzila yamaambilambali. Mubwini Jehova wakatuma Debora kuti acikwabilile cisi mbuli nyina mbwakwabilila mwana. Wakamutuma kumwaalumi wakajisi lusyomo luyumu, Mubetesi wazina lya Baraki, kutegwa akamulwane Sisera.—Babetesi 4:3, 6, 7; 5:7.

Musinsimi mukaintu Debora wabandika a Baraki

Debora wakakulwaizya Baraki kuti abe mufwutuli wabantu ba Leza

Kwiinda muli Debora, Jehova wakalailila Baraki kuti, “Koya utole baalumi bako ku Cilundu ca Tabori.” Baraki wakeelede kusala baalumi bali 10,000 kuzwa kumisyobo yobilo yabana Israyeli. Debora wakabaambila cisyomezyo ca Jehova cakuti bakali kuyoomuzunda singuzu Sisera antoomwe ankalaki zyakwe izili 900! Kweelede kuti cisyomezyo eeci cakamuyumya mate Baraki. Bana Israyeli tiibakajisi mpi alimwi tiibakajisi zilwanyo zyeelede. Nokuba boobo, Baraki wakazumina kuunka kunkondo—lilikke buyo kuti awalo Debora watobela.—Babetesi 4:6-8; 5:6-8.

Bantu bamwi baamba kuti Baraki tanaakajisi lusyomo akaambo kakulomba ooku, pesi aayo taali masimpe pe. Kunze lyaboobo, kunyina naakalomba Leza kuti amupe zilwanyo azimbi. Muciindi caboobo, akaambo kakuba mwaalumi iwakajisi lusyomo, Baraki wakakkutila kuba amwiiminizi wa Jehova kutegwa amuyumye-yumye walo abaalumi bakwe. (Bahebrayo 11:32, 33) Jehova wakamugwasya. Wakazumizya Debora kuti aunke, kweelana ambwaakalomba Baraki. Nokuba boobo, Jehova wakamusololela Debora kusinsima kuti bulemu bwakuzunda nkondo eeyo tabukapegwi kumwaalumi pe. (Babetesi 4:9) Leza wakasalide kuti mukaintu ngowakali kuyoomuzunda sikudyaaminina Sisera!

Mazuba aano munyika, kanji-kanji bamakaintu mbabacitilwa cakutalulama, lunya alimwi akudyaamininwa. Talili lyoonse nobapegwa bulemu oobo Leza mbwayanda kuti kabapegwa. Nokuba boobo, baalumi abamakaintu baleelene kuli Leza, akuti boonse balakonzya kukkomaninwa anguwe. (Baroma 2:11; Bagalatiya 3:28) Cikozyanyo ca Debora cituyeekezya kuti abalo bamakaintu ulabaleleka kwiinda mukubapa zyoolwe azitondezyo zyakuti ulabasyoma akubakkomanina. Cilayandika kapati kuti tutayambukilwi amuuya wakudyaaminina bamakaintu uudumide munyika mazuba aano.

“NYIKA YAKAZUNGAANA, AKWALO KUJULU KWAKAPOOMOKA MAANZI”

Baraki wakabunganya mpi yakwe. Wakayobolola baalumi bali 10,000 ibakajisi busicamba bwakuyoolwana basikalumamba bayoosya ba Sisera. Ciindi Baraki naakali kusololela baalumi bakwe ku Cilundu ca Tabori, wakaliyandide kujana nzila yakubayumya. Tubala kuti: “Awalo Debora wakaunka antoomwe anguwe.” (Babetesi 4:10) Amweezyeezye basikalumamba aabo mbobakayumizyigwa kubona mukaintu iwakabasangana nobakali kufwoola kuya ku Cilundu ca Tabori, kalisungwide kubikka buumi bwakwe muntenda ambabo akaambo kakusyoma muli Jehova Leza!

Ciindi Sisera naakamvwa kuti bana Israyeli balibunga-bunga kupanga mpi kutegwa bamulwane, wakabweza ntaamu cakufwambaana. Bami bana Kanana ibali mbobabede bakabelekela antoomwe abasikalumamba ba Mwami Jabini walo uulangilwa kuti wakali anguzu kwiinda boonse. Mpoonya nkamu ya Sisera yakapa kuti nyika izungaane akaambo kacoongo cakali kumvwika ciindi noyakali kulibambila mucibanda. Bana Kanana bakalisinizyide kuti balainyonyoona cakufwambaana mpi yabana Israyeli aabo mbobakali kunyansya.—Babetesi 4:12, 13; 5:19.

