Ndilili Noceelela Kwaambaula?

1. Ino lugwalo lwa Mukambausi 3:1, 7 lutuyiisya nzi?

TOBAMWI tulayandisya kwaambaula kapati. Pele bamwi bayandisya kuumuna. Kweelana alugwalo aayeeme mutwe wacibalo eeci mbolutondezya, kuli ciindi cakwaambaula alimwi aciindi cakuumuna. (Amubale Mukambausi 3:1, 7.) Aboobo tulakonzya kulombozya kuti bakwesu abacizyi bamwi kabaambaula kapati, pele bamwi kabataambauli kapati.

2. Nguni uujisi nguzu zyakubikka zyeelelo kujatikizya ciindi notweelede kwaambaula alimwi ambotweelede kwaambaula?

² Kwaambaula ncipego kuzwa kuli Jehova. (Kul. 4:10, 11; Ciy. 4:11) Kwiinda mu Jwi lyakwe, Jehova ulatugwasya kuzyiba mbotweelede kucibelesya kabotu cipego eeco. Mucibalo eeci, tulalanga-langa zikozyanyo zyamu Bbaibbele izikonzya kutugwasya kuzyiba ciindi notweelede kwaambaula alimwi aciindi notweelede kuumuna. Alimwi tulabona mbwalimvwa Jehova kujatikizya majwi ngotwaambila bamwi. Aboobo cakusaanguna, atulange-lange ciindi notweelede kwaambaula.

NDILILI NOTWEELEDE KWAAMBAULA?

3. Kweelana alugwalo lwa Baroma 10:14, ndilili notweelede kwaambaula?

³ Lyoonse tweelede kuti katulibambilide kwaambaula makani aajatikizya Jehova alimwi a Bwami bwakwe. (Mt. 24:14; amubale Baroma 10:14.) Kwiinda mukucita boobo, twiiya Jesu. Kaambo kamwi kapati ikakapa kuti Jesu aboole anyika nkuyiisya bantu kasimpe kajatikizya Bausyi. (Joh. 18:37) Pele alimwi tweelede kuyeeya kuti mbotwaambaula, makani mapati. Aboobo ciindi notwaambaula abantu kujatikizya Jehova, tweelede kucita oobo “amoyo mubombe alimwi abulemu kapati,” alimwi tweelede kutondezya kuti tulabikkila maano kujatikizya mbobalimvwa bamwi alimwi anzyobasyoma. (1Pet. 3:15) Kwiinda mukucita boobo, tatukagoleli buyo akubandika abantu; tuyoobayiisya alimwi ambweni akubasika amoyo.

4. Kweelana alugwalo lwa Tusimpi 9:9, mbuti majwi aabaalu mbwaakonzya kubagwasya bamwi?

⁴ Baalu tabeelede kuumuna buyo ikuti babona kuti mukwesu naa mucizyi uyandika kupegwa lulayo. Aboobo, bayoosala ciindi ceelede cakubandika amukwesu naa mucizyi ooyo kutegwa atafwi nsoni. Inga bayandika kujana busena ikutakwe bantu. Baalu lyoonse balasoleka kubandika munzila yabulemu kumuntu ngobabandika limwi. Nokuba boobo, balamutondezya muntu ooyo njiisyo zyamu Bbaibbele izikonzya kumugwasya kucita zintu cabusongo. (Amubale Tusimpi 9:9.) Nkaambo nzi ncotuyandika kuba abusicamba bwakwaambaula ciindi nokwayandika kucita boobo? Amubone zikozyanyo eezyi zyobilo iziindene: Mucikozyanyo cimwi, mwaalumi uyandika kululamika bana bakwe, mpoonya mucikozyanyo cimwi, mukaintu weelede kwaambila iwakali kuyooba mwami kumbele kujatikizya bulubizi bwakwe.

5. Ndilili Mupaizi Mupati Eli naakaalilwa kwaambaula?

⁵ Mupaizi Mupati Eli wakajisi bana basankwa bobilo mbaakali kuyanda kapati. Nokuba boobo, bana aabo tiibakali kumulemeka Jehova. Bakajisi mikuli mipati. Bakali bapaizi kutente lyakukombela. Pele nguzu zyabo tiibakazibelesya kabotu, tiibakatondezya bulemu kuzituuzyo izyakali kupegwa kuli Jehova, alimwi bakacita bwaamu caantangalala. (1Sam. 2:12-17, 22) Kweelana a Mulawo wa Musa, bana ba Eli bakeelede kujaigwa, pele Eli wakaile kubasinsa buyo caatala-tala akubazumizya kuti bazumanane kubeleka kutente lyakubunganina. (Dt. 21:18-21) Ino Jehova wakalimvwa buti kweelana ambwaakaalanganya makani aaya Eli? Wakaambila Eli kuti: “Ino nkaambo nzi ncomulemekela bana banu kwiinda ndime?” Mpoonya Jehova wakabajaya baalumi bobilo aaba babyaabi.—1Sam. 2:29, 34.

