BA OLEH RADZYMINSKYI | MAKANI AAKULUULA
Kuba Muntolongo Tiikwakanyonganya Cilongwe Cangu a Jehova
Ndakazyalwa mu 1964 ku Siberia, ciindi bazyali bangu nobakatandwa ku Ukraine. Ndilayeeya, bazyali bangu alimwi abanene abasyaanene mbobakali kumusyoma Jehova cakumaninina, nociba ciindi nobakali muntolongo. Basyaanene bakapika ntolongo kwamyaka iili 7 akaambo kakuba mulangizi wabbazu. Mukuya kwaciindi, andime ndakaangwa alimwi lusyomo lwangu muli Jehova lwakasunkwa.
Mu 1966 twakapiluka ku Ukraine. Cintu cimwi ncondilaakuyeeya ncakuti nondakali amyaka iili 4, twakali kuunka kuntolongo kuyooswaya basyaanene ibakaangidwe. Mebo abamaama twakali kutanta citima kuzwa mu Kryvyi Rih ku Ukraine, kuya kuntolongo ya Mordovian iili mu central Russia. Twakapedwe buyo mawoola obilo aakubonana abasyaanene kumwi katulindililwa abasikugatela ntolongo, pele bakali kubazumizya basyaanene kundilela.
Kuzumanana Kusyoma Jehova Nondakacili Kucikolo
Katuli amwanookwesu Mykhailo (kululyo)
Nondakali kukomena ku Ukraine, lusyomo lwangu muli Jehova lwakali kusunkwa ziindi zinji. Mucikozyanyo kwakali mulawo wakuti, mwana mbwaatalikila buyo cikolo, wakeelede kusama yunifoomu yakajisi bbaaji iijisi cifwanikiso ca Lenin naakacili mwana.a Nokwakainda myaka, bana bakeelede kubikka citambala cisalala munsingo kacili citondezyo cakuti balaizuminizya mizeezo ya Lenin. Mebo ndakakaka kusama zitondezyo eezyi zyamapolitikisi nkaambo ndakalizyi kuti Jehova uyanda kuti katukomba buyo nguwe alikke.
Bazyali bangu bakandigwasya mbondakeelede kukaiminina kasimpe kwiinda mukundipandulwida cakukkazika moyo ikaambo ncotutatoli lubazu mutwaambo twacisi. Kuyungizya waawo, bakandikulwaizya kubeleka canguzu kucikolo, calo cakali kuyoopa kuti Jehova alemekwe.
Bumwi buzuba, simubweza twaambo wambunga iimwaya magazini yaamba zya Sayaansi a Bukombi wakaboola kucikolo nkondakali kwiiya. Magazini eeyo yakali kukulwaizya njiisyo yakubeja yakuti kunyina Leza. Bamayi bangu bakandaambila kuti ndikkalile kumbele ciindi simubweza twaambo ooyu naakali kuyiisya.
Naakamana kuyiisya, bakanditola kulinguwe akumulomba kuti abandike andime. Wakandibuzya nkondakali kukomba, mpoonya cakutawaya-waya ndakamwiingula kuti, “Ndili umwi wa Bakamboni ba Jehova.” Kunyina ncaakaamba, kunze buyo lyakundilumba akaambo kakuswiilila nzyaakali kuyiisya. Eelo kaka eeci cakabacima bamayi bangu!
Kuzumanana Kusyoma Jehova Mbuli Mukwasyi
Mukwasyi wesu woonse wakali kusyoma Jehova kuti atugwasye kupulinta mabbuku aamba zyamu Bbaibbele kuŋanda yesu mpoonya akwaamwaya. Kuyungizya waawo, bataata bakali mulangizi wabbazu iwakali kuswaya mbungano atubunga ku central Ukraine.
Buzuba bumwi masyikati mu February 1978, kakusyeede mazuba obilo kuti musyoonto wangu Pavlik azyalwe, nondakasika aŋanda kuzwa kucikolo, ndakajana zintu zyoonse zilitataukide. Bakapokola bakasecca muŋanda akubweza mabbuku eesu oonse.
Buzuba bwakatobela, ndakagambwa mbobakali kutulanga bamayi mebo amwanookwesu Mykhailo, bakali kuyeeya kuti tuli bana babasikutwela bana America. Kumbele, bamayi bakazyiba kuti nzyobakali kuyeeyela tiizyakali zyamasimpe. Kumane mukuya kwaciindi basicikoloma bamwi bakaba Bakamboni!
