MAKANI AAKULUULA
Kwiiya Kuzikozyanyo Zibotu Kwakasololela Kuzilongezyo Zinji
Nondakacili mwana, cakali kundikatazya kukambauka. Nondakakomena, ndakapegwa milimo njondakali kubona kuti inga tiindacikonzya kwiicita. Aboobo amuleke ndimwaambile kujatikizya zikozyanyo zibotu zyabantu ibakandigwasya kuzunda buyumuyumu mbondakajisi alimwi akuba azilongezyo zinji mumulimo waciindi coonse ngondabeleka kwamyaka iili 58.
Ndakazyalilwa ku Quebec City, nkobaambaula mwaambo waci French ku Canada mucooko ca Quebec. Bazyali bangu ba Louis aba Zélia, bakandikomezya kabotu. Bataata bakali aansoni alimwi bakali kukukkomanina kubala. Ndakali kukukkomanina kulemba alimwi ndakajisi makanze akuyooba simubweza twaambo.
Nondakajisi myaka iili 12, ba Rodolphe Soucy, ibakali kubeleka abataata alimwi amulongwe wabo bakatuswaya. Bakali Bakamboni ba Jehova. Tiindakazyi zinji kujatikizya Bakamboni alimwi kunyina nondakali kucibikkila maano cikombelo cabo. Nokuba boobo, ndakakkomana kubona mbobakali kwiingula mibuzyo yesu kubelesya Bbaibbele. Abalo bazyali bangu bakakkomana, aboobo toonse twakazumina kwiiya Bbaibbele.
Aciindi eeco, ndakali kwiiya acikolo ca Katolika. Zimwi ziindi, ndakali kuba amibandi abasicikoloma kujatikizya nzyondakali kwiiya mu Bbaibbele. Mpoonya bayi ibakali bapaizi bakaazyiba makani aaya. Muciindi cakubelesya Magwalo kutegwa bandizule, umwi akati kabasicikoloma wakaamba kuti ndakali muzangi! Eeco cakali kutyompya kapati, pele cakaleta zilongezyo nkaambo cakandigwasya kubona kuti njiisyo zyabukombi oobu tiizyakali kweendelana ancolyaamba Bbaibbele. Aboobo ndakabona kuti ndakeelede kuleka kwiiya kucikolo eeco. Kwiinda mukuzumizyigwa abazyali bangu, ndakalongela kucikolo cimbi.
MBONDAKATALIKA KUUKKOMANINA MULIMO WAMUMUUNDA
Ndakazumanana kwiiya Bbaibbele, pele tiindakali kuyaambele kumuuya akaambo kakuti ndakali kuuyoowa mulimo wakuŋanda aŋanda. Ba Cikombelo ca Katolika bakali banji alimwi bakali kuukazya kapati mulimo wesu wakukambauka. Maurice Duplessis, imweendelezi wamapolitikisi mu Quebec, wakali kucigwasyilizya kapati cikombelo ca Katolika. Kwiinda mukugwasyigwa anguwe, nkamu yabantu yakali kubukila Bakamboni mane buya akubapenzya. Aciindi eeco, Bakamboni bakeelede kuba basicamba kapati kutegwa bakambauke.
Ba John Rae, ibakamanizya Cikolo ca Gilead canamba 9, mbobakandigwasya kuzunda buyoofwu mbondakajisi. Ba John bakali kulicesya alimwi akusikilika. Talili lyoonse nobakali kundipa lulayo cacigaminina pele ndakali kwiiya zinji kuzwa kucikozyanyo cabo cibotu. Ba John tiibakauzyi kabotu mwaambo waci French, aboobo kanji-kanji ndakali kuunka ambabo mumulimo wamumuunda kutegwa kandibagwasyilizya. Kubeleka ambabo kwakandigwasya kusala kuba umwi wa Bakamboni ba Jehova. Ndakabbapatizyigwa mu May 26, 1951, nokwakainda myaka iili 10 kuzwa nondakabandika a Bakamboni ciindi cakusaanguna.