6. Ncinzi ncotwiiya kuli Eli?

⁶ Kuli ciiyo cipati ncotwiiya kuzwa kuli Eli. Ikuti twazyiba kuti mulongwe wesu naa munamukwasyi watyola mulawo wa Leza, tweelede kubandika anguwe, kumuyeezya zyeelelo zya Jehova. Mpoonya tweelede kuba masimpe kuti wapegwa lugwasyo ndwayandika kuzwa kubaiminizi ba Jehova. (Jak. 5:14) Tatuyandi kuba mbuli Eli, kulemeka balongwe besu naa banamukwasyi kwiinda Jehova. Kuyandika busicamba kutegwa twaambile muntu uuyandika kululamikwa, pele kucita boobo kulagwasya kapati. Amubone kwiindana kuliko akati kacikozyanyo ca Eli alimwi acamukaintu muna Israyeli, Abigayeli.

7. Ncinzi cakapa kuti Abigayeli abandike a Davida?

⁷ Abigayeli wakali mukaintu wa Nabala iwakavwubide kapati. Ciindi Davida alimwi abaalumi bakwe nobakali kutija Mwami Saulo, kwaciindi cili mbocibede bakali kwiizya abeembezi ba Nabala alimwi akukwabilila butanga bwa Nabala kubabbi. Sena Nabala wakalumba akaambo kalugwasyo lwabo? Peepe. Ciindi Davida naakalomba Nabala kuti abape cakulya cisyoonto buyo alimwi amaanzi, Nabala wakanyema kapati alimwi akubatukila. (1Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Akaambo kaceeci, David wakali kuyanda kujaya baalumi boonse bamuŋanda ya Nabala. (1Sam. 25:13, 22) Ino ncinzi icakeelede kucitwa kutegwa ntenda eeyo itacitiki? Abigayeli wakayeeya kuti eeci nceciindi ncaakeelede kwaambaula, aboobo cabusicamba wakaunka kuyooswaangana abasikalumamba ibali 400, ibakafwide nzala, ibakanyemede, kutegwa akabandike a Davida.

8. Ncinzi ncotwiiya kucikozyanyo ca Abigayeli?

⁸ Ciindi naakaswaangana a Davida, Abigayeli wakaambaula cabusicamba, cabulemu alimwi acakukombelezya. Nokuba kuti Abigayeli talinguwe iwakaleta manyongwe aaya, wakalilekelela kuli Davida. Wakamwaambila Davida kujatikizya bube bubotu mbwaakajisi alimwi wakasyoma Jehova kuti amugwasye. (1Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Mbubwenya mbuli Abigayeli, tweelede kuba abusicamba bwakwaambaula ikuti twabona muntu umwi kacita cintu icikonzya kumupa kucita cibi cipati. (Int. 141:5) Tweelede kutondezya bulemu, pele alimwi tweelede kuba basicamba. Ikuti caluyando twamupa muntu lulayo ndwayandika, tutondezya kuti tuli balongwe beni-beni.—Tus. 27:17.

9-10. Ncinzi ncobeelede kuyeeya baalu ciindi nobapa bamwi lulayo?

⁹ Cilayandika kapati, kwaambisya kubaalu ikuba abusicamba bwakwaambaula kuli baabo ibaleya mumbungano. (Gal. 6:1) Cakulicesya baalu balayeeya kuti abalo tabalondokede alimwi akuti bumwi buzuba abalo bayooyandika kupegwa lulayo. Pele kuyeeya kuli boobo takubalesyi kubasinsa aabo ibayandika kululamikwa. (2Tim. 4:2; Tit. 1:9) Ciindi nobapa muntu lulayo, baalu balasoleka kucibelesya kabotu cipego cabo cakwaambaula kutegwa bamuyiisye kabotu alimwi akumukkazikila moyo. Balamuyanda muntu ooyo, aboobo luyando oolo ndolubakulwaizya kuti bamugwasye. (Tus. 13:24) Pele ncobabikkila kapati maano, nkulemeka Jehova kwiinda mukutobela zyeelelo zyakwe alimwi akukwabilila mbungano kuntenda.—Mil. 20:28.

¹⁰ Kusikila waawa, twabandika kujatikizya ciindi notweelede kwaambaula. Nokuba boobo, kuli ziindi zimwi notweelede kuumuna buyo. Mbuyumuyumu nzi mbotukonzya kujana muziindi eezyo?

NDILILI NOTWEELEDE KUUMUNA?