Mu 1981, ŋanda yesu yakaseccwa alimwi. Nokuba kuti tiindakalinakkwanya myaka iili 18, mebo, bataata abasyaanene twakaambilwa kuti tuunke kuofesi yaloya wamfwulumende. Naakatalika kutubuzya-buzya wakandikonga kwiinda mukundaambila kuti ndilaangwa. Kumane mwaalumi umwi iwatakasamide zisani zyabukapokola wakandisyomezya kuti zintu ziyoondeendela kabotu kumbele kuti naa twabelekela antoomwe ambabo. Munzila iimwi, ooku kwakali kundoongelezya kuti ndizumine kucita ncobakali kuyanda. Nobakali kundoongelezya, bakandiyeezya ziindi bataata, basyaanene alimwi abaayisya nzyobakaangidwe muntolongo. Bakapokola tiibakazyi kuti zintu eezyi nzyobakali kundiyeezya zyakapa kuti ndisinizye kuti andime inga ndaliyumya muntolongo kwiinda mukugwasyigwa a Jehova.—Bafilipi 4:13.
Kuzwa kulumwensyi kusikila kululyo: Bataata, mebo, Pavlik, bamaama alimwi a Mykhailo, kakusyeede ciindi cisyoonto kuti ndaangwe
Kuzumanana Kusyoma Jehova Nondakali Muntolongo
Nondakakkwanya myaka iili 18, ndakatambwa kunjila mulimo wabusikalumamba. Akaambo kakuti ndakakaka, ndakaangwa akubikkwa museelo ikulindila kubetekwa. Museelo mondakabikkwa, mwakali baalumi babalilwa ku 85, ibakali kucincana buya koona amalo aali 34. Kunze lyaboobo, twakali kuzumizyigwa buyo kusamba ciindi comwe mumvwiki.
Nondakanjila museelo, mbowakajalilwa buyo mulyango boonse ibakali mukati bakandilanga. Baange bamwi ibakali kukkona bakatalika kundibuzya kaambo ncondakaangilwa. Nokuba kuti ndakaliyoowede, ndakayeeya cibalo camu Bbaibbele ca Daniele, iwatakalumwa ciindi naakawaalwa mumulindi wabasyuumbwa. Cibalo eeci cakandigwasya kusyoma Jehova cakumaninina alimwi akubatama.—Isaya 30:15; Daniele 6:21, 22.
Notwakamana kulya cakulya cakumazuba, mwaange umwi wakatalika kundibuzya mibuzyo minji kujatikizya lusyomo lwangu. Asyoonto-syoonto, baange bamwi museelo bakali kuyaabuumuna akutalika kuswiilila mubandi wesu. Ndakabandika ambabo kujatikizya nzyondisyoma kwamawoola aabalilwa ku 4 naa 5. Eelo kaka ndakamulumba kapati Jehova akaambo kakundigwasya!
Kanditanabetekwa, ndakamukombelezya Jehova kuti andipe busongo abusicamba kutegwa ndiiminine nzyondisyoma. Loya wamfwulumende wakaamba kuti majwi ngondakaamba aakuti ndisyoma muli Leza, walo wakacibona kuti ncilitamizyo buyo cakukaka kunjila mulimo wabusikalumamba. Ndakasola kwaambila nkuta kuti kunjila mulimo wabusikalumamba kwakali kuyoopa kuti nditamukkomanisyi Ooyo wiinda nguzu mububumbo boonse. Nokuba boobo, mu 1982, nkuta yakandijanina mulandu akundaanga kwamyaka yobilo muntolongo.
Icakandikkomanisya ncakuti, muntolongo kwakali a Bakamboni bamwi bali 5. Nokuba kuti twakapedwe ciindi cisyoonto cakubandika, lyoonse twakali kubandika kapango kamu Bbaibbele, zimwi ziindi kwamaminiti aali mbwaabede. Tiitwakajisi Bbaibbele, pele mumagwalo ngobakali kutuma banamukwasyi abalongwe bakali kubikkilizya atupango twamu Bbaibbele, mpoonya zimwi ziindi tupango ntotwakali kubala, twakali kutujana mumabbuku aakunyika!
Kuzumanana Kusyoma Jehova Ciindi Nondakaciswa Kapati
Mu 1983, nondakali kubeleka muntolongo, muncini uunyamuna zintu cakutayeeyela wakalosya zibulo zyakali kulema ma kg aabalilwa ku 2,000. Zibulo eezyi zyakandiwida akunyonyoona kuulu kwangu kwakulumwensyi.
Ndakapaila kuli Jehova kuti andipe nguzu zyakuliyumya nkaambo ndakalicimvwide. Nesi wamuntolongo wakandaambila kuti ndaambe majwi aakusinganya kutegwa cileke kucisa, muciindi caboobo mebo ndakatalika kwiimba nyimbo zya Bwami.
Kutegwa tukasike kucibbadela twakabelesya tilaki, bwato aambulansi. Lweendo oolu lwakatola mawoola aali 6 alimwi bulowa bwakali kuyaabuzwa citaambiki. Ndakalizyi kuti ndakeelede kwaandulwa, aboobo ndakapaila kuli Jehova kuti abape busongo bamadokota akuti bazilemeke nzyondisyoma kujatikizya makani aakubikkwa bulowa. Nondakamwaambila dokota nzyondisyoma, tanaakandiswiilila, pele ndakamukombelezya kuti akulemeke kusala kwangu. Kuyungizya waawo, ndakamwaambila kuti kufwumbwa cikonzya kucitika akaambo kakusilikwa kubelesya nzila yakutabikkwa bulowa unooli mulandu wangu. Kumane, wakazumina kundaandula kakunyina kubikkwa bulowa, aboobo ndakalimvwa kulemununwa. Nokuba boobo, cibeela cimwi cakuulu kwangu kwakulumwensyi cakakosolwa.
Nondakamana kwaandulwa, ndakanyina nguzu. Kwansondo zili mbozibede, ndakali kufwumba bulamfwu. Aboobo buzuba bumwi masyikati, nesi umwi wakandaambila kuti kutegwa ndipone, ndakeelede kulya zyakulya zijisi busani kapati ikwiinda zyeezyo nzyotwakali kulya muntolongo. Bamanesi bakali kunooziyobola zyakulya eezyo mufiliji iyakali munsi-munsi. Abuzuba ndakali kulya sipunu omwe wabuci, iji alimwi abbata. Bazyali bangu nobakamvwa kuti ndakali muntenda bakabikka bubambe bwakuti kabandiletela zyakulya eezyi. Nokuba boobo, kapokola wakali kutambula zyakulya, wakali kuzumina buyo kuzitambula ciindi comwe.
Janza lya Jehova talili lifwaafwi. (Isaya 59:1) Bamana kundicinca mabbandeji, bamanesi bakali kundipa zyakulya zyabo nzyobakali kuletelezya. Kunze lyaboobo, bakali kuyungizya azimbi mufiliji. Eeci cakandiyeezya cibalo cimwi camu Bbaibbele camukamufwu walo iwatakamaninwa mafwuta mukanongo kakwe.—1 Bami 17:14-16.
Asyoonto-syoonto, ndakatalika kuyaabupona. Ndakali kuumbulizyigwa kapati akukulwaizyigwa amagwalo aali 107 ngondakatambula kuzwa kubanamukwasyi abalongwe alimwi ndakali kwaayingula magwalo aabo oonse. Kunze lyaboobo ndakali kutambula aambi kuzwa kubakwesu bakali muntolongo iimbi!
Nokwakainda myezi yobilo, ndakatalika alimwi kusamba! Kumane ndakatalika kuyeeya zyakupiluka muntolongo kutegwa tukayanzane abakwesu bakali nkuko alimwi.
Ciindi dokota umwi naakali kulemba mapepa aakuti ndizwe mucibbadela, wakandiita kuofesi yakwe akundibuzya mibuzyo kujatikizya lusyomo lwangu. Mpoonya kumamanino aamubandi, wakandaambila kuti ndizumanane kukakatila kuzintu nzyondisyoma. Eelo kaka cakali kugambya kumvwa majwi aaya kumuntu wakasamide yunifoomu yabusikalumamba!