Ino Baraki a Debora bakali kuyoocita buti ciindi basinkondonyina nobakali kuyaabuswena? Ikuti nobakazumanana kuba atala lya Cilundu ca Tabori, cakali kuyoobaubila-ubila kubalwana bana Kanana ibakali kuboola mbwaanga nkalaki zyabo zyakali kuyandika kuba mubusena butakwe malundu kutegwa balwane kabotu. Baraki wakeelede kulwana kweelana amalailile aa Jehova, aboobo wakalindila Debora kuti amupe malailile aayo. Mpoonya ciindi cakasika. Wakamwaambila kuti: “Nyamuka, nkaambo obuno mbobuzuba Jehova nayanda kwaaba Sisera mumaanza aako. Sena tali Jehova uukusololela?” Kuzwa waawo, tubala kuti: “Baraki wakaselemuka kuzwa a Cilundu ca Tabori abaalumi bali 10,000 ibakali kumutobela.”—Babetesi 4:14.c

Basikalumamba bana Israyeli bakaselemuka cilundu akuunka kooko nkobakabede basikalumamba aabo bayoosya. Sena Jehova wakabasololela kweelana ambwaakasyomezya Debora? Bwiinguzi bwakaboola cakufwambaana. Tubala kuti “Nyika yakazungaana, akwalo kujulu kwakapoomoka maanzi.” Mpoonya basikalumamba ba Sisera bakanyongana. Imvula yakapoomoka! Kwakaba maanzi manji, alimwi kuboneka kuti nyika yakavwumbwa mukaindi kasyoonto buyo. Mukuya kwaciindi, inkalaki zyakajisi zibulo zilema zyakabaminya muciindi cakubagwasya. Mavwili aanzizyo akatalika kubbila mumankandya cakuti bakabula cakucita.—Babetesi 4:14, 15; 5:4.

Baraki abaalumi bakwe tiibakapenga amvula, nkaambo bakalizyi nkoyakazwa. Bakazuzila nkweenya nkobakabede bana Kanana. Akaambo kakuti bakali kwiiminina lubeta lwa Leza, bana Israyeli tiibakasiya naba omwe wabasikalumamba ba Sisera. Kalonga ka Kishoni kakazula akupaya, eelyo kakatolelezya amitunta yabantu mane ku Lwizi Lusalala.—Babetesi 4:16; 5:21.

Baraki abaalumi bakwe baselemuka Cilundu ca Tabori akutandila Sisera abasikalumam babakwe

Mbubwenya mbwaakasinsima Debora, Jehova wakabalwanina bantu bakwe, wakamuzunda Sisera abasikalumamba bakwe

Mazuba aano, Jehova tatumi babelesi bakwe kuyoolwana nkondo iini-ini. Nokuba boobo, waambila bantu bakwe kulwana nkondo yakumuuya. (Matayo 26:52; 2 Bakorinto 10:4) Ikuti katumumvwida Leza munyika iino, nkokuti tutola lubazu mukulwana nkondo eeyo. Tuyandika busicamba, nkaambo aabo bali kulubazu lwa Leza balakonzya kukazigwa kapati. Pele Jehova tanaacinca pe. Ulabavwuna aabo bali mbuli Debora, Baraki, alimwi abasikalumamba bana Israyeli bansiku, ibasyoma muli Leza.

“ULILONGEZYEDWE KAPATI KWIINDA BAMAKAINTUNYINA”

Umwi akati kabana Kanana wakatija—ooyo iwakali mubi kwiinda boonse! Sisera sinkondo iwakali kudyaaminina bantu ba Leza, wakatija amaulu kuzwa kooko nkondo nkoyakali kulwaninwa. Wakabasiya baalumi bakwe kabapazaya mumankandya, walo wakapenauka muli basikalumamba bana Israyeli akuunka kooko nyika nkoyakali njumu, kumane wakatijila kufwaafwi abeenzinyina mbaakayeeya aciindi eeco. Wakalundukila mucibanda, katayoowi kuti basikalumamba bana Israyeli balamujata, wakagama kutente lya Heberi muna Keni ooyo iwakazandukide kuzwa kubantu bakwe ibakali basimutuntuli kumusanza, eelyo wakapanga cizuminano a Mwami Jabini.—Babetesi 4:11, 17.

Kakatede kapati, Sisera wakasika kutente lya Heberi. Wakajana kuti Heberi tako aŋanda. Pele wakajana buyo mukaintu wakwe. Cakutadooneka, kweelede kuti Sisera wakali kuyeeya kuti Jaeli ulacilemeka cizuminano mulumaakwe ncaakapangene a Mwami Jabini. Ambweni tanaakali kuyeeyela kuti mukaintu ulakonzya kucita cintu naa kuyeeya cintu cimwi ciindene acamulumaakwe. Cakutazumbauzya Sisera tanaakamuzyi kabotu Jaeli! Kweelede kuti Jaeli wakalibonena bubi bwakudyaaminina kwabana Kanana; alimwi akuti lino wakali kukonzya kusala cakucita. Wakali kukonzya kumugwasya mwaalumi ooyu mubi naa kuba kulubazu lwa Jehova kwiinda mukumujaya sinkondo ooyu iwakali kulwana bantu ba Leza. Pele ino ncinzi ncaakali kukonzya kucita? Ino cakali kuyookonzyeka buti kuti mukaintu akonzye kuzunda sikalumamba singuzu kapati uuli boobu?