11. Ncikozyanyo nzi ncaakabelesya Jakobo, alimwi ino nkaambo nzi ncoceelela?

¹¹ Cilakonzya kukatazya kulijata kwaambaula. Aboobo mulembi wa Bbaibbele Jakobo wakabelesya cikozyanyo cibotu kupandulula mbocikatazya eeco. Wakaamba kuti: “Ikuti naa kuli uutalubizyi mukwaambaula, ooyo muntu ulilondokede, ulakonzya kweendelezya amubili wakwe woonse.” (Jak. 3:2, 3) Matomu alabikkwa kumutwe alimwi aasyoonto alabikkwa akumulomo wabbiza. Kwiinda mukukwela matomu, sikweenzya bbiza ulakonzya kulisololela naa kupa kuti liime. Ikuti sikweenzya bbiza tanaajatisya matomu, bbiza lilakonzya kuunka kumbi akuleta ntenda kulindilyo alimwi akuli sikulyeenzya. Mbubwenya buyo, ikuti katwaalilwa kulijata mukwaambaula, cilakonzya kuleta mapenzi manji. Atulange-lange bukkale bumwi motweelede “kujata matomu” alimwi akuumuna.

12. Ndilili notweelede “kujata matomu” alimwi akuumuna?

¹² Ino mucita buti ciindi mukwesu naa mucizyi najisi makani aamwi aamaseseke? Mucikozyanyo, ikuti mwaswaangana amuntu umwi uukkala mucisi oomo mulimo wesu moulesyedwe, sena inga mwasunkwa kumubuzya kutegwa amwaambile makani woonse aajatikizya mboubelekwa mulimo wesu kucisi eeco? Mubwini, makanze aanu ali buyo kabotu. Kayi tulabayanda bakwesu alimwi tulabikkila maano kuzintu zibacitikila. Alimwi tuyanda kuti katwaamba cacigaminina ciindi notubapailila. Nokuba boobo, eeci nceciindi notweelede “kujata matomu” alimwi akuumuna. Ikuti twasinikizya muntu kwaamba makani aamaseseke, tatutondezyi luyando kumuntu ooyo alimwi akubakwesu abacizyi ibajisi lusyomo lwakuti kunyina nayakwaambila bamwi kujatikizya milimo yabo. Kwaamba masimpe, kunyina umwi wesu uunga wayanda kubayungizyila mapenzi bakwesu abacizyi ibakkala muzisi oomo mulimo wesu moulesyedwe. Mubwenya buyo, kunyina mukwesu naa mucizyi wakucisi eeco uunga wayanda kuyubununa makani aajatikizya Bakamboni bakubusena oobo mbobacita mulimo wabo wakukambauka, miswaangano ya Bunakristo naa zintu zimwi buyo izijatikizya bukombi bwabo.

13. Kweelana alugwalo lwa Tusimpi 11:13, ncinzi ncobeelede kucita baalu, alimwi nkaambo nzi?

¹³ Kwaambisya baalu beelede kwiibelesya njiisyo yamu Bbaibbele eeyi iili kulugwalo lwa Tusimpi 11:13 kwiinda mukubamba makani aamaseseke. (Amubale.) Eeci cilakonzya kukatazya, kwaambisya kuti mwaalu kakwete. Banabukwetene balaciyumya cilongwe cabo kwiinda mukubandika kuli umwi aumwi ciindi aciindi alimwi akwiinda mukwaambilana maseseke, nzyobayeeya, mbobalimvwa alimwi azintu izibapa kulibilika. Pele mwaalu ulizyi kuti teelede kuyubununa “makani aamaseseke” aajatikizya baabo ibali mumbungano. Ikuti wacita oobo, bakwesu abacizyi balaleka kumusyoma alimwi mpuwo yakwe inga yabija. Aabo ibajisi mikuli mumbungano tabeelede kuba “basimilaka yobilo” naa bampelenge. (1Tim. 3:8; bupanduluzi buyungizidwe.) Icaamba kuti tabeelede kuba basilweeno naa ibayandisya kuvwiya. Ikuti mwaalu kamuyanda mukaintu wakwe, kunyina nayoomwaambila makani aamaseseke ngateelede kuzyiba.

14. Mbuti mukaintu wamwaalu mbwakonzya kupa kuti mpuwo mbotu yamulumaakwe izumanane?

¹⁴ Mukaintu ulakonzya kupa kuti mpuwo mbotu njajisi mulumaakwe izumanane kwiinda mukutamusinikizya kwaamba makani aamaseseke. Ciindi mukaintu nalutobela lulayo oolu, ugwasyilizya mulumaakwe alimwi akutondezya bulemu kuli baabo ibakamwaambila makani aamaseseke. Alimwi kwiinda zyoonse, ukkomanisya Jehova nkaambo upa kuti kakuli luumuno alimwi alukamantano mumbungano.—Rom. 14:19.