Cikozyanyo cibotu caba John Rae (A) cakandigwasya (B) kuzunda buyoofwu bwakukambauka kuŋanda aŋanda
Bunji bwabasikumwaya mumbungano yesu iyakali syoonto mu Quebec City bakali bapainiya. Eeci cakandikulwaizya kuti andime nditalike bupainiya. Kuciindi eeco, twakali kukambauka kuŋanda aŋanda kubelesya buyo Bbaibbele. Akaambo kakuti kwakanyina mabbuku, twakeelede kwaabelesya kapati Magwalo. Aboobo ndakabeleka canguzu kutuzyiba tupango twamu Bbaibbele kutegwa ndicikonzye kwiiminina kasimpe. Nokuba boobo, banji bakali kukaka kubala Bbaibbele ilili lyoonse ilyatakazumizyidwe a Cikombelo ca Katolika.
Mu 1952, twakakwatana aba Simone Patry, mucizyi wamumbungano mondakali kuzulilwa. Twakalongela ku Montreal, alimwi mumwaka nguwenya ooyo, twakalongezyegwa kwiinda mukuba amwana musimbi wazina lya Lise. Nokuba kuti ndakaleka bupainiya nondakali aafwaafwi kukwata, mebo aba Simone, twakasolekesya kapati kuubya-ubya buumi bwesu kutegwa katutola lubazu cakumaninina mumilimo yambungano amukwasyi.
Kwakaindide myaka iili 10 ciindi nondakatalika kuyeeya kujatikizya kuyungizya mulimo wangu. Mu 1962, notwakali ku Cikolo Camulimo wa Bwami cabaalu ku Beteli yaku Canada, icakali kutola mwezi omwe, ndakali kukkala muluumu yomwe amukwesu Camille Ouellette. Busungu bwaba Camille kujatikizya mulimo wakukambauka bwakandikkomanisya kapati, kayi bakalikwete alimwi bakalijisi abana. Kuciindi eeco, kwakali buyo bakwesu abacizyi basyoonto mu Quebec ibakali kucita bupainiya kumwi kabajisi bana; pele aayo ngaakali makanze aaba Camille. Ciindi ncotwakakkala antoomwe, bakandikulwaizya kuyeeya kujatikizya bukkale bwangu. Nokwakainda buyo myezi misyoonto, ndakayeeya kuti nditalike alimwi bupainiya bwaciindi coonse. Bamwi bakabona kuti kusala cabusongo nkondakacita tiikwakaluzi, pele ndakazumanana akusala kwangu kandijisi lusyomo lwakuti Jehova uyookulongezya kusolekesya kwangu.
KUPILUKA KU QUEBEC CITY KATULI BAPAINIYA BAALUBAZU
Mu 1964, mebo aba Simone twakatumwa kuyoobeleka katuli bapainiya baalubazu mu Quebec City, mudolopo motwakakomenena, kwalo nkotwakabeleka myaka iili mboibede. Kuciindi eeco, mulimo wakukambauka tiiwakacili kukazyigwa kapati, pele bantu bamwi bakacili kutukazya.
Mu Mujibelo kumangolezya, ndakaangwa mu Sainte-Marie, dolopo lisyoonto lili aafwaafwi a Quebec City. Mupulisa umwi wakanditola kupolisi akundibikka muntolongo akaambo kakuti tiindakalomba kuti ndikambauke kuŋanda aŋanda. Kuzwa waawo, bakanditola kumubetesi wazina lya Baillargeon, mwaalumi iwakali kuyoosya kapati. Wakandibuzya naa nguuli loya wakali kuyoondiiminina. Aboobo ciindi nondakaamba kuti ngu Glen Howa loya wa Bakamboni uuzyibidwe kapati, mubetesi wakalibilika akwaamba kuti: “Aa Peepe! Kutali yooyo!” Wakaamba boobo akaambo kakuti mukwesu How wakali zyibidwe kapati kuti wakali loya iwakali kuzwidilila mukwiiminina Bakamboni ba Jehova. Aboobo nkuta yakandaambila kuti ndakanyina mulandu.
Kukazyigwa kwamulimo wesu mu Quebec kwakapa kuti cikatazye kujana busena buli kabotu bwakuswaanganina. Mbungano yesu yakacikonzya buyo kujana galaji yakaindi imwakali kutontola kapati. Kutegwa bakasaalilwe, bakwesu bakali kubelesya hita iibelesya mungwimba. Kanji-kanji twakali kukkala antoomwe kwamawoola masyoonto akukulwaizyanya kaitanatalika miswaangano.
Cilakkomanisya kapati kubona mulimo wakukambauka mbowayaambele. Kuma 1960, kwakali buyo mbungano zisyoonto mu Quebec City, mu Côte-Nord alimwi amu Gaspé Peninsula. Mazuba aano, kuli basikumwaya banji alimwi bakwesu balaswaangana mu Maanda aa Bwami mabotu.