Jaeli wakeelede kuyeeya cakufwambaana. Wakapa Sisera busena bwakulyookezyela. Kumane Sisera wakalailila Jaeli kuti ataambili muntu uuli woonse kuti nkwali. Wakamuvwumba ciindi naakoona, alimwi naakalomba maanzi, walo wakamupa mukupa. Tiilyakalampa, Sisera zyakamubweza zyakatola mwaange. Mpoonya Jaeli wakabweza zibelesyo zimwi zyamuŋanda nzyobakali kubelesya bamakaintu ibakali kukkala mumatente—nembe alimwi ansando yacisamu. Wakaboola cakaumuumu afwaafwi amutwe wa Sisera, aciindi eeci wakali afwaafwi kucita cintu ciyoosya, ikumujaya mbuli mbwaakaamba Jehova. Ikuti naakawayawaya kuzyiba cakucita, eeco nocakaleta mapenzi. Sena wakayeeya bantu ba Leza alimwi ambwaakabadyaaminina kwamyaka minji mwaalumi ooyu? Naa sena wakayeeya mbocakali coolwe kuba kulubazu lwa Jehova? Cibalo tacaambi pe. Ncotuzyi buyo ncakuti, Sisera wakajaigwa!—Babetesi 4:18-21; 5:24-27.

Mukuya kwaciindi, Baraki wakaboola kuyandaula sinkondonyina. Ciindi Jaeli naakamutondezya mutunta kumwi kauyasidwe nembe mumpobe, wakazyiba kuti businsimi bwa Debora bwazuzikizyigwa. Inzya, sikalumamba uulaanguzu Sisera wakajaigwa kumukaintu! Jaeli wapegwa mazina aaindene-indene mabi kuli basikukazya bamazuba aano, pele Baraki alimwi a Debora bakalaazyi kabotu makani. Mulwiimbo lwabo, bakasololelwa amuuya kutembaula Jaeli akumwaamba kuti “ulilongezyedwe kapati kwiinda bamakaintunyina” akaambo kabusicamba bwakwe. (Babetesi 4:22; 5:24) Amubone kuti Debora tanaakajisi munyono pe. Tanaakamufwida munyono Jaeli akaambo kakutembaulwa munzila eeyo, ncaakali kuyanda buyo nkubona kuti jwi lya Jehova lyazuzikizyigwa.

Akaambo kakuti Sisera wakafwa, Mwami Jabini tanaakacili kubakonga bana Israyeli. Kudyaaminina kwabana Kanana lino kwakamana. Kwakaba luumuno kwamyaka iili 40. (Babetesi 4:24; 5:31) Eelo kaka bakalongezyegwa ba Debora, Baraki, alimwi a Jaeli akaambo kakusyoma Jehova Leza! Ikuti twalwiiya lusyomo lwa Debora, akutondezya busicamba bwakuba kulubazu lwa Jehova alimwi akuyumya-yumya bamwi kucita mbubwenya, andiswe Jehova uyootugwasya kuzunda—akutupa luumuno lutamani.

a Basinsimi bakaintu bamwi bakali kubikkilizya Miriamu, Hulida, alimwi amukaintu wa Isaya.—Kulonga 15:20; 2 Bami 22:14; Isaya 8:3.

b Lwiimbo lwa Debora lutondezya kuti kanji-kanji Sisera naakali kuzwa kunkondo, wakali kuletelezya zisaalo eezyo izyakali kubikkilizya abasimbi, alimwi zimwi ziindi sikalumamba umwi aumwi wakali kubweza musimbi omwe naa kwiinda aawo. (Babetesi 5:30) Ibbala libelesyedwe kuti “musimbi” mukapango aaka mu Chihebrayo lyaamba “da lyomwe.” Ibbala eeli lyaamba kuti bamakaintu aabo bakali kuyandilwa buyo koonana ambabo. Kujata bamakaintu cakali cilengwa cabo.

c Inkondo iyakatobela ilaambwa ziindi zyobilo mu Bbaibbele—mumakani aakacitika kaindi mubbuku lya Babetesi caandaano 4 alimwi amulwiimbo lwa Debora a Baraki mucaandaano 5. Zyaandaano eezyi zileendeelana, caandaano cimwi acimwi cilaamba twaambo tumwi tutaambidwe mucaandaano cimwi.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi