Mibuzyo Yabasikubala
Mbwaanga Bakamboni ba Jehova balasoleka kusyomeka alimwi balasyomana, nkaambo nzi ncobalimvwa kuti ncintu cipati kulemba cizuminano nobacita makwebo akati kabo?
Ikulemba cizuminano ncintu ceendelana a Magwalo, cilagwasya alimwi ncaluyando. Munzila nzi? Atulange zintu zimwi zijatikizya zizuminano zyamakwebo.
Ibbaibbele lilijisi amalembe aamilimo ya Leza iijatikizya bantu bakwe bana Israyeli mbaakacita limwi cizuminano. Lilabikkilizya amakwebo aakali akati kabakombi beni-beni. Lugwalo lwa Matalikilo caandaano 23 lulajatikizya amwi ngotutilange. Muyandwa wakwe Sara naakafwa, Abrahamu wakali kuyanda kujana busena bwakuzikkila. Wakatalika kumvwana abana Kanana ibakali kukkala kufwaafwi a Hebroni. Mutupango twa 7 kusikila ku 9 kwaambwa kuti wakalomba kuti nyika njaakali kuyanda ayuule amweelwe wini-wini wamali. Kapango ka 10 kasinizya kuti eci wakacicita kumbele lyabuleya, kabamvwide bantu bakali kumulyango wamunzi. Kapango ka 13 katondezya kuti mukamwini nyika eyo wakali kuyanda kumupa buyo Abrahamu, pele walo wakaingula kuti tanaakali kuyanda kupegwa ccita waula buya. Alimwi tupango twa 17, 18 alimwi a 20 tuluula kuti mbocakacitika obo “mumeso aabana boonse ba-Heti aboonse ibakali kunjila mumulyango wamunzi wakwe.”
Sena inga caindana kuti, atwaambe, abo bantu boonse bobile bacita makwebo boobo kabali mbakombi beni-beni? Icaandaano 32 ca Jeremiya cilaingula. Kuti twabala kuzwa kukapango ka 6 tulajana kuti Jeremiya wakali kuyanda kuula nyika kumweeninyina. Mukapango ka 9 kwaambwa kuti bakazuminana muulo wini-wini. Lino amubale tupango twa 10 kusikila ku 12, itwaamba kuti: “Ndakalemba [nde Jeremiya] makani mubbuku, ndanamatizya, ndaita bakamboni, akupima bulemu bwansiliva azyeelekelo. Elyo ndakabweza lugwalo lwacizibisyo camuulo, lwakalembedwe makani ngetwakazuminana, lugwalo lunamatikidwe alugwalo lutanamatikidwe loonse, nkabela olo lugwalo lwamuulo ndakalupa Baruki mwana wa-Neriya mwana wa-Maseya mumeso aa-Hanameli mwana wasimizyeesu amumeso aabakamboni ibakalembede mazina aabo mulugwalo lwamuulo amumeso aaba-Juda boonse ibakakede mulubanza lwabalindizi.”
Inzya, nokuba kuti muntu ngwaakali kubamba aawe zintu wakali mukombinyina alimwi musazinyina, Jeremiya wakazyeendelezya zintu mumulawo. Magwalo obile akalembwa—ilwakusaanguna lwakabikkwa antangalala kutegwa naa kwayandika lulakonzya kulangwa, ilwabili lwakanamatikwa kutegwa na lwaba noludoonekwa lugwalo lwakusaanguna, olu lumbi inga caba cisinizyo cabili. Aaya oonse makani aamakwebo akabambwa mbuli bwaamba kapango ka 13, “mumatwi aabo.” Aboobo makani aamakwebo akacitwa mubuleya, kumbele lyabakamboni. Elyo kulalibonya kuti bakombi beni-beni batobela cikozyanyo caamba Magwalo nobeendelezya makani munzila eyi izizilwe alimwi iilembedwe.
Alimwi cilagwasya. Tulizi kuti aaya majwi ngamasimpe aakuti, “bantu boonse buyo balasikilwa ziindi zyalufu azyamapenzi.” (Mukambausi 9:11) Aya majwi alabajatikizya abalo Banakristo basinizide basyomeka. Ilugwalo lwa Jakobo 4:13, 14 lucipandulula munzila eyi, kuti: “Ikaka nywebo nomwaamba kuti, Sunu na junza tulaya kuli banyomfwi, tukakale oko mwaka woonse, tukasambale, tujane impindu. Anukuti tamucizi ciyooba junza.” Aboobo tulakonzya kutalika cintu cimwi, atwaambe mbuli kuula, tulakonzya kucita mulimo ngotwakapangana, naa kupangila muntu cintu cimwi. Pele ino junza—naa mwezi utobela nouba mwaka utobela—zintu ziyakuba buti? Ino kuti iswebo naba muntu oyo umwi wacitikilwa ntenda? Eco cilakonzya kubaanga cakujalila limwi kuzuzikizigwa kwacizuminano. Ino kuti twaalilwa kucita mulimo naa oyo umwi camuyumina kuzumanana kubbadela naa kuzuzikizya cipangano? Ikuti kakutakwe cizuminano cilembedwe, mapenzi eni-eni alalangilwa kubuka—aayo aanga amanizigwa naa atantamukwa kuti kakuli buyo cipepa cacizuminano cilembedwe.
Kunze lyaboobo tutalubi kuti mukutaziba bweende bwazintu mubuumi, kulakonzya ambweni muntu umbi waubweza mukuli naa watubbadela nokuba kutubbadelela cikwelete. Ikuyungizya, mukapango ka 14, Jakobo wakati: “[Tul]ingubi buyo iibonwa kaindi kaniini, ndilyonya yamana.” Ikwaamba masimpe, tulakonzya buya kufwa mpoona mpotutayeeyelwi. Cizuminano cilembedwe, masimpe cilakonzya kugwasya kuti kwaba bamwi ibayanda kutuyumwida mukuli wakubamba makani anooli kwacitika cimwi cintu citalangilwi kulindiswe naa kuli simakweboma.
Munzila imwi, eci citutola kucintu cimwi catatu—izizuminano zyakulemba nzyaluyando. Atwaambe umwi wabo wafwa nokuba kulemana muntenda, inga naakatondezya luyando Munakristo kuti kali wakalisiide zipepa zilembedwe zikwelete nzyaakajisi naa nzyaakali kulangilwa kubbadelwa. Muciindi cakutondezya kutasyomana, citondezya luyando ndotujisi kumukwesu ngotweendelezya limwi zintu ikulemba cizuminano citondezya kabotu-kabotu ncayelede kucita naa ncayelede kutambula. Eyi ntaamu yaluyando ilakonzya kucesya mazwanga kuti umwi akati kanu waba ‘naluba’ zintu zimwi nzyayelede kucita. Nguni wesu uunga wategwa ulilondokede, naa talubi, naba muntu uutakonzyi kwaalilwa kuteelela zintu zimwi naa mizeezo?—Matayo 16:5.
Nkozili azimbi nzila zisinizya kuti kulemba zizuminano citondezya luyando kumukwesu, kumukwasyi wesu alimwi akumbungano ya Bunakristo yoonse mboizulwa. Pele keelede kakalimvwisya kaambo kakuti kunze lyakutondezya luyando, izizuminano zilembedwe kabotu zilagwasya alimwi zileendelana a Magwalo.