KUTAMBWA MUMULIMO WAKWEENDEENDA
Mu 1977, ndakajanika kucikolo cabalangizi bamabazu ku Toronto, Canada
Mu 1970 mebo abakaintu bangu twakatambwa kubeleka mumulimo wamubbazu. Mpoonya mu 1973 twakaambilwa kubeleka mumulimo wacooko. Mumyaka eeyo, ndakaiya zinji kuzwa kubakwesu bakasimide mbuli Laurier Saumurb alimwi aba David Splane,c boonse bakabeleka mumulimo wakweendeenda. Muswaangano uuli woonse nowakali kumana, mebo aba David twakali kupana mizeezo iijatikizya mbotukonzya kuyaambele mukuyiisya kwesu. Ndilayeeya ciindi cimwi ba David nobakandaambila kuti: “Ba Léonce, ndaakkomanina makani aanu. Abota, pele mebo nindapanga mautulaini otatwe kuzwa kumakani aanu!” Ndakajisi cilengwa cakwaamba twaambo tunji mumakani aangu. Aboobo ndakeelede kwiiya kwaamba twaambo mubufwaafwi.
Ndakabeleka mumasena ayiindene-indene ku Canada nkoili kujwe
Balangizi ba Cooko bakapedwe mulimo wakukulwaizya balangizi bamabazu. Nokuba boobo, ndakalizyibidwe kapati abasikumwaya banji mu Quebec. Kanji-kanji bakali kuyanda kubeleka andime mumulimo wamumuunda ciindi nondakali kuswaya mabazu. Nokuba kuti cakali kukkomanisya kubeleka ambabo, kunyina nondakali kujana ciindi cakubeleka amulangizi wabbazu. Ciindi cimwi, mulangizi wabbazu siluyando wakandiyeezya kuti: “Cili kabotu kubeleka abakwesu, pele mutalubi kuti iino ninsondo yangu. Andime ndiyanda kukulwaizyigwa!” Lulayo oolu lwakandigwasya kuzilanga kabotu zintu.
Mu 1976, kwakacitika cintu cimwi catakali kuyeeyelwa alimwi cuusisya kapati. Bakaintu bangu ba Simone, bakaciswa kapati akufwa. Muuya wakulyaaba ngobakajisi alimwi akuyanda Jehova kwakapa kuti babe mulongwe wangu mubotu. Kujata bubi mumulimo wamumuunda kwakandigwasya kapati kuliyumya kukufwidwa bakaintu bangu, alimwi ndilamulumba kapati Jehova akaambo kalugwasyo lwakwe muciindi eeco icakali kukatazya. Mukuya kwaciindi, twakakwatana aba Carolyn Elliott, mupainiya musungu iwaambaula mwaambo wa Chikuwa iwakaboola kubeleka kubusena bwakabulide basikumwaya ku Quebec. Ba Carolyn balasikilika alimwi balabayanda bantu kuzwa ansi aamoyo, ikapati aabo ibali aansoni naa balendeledwe. Bakandigwasya kapati kuzwa ciindi nobakandisangana mumulimo wakweendeenda.
MWAKA UUYANDIKA KAPATI
Mu January 1978, ndakalombwa kweendelezya Cikolo Camulimo Wabupainiya mu Quebec. Ndakalibilika kapati akaambo kakuti kunyina nondakajanikide kale kucikolo eeci alimwi kunyina nondakalibwene kale bbuku ilyakali kubelesyegwa kwiiya, aboobo zyoonse zyakali zipya kulindime mbubwenya mbuli basicikolo boonse. Mucoolwe, basicikolo mbondakasaanguna kuyiisya bunji bwabo bakali bapainiya ibakali aaluzyibo. Nokuba kuti ndakali mwiiyi, ndakaiya zinji kuzwa kuli basicikolo!
Kuzwa waawo, mu 1978 twakaba amuswaangano wamasi mu Montreal Olympic Stadium iwakajisi mutwe wakuti: “Victorious Faith.” Ooyu ngowakali muswaangano mupati akati kamiswaangano yakacitidwe kale mu Quebec, bantu ibakajanika bakali kwiinda ku 80,000. Amuswaangano ooyu, ndakapegwa mulimo wakubandika abasimubweza twaambo kujatikizya muswaangano. Ndakakkomana kubona kuti bakalemba zintu zibotu kujatikizya ndiswe. Kunze lyaboobo, bakatubuzya-buzya a TV alimwi amuli sikapepele kwamawoola ayinda ku 20 alimwi bakamwaya makani manji kujatikizya ndiswe. Kwakacitwa bukambausi bugambya!
KULONGELA KUCILAWO CIMBI
Mu 1996, kwakaba kucinca kupati. Kuzwa nondakabbapatizyigwa ndakali kubelekela mucilawo cibelesya mwaambo waci French mu Quebec, mpoonya ndakatumwa kuyoobelekela mucooko ca Toronto nkobabelesya mwaambo wa Chikuwa. Ndakalitenga akuyoowa kupa makani akaambo kakuti tiindakacizyi kabotu Chikuwa. Ndakeelede kupaila kuli Jehova cakwiinduluka-induluka alimwi akumusyoma cakumaninina.
Kanditanatalika mulimo mucooko eeco ndakali kuyoowa, pele lino inga ndaamba kuti ndakaikkomanina kapati myaka yobilo njondakabeleka mu Toronto. Cakukkazika moyo ba Carolyn bakandigwasya kucizyiba kabotu Chikuwa, alimwi abalo bakwesu bakali kundigwasya kapati akundikulwaizya. Cakufwambaana twakaba abalongwe banji bapya.
Nokuba kuti ndakajisi milimo minji yakucita alimwi akulibambila muswaangano wabbazu iwakali kucitwa kumamanino aansondo, kanji-kanji ndakali kucita bukambausi bwakuŋanda aŋanda woola lyomwe muli Bwasanu kumangolezya. Bamwi bakali kubuzya kuti, ‘Nkaambo nzi ncaunka mubukambausi kakuli ujisi bubi kulibambila muswaangano?’ Nokuba boobo, mebo ndakajana kuti kuba amibandi mibotu mubukambausi kwakali kundikatalusya kapati. Noliba lino, ndilakatalusyigwa kapati ndazwa mubukambausi.
Mu 1998, twakatumwa ku Montreal katuli bapainiya baalubazu. Kwamyaka minji, mulimo wangu wakali kubikkilizya akupanga bubambe bwabukambausi bwakubuleya bulibedelede. Kunze lyaboobo, ndakali kubelekela antoomwe abasimubweza twaambo muli sikapepele kutegwa ndilulamike twaambo tutaluzi ntobakali kwaamba bantu kujatikizya Bakamboni ba Jehova. Lino tulakkomana kukambaukila bamuzwakule ibakalongela ku Canada caino-ino ibajisi luyandisisyo lwakwiiya Bbaibbele.
Abakaintu bangu ba Carolyn
Ndayeeya myaka iili 68 yainda njondabeleka kandili mubelesi wa Jehova uubbapatizyidwe, ndilimvwa kulongezyegwa kapati. Kukkomanina mulimo wakukambauka alimwi akugwasya bantu banji kuzyiba kasimpe kwandiletela zilongezyo zinji. Ciindi bana babo nobakakomena, ba Lise abalumi babo bakatalika bupainiya bwaciindi coonse. Kubona mwanaangu Lise mbwaazumanana kuba musungu mumulimo wakukambauka kulandikkomanisya kapati. Ndilabalumba kapati Banakristoma balo kwiinda mucikozyanyo cabo cibotu alimwi alulayo lwabusongo ibakandigwasya kuyaambele kumuuya akubelekela Jehova munzila ziindene-indene. Ndakabona kuti kuzumanana kusyomeka mumulimo kulakonzyeka lilikke buyo kuti twasyoma muuya wa Jehova. (Int. 51:11) Eelo kaka ndilamulumba Jehova akaambo kakundipa coolwe cilibedelede cakutembaula zina lyakwe!—Int. 54:6.
a Amubone makani aakuluula aba W. Glen How, aakuti “The Battle Is Not Yours, but God’s,” mu Sinsimuka! yamu Chikuwa, yamu April 22, 2000.
b Amubone makani aakuluula aba Laurier Saumur aakuti, “I Found Something Worth Fighting For,” mu Ngazi Yamulindizi yamu Chikuwa, yamu November 15, 1976.
c Mukwesu David Splane lino uli mu Kabunga Keendelezya ka Bakamboni ba Jehova.