INO JEHOVA ULIMVWA BUTI KUJATIKIZYA MAJWI NGOTWAAMBA?

15. Ino Jehova wakalimvwa buti kujatikizya balongwe ba Jobu botatwe, alimwi ino nkaambo nzi ncaakalimvwa boobo?

¹⁵ Tulakonzya kwiiya zinji kuzwa mubbuku lyamu Bbaibbele lya Jobu kujatikizya mbotweelede kwaambaula alimwi aciindi notweelede kwaambaula. Ciindi Jobu naakajana mapenzi manji aatobelene, baalumi bone bakaunka kuti bakamuumbulizye alimwi akumupa lulayo. Baalumi aaba bakatola ciindi cilamfwu kabaumwine. Pele kweelana amajwi ngobakaamba baalumi aaba ba Elifazi, Bilidadi alimwi Zofari, cilalibonya kuti ciindi eeci cilamfwu ncobakaumwine tiibakacibelesya kuyeeya mbobakali kukonzya kumugwasya Jobu. Muciindi caboobo, bakali kuyeeya kujatikizya mbobakali kukonzya kutondezya Jobu kuti wakacita cintu cibyaabi. Twaambo tumwi ntobakaamba twakaliluzi, pele bunji bwatwaambo ntobakaamba kujatikizya Jobu alimwi a Jehova twakali twakubeja naa itutali kabotu. Bakamubeteka calunya Jobu. (Job. 32:1-3) Ino Jehova wakacita buti? Bakamunyemya kapati baalumi aaba botatwe. Wakabaamba kuti mbafwubafwuba alimwi wakabaambila kulomba Jobu kuti abapailile.—Job. 42:7-9.

16. Ino twiiya nzi kuzikozyanyo zibyaabi nzyobakatondezya ba Elifazi, Bilidadi alimwi Zofari?

¹⁶ Twiiya ziiyo zinji kuzwa kuzikozyanyo zibyaabi nzyobakatondezya ba Elifazi, Bilidadi alimwi Zofari. Cakusaanguna, tatweelede kubeteka bakwesu. (Mt. 7:1-5) Muciindi caboobo, tweelede kubaswiilila cakubikkila maano katutanaamba cili coonse. Kuti twacita oobo, ndendilyo notukonzya kubumvwisya bukkale bwabo. (1Pet. 3:8) Cabili, ciindi notwaambaula, tweelede kuba masimpe kuti majwi eesu ali kabotu alimwi akuti nzyotwaamba zililuzi. (Ef. 4:25) Catatu, Jehova ulabikkila maano kapati kuzintu nzyotwaamba kuli umwi amweenzinyina.

17. Ino twiiya nzi kucikozyanyo ca Elihu?

¹⁷ Mwaalumi wane iwakaswaya Jobu ngu Elihu, iwakali munamukwasyi wa Abrahamu. Wakali kuswiilila ciindi Jobu alimwi abaalumi bambi botatwe nobakali kwaambaula. Kweelede kuti wakalibikkilide maano kuzintu nzyobakali kwaamba nkaambo wakapa lulayo iluli kabotu pele ilugaminide, ilwakagwasya Jobu kuyeeya munzila iiluzi. (Job. 33:1, 6, 17) Ncaakali kuyandisya kapati Elihu, nkusumpula Jehova, kutali nguwe naa muntu uumbi buyo. (Job. 32:21, 22; 37:23, 24) Cikozyanyo ca Elihu cituyiisya kuti kuli ciindi cakuumuna akuswiilila. (Jak. 1:19) Cimbi ncotwiiya ncakuti ciindi notupa lulayo, kaambo kapati ikeelede kutupa kucita boobo, nkuleta bulemu kuli Jehova, ikutali kulindiswe.

18. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulalumba kapati kucipego cakwaambaula?

¹⁸ Tulakonzya kutondezya kuti tulalumba kapati kucipego cakwaambaula kwiinda mukutobela lulayo lwamu Bbaibbele kujatikizya ciindi notweelede kwaambaula alimwi ambotweelede kwaambaula. Mwami musongo Solomoni wakasololelwa kulemba kuti: “Mbuli maapele aangolida mumbale zyansiliva, mbolibede jwi lyaambwa aciindi ceelede.” (Tus. 25:11) Ikuti twaswiilila kuli nzyobaamba bamwi alimwi akuyeeya katutanaambaula, majwi eesu alakonzya kuba mbuli maapele aayo aangolida, nkokuti aayandika kapati alimwi mabotu. Mpoonya nokuba kuti tulaambaula kapati naa aasyoonto, majwi eesu ayoobayaka bamwi, alimwi Jehova uyootukkomanina. (Tus. 23:15; Ef. 4:29) Eelo kaka eeyi ninzila mbotu yakutondezya kulumba kucipego eeci ncaakatupa Leza!