Mu April 1984, ndakaunka kumuswaangano kwalo balupati-pati nkobakeelede kukosola kuti ndaangununwe naa pe, mpoonya bakandibuzya kuti naa inga ndanjila mulimo wabusikalumamba. Ndakabaingula kuti inga tiindanjila mulimo ooyu mbwaanga ndakali kweendela amandoombe alimwi ndakajisi kuulu komwe buyo. Kumane, bakandibuzya mubuzyo aumbi wakuti: “Ino noocita buti ikuti noolijisi maulu obilo?” Ndakaingula kuti nondakaka nkaambo ndilikanzide kuzumanana kusyomeka kuli Leza wangu. Balo bakandaambila kuti, ikuti naa mboobo ulaipika ntolongo kusikila mazuba oonse akkwane. Nokuba boobo, ndakazwa muntolongo kakusyeede myezi yobilo amazuba aali 12 kuti ndaangununwe.
Katuli a Mykhailo (kululyo), nondakaangununwa
Kuzumanana Kusyoma Jehova Nondakazwa Muntolongo
Nokwakainda mwaka kuzwa ciindi nondakazwa muntolongo, ndakabikkwa kuulu kwakupanga. Lyoonse kuseeni cilanditolela woola kuti ndikubikke. Lyamupeyo, cilakatazya kukubika kuulu ooku alimwi kulubazu oolu nciyumu kukasaalilwa nkaambo bulowa tabweendi bweelede. Kuzwa nondakakkwanya myaka iili 19 tandinabalikide pe, pele ndilangila ciindi nondiyoocita oobo alimwi munyika mpya.—Isaya 35:6.
Buzuba bwamucado wesu
Ndakajisi buyumuyumu bwakujana mulimo nkaambo basikulemba mulimo banji tiibakali kuyanda kunjizya mulema. Nokuba kuti ndakajisi kuulu kwakubikka buya, ndakali kubeleka milimo yakwiimikila-imikila buzuba boonse. Kwaciindi cili mbocibede, ndakali kubeleka mulimo wakubamba myoota iindene-indene. Mpoonya kumbele, ndakatalika mulimo wakuyaka.
Mu 1986, ndakakwata mucizyi uuli kabotu wazina lya Svitlana. Bamakaapanyina bakwe abalo bakali Bakamboni mbuli bangu. Kanji-kanji bakaintu bangu bakali kwaamba kuti balikkomene nkaambo nkweena kumatalikilo aakweebana kwesu, twakamvwanina limwi kuti kubelekela Jehova tunookubikka mubusena bwakusaanguna mucikwati cesu.
Bana besu Olia a Volodia bakawiiya mulimo wamayake ciindi nobakali kundigwasya kuyakulula ŋanda yesu yakaindi motwakali kukkala. Nobakakomena, bakali kukukkomanina kugwasyilizya mulimo wakuyaka Maanda aa Bwami. Kuyungizya waawo, bakatalika mulimo wabupainiya bwaciindi coonse. Olia lino ubeleka mulimo wamayake aa Bwami mpoonya Volodia mwaalu.
Mukwe wesu musankwa, Oleg; mwaneesu musimbi, Olia; bakaintu bangu; mebo; mukwe wesu musimbi, Anna; amwaneesu musankwa, Volodia
Bakaintu bangu lyoonse bali kundigwasyilizya, calo capa kuti kandiilanganya kabotu mikuli yangu mumbungano. Cakuma 1990, bunji bwambungano mu Ukraine zyakajisi basikumwaya bainda ku 200 alimwi amwaalu omwe buyo naa bobilo. Alimwi ciindi comwe amwezi, awikkeendi ndakali kutola mabbuku mumbungano zyamu central Ukraine.
Kuzumanana kusyoma Jehova Mazuba Aano
Mu 2022, mebo abakaintu bangu twakasala kuzwa ku Kryvyi Rih. Lino tubelekela mumbungano iimwi ku Austria.
Kuzwa kubwana, ndakali kwiiya cikozyanyo cababbululu bangu Bakamboni, balo ibakakkutilide mubuumi nokuba kuti bakali kujana buyumuyumu. Bbaibbele lilatugwasya kuzyiba zinji kujatikizya Mulengi wesu alimwi lilatugwasya kuba acilongwe ciyumu anguwe. (Jakobo 4:8) Cilongwe eeci ncecipa kuti katupona buumi bulaampindu. Nokuba kuti ndali kujana buyumuyumu mubuumi, ndilalumba kuti ndali kucikonzya kupa Jehova bulemu bumweelede.
Katuli abakaintu bangu ku Austria
a Vladimir Lenin ngowakatalisya Russian Communist Party alimwi ngowakali musololi wakusaanguna mu Soviet Union.